Dialektyczny samolot jest dialektyczny struktura , która umożliwia analizowanie przedmiot opinii. Opierając się na konstrukcji teza-antyteza-synteza , często podsumowuje to stwierdzenie: przypuszczam (hipoteza), stawiam ( teza ), sprzeciwiam się ( antyteza ), komponuję ( synteza ). Plan dialektyczny składa się najpierw z części, która wyraża tezę, następnie z części drugiej, która ujawnia antytezę, i wreszcie z części trzeciej i ostatniej, która opisuje syntezę.
Plan dialektyczny jest szczególnie odpowiedni do potraktowania pytania, zaproszenia do dyskusji (takiej jak: „Omów następującą opinię ...”), kontrowersyjnego tematu, propozycji sformułowanej w formie pytania (np. jak: „Co myślisz o następującej opinii?” lub: „Czy poniższa propozycja wydaje Ci się ważna?”). Płaszczyzna dialektyczna jest oparta na duchu dialektyki (z greckiego διαλεκτική , dialektikê , „powiedzieć przez”), czyli konfrontacji dwóch różnych i sprzecznych punktów widzenia na temat, problem, dane pytanie . Te dwa konkurujące ze sobą punkty widzenia wyraża teza i antyteza. Często odpowiadają one przeciwstawnym pojęciom, takim jak:
Ostatecznie synteza ma na celu przezwyciężenie sprzeczności tkwiącej w tezie i antytezie. Często przekłada się na perspektywę, która pozwala wyjść poza początkową sprzeczność między tezą a antytezą, a często prowadzi do spojrzenia na debatę z szerszego punktu widzenia. Taki ruch myśli stanowi wyraz dialektyki heglowskiej . Synteza często stanowi delikatną część planu dialektycznego, ponieważ nie może po prostu pokazywać, że istnieje sprzeczność między tezą a antytezą, ale musi wskazywać drogę wyjścia poza tę sprzeczność.
Istnieją odmiany klasycznej płaszczyzny dialektycznej. Są to w szczególności: