Paradoks wszechmocy lub paradoks wszechmocy, składa się z rodziny paradoksów dotyczących definicji czym jest wszechmocny byt jest zdolny; zasadnicze pytanie dotyczy tego, czy istota wszechmogąca może działać w taki sposób, aby ograniczyć jej własną zdolność do wykonania jakiejkolwiek czynności . Jeśli ta istota może działać w ten sposób, nie może już wykonywać żadnej akcji. Jeśli nie może ograniczyć zakresu swoich akcji, nie może wykonać żadnej akcji.
Paradoks ten jest często formułowane o Bogu z Abrahama religii , ale stanowi logiczne pytanie, nawet bez uwzględnienia kwestii religii.
Jedna z wersji paradoksu wszechmocy, zwanego „paradoksem kamienia”, wyraża to w następujący sposób: „Czy wszechmocna istota mogłaby stworzyć kamień tak ciężki, że on sam nie może jej unieść? ”. Gdyby mógł, przestałby być wszechmocny; jeśli nie może, to dlatego, że nie jest wszechmocny.
Paradoks wszechmocy można rozpatrywać jako logiczną niemożliwość, ale niekoniecznie: Tomasz z Akwinu widzi w nim skutek naszej ludzkiej niezdolności do zrozumienia, czym naprawdę jest wszechmoc. Podsumowując, problem wynikałby z niejednoznaczności czasownika „can”, który w naszym języku oznacza:
Dla Tomasza z Akwinu , mówiąc, że Bóg „nie może” umrzeć, ani niszczyć samego siebie, ani nie chcą coś sprzeczne, nie zaprzecza Bogu żadnej realnej władzy; jest to impotencja, słabość, którą się wyklucza. Paradoks bierze się stąd, że ta bezradność jest postrzegana przez nasz umysł pozytywnie jako możliwość („możliwość umierania”), podczas gdy w rzeczywistości jest to tylko brak mocy. Tomasz przywołuje również nieodwracalność czasu, którego Bóg chciał, aby uporządkować rzeczy: Bóg może przywrócić wszystkie atrybuty dziewictwa kobiecie pozbawionej kwiatów, ale nie może tego uczynić tak dalece, jak ona nigdy nie była, ponieważ byłoby tak, gdyby nie chciał rzecz i chcieć, żeby to się nie stało, co byłoby niekonsekwencją.
W jej współczesnych ujęciach paradoks wszechmocy badany był w szczególności na poziomie semantyki ; zdolność języka - a tym samym filozofii - do autentycznego wyrażania samego pojęcia wszechmocy została omówiona jako szereg terminów, które można zastosować samodzielnie.
Rygorystyczne badanie paradoksu wszechmocy implikuje w każdym razie precyzyjną definicję wszechmocy. Obecna definicja wszechmocy jako „zdolności do zrobienia wszystkiego” wydaje się niewystarczająca, aby sprostać różnorodnym problemom wynikającym z tego paradoksu. Co więcej, filozofia nie jest jedyną , która zajmuje się tym pytaniem: dzieło Johna Barrow Impossibility stara się zatem wyznaczyć granicę możliwego w odniesieniu do świata fizycznego (zob. Także Gabriele Veneziano ). René Thom pokazuje ścisłe ograniczenie liczby obiektów, które nazywa katastrofami i które rządzą morfogenezą . I oczywiście „ostatnie miejsce dziesiętne liczby pi” lub „największa ze wszystkich liczb pierwszych” to wyrażenia, które nie mają żadnego znaczenia, co jest zademonstrowane, a zatem żadna wszechmoc nie musi dostarczać swoich obiektów.
Do paradoksu wszechmocy w sposób pośredni odnosi się papież Pius X w Katechizmie, który wydał w 1912 r. Dla dzieci diecezji rzymskiej .
Pytanie 10 tego Katechizmu dotyczy: „ Czy Bóg może zrobić wszystko? Odpowiedź jest twierdząca, ale wyjaśnia pojęcie wszechmocy, łącząc z nim pojęcie woli: „ Bóg może robić, co chce; On jest Wszechmocnym. "
Pytanie 11 zawiera następnie pytanie: „ Czy Bóg może czynić zło?” »Odpowiedź:« Bóg nie może czynić zła, bo nie może tego chcieć, będąc dobrem nieskończonym […]. "
Bez odpowiedniego rozwoju filozoficznego (nieadekwatnego w katechizmie dla dzieci) ta prezentacja wszechmocy zbliża się do tej ze szkoły tomistycznej .
Tomasz z Akwinu nie zajmował się paradoksem wszechmocy w jej nowoczesnej formie („paradoks kamienia”: czy istota wszechmogąca mogłaby stworzyć kamień tak ciężki, że on sam nie mógł? Nosić go? ), Ale porusza kwestię boskiej wszechmocy i jego granice.
Dla Tomasza z Akwinu Bóg może robić, co chce, ale nie może sobie zaprzeczyć. Nie może więc chcieć jednocześnie rzeczy i jej przeciwieństwa (na przykład kwadratowego koła).
Szkoła tomistyczna (w szczególności Garrigou-Lagrange ) podkreśla, że nie jest to ściśle ograniczenie wszechmocy Boga, ale wręcz przeciwnie, konsekwencja doskonałości.
Powiedzieć, że Bóg może zrobić wszystko i powiedzieć, że nie ma niczego, czego Bóg nie może zrobić, to powiedzieć to samo. Druga formuła ( nie ma niczego, czego Bóg nie mógłby zrobić ) jest negatywna, ale w rzeczywistości wyraża afirmację. Podobnie, stwierdzenie, że Bóg nie może nie być wszechmocny, wyraża w formie negatywnej (jakby to była bezsilność), co w rzeczywistości jest właśnie potwierdzeniem wszechmocy.
Cały paradoks wywodzi się od terminu „moc”, który w tych twierdzeniach ( Bóg „nie może” siebie zniszczyć ) nie oznacza prawdziwej potęgi (siły), a jedynie logiczną możliwość, która w rzeczywistości odpowiada słabości, nawet do absurdu (koło-kwadrat).
Duns Szkot kwestionuje rozwiązanie tomistyczne, uznając, że Wszechmocna Moc Boga nie podlega regułom naszej logiki. Mogłoby więc dojść do absurdu. Pogląd ten boskiej wszechmocy jest bardziej lub mniej podjął XVII th wieku przez Kartezjusza .
Analizując ten paradoks zgodnie z nowoczesną logiką, Peter Geach wyróżnia i odrzuca cztery pojęcia wszechmocy. Następnie definiuje i broni mniejszego pojęcia wszechmocy Boga
Oto, według Petera Geacha, te różne pojęcia wszechmocy (odpowiadające różnym poziomom wszechmocy):
Pojęcie wszechmocy można zastosować do bytu na różne sposoby. Istota wszechmocna z natury jest wszechmocną istotą. Wręcz przeciwnie, istota, która byłaby taka przypadkowa, może być wszechmocna tylko przez ograniczony czas. Paradoks można wtedy zastosować inaczej.
Można zauważyć, że problem tkwi w jego sprytnej konstrukcji językowej . Ten, kto twierdzi, że Bóg jest wszechmocny, może po prostu powiedzieć: „Nie ma kamienia za ciężkiego dla Boga” i „Nie ma ograniczeń co do wielkości kamienia, który Bóg mógłby stworzyć”. Jest to samo pytanie, które łączy kwestię zdolności z kwestią niezdolności do pracy. W ten sposób mógłby pojawić się paradoks wszechmocy z pytaniem „Czy jest coś, czego Bóg nie mógł zrobić?”. Można by wtedy odpowiedzieć, że jeśli jest coś, czego Bóg nie może zrobić, to Bóg nie jest wszechmocny. Ale sama definicja „wszechmocy” jest dokładnie taka, że Bóg „nie może nie być w stanie”. W związku z tym problem wszechmocy można by potępić jako językową manipulację definicją wszechmocy.
Austriacki filozof Ludwig Wittgenstein zastanawiał się nad paradoksem wszelkiej władzy poprzez jej formułowanie za pomocą języka. W swoim Tractatus Logico-Philosophicus pozostaje na polu pozytywizmu logicznego aż do Twierdzenia 6.4, ale w następnych stwierdza, że etyka , wola ( „ der Wille ” ), śmierć i Bóg są podmiotami transcendentnymi , do których nie można podejść za pomocą języka. Twierdzi, że „jeśli odpowiedź nie może być sformułowana słowami, tak samo jak pytanie” ( „ Zu einer Antwort, die man nicht aussprechen kann, kann man auch die Frage nicht aussprechen ” ) (Twierdzenie 6.5).
Wittgenstein zamienia paradoks wszechmocy w problem semantyki, w którym należy badać znaczenie symboli . Powiedzieć, że „to tylko semantyka”, to powiedzieć, że chodzi tylko o definicję słów, a nie o coś ważnego w świecie fizycznym. Według Tractacusa nawet próba sformułowania paradoksu wszelkiej władzy jest bezwartościowa, ponieważ język nie może opisać bytów, które wywołuje paradoks. Ostatnia propozycja książki podsumowuje te rozważania następująco: „o czym nie możemy mówić, musimy milczeć” ( „ Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen ” ) (propozycja 7). Podejście to miało jakiś wpływ na myślicieli religijnych XX XX wieku jako DZPhillips . Myśl Wittgensteina nie stała jednak w miejscu , a jego późniejsze pisma zaprzeczają stanowisku Tractacusa , tak jakby niedawny Wittgenstein krytykował starego Wittgensteina.
Proszenie Boga, aby stworzył kamień, którego nie mógł podnieść, wiąże się nie tylko z mocą, ale także ze słabością. Na przykład, jeśli poprosisz kogoś o stworzenie łodzi, której nie mogliby podnieść, po pierwsze oznacza to, że istnieje łódź, której nie mogą podnieść (słabość), ale także, że może ją unieść. Proszenie Boga, aby stworzył kamień, którego nie mógł podnieść, nie tylko prosi go, aby zrobił coś, czego jest w stanie (stworzyć kamień), ale aby zrobił coś, czego nie jest w stanie (nie być w stanie go podnieść). podnieść). W rzeczywistości proszenie Boga, aby to uczynił, nie ma żadnego praktycznego celu. Nic nie zostanie osiągnięte, jeśli Bóg nie może podnieść kamienia. Bóg mógł stworzyć kamień i nie próbował go podnieść. To to samo, co proszenie idealnego strzelca bramki przed klatką bramkową, aby nie strzelił gola. Argumentem jest więc, że Bóg nie może być wszechmocny, ponieważ nie ma słabości, co jest absurdalne. Samo pytanie jest sformułowane w taki sposób, że jest zamaskowane jako kwestia zdolności, gdy jest połączeniem zdolności i słabości.
Jeśli Bóg może cokolwiek uczynić, może również pozbawić się swojej wszechmocy. Jeśli Bóg może pozbawić się własnej wszechmocy, może stworzyć ogromny kamień, a następnie unieważnić swoją moc i nie być w stanie go podnieść. Utrzymuje to wiarę, że Bóg jest wszechmocny, ponieważ oznacza to, że Bóg może stworzyć kamień tak ogromny, że nie może go nawet podnieść. Jest jednak pewien problem z tą teorią: gdyby Bóg pozbawił się swojej wszechmocy, nie byłby w stanie jej przywrócić, ponieważ nie jest już wtedy wszechmocny.
Możemy spróbować rozwiązać ten paradoks, ustanawiając rodzaj wszechmocy, który nie wymaga ciągłej zdolności do robienia czegokolwiek. Na przykład, Bóg, póki jeszcze jest wszechmocny, może zdecydować, że utraci swoją wszechmocną moc na krótki czas, podczas którego nie może podnieść kamienia.
Jest to mniej więcej podejście przyjęte przez Matthew Harrisona Brady'ego , postać w Inherit the Wind na podstawie książki Williama Jenningsa Bryana . W punkcie kulminacyjnym wersji z 1960 roku Brady stwierdza: „Prawo naturalne narodziło się w umyśle stwórcy. Może to zmienić, anulować i używać w dowolny sposób! ”. Ale to rozwiązanie pozwala cofnąć problem tylko o jeden krok; można się zastanawiać, czy wszechmocna istota miałaby moc stworzenia kamienia tak niezmiennego, że nie można go później zmodyfikować, nawet dzięki jego opiece.
JL Mackie (w :) w artykule opublikowanym w 1955 roku w filozoficznej gazecie Mind , próbując rozwiązać ten paradoks poprzez wyodrębnienie wszechmocy pierwszego rzędu (nieograniczona w działaniu) i drugiego rzędu (nieograniczona moc w zdolności do określenia lub określają uprawnienia w odniesieniu do niektórych rodzajów działań)
Dla współczesnych filozofów, takich jak JL Cowan , ten paradoks odrzuciłby możliwość istnienia absolutnie wszechpotężnej istoty. JL Cowan porusza ten problem w książce The Paradox of Omnipotence Revisited . Oferuje następującą odpowiedź: Wszechmoc oznacza, że Bóg jest w stanie unieść każdy ciężar, dlatego nielogiczne jest twierdzenie, że Bóg mógł stworzyć kamień, którego nie mógł podnieść. Jednakże logiczne jest wnioskowanie, że jeśli Bóg może podnieść jakikolwiek ciężar, to nie jest w stanie stworzyć kamienia, którego nie byłby w stanie unieść. A ponieważ nie jest w stanie stworzyć kamienia, którego nie mógł podnieść, ostatecznie zaprzecza jego wszechmocy.
Wszechmocna istota posiadająca w danym momencie wszechmoc zarówno pierwszego, jak i drugiego rzędu, może ograniczyć swoją własną siłę działania i dlatego przestaje być wszechmocna na obu poziomach. Od czasów Mackie powstało wiele filozoficznych sporów dotyczących najlepszego sposobu wyrażenia paradoksu wszechmocy w czystej logice.
Inną często podawaną odpowiedzią na paradoks jest ta, która definiuje wszechmoc jako słabszą od absolutnej wszechmocy w jej pierwotnym rozumieniu i zgodnie z powyższymi definicjami 3 i 4. Paradoks można rozwiązać, po prostu stwierdzając, że wszechmoc nie wymaga, aby istota, która ją posiada, posiadała zdolności logicznie niemożliwe, a jedynie zdolność dokonywania rzeczy zgodnie z prawami logiki. Dobrym przykładem współczesnego obrońcy tego rozumowania jest Georges Mavrodes, który deklaruje, że nie jest ograniczeniem wszechmocy stwierdzenie, że nie jest w stanie zrobić okrągłego kwadratu. Ponieważ takie zadanie jest głupie. Ale tworzenie kamienia, którego nie można podnieść, nie ma sensu.
Jeśli istota jest przypadkowo wszechmocna, rozwiązuje paradoks, tworząc kamień, którego nie może podnieść i w rezultacie staje się niezdolny. W przeciwieństwie do istoty, która jest absolutnie wszechmocna, istota, która przypadkowo stanie się wszechmocna, może utracić swoją wszechmoc. To jednak rodzi inne pytanie, czy dana istota była kiedykolwiek naprawdę wszechmocna, czy po prostu była w stanie dzierżyć znaczną moc. Z drugiej strony zdolność do dobrowolnego zrzeczenia się władzy jest pojęciem powszechnie uważanym za centralne dla chrześcijańskiego wcielenia.
Istota wszechmocna jest absolutnie taka i dlatego nie może utracić swojej wszechmocy. Co więcej, istota wszechmocna nie może dokonać tego, co nie jest logicznie wyobrażalne. Stworzenie kamienia, którego Wszechmocna Istota nie mogłaby podnieść, jest taką niemożliwością, a Wszechmocna Istota nie musi tego robić. Wszechmocna istota nie może stworzyć takiego kamienia, ale mimo to zachowuje swoją wszechmoc. To rozwiązanie działa również z Definition 2, o ile wiemy, że ta istota jest absolutnie wszechmocna, a nie przypadkowa. Takie stanowisko zajął Augustyn z Hippony w Mieście Bożym :
„Dlatego słusznie nazywamy go Wszechmocnym, chociaż nie może on ani umrzeć, ani dać się zwieść; albowiem jego wszechmoc polega na robieniu tego, czego chce, a nie na cierpieniu tego, czego nie chce; podwójny warunek, bez którego nie byłby już Wszechmocnym. Skąd wreszcie widzimy, że tym, co czyni Boga niezdolnym do pewnych rzeczy, jest właśnie Jego wszechmoc. "
Augustyn z Hippony twierdzi zatem, że Bóg nie mógł zrobić czegoś ani stworzyć sytuacji, w wyniku której Bóg przestałby być Bogiem. Wówczas to wszechmoc ogranicza samą siebie; Jednak o ile zawsze istnieją ograniczenia, a Augustynowi nie udaje się ich znieść, paradoks nie zostaje rozwiązany.
Niektórzy filozofowie utrzymują, że paradoks można rozwiązać, jeśli definicja wszechmocy obejmuje stanowisko Kartezjusza, że istota wszechmocna jest w stanie dokonać tego, co jest logicznie niemożliwe. W takim scenariuszu wszechmocna istota mogłaby stworzyć kamień, którego nie może unieść, ale nadal mogłaby podnieść ten kamień, którego nie może unieść. Podobnie, taka istota może sprawić, że suma 2 + 2 będzie równa 5 lub utworzy kwadratowy trójkąt. Ta próba rozwiązania paradoksu jest problematyczna, ponieważ jej definicja wyklucza czystą logikę. Paradoks niewątpliwie został rozwiązany, ale kosztem stworzenia nielogicznej logiki. Co nie stanowi problemu, jeśli akceptujemy dialeteizm lub inne formy logicznej transcendencji. Inni argumentowali, że mówiąc o wszechmocy, powiedzenie „kamienia tak ciężkiego, że Bóg nie mógł go podnieść” nie ma większego sensu niż powiedzenie „kwadratowego koła”. Zapytaj więc: „Czy Bóg ma moc stworzenia kamienia tak ciężkiego, że nawet On nie może go podnieść?” Jest tak głupie, jak pytanie, czy Bóg byłby w stanie narysować kwadratowy okrąg. Dlatego pytanie (i paradoks, które tworzy) nie ma sensu.
CS Lewis w swojej pracy „The Problem of Suffering ” ( 1944 ) argumentuje, że natura problemu tkwi w jego twierdzeniu: „ Nie ma ograniczeń co do Jego mocy. Jeśli powiesz, że Bóg może dać wolną wolę stworzeniu, ale może też je odebrać, to nic nie mówi o Bogu. Bezsensowna kombinacja słów nie nabiera większego znaczenia, ponieważ jest wprowadzana przez "Bóg jest zdolny" (s. 18) (...) w końcu nie dlatego, że Jego moc napotyka przeszkodę, ale dlatego, że głupie twierdzenia pozostają głupie, nawet gdy mówimy Boga ”.
W VI -tego wieku, Pseudo-Dionizy twierdzi, że nie jest to wersja paradoksu wszechmocy w sporze między Pawła i Elmyas Mag mowa w aktach (13: 8) w formie debaty na temat możliwości, że Bóg może zaprzeć się siebie Tymoteusza 2 - 2:13. W XI -tego wieku, Anzelm bronił poglądu, że istnieje wiele rzeczy, że Bóg nie może zrobić, ale mimo to uważa, Wszechmogący.
Tomasz z Akwinu przedstawił własną wersję paradoksu wszechmocy, pytając w Summie contra Gentiles, czy Bóg mógłby stworzyć trójkąt, którego kąty nie sumowałyby się do 180 °.
W odcinku The Simpsons zatytułowanym „ Medicinal Herb ” Homer zadaje Flandrii pytanie, które jest odmianą tego paradoksu: „Czy Jezus mógł podgrzać burrito tak bardzo, że sam nie mógł go zjeść? ”( Czy Jezus mógł zrobić tak gorące burrito w kuchence mikrofalowej, że sam nie mógł go zjeść? ).
W drugim sezonie Psycho Pass wspomina się o Paradoksie Wszechmocy. Jest stosowany w systemie Sybil. System Sybil nie jest wszechmocny; jednakże jest to „rozstrzygające wszystko”. W ten sposób pojawia się pytanie: „czy system może sam siebie oceniać”, a wnioskując, jakie byłyby konsekwencje, gdyby również zasługiwał na karę?