Laterite (łac później cegła) jest skała czerwony lub brązowy, utworzony przez wietrzenia skał pod klimacie tropikalnym . Szerokie znaczenie odnosi się do wszystkich materiałów, czyli mebli utwardzonych, bogatych w wodorotlenki żelaza lub wodorotlenku glinu , tworzących glebę, poziomy powierzchni, głębokie poziomy profilu wietrzenia. Lateryci występują głównie w obszarze międzytropikowym. Obejmują 33% kontynentów.
Laterite to utwardzony materiał używany do budowy budynków w regionach tropikalnych.
Gleby lateritic są chude gleby , wyługowane i zubożony w krzemionkę i nawozowych składników odżywczych ( Ca , Mg , K , Na ). Roślinność, podobnie jak duże lasy równikowe , jest jednak na tych glebach obfita, choć delikatna.
Utlenione żelazo nadaje laterytowi czerwony kolor. Obecność glinu Al 2 O 3, ze względu na pewne laterites zwany boksytu główny rudy z aluminium .
Jest to również ważny rezerwat warstw wodonośnych , gleb lateritycznych filtrujących około 50% całkowitego przepływu.
Termin lateryt przypisuje się Francisowi Buchananowi-Hamiltonowi (1807) na określenie materiału glinianego używanego w budownictwie, wydobywanego w górzystych regionach Malabar w Indiach. Materiał ten ma wygląd żelaznego osadu znajdującego się płytko w ziemi. Świeży można go łatwo pokroić na zwykłe bloki za pomocą ostrego narzędzia. Wystawiony na działanie powietrza szybko twardnieje, a następnie jest niezwykle odporny na czynniki meteorologiczne. Skutkuje to jego zastosowaniem jako materiału konstrukcyjnego porównywalnego z cegłami. W lokalnych dialektach formacje te nazywane są od ziemi do cegły, przy czym „lateryt” to tylko łacińska transpozycja, później oznaczająca cegłę. Lateryty o rdzawym kolorze składają się głównie z kaolinitu i tlenku żelaza ( getyt i hematyt ), które mogą rozjaśniać się lub ciemnieć w zależności od środowiska. Jednak termin ten musi bardzo szybko obejmować rozproszone pojęcia, które odtąd wymagają raczej mówienia o laterytach, a nie o laterycie. Pomnik z laterytu, umieszczony przez Geological Survey of India w Kerali, odnotowuje odkrycie Hamilton.
Laterite może tworzyć się z każdego rodzaju skały, ale tylko wtedy, gdy klimat jest gorący i wilgotny przez dłuższy czas. Jednak powstaje tyle typów laterytów, ile jest oryginalnych skał. Podczas wietrzenia bardziej niestabilne podstawowe minerały znikają (takie jak skalenie ), a bardziej rozpuszczalne jony uciekają w roztworze. Pozostali pozostają na miejscu, tworząc nowe skały.
Głównymi zmienionymi minerałami są krzemiany, kwarc (krzemionka) i węglany:
Wietrzenie skał na początku laterytowych gleb powoduje powstawanie zwietrzałych kompleksów o dwóch formach:
Typowy profil zmian masywów lateritycznych zawiera następujące główne grupy (od góry do dołu profilu zmian):
Im wyżej jesteśmy w profilu, tym wyższe tempo przemian chemicznych i większa obecność glinek. Grubości różnią się wielkością i mogą wynosić od kilku metrów do ponad 100 metrów.
Znaleziono następujące nowo utworzone minerały wtórne:
Nie zapomnij wspomnieć o stałych roztworach uzyskanych przez zmieszanie biegunów: glinowy getyt, glinowy hematyt… Można odziedziczyć bardzo mało zmiennych pierwotnych minerałów: kwarc , rutyl , cyrkon i rodzime złoto …
Według Tardy (1997) istnieją trzy zróżnicowane sekwencje wietrzenia minerałów pierwotnych, kontrolujące powstawanie różnych iłów. Im bardziej kruchy minerał pierwotny, tym bardziej zaawansowany jest stopień degradacji. Czynnikami wpływającymi na naturę nowo powstałych glin są szybkość wymywania, uwięzienie środowiska, klimat, topografia. Na przykład u góry tworzą się kaolinity i gibsyt , ponieważ ługowanie jest tam bardzo silne, a zatem hydroliza jest skuteczna. Wręcz przeciwnie, wymywanie u podstawy jest słabe i tworzą się ility i chloryny , jeśli medium jest kwaśne. W kwaśnym środowisku powstają smektyty i palysepiole .
Różne teorie mogą wyjaśnić rozwój gleb lateritycznych:
Prawda byłaby połączeniem tych teorii, z których każda odgrywa mniej lub bardziej wielką wagę.
Istnieją różne teorie na temat słabo poznanego rozwoju kompleksów wietrzeniowych:
Mechanizm chemiczny związany z wietrzeniem zdrowych skał, prowadzącym do powstania laterytów, to całkowita hydroliza . Reakcja powoduje zniszczenie wszystkich pierwotnych minerałów i uwolnienie ich składników, eliminację niezbędnych kationów i części Si , a także nierozpuszczalność i względne nagromadzenie tlenowodorotlenków Al i Fe. jak również czas ekspozycji.
Na poziomy laterityczne składają się trzy główne typy gleb: gleby żelaziste, gleby ferrytyczne i ferrizole.
Pocisk to część profilu zmiany, znajdująca się tuż pod napierśnikiem, stanowiąca strefę wstępną do pancerza. Pancerz to cętkowana formacja. Jasne obszary są bogatsze w kwarc, a czerwonawe plamy są spowodowane kaolinitem. Tło matrycy może być żółte, różowe lub nawet czerwone. Gdy ktoś podnosi się w profilu wietrzenia, plamy tworzą brodę i tworzą żelaziste złogi.
Wierzchołek profilu jest bardzo wzbogacony w żelazo (do 75% Fe 2 O 3 ) i bardzo twardy. Przejście między pancerzem a pancerzem odbywa się poprzez zwiększenie liczby i wielkości guzków, żelazne inkrustacje na ścianach, a także zmniejszenie pustych objętości i gliniastych plaż getytowych. Kolor tła matrycy zmienia się na czerwony ze względu na stężenie żelaza.
Napierśniki, bezpośrednio podlegające erozji, mogą ulec zniszczeniu. Degradacja ta charakteryzuje się zwiększeniem wielkości pustek i wyraźną indywidualizacją guzków. Degradacja guzków daje:
Lateryci są używane do produkcji cegieł ( później po łacinie oznacza cegłę) używanych w krajach tropikalnych jako chodniki i konstrukcje. Wiele świątyń Angkor pochodzących ze średniowiecza zbudowanych jest z laterytu, a następnie pokryto piaskowcem.
Ta skała osadowa umożliwia odtworzenie położenia gorących i wilgotnych klimatów w momencie ich powstania.
Obecność glinu Al 2 O 3, ze względu na pewne laterites zwany boksytu główny rudy z aluminium . Rzeczywiście, podczas intensywnego wietrzenia w klimacie tropikalnym, jeśli krzemionka i większość kationów jest wypłukiwana, słabo rozpuszczalne i słabo mobilne kationy Fe 3+ i Al 3+ pozostają na miejscu i koncentrują się w nadających się do eksploatacji złożach metali .
Pozostałość po rozwarstwieniu w boksycie
Pomnik Laterite (Indie)
Opuszczony kamieniołom laterytu (Indie)
Warstwa rodzimego boksytu na piaskowcu kaolinitowym
Laterite gleby na Markizach , Polinezja Francuska .
Niska roślinność na glebach laterytowych w Nowej Kaledonii .