W astronomii , a Hypernova lub superluminous supernowej (więcej wspólną nazwą w ostatnich publikacji; skróconą SNSL , lub w języku angielskim SLSN dla superluminous supernowej ), jest wybuch , które uwalniają energię ponad 100 supernowych , czyli około 10 46 dżuli. . To byłyby najpotężniejsze eksplozje w naszym Wszechświecie od czasu Wielkiego Wybuchu . Od końca lat 90. termin ten bardziej szczegółowo określa zapadanie się pod koniec życia wyjątkowo masywnej gwiazdy . Gwiazdy te są bardzo rzadkie i szacuje się, że hipernowa występuje w Drodze Mlecznej tylko raz na 200 milionów lat .
W hipernowej jądro gwiazdy zapadłoby się na siebie, tworząc czarną dziurę , wytwarzając dwa niezwykle energetyczne strumienie plazmy emitowane na obracających się biegunach gwiazdy z prędkością zbliżoną do prędkości światła . Dżety te emitują intensywne promienie gamma i mogą wyjaśnić pochodzenie rozbłysków gamma .
Przed latami 90. termin „hipernowa” był sporadycznie używany do opisu hipotetycznych ekstremalnie energetycznych eksplozji bardzo masywnych gwiazd populacji III . Jest również używany do opisywania innych niezwykle energetycznych wydarzeń, takich jak fuzja supermasywnych czarnych dziur .
W 1998 roku Bohdan Paczyński zasugerował związek między rozbłyskami gamma a masywnymi młodymi gwiazdami i zaproponował użycie terminu „hipernowa” dla widocznej części tych rozbłysków gamma. Twierdzi również, że energia takich zdarzeń może być nawet kilkaset razy większa niż w przypadku znanych supernowych. Mniej więcej w tym samym czasie opublikowano inne badanie, w którym przedstawiono różne bardzo jasne supernowe opisane jako hipernowe, ale niekoniecznie związane z rozbłyskami gamma. Na początku XXI wieku opublikowano inne podobne badania, a termin „hipernowa” został stopniowo przyjęty przez społeczność naukową.
29 marca 2003 r., obserwuje się dużą ilość promieni gamma pochodzących z konstelacji Lwa przez High Energy Transient Explorer (HETE-II). Około 1 godziny i 30 minut później jasne światło zostało wykryte w tym samym kierunku przez teleskop w Siding Spring Observatory w Australii , a także w Japonii . Szczegółowe widmo tej emisji jest przeprowadzane przez spektrometr z Kueyen teleskopu w Monitorowania Cerro Paranal w Chile . To nowe zjawisko zostało następnie nazwane „hipernową” przez naukowców z Europejskiego Obserwatorium Południowego .
Nowe badania nad tego typu bardzo jasnymi supernowymi sugerują, że niektóre z nich są spowodowane przez supernowe przez produkcję bardzo masywnych par gwiazd o niskiej metaliczności .
Teoretycy opracowali kilka hipotez wyjaśniających powstawanie hipernowych. Wśród tych ostatnich jest eksplozja bardzo masywnej gwiazdy, która szybko się obraca lub jest skąpana w silnym polu magnetycznym . Innym wyjaśnieniem jest kolizja lub fuzja dwóch gwiazd w systemie binarnym . Pomimo wciąż słabo poznanego pochodzenia hipernowych, efektem jest powstanie czarnej dziury i uwolnienie bardzo dużej ilości energii, głównie w postaci promieni gamma.
Oferowana jest szeroka gama modeli wyjaśniających hipernowe. Wśród nich najbardziej akceptowane są modele typu collapsar i CSM.
Słowo collapsar , skrót angielskiej zapadniętej gwiazdy , było kiedyś używane w odniesieniu do końcowego produktu gwiezdnego kolapsu grawitacyjnego , gwiezdnej czarnej dziury . Słowo to jest teraz używane w odniesieniu do określonego wzoru zapadania się szybko obracającej się gwiazdy. Model collapsar to rodzaj hipernowej, która wytwarza grawitacyjnie zapadnięty obiekt lub po prostu czarną dziurę. Kiedy zapadnięcie się jądra następuje w wystarczająco masywnej gwieździe, energia eksplozji jest niewystarczająca, aby wyrzucić zewnętrzne warstwy gwiazdy.
Prawie wszystkie obserwacje hipernowych pokazują widma podobne do supernowych typu Ic lub IIn. Ten ostatni nie byłby związany z rozbłyskami gamma.
: dokument używany jako źródło tego artykułu.