Hétérophyllie , zwany także polimorfizm liść , jest cechą niektórych taksonów lub roślin , zwany hétérophylles które produkują liści lub fronds dwóch różnych typów, różniących się najczęściej od wielkości (zjawisko anisophylly w taksonów lub anisophyllous roślin ), kształt ( heteromorphism ), symetria, pozycja lub funkcja.
Botanicy rozróżniają dymorfizm i polimorfizm liści (najczęściej trymorfizm, jak u Triphyophyllum peltatum ), w zależności od tego, czy heteromorfizm skutkuje dwoma lub więcej różnymi formami. U tego samego gatunku mogą obserwować wiele przejść między młodymi, pośrednimi (liście przejściowe) i dorosłymi liśćmi rośliny heterofilnej (lub anizofilnej).
Heterophyllia występuje znacznie częściej w świecie roślin, niż się często przypuszcza, zwłaszcza u Pteridophytes lub Dicotyledons .
Antonimem jest homophyllie (roślina znana jako homofil ), która może również oznaczać złożony liść, którego wszystkie listki są podobne.
Heterophyllia ma dwa możliwe pochodzenie: jedno, genetyczne, jest ściśle specyficzną postacią (jak w wielu jaskrawach ) niewrażliwą na wpływ środowiska; w przypadku gatunków o różnych formach młodzieńczej dorosłości (zjawisko heteroblastia (in) u Cupressaceae , eukaliptusa , Populus euphratica czy wielu gatunków Plagiotropic). Drugi to adaptacja do warunków ekologicznych (światło, zanurzenie itp.). Hipoteza, że rozwój heteroblastyczny może stanowić przykład teorii rekapitulacji, od dawna wzbudza zainteresowanie botaników. Biologia rozwoju sprzyja obecny założeniem heterochrony wyjaśnić hétérophyllie w roślinach z powodu ich rozwoju plastyczności .
Funkcja tego polimorfizmu liścia jest najczęściej interpretowana w roślinach lądowych jako jedna z adaptacji (związanych z trybem rozgałęzienia, długością międzywęźli) w celu zminimalizowania samo-cieniowania i optymalizacji zagęszczenia liści w celu uchwycenia maksymalnego niezbędnego światła do fotosyntezy, ale ta interpretacja nie wyjaśnia wszystkich przypadków heterofilii. Zatem liście u podstawy mają zwykle prostsze ostrze, te na górze, bardziej skórzaste, częściej mają ostrze klapowane, płaty są ściślej połączone z żyłkami niższego rzędu, co zapobiega wysychaniu tych bardziej odsłoniętych liści. Pewne zmniejszenie ilości liści jest więc związane ze wzrostem udaru słonecznego i stresu wodnego. Zjawisko to jest odwrócone w kilku rodzinach botanicznych, florze Mascarenes ( Malvaceae , Moraceae , Rutaceae i Verbenaceae ), w których liście sadzonki mają bardziej złożone kształty niż rośliny dorosłe. Oryginalność tę można wytłumaczyć zbieżnością geograficzną wynikającą z poziomego transferu genów .
U Pteridophytes może, ale nie musi być związane z wytwarzaniem zarodni .
W tamaryndowcu Hauts ( Acacia heterophylla ) z Reunion (roślina endemiczna) liście na starszych gałęziach są zredukowane do ogonków liściowych, które po spłaszczeniu działają jak narząd fotosyntezy. Różnią się od młodych liści.
W bluszczu pnącym ( Hedera helix ) obserwuje się rozwojową heterofilię na poziomie jałowych gałęzi (pozbawionych kwiatów), które mają dolne liście (bliżej ziemi) klapowane lub zaopatrzone w wierzchołki, palmatinerves i palmatilobes; żyzne (kwitnące) mają liście w górnej części obszaru kwiatowego, które są raczej eliptyczne, z całymi brzegami i pierzaste.
U Eucalyptus gatunek Eucalyptus gunnii prezentuje wyraźną heterofilię.
Nowozelandzkie drzewo, Pseudopanax crassifolius , oprócz łusek otaczających uśpione pąki wytwarza nie mniej niż osiem różnych rodzajów liści
Heterofilia sadzonek ( liścienie ) jest szeroko rozpowszechniona w wielu rodzinach botanicznych (Gesneraceae, Nyctaginaceae, Phytolaccaceae, Platanaceae).
Wiele roślin wodnych wykazuje wyraźny heterofilizm. Posiadają zanurzone liście o różnych kształtach (siedzące i całe w Elodea canadensis , pasiaste w Sagittaria sagittifolia , podzielone na rodzaje Cabomba , Ceratophyllum i Myriophyllum , podział liści uniemożliwiający roślinom zanurzenie się w prądach na tyle silnych, że można je wykorzenić), liście pływające ( liście powietrzne owalne, nerkowate, sercowate, w kształcie rombu lub tetrafoliolatu ) i strzałkowate (w przypadku Sagittaria sagittifolia ) lub klapowane ( Ranunculus aquatilis ).