Cykl Wilson jest modelem naukowym , który opisuje „balet” z kontynentów na powierzchni Ziemi w ciągu czasu geologicznego . Te, unoszone przez ruchy płyt litosferycznych, opisane przez tektonikę płyt , czasami znajdują się fragmentaryczne i rozproszone na powierzchni globu, jak obecnie, lub czasami są zgrupowane razem w jednym superkontynencie , jak w okresie między nim . 300 i 200 milionów lat temu (okres od początku permu do końca triasu ) superkontynent zwany „ Pangea ”. Ta fragmentacja wynika z zachowania oceanów, które działają jako „promienniki” planety (patrz oceanizacja ), z siłą tektoniki płyt jako „termostatu” i superkontynentów jako izolatorów.
Kanadyjczyk Tuzo Wilson (1908-1993), na cześć którego JF Dewey i Kevin Burke nadali nazwę w 1974 r. Temu głównemu zjawisku geodynamicznemu określającemu fizjonomię powierzchni Ziemi, opisał, że kontynenty rosną serią „kroków”. Rysunek obok przedstawia przykłady takich kroków.
Przy teoretycznym czasie trwania rzędu 400 do 600 mA cykl ten został odtworzony, w zależności od modeli, od 8 do 12 razy w ciągu czasu geologicznego. Modele te sugerują, że cykle te są dalekie od regularności i że kwestia takiej okresowości nie jest obecnie rozstrzygnięta. Są jeszcze dyskutowana przez geofizyków których drobniejsze geodynamiczne modele coraz bardziej uwzględniać procesy skorupy akrecji z terranami (microcontinents), a nie klasyczny model kontynent-kontynent kolizji . „Ich słuszność nie jest pewna, a teoria nie integruje na przykład złożoności ruchów płyt : ich obrotów, ich bocznych przemieszczeń itp. "
Ta nieustanna obróbka powierzchni ziemi powoduje utratę elementów geologicznych, które świadczą o tych różnych okresach. Jak dotąd, poza dobrze udokumentowanym epizodem Pangei , tylko kilka elementów poprzednich epizodów superkontynentów zaczęło być dobrze udokumentowanych, jak np. Rodinia , między 1,1 Ga a 750 Ma . Niemniej zapisy geologiczne wykazały istnienie różnych innych momentów na superkontynencie.
Tak więc obecnie rozpoznajemy następujące superkontynenty :
Rytm cykli Wilsona pojawia się nieregularne. Podobnie konfiguracje jednostek mobilnych w skorupie ziemskiej są nieprzewidywalne i bardzo zróżnicowane.
Ta zmiana konfiguracji kontynentów wyjaśniłaby w szczególności wiele faktów dotyczących ewolucji gatunków żywych. Tak więc agregacja różnych jednostek skorupy ziemskiej spowodowała masowe wymieranie przybrzeżnych gatunków zwierząt w permie ; podczas gdy rozproszenie płyt tektonicznych sprzyjało później promieniowaniu ewolucyjnemu w mezozoiku .
Skutki dla starożytnego klimatu lądowego należy powiązać z pojęciami Icehouse i Greenhouse ; w rzeczywistości istnieją dwie fazy w globalnym klimacie:
Jesteśmy obecnie w fazie Icehouse , przesuwając się w kierunku fazy cieplarnianej , jak zdają się wskazywać takie elementy naukowe, jak biogeografia , globalna tektonika czy rozmieszczenie złóż mineralnych w skali globalnej.
