Rura wody w kotle lub w kotle wielorurowy to kocioł, w którym krąży woda wewnątrz rur ogrzewany gazami.
W przeciwieństwie do kotłów „dymowych”, w których spaliny przechodzą przez zbiornik wody rurami , w kotle wodnorurkowym to woda krąży w rurach wewnątrz rur ogrzewanych przez gazy. Operacja ta jest uważana za bezpieczniejszą: pęknięcie rur wodnych doprowadziłoby do zalania domu, a tym samym do wyłączenia maszyny, co jest awarią mniej niebezpieczną niż wybuch kotła.
Prekursorami tej technologii są Amerykanin Jacob Perkins i Francuz Philippe de Girard , którzy w latach 20. XIX wieku , każdy ze swoich stron, zaprojektowali wielorurowy kocioł z obiegiem wody bez wychodzenia poza bardzo precyzyjne zastosowanie eksperymentalne.
Pomysł został zaktualizowany w latach 50. XIX wieku , a to Francuz Julien Belleville , czasami uważany za jego wynalazcę, stworzył pierwszy model kotła wodnorurowego w 1850 roku. Udoskonalał swój wynalazek aż do uzyskania w 1877 roku niewybuchowego kotła . Pod koniec XIX th wieku , jego wykorzystanie zaczął się szerzyć w okręty , i to Louis-Émile Bertin który promuje i jest dopuszczone do francuskiej marynarki wojennej .
W kotle wodnorurowym palenisko wytwarza gorące gazy, które następnie stykają się z rurami, w których krąży płyn przenoszący ciepło . Rury te są zasilane przez dwa zbiorniki na wodę: zbiornik rozdzielczy na dole i zbiornik odbiorczy na górze; w ten sposób wrząca woda krąży od dołu do góry.
To właśnie we Francji wykonano pierwszą zrównoważoną aplikację na łodzi. Kocioł Belleville został zainstalowany w 1879 roku na statku pocztowym; jego użytkowanie jest więcej niż zadowalające i od tego momentu zastosowanie kotła wodnorurkowego rozpowszechniło się w Marynarce Wojennej . Krążownik Algier został więc zwodowany w 1899 roku, wyposażony w jeden z tych kotłów. Następnie zwodowano dwa statki Messageries Maritimes wyposażone w kocioł Belleville, który sprawdził się i był wyposażony w inne statki firmy. Inne modele, między innymi Niclausse, Lagrafel i D'Allest, są montowane na okrętach francuskiej marynarki wojennej.
W Anglii w 1882 r. pierwszy statek, a następnie w 1885 r. torpedowiec wyposażono w kotły Thornycroft ; w 1893 roku została w niego wyposażona kanonierka HMS Speedy . W tym samym roku kotły Belleville zostały zainstalowane na HMS Sharpshooter ; eksperyment udowodniła rozstrzygające są one instalowane na chronionych krążowników z Potężny klasy w 1895 roku, a następnie od tego momentu kilku krążowników i pancerników . Również w 1893 r. kotły Babcock & Wilcox zostały pomyślnie przetestowane na HMS Sheldrake przed wyposażeniem kilku okrętów Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, które pomyślnie przeszły test wojny hiszpańsko-amerykańskiej .