Łacińskie słowo willa oznacza teren składający się z zabudowań gospodarczych i mieszkalnych. W czasach rzymskich willa była osadą wiejską utworzoną z głównego budynku mieszkalnego i szeregu budynków drugorzędnych. Jego pochodzenie jest rzymskie i było wówczas centrum, z którego zarządzano gospodarstwem rolnym. Później utracił funkcje rolnicze i został zredukowany do działalności mieszkalnej. Wraz z konsolidacją dużej posiadłości w okresie Cesarstwa Rzymskiego, willa przekształciła się w centrum dużych gospodarstw.
Villa rustica, rozumiana jako jądro latyfundium , miała strukturalny wpływ na planowanie przestrzenne.
Od I st wieku wielka własność ziemska została podzielona pomiędzy sektorem bezpośrednio obsługiwane przez Pana i że przekazała lokatorom osadników. Miejskie wille zostały przekształcone w ośrodki władzy administracyjnej panów. Zatem pojawia form własnej podległość do feudalizmu w IV -go wieku.
Francuski termin willa wyznaczaniu okazałym domu w ośrodku lub ewentualnie indywidualnego jakości mieszkania w na przedmieściach, jest późno pożyczka z włoskim do -XVIII th century.
Termin Villa (rustica) dał wyraz miasto (wymawiane / vilə / w starofrancuskiego ) w tym sensie, pierwszy „obszar wiejski”, potwierdzone w szkolenie topograficzne średniowieczny w -centrum , a następnie od X th wieku (stary francuski podły ) w poczucie „spotkania zamieszkałych domów ułożonych według ulicy” i „wioski”.
Jednak ten sens jest poświadczone od czasów Merowingów , natomiast znaczenie „wiejskiej rezydencji wiejskiej” jest jeszcze znana pod koniec XII -go wieku, a więc pochodna brzydki w sensie „chłopskiego średniowiecza„(którego pisownia z pojedynczym L, zachowuje średniowieczny charakter). Samo „miasto” jest tłumaczone przez gminę lub miasto , dopiero pod koniec średniowiecza nabiera znaczenia, które znamy dzisiaj.
Toponimy w -ville nie mają związku z czasami Cesarstwa Rzymskiego, z wyjątkiem, być może, bardzo rzadkich wyjątków. Odnoszą się one głównie do średniowiecznych formacji, której początki sięgają okresu Merowingów, opiera się przede wszystkim na antroponimów germański (Anglo-Scandinavian i Normandii), aż do końca XI th wieku .
W czasach rzymskich odróżniamy willę rustica (willę rustykalną) od Villa urbana (willę miejską lub podmiejską).
Teraz większy nacisk kładzie się na różnorodność gospodarstw, sama definicja willi może stanowić problem zarówno na poziomie wyższym - jak odróżnić bardzo dużą willę od małej wtórnej aglomeracji - jak i na niższym poziomie - kiedy to zajmie miejsce. ze skromnej willi do przerobionej rodzimej farmy?
Ostatnie badania archeologiczne ujawniły bowiem bardzo szerokie spektrum bardzo zróżnicowanych sytuacji: można opracować złożoną typologię wsi, a obok nich należy wziąć pod uwagę liczne gospodarstwa, które są prostsze, ale liczne i które nie należą do nich. , koniecznie podporządkowany.
Tak więc badanie willi wokół Augustonemetum (obecne Clermont-Ferrand ) na terytorium Arverne ujawnia obok 134 willi (typ A i B) 156 miejsc, które nie świadczą o estetycznych lub luksusowych aranżacjach, które pozwalają nam mówić o willi. .
Chociaż duża Villae pojawiają się więc stosunkowo wcześnie, w pierwszych dwóch wiekach wczesnego cesarstwa ogólnie zobaczyć sieć osiedli wiejskich zagęszczenia, maksymalna często osiągane II th wne następnego okresu odzwierciedla głównie z „spadku liczby zakładów. Środkowa dolina Hérault dobrze ilustruje tę dynamikę. Badania ujawniają pierwszy zagęszczania obszarów rolniczych I st century BC. AD , dodając do dość luźnego zawodu. Maksymalna liczba nowych osiedli jest w pierwszej połowie I st wieku, jest uzupełniona o niedawnej fali tworzenia witryn pomiędzy 50 a 100.
Od drugiej połowy II XX wieku liczba gospodarstw ujawnił sondaż maleje. „Pod koniec III th wieku, tylko pozostanie mniej niż 40% zakładów, które były zajmowane około 100 lat.” Omówiono przyczyny tego dość ogólnego rozwoju: konsekwencje zmian gospodarczych? koncentracja własności ziemi? Czy może konsekwencje zmian demograficznych (szukamy dżumy Antoninów )? Musimy również uważać, aby nie ukrywać niekiedy bardzo zróżnicowanego rozwoju lokalnego i regionalnego za bardzo ogólną obserwacją.
Rzymska willa nie może zatem samodzielnie podsumować ewolucji i latynizacji terenów wiejskich prowincji imperium. Niemniej pozostają istotnym elementem, który niekoniecznie powinien być postrzegany jako znak zerwania z poprzednią epoką.
Tak więc „wille galijsko-rzymskie na równinie Limagne często są wynikiem jedynie„ rzymskiego ”ubioru istniejących wcześniej struktur należących do elity Arverne”. Świadczą również o integracji obszarów wiejskich w przekształconych ramach społeczno-gospodarczych.
Jeśli wille nie są rozmieszczone preferencyjnie na określonych obszarach i nie tylko znajdują się w pobliżu ośrodków miejskich, analiza przestrzenna sieci willi często podkreśla znaczenie bliskości drogi komunikacyjnej lub rzeki. Właściciele mieli również przyczynić się do utrzymania dróg. Przykładem bliskości między willą a drogą może być duża willa Tourmont na Jurze, położona na trasie Lyon - Strasburg, pomiędzy dwoma kamieniami milowymi . To znalezisko archeologiczne pokrywa się ze wskazówkami z innych źródeł historycznych. Varron zwrócił uwagę, że bliskość przejezdnej drogi lub drogi wodnej zwiększa wartość gruntu.
Villa urbana , pars urbana lub praetorium nazywamy częścią rzymskiej willi, która była zarezerwowana na rezydencję mistrza.
Znajdował się zatem w centrum przedsiębiorstwa rolniczego (ale niekoniecznie latyfundium ) i składał się na ogół z budynku głównego i dziedzińca pośrodku. Główny dom został zbudowany na ogół w stylu klasycystycznym. Front podzielony był na mniej lub bardziej wysokie wieże do ostrzenia i bramę . Dostęp do niego prowadził portyk prowadzący na wewnętrzny dziedziniec. Villae urbanae może mieć ogrzewanych kąpieli; było też ogrzewanie podłogowe ( hypocaust ).
Villa urbana to kampania na zatwierdzenie dziennym miejsce z doskonałymi udogodnieniami, nawet luksusowych, o czym świadczy listów Cycerona lub Pliniusza Młodszego : meble ceny, mozaiki, marmuru, basen, altana oraz pokoje przeznaczone do estetycznego punktu widzenia na krajobraz, ogrody i stawy, jak wiele sposobów na zagospodarowanie na wsi miejsca, które łączy w sobie komfort życia miejskiego z urokiem udomowionej przyrody, ideału starożytnej cywilizacji.
Znajduje się w mieście w środku Insulae The podmiejska willa starożytnego Rzymu była zarezerwowana przez jego wielkości, dla zamożnej rodziny.
Ten dom składał się z jednego na dwóch poziomach; zajęte praktycznie całą działkę o Insula .
Pierwszą część na ulicy stanowiły kramy ( tabernae ) (2) (zwykle wynajmowane rzemieślnikom i kupcom z górnym pomieszczeniem) obramowujące przedsionek wejściowy ( krany ) (1). Następnie gość dotarł do atrium (3), pomieszczenia w połowie chronionego dachem. Otwór w dachu pozwala wodzie deszczowej wypełnić nieckę ( impluvium ) (4), centralny element atrium. Po każdej stronie są rozmieszczone sale recepcyjne (sala konferencyjna lub tablinium (5), pokój dzienny lub ecu , jadalnia (6) lub triclinium ) oraz kuchnie (9) i sypialnie ( cubicula ) (8). Domowa kaplica ( lararium lub laraire ) zajmuje róg atrium (7).
Na tyłach willi prawdopodobnie znajdowały się łaźnie (zwykle chodzi się do publicznych łaźni termalnych ) i / lub mały ogród ( hortus ) otoczony kolumnadą (11) i czasami ozdobiony umywalką (12) lub fontanna. Na piętrze małe sale i sypialnie.
Przykład willi w PompejachAtrium.
Ołtarz domowy.
Ogród i kolumnada domu Vettii .
Dedykowane wyłącznie żeglarstwu wille morskie charakteryzują się długim planem i portykiem fasady skierowanej w stronę morza, a otwarta na zewnątrz fasada pozwala kontemplować Morze Śródziemne.
Villa rustica (w liczbie mnogiej villae rusticae ) lub pars rustica odnosi się do części rzymskiej willi, która była przeznaczona do prac rolniczych, w przeciwieństwie do willi urbana lub pars urbana, która była przeznaczona dla właściciela i mogła być bogato umeblowana.
Ten rodzaj rolnictwa pojawił się we Włoszech w ostatnich stuleciach Republiki Rzymskiej, a następnie rozprzestrzenił się na całe Cesarstwo Rzymskie .
Architektura villae rusticae jest znacznie mniej znana niż części mieszkalnej, pars urbana : z jednej strony przez długi czas część rolnicza była zaniedbywana przez wykopaliska, które bardziej skupiały się na poszukiwaniu pięknych przedmiotów niż śladów życia codziennego, z drugiej strony, budowle, które go tworzą, są czasami gorzej zachowane lub trudniej identyfikowalne.
Skład Villa Rustica również jest zróżnicowany. Zależy to po części od uprawianych upraw: prasy (do oliwy i wina), piwnice, strychy, stajnie, stajnie, woliery, warsztaty naprawcze, warsztaty ceramiczne ( amfory i kafle ), mieszkania niewolników to tylko niektóre z budynków których możemy się spodziewać. Do prasy są dość często zachowane w części i łatwe do zidentyfikowania ze względu na dwa duże kamienie, które wspierały oś prasy, zwany lornetka, a które często pozostawały w miejscu ze względu na ich wielkość. W ten sposób pozwalają zidentyfikować kilka olejarni w rzymskiej Afryce . Staranne wykopanie pars rustica może zatem dostarczyć znacznych danych na temat rzymskiej gospodarki rolnej: tak więc wykopanie niewolniczej willi w Settefinestre niedaleko Cosa w Etrurii pozostaje wzorem i odniesieniem.
Panami domu ( dominus ) tych villae rusticae są często zamożni właściciele, którzy powierzają swoją administrację i prawidłowe funkcjonowanie zarządcy ( vilicus ), który jest jednym z ich wyzwoleńców lub niewolników . Na prowincji wille, które znajdują się wokół kolonii, należą do notabli miasta, czasem weteranów, czasem zromanizowanych miejscowych notabli. Najbogatsi, tacy jak senatorowie i inne wysokie postacie polityczne, takie jak członkowie zakonu jeździeckiego, posiadali wiele villae rusticae , ponieważ ich pozycja społeczna ostatecznie zależała od ich spisu ludności , to znaczy od dziedzictwa ziemi. W trosce o rozwój swojej ziemi byli jednak przywiązani do wystawnego stylu życia i wykorzystywali swoją willę jako duże wiejskie domy, często luksusowo wyposażone i wykorzystywane na letnie pobyty: to kwestia pars urbana . Biorąc pod uwagę styl życia tych wielkich postaci i liczbę posiadanych przez nich willi, pars urbana nie było często zamieszkiwane w wielu villae, jednak w obliczu pars rustica świadczyło o sile mistrza i jego przybyciu zawsze możliwe.
Oprócz odkryć archeologicznych, teksty łacińskich agronomów, takich jak Cato the Elder , Varro , Columella czy Palladius, pozwalają wyobrazić sobie funkcjonowanie pars rustica ; czasami można je uzupełnić innymi dokumentami, takimi jak mozaiki przedstawiające szczegółowo prace w polach.
Pod koniec epoki republikańskiej villae rusticae, oparta na intensywnym i przemyślanym wyzysku niewolniczej pracy, była zdolna do wysokiej produktywności i była przeznaczona na spekulacyjne uprawy (winorośl, drzewa oliwne) na średnich obszarach. Musimy je pod tym względem odróżnić od latyfundium , bardzo dużego gospodarstwa, i zrozumieć, że żadna z tych form eksploatacji rolniczej nie reprezentowała wszystkich gospodarstw, choćby ze względu na geograficzną różnorodność Włoch . Villae Rusticae potrzebne także pracy sezonowej, które mogą być świadczone przez sąsiadujące indywidualne gospodarstwa rolne (małe właścicieli). Jeśli ewolucja rzymskiej gospodarki i rzymskiego systemu niewolników pozostaje przedmiotem debaty wśród historyków, wydaje się, że system czysto niewolniczy był poważnie konkurowany przez odłogowanie (podział osadników), system praktykowany przez Pliniusza. młodszy . Na prowincji niewątpliwie nigdy nie było tak silnej obecności wiejskiej niewolniczej willi.
Gallo-rzymskie wille we wnętrzu Galii (poza peryferiami Morza Śródziemnego lub z grubsza w prowincji Narbonnaise) nie są ścisłą imitacją modelu panującego we Włoszech. Przedstawiają one organizację przestrzenną odziedziczoną po galijskich zagrodach sprzed podboju, charakteryzującą się rozproszeniem zabudowy wokół bardzo dużego centralnego dziedzińca (kontrastującego z „zwartym” planem włoskich zagród). Różnice w planach obserwowane w Galii sugerują rozwój szkół regionalnych.
W Galii Franków termin ten utrzymywał się w toponimii (por. Kartezja Saint-Cyprien) do końca okresu Karolingów.
Villae lub Curtis , Merowingów i Karolingów, przypominają model galloromańskim Villae w latifundial typu . Będą służyć jako matryca dla pierwszych panstw lub lokalnych lenn żyjących w rolniczej i rzemieślniczej autarkii.
Villae w Wielkiej Brytanii przypominają te Galii, z pewnymi jednak szczególnymi cechami charakterystycznymi dla tej prowincji.
Wille galijsko-rzymskie w Szwajcarii