Dezinformacja to zbiór technik komunikacji dla ludzi w błąd lub opinii publicznej w celu ochrony interesów prywatnych (lub nie) lub wpłynąć na opinię publiczną. Fałszywe lub zniekształcone informacje są zarówno „celowo promowane, jak i przypadkowo udostępniane” . Czasami jest używany w kontekście public relations . Znaczenie tego słowa pojawiły się w ostatniej ćwierci XX th century i bliskich Warunki propaganda , oszustwo i plotka wahała według autorów. Anglofonowie mówią również o „ mistyfikacji ”, termin, który znajduje się również w niektórych źródłach francuskojęzycznych. Agnotology badając tkankę dezinformacji lub z niewiedzy .
Pierwsze techniki dezinformacji są opisane w The Art of War przez Sun Tzu ( IV -go wieku pne. ). To XX th century będą usystematyzowane dużą skalę w wojnie światowej i zimnej wojny, w szczególności z tworzeniem specjalistycznych usług.
W dziedzinie prasy zasada ochrony źródeł informacji dziennikarzy teoretycznie umożliwia zniechęcanie do dezinformacji, ułatwiając kontrolę krzyżową i weryfikację rozpowszechnianych informacji , kwestionując inne źródła informacji , w tym weryfikowana jest również tożsamość , ale nie ujawniono. Jednak ten proces zajmuje trochę czasu.
Manipulacja opinii publicznej było przedmiotem badań na początku XX -go wieku. Mówi o tym amerykański dziennikarz Walter Lippmann w swojej książce Public Opinion (1922), a także Edward Bernays w Propaganda (1928). Podczas gdy Lippmann używa wyrażenia fabrykowanie zgody , Bernays używa terminu propaganda .
Dla Lippmanna dezinformacja jest prostym transferem informacji, który sam w sobie wiąże się z przekształceniem informacji początkowej. Nie chodzi tutaj o dyskusję o tym, czy jakikolwiek transfer informacji jest przekształceniem tej informacji, ale o zrozumienie, że istnieje pewna forma przekazu, która zaprzecza początkowej informacji (poprzez jej denaturację, czasami po prostu przez dekontekstualizację) lub informacje (poprzez grupowanie ich w niestosowny i nieuzasadniony sposób). Na przykład przedstawianie agresorów jako ofiar i ofiar jako agresorów lub mieszanie informacji tak, aby były niezrozumiałe.
Kevin Bronstein podaje „słabą” definicję, ponieważ jest to ogólne pojęcie: dezinformacja polega na odwróceniu ścieżki komunikacji zdefiniowanej przez Adriana Mc Donougha w Information Economics . Ta ścieżka prowadzi od faktycznych informacji lub obserwacji, do wniosków wyciągniętych z informacji i wreszcie do osądu dokonanego na tych wnioskach. Droga odwrotna polega na rozpoczynaniu od sądu a priori w celu wykucia błędnych wniosków z manipulowanych faktów.
W swojej powieści Montage , Vladimir Volkoff naraża metod rzekomo stosowanych przez ZSRR , aby uzyskać opinię publiczną do działania w określonym kierunku. W 1997 roku , w Małej historii dezinformacji , Volkoff zobowiązał się podać dokładną definicję dezinformacji: „Dezinformacja to manipulacja opinią publiczną w celach politycznych za pomocą informacji przetwarzanych tylnymi drzwiami. „ Rozróżnia postępowanie przywódców, biorąc pod uwagę, że nie jest to psychologiczne zatrucie , a postępowanie za pomocą środków bezpośrednich, które nazywa raczej propagandą . Zgodnie z tymi definicjami reklama nie może być dezinformacją, ponieważ nie ma bezpośredniego celu politycznego i jest praktykowana w biały dzień.
François-Bernard Huyghe podaje z kolei restrykcyjną definicję dezinformacji w The Enemy in the Digital Age . Dla niego,
„Dezinformacja to celowe rozpowszechnianie fałszywych informacji poprzez sprawianie, by wyglądały na pochodzące z neutralnego lub przyjaznego źródła, aby wpłynąć na opinię i osłabić przeciwnika. "
Według dziennikarza naukowego i eseisty Floriana Goutiere'a dezinformacja oznacza
„Proces prowadzący do integracji przez opinię publiczną zniekształconych, niepełnych lub fałszywych informacji (z możliwymi konsekwencjami dla niektórych przyszłych decyzji), zmiany te mają swój początek w procesie dobrowolnym, [to znaczy – powiedz czyj cel jest] oszukiwać. "
Według niego mówienie o procesie „pozwala nam upierać się przy istnieniu przekaźników, często pasywnych, dezinformacyjnych” :
„W tym spektaklu publiczność pada ofiarą ciosów nożem zadanych im informacji. Może stać się wspólnikiem, sprzedając informacje. Ale to w pierwszych ogniwach łańcucha informacyjnego inicjowana jest ta dobrowolna manipulacja „opinią”. "
Nieprawdziwa informacja | Zamiar krzywdzenia | |
---|---|---|
Dezinformacja | tak | tak |
Mylna informacja | tak | Nie |
Błędna informacja | Nie | tak |
Florian Gouthière zaproponował określenie sytuacji, w których nie ma zamiaru oszukania słowem „dezinformacja”. I odwrotnie, Claire Wardle odnosi się do informacji, które są dokładne, ale wybrane i przekazywane z zamiarem wyrządzenia szkody, jako „błędne informacje”. François Heinderyckx również mówi o dezinformacji w krótkim eseju, w którym zamierza „pokazać przewrotne skutki gwałtownego wzrostu źródeł informacji i mediów obserwowanego w ciągu ostatnich dziesięciu lat w świecie zachodnim” .
Z teorii zgrzytów poznawczych , Leon Festinger pokazuje, że dezinformacja jest mniej lub bardziej świadomy sposób zmniejszania sprzeczność sądów i okoliczności.
Kiedy Bertrand Russell wskazuje, że Tomasz z Akwinu , uznając od początku swego podejścia teksty wiary za niepodważalne źródła, „nie zachowuje się jak filozof” , stwierdzenie to sprowadza się do oskarżenia średniowiecznego pisarza o dezinformację .
W powszechnym znaczeniu tego słowa, chociaż dezinformacja niekoniecznie oznacza świadomy cel (lub spisek), świadomą dezinformację można zorganizować, na przykład, jako technikę propagandową . Ten rodzaj „planowanej” dezinformacji jest wykonywany głównie przez wpływy władz państwowych, grup finansowych lub przemysłowych oraz lobby , przy współudziale urzędników medialnych lub bez, w zależności od stopnia demokracji.
Można również uznać, że większość codziennych dezinformacji w mediach jest ukryta i zbanalizowana. Jest ona realizowana w formie autocenzury lub tematyki promocyjnej (względy polityczne i komercyjne), a wyścig o oglądalność w kanałach telewizyjnych, zdecydowanie najbardziej wpływowym medium, faworyzuje często tematy mniej informacyjne, ale bardziej popularne. Dezinformacja w mediach jest czasem niezamierzona, zwłaszcza gdy dziennikarz nie zweryfikował swoich źródeł, napisał zalotny artykuł bez oparcia się na faktach lub poruszył temat techniczny, do którego nie jest kompetentny.
Internet i nowe technologie komunikacyjne zwiększają wykładniczo wymianę informacji o różnym znaczeniu. Niektórzy uważają, że te nowe środki umożliwiają tworzenie alternatywnych mediów zdolnych do przeciwdziałania dezinformacji instytucjonalnej; Trzeba jednak dokonać sortowania, które wymaga czasu, ponieważ dla każdego tematu proponowane są różne interpretacje, co pozostawia czas na rozprzestrzenianie się nieprawdy. W ten sposób Internet przekazuje szeroką gamę plotek, mistyfikacji i otwiera nowe możliwości dla różnych rodzajów propagandy , w tym przez małe grupy polityczne.
W czasach kryzysu, a zwłaszcza wojny, strony wojujące (państwowe lub niepaństwowe) często wykorzystują propagandę, by służyć swoim interesom. Tworzenie fałszywych informacji jest stosunkowo powszechne, jednym z ostatnich przykładów jest afera inkubatora w Kuwejcie, w której do incydentu przyczyniły się fałszywe zeznania przed komisją Kongresu Stanów Zjednoczonych, zorganizowaną przez firmę public relations . Międzynarodowa opinia publiczna popiera działania mocarstw zachodnich .
Posługiwanie się fałszywymi dokumentami i/lub fałszywymi zeznaniami, mającymi na celu zasianie wątpliwości lub akredytację pracy magisterskiej, jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych metod dezinformacji.
W średniowieczu , fałszywe Darowizna Konstantyna umożliwiło papieżem Sylwestrem I st skorzystać terytoria i uprawnień na podstawie dokumentu apokryficzny . W czasie afery Dreyfusa , pułkownik Henry sfałszowane dokumenty i stworzył je od podstaw, jak słynny „fałszywego Henry”, aby nadmiernie przerastają Alfred Dreyfus.
Na początku XX th century pisze rosyjska propaganda i publikuje starsi protokołów Zion , aby udowodnić, że Żydzi nie opracowała program, aby zniszczyć chrześcijaństwo i zdominować świat. Ten tekst jest wykorzystywany w antysemickiej propagandzie III Rzeszy i nadal jest używany przez muzułmańskich fundamentalistów. O ile słowo „Żydzi” zostało zastąpione wyrażeniem „koła finansowe” w pracy Maurice'a Joly'ego Dialog w piekle między Machiavellim a Monteskiuszem ( Protokoły zachowują tylko tyrady Machiavelliego), działa to nawet jako podwójna dezinformacja.
Wielką erę nowoczesnej dezinformacji rozpoczęła się po wojnie z agentów wpływu i kampanii medialnych zimnej wojny , takich jak Wiktor Krawczenko afery i tych z parą Rosenberg , niektórzy oficerowie operacji, idąc nawet tak daleko, aby zapewnić projekty artykuły do dziennikarzy lub pisarzy, kolegów partii komunistycznych .
Przy okazji rozpoczęcia drugiej wojny w Zatoce wspomniano „dowody” na istnienie w Iraku broni masowego rażenia , których nigdy tam nie znaleziono.
Niedawno jest to sfałszowana teczka bankowa, która znajduje się w centrum afery Clearstream 2 , mająca na celu wplątanie francuskich polityków.
Witryny podszywające się pod agencje informacyjne, takie jak AWD News , prezentują fałszywe artykuły, do których prowadzą linki z sieci społecznościowych w celu propagandy lub manipulacji osobami i państwami.
Te fałszywe dokumenty, przedstawiane przez ich inicjatorów jako autentyczne, mają na celu wprowadzenie w błąd celu, opierając się na fikcyjnych elementach lub nieprawdach .
Fałszywe wiadomości lub fałszywe wiadomości i infox po francusku to neologizm, który pojawił się w dobie Internetu, sieci społecznościowych i przeładowania informacjami. Fake news to pojęcie, które wciąż jest polisemiczne i jest przedmiotem debaty co do jego pochodzenia, etymologii i definicji. Fake news jest performatywny, jego intencją jest manipulowanie, oszukiwanie. Pozyskanie poparcia musi wydawać się wiarygodne, w tym sensie naśladuje styl dziennikarski. Inną z jego głównych cech jest to, że ujawnia swoje źródło, aby uniknąć zaprzeczeń. Tym samym może się to wydawać tym bardziej prawdopodobne.
Metodologiczne ograniczenia ankiet mogą być wykorzystane do celów dezinformacyjnych: błąd próbkowania , „efekty halo” i efekty ramek (formułowanie pytań) oraz teoretyczna niemożność obliczenia precyzji, gdy nie ma bazy spisowej, rzeczywiście ich wyniki są nieprecyzyjne.
To fałszywe wiadomości rozpowszechniane w Internecie. Zjawisko jest na tyle istotne, że umożliwiło rozwój serwisów referencyjnych dotyczących plotek ( HoaxBuster.com itp.), poświęconych klasyfikacji historii krążących w Internecie i weryfikacji tych informacji. Wiele wiodących witryn ma dziś imponującą publiczność.
Pogłoski, których pochodzenie i autentyczność są wątpliwe, są często wykorzystywane do oszukiwania opinii publicznej i usprawiedliwiania jej działań lub decyzji politycznych. Jeden z najsłynniejszych przykładów dotyczy reżimu nazistowskiego , który użyje fałszywych plotek, aby rozpocząć „ Noc długich noży ”, najpierw wymyślając próbę zamachu stanu, aby usprawiedliwić operację przeciwko SA , a następnie sprawę zdrady stanu.
Niedawno, po prawdopodobnym błędzie w tłumaczeniu przez oficjalną irańską agencję prasową, niektóre zachodnie media i politycy nadal rozpowszechniali pogłoskę, że irański prezydent Mahmoud Ahmadineżad powiedział podczas przemówienia 25 października 2005 r. w Teheranie, że konieczne jest „wymazanie Izraela”. Mapa".
W kręgach biznesowych plotki mogą sztucznie podnosić lub obniżać ceny akcji. Tak więc nieuzasadniona plotka, według której lek przeciwcukrzycowy Lantus (in) , którego patent posiadał Sanofi , będzie rakotwórczy, obniżył cenę akcji Sanofi na kilka miesięcy.
Plotki są jednym z „ośmiu źródeł naukowo brzmiących informacji”, o których wspomina Florian Gouthière w Health, science, czy powinniśmy wszystko połknąć? .
Florian Dauphin stwierdza, że aby uzyskać poparcie, plotka musi być wiarygodna, być historią opowiedzianą jako prawdziwą, ale nie zweryfikowaną. To nieformalne wiadomości z anonimowego źródła. Plotka niekoniecznie jest fałszywa: charakteryzuje się tym, że informacje są sprzeczne z oficjalnymi informacjami.
Teoretyk komunikacji brytyjski Denis McQuail (w) wyróżnia cztery rodzaje uprzedzeń: dobrowolne i otwarte nastawienie (przypadek zaangażowanego dziennikarstwa, az pisarza redakcji ); dobrowolne i zamaskowane uprzedzenia (przypadek dziennikarstwa propagandowego ); mimowolne i jawne stronniczość (przypadek dziennikarzy zainteresowanych jednym rodzajem wiadomości); mimowolne i zamaskowane uprzedzenia (przypadek dziennikarstwa przesiąkniętego ideologią ).
Fakt, że medium jest niezależne lub nie od grupy (lub ruchu) nie gwarantuje prawdziwości jego informacji. Co więcej, fakt, że media czerpią inspiracje od siebie nawzajem, sprawia, że pojęcie prawdziwej niezależności jest trudne do oceny.
Media tradycyjne, na ogół tracące publiczność od czasu powstania Internetu , należą najczęściej (i coraz częściej) do grup przemysłowych, holdingów lub państwa lub są bliskie ruchowi politycznemu i dlatego podlegają presji ze strony ich właścicieli lub lobbingu . Interesy finansowe lub polityczne tych aktorów mogą zmusić te media do stronniczości, czasami zniekształcając informacje. Zostało to zbadane w modelu propagandowym przez Noama Chomsky'ego i Edwarda Hermanna.
Pravda ( Prawda ) z czasów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich jest często wymieniany jako jeden z najbardziej oczywistych przykładów dezinformacji i propagandy . Jednak gazeta należąca do partii lub ruchu politycznego będzie się rozwijać bez lakieru i będzie rozpowszechniać propagandę pewniej niż dezinformację. Informacje pochodzące z „Prawdy” będą budzić wątpliwości co do ich prawdziwości, będą oceniane de facto surowo, będą mniej doceniane niż źródło uznane za bardziej neutralne (neutralne, a nie niezależne). Dla zręcznego dezinformatora wspomnienie o upolitycznionym źródle może wystarczyć do zdyskredytowania samej informacji.
We Francji kanał telewizyjny TF1 był często krytykowany za wywieranie nacisków ze strony jego właściciela, grupy BTP Bouygues , której interesy zależą od dobrego porozumienia z mężami stanu, w szczególności w celu uzyskania kontraktów na roboty publiczne. Uwagi Serge'a Dassaulta , szefa Grupy Dassault i właściciela dziennika Le Figaro od 2004 roku, zgodnie z którym jego grupa musiała „mieć gazetę lub tygodnik, aby wyrazić swoją opinię” i że jego gazeta musiała produkować „pewną liczba zdrowych pomysłów” wywołała w 2005 roku poruszenie.
Czołowy międzynarodowy potentat medialny, Australijczyk Rupert Murdoch , ma doskonałe relacje z Tonym Blairem i George'em W. Bushem , a ton w stosunku do tych liderów we własnych gazetach i stacjach telewizyjnych (m.in. The Times , The Sun i Fox News ), jest dla nich korzystniejszy niż w porównaniu z innymi mediami. Ponadto armia amerykańska przyznała w 2005 r., że jej służby komunikacyjne pisały artykuły do irackich gazet.
Nowe media alternatywne , takie jak „obywatel” witryn z wiadomościami ( Indymedia , AgoraVox i Voltaire Network jest wśród najbardziej znany), strony stowarzyszenia lub blogach, ze swej strony, rozpowszechniania informacji i sprawozdań dotyczących wszystkich przedmiotów., Od ufologii do geopolityki przez leki (m.in. AIDS czy szczepienia ), które powtarzane w pętli przez inne strony utrudniają weryfikację ich uwierzytelnienia.
Kino jest również wykorzystywany jako narzędzie dezinformacji. Stalin , wielki miłośnik kina, stwierdził w 1924 roku „kino jest najskuteczniejszym narzędziem agitacji mas. Naszym jedynym problemem jest umiejętność trzymania tego narzędzia w ręku ”, a państwo sowieckie wpłynęło na scenariusze filmów takich jak Październik czy Aleksander Newski, aby pokazać swoją wizję historii. Podczas narodzin nazizmu i II wojny światowej w nazistowskich Niemczech nakręcono wiele antysemickich filmów .
Po wyzwoleniu 1945 roku nakręcono także trzy filmy, które miały ułatwić pojednanie narodowe: Bitwa o kolej , La Traversée de Paris i Cichy ojciec . Były to dzieła fabularne, a nie dokumentalne , ale nadały fabule nieco „pchnięcie” w pożądanym kierunku.
I odwrotnie , dokument Le Chagrin et la pitié pokazuje najpierw tłumy wiwatujące w tym samym mieście Pétain , a jakiś czas później de Gaulle'a po raz drugi. Nic w komentarzu nie podkreśla, że te tłumy niekoniecznie składały się z tych samych osób, co pomaga przedstawić „tłum” jako niestabilny.
Telewizja to nie być gorszym: program ARRET sur zdjęć autorstwa Daniela Schneidermann specjalizuje się w analizie małej dezinformacji podjętej w programach: soundtrack z filmu zmodyfikowanej aby uczynić go bardziej dramatyczna (krzyki i wiatr), zdjęcia z jednej sesji parlamentarnej przeplatane w inny, ścieżka dźwiękowa dająca iluzję przebywania w tych samych, „żywych” obrazach miejsc oddalonych o dwa dni, gdzie chmury za prezenterem były takie same i w tym samym miejscu, prezentacja jednego wydarzenia jako innego itp. W swoim filmie dokumentalnym Wreszcie podjęte? , Pierre Carles używa przykład stopklatka i przebiegu Daniel Schneidermann pokazać trudności krytykuje telewizję w telewizji, i doprowadza do lekkiego do autocenzury i przyzwoleniem, że fakt nie implikuje stopniowo. Do pracy.
Francuskie stowarzyszenie krytyki mediów Acrimed uczyniło kwestię niezależności mediów jednym ze swoich priorytetów.
W zdrowiu, nauce, czy powinniśmy wszystko połknąć? Florian Gouthière wymienia pewną liczbę mniej lub bardziej wiarygodnych „źródeł” informacji i wypowiedzi krążących na rynku informacji naukowej lub medycznej. Wśród nich trzy wyraźnie odnoszą się do sytuacji dezinformacji: oszukańczych badań naukowych , mistyfikacji , artykułów prasowych i redakcyjnych odwołujących się do wyimaginowanych lub celowo nadinterpretowanych źródeł. Według niego, wiele badań niepodlegających recenzowaniu również stanowi udowodnione przypadki dezinformacji.
Pseudo-nauka i pseudo-leki mogą korzystać dezinformacji, aby uzasadnić swoją przydatność.
Guillaume Weill-Raynal w kontrowersyjnej pracy Une haine imaginaire: kontrśledztwo w sprawie nowego antysemityzmu potępia szerokie użycie tego pojęcia. Według niego,
„Użycie tego słowa nie jest już dziś wulgarnym kluczem głównym, odruchem tak automatycznym jak ruch ręki, która oddala się, gdy nie chce się słyszeć. […] Przez ironiczny obrót wydarzeń termin określający metodę wytwarzania rzeczywistości wydaje się być używany tylko po to, by przed nią uciec. "
Przywołując użycie tego terminu we francuskich debatach wokół konfliktu izraelsko-palestyńskiego , Guillaume Weill-Raynal mówi o „fantazji w dosłownym tego słowa znaczeniu: wytwórstwie umysłu, przez który jednostka próbuje uciec. rzeczywistość, „ która ” prowadzi ostatecznie do postawienia niepodważalnego domniemania fałszu na rzeczywistość. Uznać pojawienie się prawdy za sam znak kłamstwa. " Autor kontynuuje tę krytykę w drugiej książce, The New dezinformację .
Artykuły o znanych sprawach są wymienione w kategorii: Dezinformacje .
Pojęcie „reinformacji” jest popularyzowane w Internecie przez skrajnie prawicowe lub konspiracyjne strony .
Strony te nazywają się „stronami reinformacyjnymi”, skrajnie prawicową koncepcją wymyśloną przez Henry'ego de Lesquen , a następnie przejętą przez Jean-Yvesa Le Galllou, kiedy stworzył Biuletyn de reinformation w Radio Courtoisie w 2007 roku .
Niektórzy są blisko skrajnej prawicy, jak Dreuz.info czy Boulevard Voltaire założony przez Roberta Ménarda . Witryny te rozpowszechniały idee, takie jak świetny zamiennik . Witryna Equality and Reconciliation of Alain Soral jest najbardziej poczytną i ma większą publiczność niż Atlantico, ale wciąż jest daleko od mediów, takich jak Le Figaro , Le Monde i L'Express, które te witryny (według Adriena Sénécat L'Express ) mają „zaciekłą nienawiść”, czasem kwalifikując je jako „gówno”, w dobrych intencjach , politycznie poprawnych ”. Według Samuela Laurenta i Michaëla Szadkowskiego du Monde , prawicowe lub skrajnie prawicowe strony mogłyby pomyśleć, że istnieje „tajny pakt” między mediami a władzą polityczną, który wyrósł wraz z sprzeciwem wobec małżeństw osób tej samej płci we Francji .
Web-TV TV Libertés założona w 2014 przez byłych dyrektorów Frontu Narodowego lub Identity Bloku tym Martial Bild , Philippe Milliau i Jean-Yves Le Gallou stał się telewizualne odbicie Radio courtoisie z tożsamością linii redakcyjnej . Le Gallou uruchomił również w 2012 r. Obserwatorium Dziennikarzy i Informacji Medialnej , uważane za „ skrajnie prawicową Akryminację ”. Większość z tych witryn bierze udział w ceremonii Złotych Bobardów , organizowanej przez skrajnie prawicową fundację Polémia , think tank tożsamościowy , którego prezesem jest Jean-Yves Le Gallou.
Pewna liczba tradycyjnych mediów prowadzi również działalność polegającą na sprawdzaniu faktów w celu zwalczania dezinformacji: dekodery gazety Le Monde , Désintox de Arte , CheckNews de Liberation . Facebook z kolei zgłasza swoim użytkownikom informacje uznane za fałszywe, aby jego partnerzy medialni ( Le Monde , Agence France-Presse , BFM TV , France Télévisions , France Médias Monde , L'Express , Liberation i 20 Minutes ) mogli zaproponować korekta. W 2017 roku, w kontekście wyborów prezydenckich, firma Google uruchomiła platformę CrossCheck, w ramach projektu First Draft News , skupiającego szesnastu francuskich partnerów medialnych, m.in. Liberation , Les Echos , Le Monde , Agence France-Presse , BuzzFeed News, Francja Médias Monde (przez obserwatorów France 24 ), France Télévisions , Global Voices, Liberation, La Provence , Les Echos , La Voix du Nord , Le Monde (Les Décodeurs), Nice-Matin, Ouest-France, Rue89 Bordeaux, Lyon, oraz Strasbourg, Storyful i StreetPress .
Według France Inter ,
„W rzeczywistości pod przykrywką „reinformacji” mamy opiniotwórczą, skrajnie prawicową prasę, która podważa legitymację mediów i rozwija się w Internecie. "