Oświecenie jest ruch filozoficzny, literatury i kultury stoi Europa w XVIII -tego wieku (od 1715 do 1789), który proponuje, aby wyjść poza obskurantyzmu i promować wiedzę . Wśród filozofów i intelektualistów promować naukę przez wymianę intelektualną, przeciwstawiając się przesąd , do nietolerancji i nadużywania Kościołów i Zjednoczonych . Termin „ Oświecenie ” został uświęcony przez użycie, aby połączyć różnorodność przejawów tego zestawu przedmiotów, prądów, myśli lub wrażliwości i aktorów historycznych.
Chwalebna rewolucja z 1688 roku może stanowić pierwszy etap, ale dla francuskiej historiografii , kluczowa okres, który odpowiada do końca panowania Ludwika XIV (1643/15) jest jak jej ciąży i Oświecenia rozpoczyna się konwencjonalnie, w 1715 roku, po śmierci tego króla. Rewolucja francuska zaznaczyła swoją spadek, byt okres 1789-1815, według autorów, zawarcia lub kontynuacji tego okresu. Niektórzy historycy, w zależności od przedmiotu badań, preferują mniej lub bardziej szeroką chronologię (1670-1820).
W przypadku sztuk plastycznych obejmuje przejście między epoką klasyczną , rokokową i neoklasyczną , aw przypadku muzyki – od muzyki barokowej do muzyki okresu klasycznego . Wyrażenie to pochodzi bezpośrednio z jego masowego użycia przez współczesnych. Następnie rozwój i afirmacja historii kulturowej i społecznej od lat 70. sprzyjały wykorzystaniu owocnej koncepcji, która umożliwia prowadzenie badań w sposób transwersalny i międzynarodowy przy jednoczesnym pomnażaniu przedmiotów badań i. ramy.
"Wiek Oświecenia"? Wiek chce być oświecony metaforycznym światłem wiedzy – a nie boskim oświeceniem, „emanacją absolutu” , używanym wyłącznie w liczbie pojedynczej – nabytej przez doświadczenie i nauczanie przeszłości. Sugeruje także manichejski pogląd na świat, w którym „człowiek oświecony” przeciwstawia się masie tych, którzy pozostają w ciemności. Formuła ma więc wymiar zarówno społeczny, jak i przestrzenny. Spod pióra filozofów „Oświecenie” wyznacza metonimią europejskie elity otwarte na nowe idee, „ Republikę listów oświeconych” .
Od lat siedemdziesiątych XVII wieku znajdujemy wzmiankę o „wieku oświeconym” w niektórych pismach historycznych lub filozoficznych odnoszących się do eksperymentów i postępu naukowego tamtych czasów. Antyklerykalna i bojowa modulacja, którą filozofia Oświecenia przyjęła w latach pięćdziesiątych XVIII wieku, miała na celu zaznaczenie tego wyrażenia. W przedrewolucyjnej Francji formułę konsekrowali przedstawiciele oświecenia, a następnie sami rewolucjoniści. Francuski historiografia zachowała wyrażenie: „Oświecenie: stulecie, głęboko, ale jak różnorodna. Rozum oświeca wszystkich ludzi, jest światłem, a dokładniej, nie jest promieniem, ale wiązką, światłami ” . Obraz światła nawiązuje do zwyczaju umieszczania zapalonej świecy w oknie, aby zapowiedzieć jakieś wydarzenie. Sąsiad z kolei „zapalał się”. Od okna do okna światła rozświetlały noc. Filozofowie uwiedzieni tą praktyką czyniąc przekaz informacji, wiedzy, łańcuchem światła i chwytając ideę: przemienią noc niewiedzy w jasność, kierując się światłem swojego rozumu. Diderot pisze w dodatku do przemyśleń : „Jeśli wyrzekam się rozumu, nie mam już przewodnika […]. Zagubiony w ogromnym lesie nocą, mam tylko małe światło, które mnie prowadzi. "
Oświecenie jest oznaczony przez odnowionego i rozszerzonego światopoglądu odziedziczonego pytań, czasami lęk, ostatniej ćwierci XVII -tego wieku. Potwierdzono sześć uderzających cech nowoczesnej myśli, które można zachować:
Te pionierskie dziedziny refleksji, które miały stanowić podstawę filozofii oświecenia , obejmowały całe stulecie i wpłynęły na wiele dziedzin, takich jak ekonomia polityczna . Idea postępu wieńczy wszystkie swoje dominujące cechy i syntetyzuje je w pracach Nicolasa de Condorceta – Szkic historycznego obrazu postępu ludzkiego ducha – czy Louisa-Sébastiena Merciera – L’An 2440, rêve s’ nigdy nie było .
Zwolennicy Oświecenia są aktorami wielu zmagań zrodzonych z „publicznego użycia rozumu we wszystkich dziedzinach” . „ Słynne sprawy” pozwoliły spojrzeć na prawa i obyczaje Europy, co spowodowało rewolucję socjologiczną i otworzyło wyłom dla antropologii politycznej. Zmiana scenerii jest kluczowa w tym procesie, a Pers i jego awatary – szpieg chiński, żydowski czy turecki – mogą być symbolem tego wysiłku tolerancji.
Filozofowie nie tylko piszą. Stawiają też w wątpliwość osobiście, narażając się na aresztowanie, uwięzienie. Diderot i D'Alembert poświęcili ponad dwadzieścia lat swojego życia na publikację Encyklopedii , ogromnego słownika liczącego 28 tomów, zawierającego 11 tomów ilustracji poświęconych wszelkim formom wiedzy i nauki. Wszyscy pisarze i naukowcy stulecia brali udział w pisaniu artykułów do Encyklopedii , która ukazywała się w latach 1751-1772. Oskarżony o propagowanie niebezpiecznych idei Diderot został uwięziony na kilka miesięcy. Jednak prawdziwą wolą Diderota i wszystkich pisarzy Encyklopedii była walka z tym, co nazywali religijnym obskurantyzmem. Oświecenie przeciwstawia się więc obskurantyzmowi , czyli brakowi kultury, wiedzy. Światło umożliwia walkę z obskurantyzmem, czyli głupotą i ignorancją, które czynią nietolerancję. To zaciekła walka: Voltaire zna wygnanie i więzienie. Monteskiusz musi wydrukować perskie listy w Holandii, aby udaremnić cenzurę. Ta walka jest jednak uważana za niezbędną. Kant rozkazuje: „odważ się wiedzieć”. Promujemy ideę, że tylko wiedza może oceniać sytuację jako osoba dorosła bez ślepego posłuszeństwa pod opieką króla, religii lub armii. Praca prawnika Beccarii , sam będąc pod wpływem Monteskiusza , znalazła swój wpływ w sprawach Calas i Sirven , gdzie potwierdzono konieczne zniesienie kwestii i granice władzy wykonawczej. Proces kawalera de la Barre inspiruje wielu myślicieli do refleksji nad wolnością sumienia. Ich celem jest przede wszystkim „wyprowadzenie ludzi z ciemności ich czasu” i „oświecenie wszystkiego w świetle rozumu”.
„Uznaje się powszechnie, że” współczesna nauka „pojawiła się w Europie w XVII -tego wieku, wprowadzając nowe zrozumienie świata przyrody. »Peter Barrett. "
Francja ma wielu filozofów i pisarzy oświeceniowych, w tym Monteskiusza , Woltera , Diderota , Beaumarchais , Rousseau i D'Alemberta .
Oświecenie było również oświeceniem Bernoulliego , Eulera , Laplace'a , Lagrange'a , Monge'a , Condorceta , D'Alemberta i Emilie du Châtelet w matematyce, fizyce ogólnej i astronomii. Zrozumienie fizycznego zjawiska elektryczności zapoczątkowały w szczególności prace Cavendisha , Coulomba , Louisa Sébastiena Jacqueta de Malzeta i Volty . Lavoisier kładzie podwaliny nowoczesnej chemii.
Naturalistyczne naukowców takich jak Linne , Réaumur , Buffon , Jussieu , Lamarck ucieleśnieniem ducha Oświecenia w dziedzinie nauk dotyczących historii naturalnej w całej swojej rozciągłości.
Dzięki tym wydarzeniom pojawiają się nowe przestrzenie rozprzestrzeniania się Oświecenia, utrzymywane przez kontakty prywatne, a czasem przez mecenat państwowy. Europa Oświecenia ma zatem swoje uprzywilejowane miejsca: wieczernikami dużych uzdrowisk, dziedzińce w stolicach europejskich, czytelniach, teatry, opery, kunstkamera , literackich i salonów artystycznych ., Salonach nawet fizyki jak ten animowanej przez Abbe NOLLET , Akademie , loże masońskie , kafejki towarzyskie, angielskie kluby polityczne . W tych nowych lub odnowionych ramach literaci przejmują siłę krytyki i ożywiają debaty estetyczne, kłótnie literackie, refleksje polityczne.
Te miejsca, w których spotykają się stare i nowe elity, artyści bez fortuny i ich patroni, agenci państwowi i awanturnicy, są tyglem kosmopolitycznej i heterogenicznej społeczności, złożonej z jaźni i wykluczenia. Uczestniczą w afirmacją „burżuazyjnej sfery publicznej” , wykonany z starciach i wystaw, które miały miejsce, zwłaszcza w drugiej połowie XVIII th century, wielki biznes i „powoduje słynny” ( Memory sądowa ) przedrewolucyjnej . W tych nowych obszarach wolności manifestuje się prawdziwy entuzjazm dla spraw europejskich i rozwija się Anglomania .
W kontekście francuskim Oświecenie przeniosło się w latach 50. XVIII wieku z Wersalu do Paryża , który pojawił się jako nowa stolica intelektualna i artystyczna, jako stolica Oświecenia. To mieszanie pociąga za sobą społeczną redefinicję pisarza.
Zjawisko to rozwija się również na prowincji, gdzie sędziowie i miejscowi uczeni, zdobyci przez Oświecenie, tworzą wiodącą klasę społeczną o nowych troskach.
Zjawisko wystawy rozpoczyna się w końcu XVII -tego wieku, w dostatniej środowiska. Oddajemy się sztuce konwersacji, to fenomen paryski i raczej francuski. Salony prowadzone są głównie przez kobiety, często burżuazyjne i mające znajome ( Madame du Deffand , Madame Lambert , Claudine Guérin de Tencin , Marie-Thérèse Geoffrin itp.). Aby jej salon odniósł sukces, gospodyni musi skorzystać z usług filozofa, który inicjuje debaty. Prowadzenie salonu jest jednym z najbardziej poszukiwanych zajęć przez kobiety, jakość gości świadczy o ich sile przyciągania, a renoma salonu spoczywa na gościach.
Targi to miejsce upowszechniania kultury. Pojawia się wolność wypowiedzi, podobnie jak pojęcie równości. Pozwalają encyklopedystom przekazywać swoje pomysły. Helvétius i Holbach przedstawili swoje materialistyczne idee.
Jest to miejsce kultury, które pozostaje przyziemne, w rzeczywistości rozrywka jest jego głównym celem. Ujawnia się tam swoje idee, ale nie ma walki o prawdę. Liczy się dobre towarzystwo, zabawne historie, debaty nie mogą być zbyt poważne, ryzyko uchodzi za kogoś nudnego.
Prawdziwi i wielcy filozofowie są ostrożni wobec tych miejsc dyfuzji, ale nie wobec tworzenia idei. Jean-Jacques Rousseau potępił bezsensowne dyskusje, które się tam toczyły, i mówił o „Morale du bilboquet” dla każdego, kto trzymał się z daleka. Salony są miejscem spotkań filozofów, matematyków itp.
Chociaż historia akademii we Francji w epoce Oświecenia sięga założenia w Caen w 1662 r. Académie de Physique de Caen , to jest to Académie des sciences założona w 1666 r., ściśle powiązana z państwem francuskim i działająca jako przedłużenie rządu cierpiącego na poważny niedobór naukowców, który pomógł promować i organizować nowe dyscypliny, szkoląc nowych naukowców i przyczyniając się do poprawy statusu socjologów, który uważał za „najbardziej użytecznych ze wszystkich obywateli”. Akademie wykazują zarówno rosnące zainteresowanie nauką, jak i jej wzmożoną sekularyzację, o czym świadczy niewielka liczba duchownych, którzy do niej należeli (13%).
Pomimo burżuazyjnego pochodzenia większości uczonych, instytucja ta była zarezerwowana tylko dla elit naukowych, które uważały się za „tłumaczy nauki dla ludu”. W tym duchu, na przykład, Akademia podjęła się obalenia magnetyzmu zwierzęcego , pseudonauki, która następnie wzbudziła powszechny entuzjazm.
Najsilniejszy argument na rzecz akademii należących do sfery publicznej pochodzi z konkursów, które sponsorują w całej Francji. Jak twierdzi Jeremy L. CARADONNA w niedawnym artykule w Annals „uczestnicząc w Oświecenia: konkurs naukowy i kultury intelektualnej w XVIII -tego wieku”, te konkursy były chyba najbardziej publicznych wszystkim instytucjom Oświecenia . Akademia Francuska reaktywowana dziennie średniowieczne praktyki poprzez podniesienie konkursu publicznego w połowie XVII -go wieku. Około 1725 r. tematyka esejów, poezji czy malarstwa, która dotychczas krążyła wokół religii i/lub monarchii, została radykalnie poszerzona i zróżnicowana o propagandę królewską, batalie filozoficzne i krytyczne refleksje na temat społecznych i politycznych instytucji Ancien Regime. Caradonna pokazuje, że nie zawsze unikano kontrowersyjnych tematów, przytaczając jako przykłady teorie Newtona i Kartezjusza, handel niewolnikami, edukację kobiet i sprawiedliwość we Francji. Otwarcie konkursów dla wszystkich oraz obowiązkowa anonimowość zgłoszeń gwarantowały bezstronność oceny ze względu na płeć i pozycję społeczną kandydatów. Pomimo „znacznej większości” uczestników należących do zamożniejszych warstw społeczeństwa („sztuki wyzwolone, duchowieństwo, sądownictwo i zawody medyczne”) zdarzają się przypadki członków klasy robotniczej, którzy publikowali eseje, a nawet je wygrywali .
Znaczna liczba kobiet również brała udział i wygrywała zawody. Na ogólną liczbę 2300 konkursów z nagrodami oferowanych we Francji kobiety wygrały 49, większość w konkursach poetyckich. Liczba ta jest z pewnością niska według współczesnych standardów, ale bardzo ważna w czasach, gdy większość kobiet nie otrzymała zaawansowanego wykształcenia, z wyjątkiem dokładnie takiego gatunku, jak poezja.
W Anglii Royal Society of London odegrało również ważną rolę w sferze publicznej i propagowaniu idei oświeceniowych, działając jako biuro informacyjne dla korespondencji i wymiany intelektualnej, a w szczególności odgrywając ważną rolę w rozprzestrzenianiu się w Europie filozofia eksperymentalna Roberta Boyle'a, który, jak argumentowali Steven Shapin i Simon Schaffer, był „jednym z założycieli eksperymentalnego świata, w którym żyją i działają dzisiaj naukowcy”. Ponieważ metoda wiedzy i eksperymentów Boyle'a wymagała świadków, aby zapewnić jej empiryczną legitymację, Towarzystwo Królewskie odegrało rolę ze swoimi salami zgromadzeń, które zapewniały idealne miejsca na stosunkowo publiczne demonstracje niezbędne do tego „zbiorowego aktu ”zeznań. Wszyscy świadkowie nie zostali jednak uznani za wiarygodnych: „Profesorowie z Oksfordu byli uważani za bardziej wiarygodnych niż chłopi z Oxfordshire”. Pod uwagę brane były dwa czynniki: znajomość świadka w terenie oraz „konstytucja moralna” świadka. Innymi słowy, za publiczność Boyle'a brano pod uwagę tylko społeczeństwo obywatelskie.
Oficjalne założenie masonerii sięga 1717 roku , kiedy Jean Théophile Désaguliers , James Anderson i kilku innych masonów utworzyli Wielką Lożę Londynu . Désaguliers zainspirował się swoim przyjacielem Izaakiem Newtonem, którego poznał w Towarzystwie Królewskim . To wydarzenie jest powszechnie uważane za początek spekulatywnej masonerii .
Masoneria oficjalnie przybyła na kontynent europejski w 1734 roku , wraz z otwarciem loży w Hadze . Wydaje się jednak, że pierwsza w pełni funkcjonalna loża istniała od 1721 r. w Rotterdamie . Odnaleziono również ślady spotkania loży w Paryżu w 1725 lub 1726 roku. Jak pisał Daniel Roche w 1789 roku, masoneria była szczególnie rozpowszechniona we Francji, która liczyła wówczas prawdopodobnie nie mniej niż 100 000 masonów, co czyniłoby ją najpopularniejszym ze wszystkich stowarzyszeń oświeceniowych. Wydaje się jednak, że masoneria nie ograniczała się do Europy Zachodniej; Margaret Jacob na nowo odkryła istnienie lóż w Saksonii w 1729 roku i w Rosji w 1731 roku.
Pomimo tych dowodów istnienia, wkład, a nawet rola masonerii jako głównego czynnika oświecenia, była jednak przedmiotem niedawnej debaty wśród historyków. Z pewnością główne postacie Oświecenia, takie jak Monteskiusz , Wolter , Papież , Horacy i Robert Walpole , Mozart, Goethe, Fryderyk Wielki, Benjamin Franklin i George Washington byli masonami, ale historycy tacy jak Robert Palmer Roswell doszli do wniosku, że nawet we Francji Masoni, którzy nie działali jako grupa, byli politycznie „nieszkodliwi, a nawet śmieszni”. Amerykańscy historycy rzeczywiście zauważyli, że Franklin i Waszyngton byli bardzo aktywni w masonerii, ale bagatelizowali znaczenie, podczas rewolucji amerykańskiej, tego apolitycznego ruchu, który obejmował zarówno patriotów, jak i lojalistów .
Odnosząc się do wpływu masonerii na kontynencie europejskim, niemiecki historyk Reinhart Koselleck stwierdził, że „na kontynencie istniały dwie struktury społeczne, które odcisnęły decydujący ślad na Oświeceniu: Republika Listów i loże masońskie” , podczas gdy Thomas Munck, prof. Uniwersytet w Glasgow argumentował, że „chociaż masoni faworyzowali głównie niereligijne kontakty międzynarodowe i międzyspołeczne i to, w dużej mierze w zgodzie z wartościami oświecenia, trudno opisać ich jako ważną sieć radykalną lub reformistyczną samą w sobie” .
Angielskie i szkockie loże masońskie z kolegów cechowych z XVII -tego wieku, rozszerzyły się w różnym stopni, XVIII th century, w dużym zestawem połączonych grup ludzi, a czasami kobiety. Margaret Jacob twierdzi, że miały one własną mitologię i specjalne kodeksy postępowania obejmujące wspólne rozumienie pojęć wolności i równości odziedziczonych po towarzyskości gildii: „wolność, braterstwo i równość”. Wielka Brytania i kontynent z hasłem rewolucji francuskiej „Wolność, równość, braterstwo” dały początek wielu teoriom spiskowym. Barruel szczególnie śledzi początki jakobinów, a zatem od rewolucji francuskiej masonerii w jego Wspomnień historii jakobinizmu (Londyn, PH Boussonnier ;. Hamburg, P. Fauche 1797 -98).
Jest prawdopodobne, że loże masońskie miały wpływ, poza teoriami spiskowymi, na całe społeczeństwo. Giuseppe Giarrizzo podkreślił bliski związek między masonami a oświeceniem. Jacob argumentuje, że loże masońskie „odtworzyły życie polityczne i ustanowiły konstytucyjną formę samorządu, z jej konstytucjami, prawami, wyborami i przedstawicielami”. Innymi słowy, mikro-społeczeństwa utworzone w lożach stanowiły normatywny model dla społeczeństwa jako całości. Było to szczególnie widoczne na kontynencie: gdy w latach 30. XVIII wieku zaczęły pojawiać się fotele w pierwszym rzędzie, ich ucieleśnienie wartości brytyjskich było często postrzegane przez władze samorządowe jako zagrożenie. Na przykład loża paryska, która spotkała się w połowie lat dwudziestych XVIII wieku, składała się z angielskich wygnańców jakobitów. Freemasons z całej Europy z XVIII th century wykonane dalsze odniesienia do Oświecenia w ogóle. W ten sposób rytuał inicjacyjny lóż francuskich wyraźnie cytował Oświecenie. Brytyjskie loże postawiły sobie za cel „inicjowanie tych, którzy nie są oświeceni”, co niekoniecznie oznacza związek między lóżami a niereligijnością, ale nie wyklucza ich również w przypadku herezji. Wiele lóż w rzeczywistości oddało hołd „Wielkiemu Architektowi”, terminowi masońskiemu, określającemu boskiego stwórcę naukowo uporządkowanego wszechświata. Mimo to Daniel Roche kwestionuje egalitarne twierdzenia masonerii: „prawdziwa równość lóż była elitarna”, przyciągając tylko ludzi z podobnych środowisk społecznych. Ten brak prawdziwej równości został wyraźnie wyrażony w konstytucji Loży w Lozannie w Szwajcarii (1741):
„Zakon masonerii jest społeczeństwem braterstwa i równości, reprezentowanym w tym celu pod godłem poziomu… brat oddaje innemu bratu honor i szacunek należny mu za słusznie proporcjonalnie do jego rangi w społeczeństwie obywatelskim . "
Elitaryzm przyniósł korzyści niektórym członkom społeczeństwa. Na przykład obecność szlachcianek we francuskich „lożach adopcyjnych”, które powstały w latach 80. XVIII wieku, wynika w dużej mierze z bliskich powiązań między tymi lóżami a arystokratycznym społeczeństwem.
Oświecenie było uważane za ruch europejski, międzynarodowy i jeśli Francuzi, którzy zdetronizowali łacinę jako język „uniwersalny” , wydają się narzucać się jako język par excellence nowej „ Republiki Listów ” , to człowiek Oświecenia jest przed „kosmopolityczny” , o „obywatelem świata” , kiedy nie jest osobą bezpaństwowcem.
W Czy ist Aufklärung? (Czym jest Oświecenie?) W 1784 roku filozof Immanuel Kant powiedział, że postęp Oświecenia polega na dalszym ograniczaniu despotyzmu rządu. Fryderyk II , król pruski, a sam despota, umiał zagwarantować wolność sumienia w swoim królestwie i złośliwie wykorzystał Oświecenie Kanta jako narzędzie propagandy i środek rządzenia, zapewniając sojusz najlepszych umysłów całej Europy poprzez dawanie im wolność publikowania i mówienia im: „Rozumuj tyle, ile chcesz, ale bądź posłuszny! » , Podczas gdy gdzie indziej musieli być tak samo posłuszni, ale bez możliwości rozumowania.
Xviii th wieku jest również jednym z światła w sensie dosłownym: drzwi i okna są powiększone, oświetlenie poprawia i farbować chemia wielki postęp: klasa średnia ubierać się w jasne kolory i szczery, jak poprzednio tylko arystokracja.
Filozofowie Oświecenia są otwarci na świat i popierają każdą formę wolności. Wszyscy filozofowie Oświecenia dążą do uwolnienia ludzi od wszelkich wierzeń i przesądów. Ale ich pomysły poruszyły niewiele osób, ponieważ niewiele osób umiało wtedy czytać. Udało im się jeszcze zmienić otrzymane pomysły.
Politycy, jak wielu bezpośrednich lub pośrednich przeciwników nowych Ferworów. Do ich wpływu dodaje się, aby zapobiec postępowi pobożności we Francji , modę, która do panowania Ludwika XIV była używana jako zalecenie bezbożności wśród ludzi świata.
Główne postacie Oświecenia:
Portret Emmanuela Kanta , autor nieznany
Portret Davida Hume'a (1711-1776), autorstwa Allana Ramsaya z 1766 roku.
Portret Georges-Louis Leclerc , hrabia Buffon (1753)
Portret Suzanne Curchod ( 1739-1794 )
Jean-Jacques Rousseau przez Maurice Quentin de La Tour w XVIII th century, muzeum Antoine Lecuyer
Portret Denisa Diderota (1713-1784)
Portret Madame du Deffand , Eugene Asse ( XVIII th wieku)
Portret Marie Olympe de Gouges autorstwa Aleksandra Kucharskiego.
Portret Alessandro Volty (1745-1827)
Portret Emilie du Châtelet (1706-1749).
Portret Monteskiusza (1689-1755)
Portret Thomasa Jeffersona (1743-1826)
Portret Jeana le Ronda D'Alemberta (1717-1783)
Portret Adama Smitha
Portret Mario Pagano (1748-1799)
Portret Woltera (1694-1778)
Pianka liter, edycja Hachette
: dokument używany jako źródło tego artykułu.