Jan Švankmajer

Jan Švankmajer Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Jan Švankmajer na festiwalu w Karlowych Warach w 2009 roku Kluczowe dane
Narodziny 4 września 1934
Praga Czechosłowacja
Narodowość Czeski i czechosłowacki
Zawód Dyrektor

Jan Švankmajer , urodzony dnia4 września 1934w Pradze to czeski reżyser surrealistyczny, znany zwłaszcza z filmów animowanych . Jego ostatni film, Surviving Your Life (Theory and Practice) ( Přežít svůj život [teorie a praxe] ), na żywo, trafił do kin w 2010 roku. Jego twórczość wywarła szczególny wpływ na braci Quay , Tima Burtona i Terry'ego Gilliama .

Biografia

Po studiach scenograficznych w Wyższej Szkole Sztuk Użytkowych w Pradze w latach 1950-1954 Jan Švankmajer rozpoczął studia na Wydziale Dramatu Akademii Sztuk Pięknych w Pradze w sekcji lalek . Karierę rozpoczął w Teatrze Masek i Teatrze Czarnym, zanim dołączył do słynnego teatru lalek Laterna magika w 1962 roku .

Jan Švankmajer wyreżyserował swój pierwszy film krótkometrażowy w 1964 roku: Ostatnia sztuczka M. Schwarzwalda i M. Edgara (Poslední trik pana Schwarcewalldea a pana Edgara) , pozostając pod wpływem (jak do końca swojej kariery) teatru lalek , surrealizmu i manieryzmu .

Pod koniec lat pięćdziesiątych poznał czeską malarkę Evę Dvořáková  (en), z którą ożenił się w 1960 roku. W 1970 roku, za pośrednictwem malarza surrealistycznego pochodzenia kubańskiego Jorge Camacho, członka paryskiej grupy surrealistów przejeżdżającej przez Pragę, obaj nawiązali kontakt z czeskim surrealistą i teoretykiem Vratislavem Effenbergerem . Wkrótce potem dołączyli do Surrealistycznej Grupy Pragi , do której wciąż należy Jan Svankmajer.

Surrealizm

André Breton miał uprzywilejowane stosunki z pierwszą surrealistyczną grupą w Pradze , skupioną wokół Vítězslava Nezvala i Karela Teige. W Manifeście surrealizmu napisanym w 1924 roku André Breton definiuje ten nurt jako „skojarzenie rzeczywistości i marzeń”, które zmierza do „wyższej rzeczywistości”. Surrealizm jest również pod wpływem teorii psychoanalizy z Sigmunda Freuda . U Jana Švankmajera odnajdujemy freudowską koncepcję niepokojącej obcości z niemal systematycznym użyciem marionetek. Duża część jego filmów dotyczy również dzieciństwa i jego zmartwień, takich jak Alicja (adaptacja powieści Lewisa Carrolla Alicja w krainie czarów ). Surrealizm i absurd u Jana Švankmajera pojawiają się przede wszystkim w tematach bardziej niż w jego estetyce: w jego filmie krótkometrażowym Food ludzie podczas posiłku przemieniają się w maszyny.

Manieryzm

Estetyka Jana Švankmajera jest opisywana jako bardziej barokowa czy manierystyczna, jak surrealistyczna. W swoim filmie Możliwości dialogu oddaje hołd symbolicznej postaci manieryzmu, malarzowi Giuseppe Arcimboldo znanemu z takich prac jak Lato , Jesień , Zima i Wiosna, w których elementy organiczne składają się na portret. Podobnie prace Jana Švankmajera charakteryzują się kolażami , asamblażami i przywiązują wagę do ciał ( zwłaszcza w Jeux de pierre  (en) ). Ponadto jedną ze szczególnych cech Jana Švankmajera jest połączenie bezpośrednich ujęć i animowanego kina, które łączą się w ten sam obraz, aby stworzyć niepowtarzalny fikcyjny wszechświat.

Kino animowane

Jeśli chodzi o kino animowane , Jan Švankmajer wyjaśnia (w wywiadzie udzielonym na festiwalu w Annecy w 2002 roku): „Do kina trafiłem poprzez teatr i grafikę. Dlatego impulsy w mojej twórczości pochodzą głównie z tych dwóch obszarów. W połowie lat sześćdziesiątych, kiedy zacząłem zajmować się filmem, słynna Czeska Szkoła Animacji znajdowała się w szczytowym okresie. » Zajmuje się animacją lalkową , tradycyjną praktyką w Czechosłowacji .

Jego estetykę charakteryzuje mieszanka animacji i zdjęć bezpośrednich ( szczególnie w Alicji ), poklatkowej (na przykład w Jeux de sable  (en) ), bardzo szybka edycja splitów i wiele ruchów kamery.

Animacja jest również charakterystyczna dla surrealistycznego absurdu , z postaciami zachowującymi się jak maszyny i środowiskiem, które nie przestrzega reguł rzeczywistości.

Švankmajer i komunizm

Wydarzenia Praskiej Wiosny zbiegają się w czasie z publicznym ponownym pojawieniem się surrealistycznej grupy z Pragi, na wpół potajemnej od śmierci Teige. Podczas swojej kariery Jan Švankmajer, podobnie jak inni członkowie grupy, został ocenzurowany przez Partię Komunistyczną  : wiele jego scenariuszy nie ujrzało światła dziennego, a wiele jego filmów zostało ocenzurowanych, gdy tylko zostały wydane. Zabroniono mu także kręcenia przez sześć lat, ale później wykorzystał swoją sławę, aby móc reżyserować za granicą. Cenzura komunistyczna wpłynęła również na twórczość Jana Švankmajera pod względem formalnym i tematycznym: animacja i teatr lalek były mniej pod jarzmem cenzury niż realistyczna fikcja . Ponadto w jego filmach niemal systematycznie pojawiają się postacie, które przeżywają zdarzenia, traumy. W filmach po 1968 roku znajdujemy też znacznie więcej odniesień do życia codziennego (samochody, meble, ulice Pragi).

Podobnie jak pozostali członkowie praskiej grupy, Švankmajer ogólnie stał w równym dystansie od opozycji i reżimu, praktykując to, co teoretyk grupy Vratislav Effenberger nazywa „podwójną izolacją”. Mimo to członkowie grupy podpisali Kartę 77 .

Cena £

Filmografia

Krótkie filmy

Filmy fabularne

Bibliografia

Filmy dokumentalne o Janie Švankmajerze

Uwagi i odniesienia

  1. Pascal Vimenet i wsp., Svankmajer E&J Mouth to mouth, str.  145-149
  2. Pascal Vimenet, op. cytowane, s.  32
  3. Pascal Vimenet, op. cytowane, s.  16
  4. Pascal Vimenet, op. cytowane, s.  21
  5. "Cywilizacja, w której żyjemy, nie jest zainteresowana autentyczną twórczością artystyczną. To, czego potrzebuje, to dobrze działająca reklama, współczesna sztuka ikonograficzna, popychająca ludzi w kierunku coraz większej konsumpcji masy. Coraz trudniej jest finansować sztukę niezależną, która bada w samym rdzeniu naszego społeczeństwa. Kto celowo poparłby swoich krytyków? Co pięć lub sześć lat kręcimy film nie z powodu braku pomysłów, ale z braku środków na ratowanie naszych projektów. Finansowanie społecznościowe może być sposobem na zmień to. ”(Svankmajer na stronie Indigogo w ramach kampanii zbierania funduszy na jego najnowszy film, wśród internautów).

Zobacz też

Linki zewnętrzne