W chrześcijaństwie The Trinity (lub Trójcy Świętej ) jest wyjątkowy Bóg w trzech osobach: Ojca , przez Syna i Ducha Świętego , równych, uczestnicząc w tej samej boskiej istoty, a jednak całkowicie odmienne. Termin Trinitas (= tri + unitas) został ukuty po łacinie przez Tertuliana (155-220) .
Wiara w Trójcę jest podstawową zasadą wspólną dla głównych wyznań chrześcijańskich: katolicyzmu , prawosławia i protestantyzmu . Podstawą tej doktryny jest symbol Nicei .
Pojęcie „Trójcy” nie pojawia się wyraźnie w Nowym Testamencie , ale trzy osoby są tam wymienione i pojawiają się tam wielokrotnie, w swoim rozróżnieniu, jak w ich jedności. Dla teologii chrześcijańskiej te trzy osoby lub hipostazy stanowią jedynego Boga w postaci Trójcy.
Chociaż słowo „Trójca” nie pojawia się w Nowym Testamencie , trzy Osoby Boskie są tam wymienione, działają i objawiają się tam, zarówno w rozróżnieniu, jak i w ich jedności, zwłaszcza w Ewangelii według Mateusza i w Drugim Liście do Ewangelii św. Koryntian .
Dla teologii chrześcijańskiej te trzy osoby lub hipostazy , które stanowią jedynego Boga w postaci Trójcy, są boskie. Tę wspólną im esencję określa się terminem homoousia (po grecku ὁμοουσία).
Tertulian użył łacińskich słów substantia , co jest odpowiednikiem greckiego οὐσ α ousia ( „istota” , „substancja” , „byt” ) i persona , co oznacza „maska aktora” , „rola” , a następnie „osoba” , i odpowiada po grecku πρόσωπον / prosôpon . Słowo ὑπόστασις / hupostasis , „hypostasis” , to znaczy „podstawa” , „podstawa” , a więc „materia” , „substancja” , było używane na soborze nicejskim równocześnie z ousia . Za Bazylem z Cezarei zwycięży formuła: „jedna pojedyncza ousia w trzech hipostazach” .
Stwierdzenie dogmatu o Trójcy jest przedstawiane, zgodnie z doktryną chrześcijańską , jako konsekwencja sposobu, w jaki Bóg objawił swoją tajemnicę: objawiwszy najpierw narodowi żydowskiemu swoje istnienie i swoją wyjątkowość, za którą stoi Stary Testament . następnie objawia się jako Ojciec, Syn i Duch Święty, posyłając Syna i Ducha Świętego, co jest echem Nowego Testamentu .
Ojciec jest „kto jest wieczne” (Eloach / Elohim) (אלהים) lub YHWH (często świadczone w języku angielskim przez „Pan” lub „wieczne”, aw średniowieczu przez błędnej transkrypcji Jehowy następnie aż do XX th wieku przez transkrypcję Jahwe lub Jahwe ), co odzwierciedla fragment Księgi Wyjścia, gdzie objawione jest imię Boże .
Judaizm czci jednego Boga jako jednej osoby, nawet jeśli niektóre z jego nazwy są w liczbie mnogiej, jako Adonai lub Elohim . To właśnie Hebrajczycy nazywają „mnogą doskonałości” . Czasowniki, których podmiotem jest „Adonai” lub „Elohim”, są zawsze w liczbie pojedynczej męskiej. Pojęcie boskiej trójcy lub „trójjedynego Boga” jest nieobecne w Starym Testamencie .
Nowy Testament podkreśla ojcostwo Boga , już uznanych w Starym Testamencie .
Syn , „Słowo” lub „Słowo” z Boga ( Jezus Chrystus ), który był „z Bogiem”, jest przez którego Ojciec stworzył niebo, ziemię i wszystko.
W kanonicznych Ewangeliach The Duch Święty , lub alkoholu, jest nazwany w greckiej Πνεῦμα / Pneuma , co oznacza oddech ; nazywany jest także (tylko w Ewangelii według Jana ) Παράκλητος / Paraclet , co oznacza „adwokat, orędownik” . W doktrynie chrześcijańskiej On jest „Duchem Bożym” lub „Tchnienie Boga” w Starym Testamencie , hebrajski רוח אלהים, Ruah , kto natchnął proroków , objawia się w dniu Pięćdziesiątnicy i nadal pomagać Kościołowi Chrześcijan. Reprezentują go głównie symbole: gołębica, burza, ogień.
Doktryna Trójcy wyklucza oba tryteizm (trzech bogów); modalizm (Ojciec, Syn i Duch Święty są jednym Bogiem, ale prezentacji, a nie oddzielne osoby) i doktryny, które zaprzeczają boskości Syna i Ducha Świętego (w Ebionism , do arianizmu , Macedonism ).
Biblia , dla protestancki teolog Louis Berkhof (PL) (1873-1957), „nigdy nie traktuje naukę o Trójcy jako abstrakcyjne prawdy, ale ujawnia trynitarnego życia w różnych jego relacji jako żywą rzeczywistością, w stosunku, w ogóle , z dziełem stworzenia i opatrzności, a w szczególności z dziełem odkupienia. Jej najbardziej fundamentalne objawienie dają fakty, a nie słowa. A objawienie to staje się coraz jaśniejsze, im wyraźniej objawia się odkupieńcze dzieło Boga, jako wcielenie Syna i wylanie Ducha Świętego” .
Wyrażenie to nie pojawia się w Nowym Testamencie , ale trzy Osoby Boskie są tam wyraźnie wymienione, tam działają i objawiają się. Ojciec, Syn i Duch Święty są połączeni w fragmentach takich jak błogosławieństwo Drugiego Listu do Koryntian („Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boża i wspólnota Ducha Świętego niech będą z wami wszystkimi „13:14) czy Wielkiej Komisji z Ewangelii według Mateusza (” Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”, 28:19 ), które kładą podwaliny doktryny trynitarnej.
Jednak koncepcja jednego Boga w trzech Osobach jest wyraźnie stwierdził, że na koniec IV XX wieku.
Ukryte objawieniaPierwsze objawienie Trójcy jest dorozumiane i prywatne, na wyłączną korzyść Maryi , podczas zwiastowania głosem anioła Gabriela : „Duch Święty zstąpi na ciebie, a moc Najwyższego okryje cię swoją cień. Dlatego dziecko, które ci się narodziło, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1,35).
Drugie objawienie Trójcy, również dorozumiane, ale publiczne, ma miejsce nad Jordanem podczas chrztu Chrystusa : „A Duch Święty zstąpił na Niego w postaci cielesnej, jak gołębica. A głos wypowiedział te słowa z nieba: Ty jesteś moim umiłowanym Synem; w tobie wkładam całą moją miłość. » (Łk 2, 22). Jej głównym świadkiem był Jan Chrzciciel , prekursor. „Widziałem Ducha zstępującego z nieba jak gołębicę i spoczywającego na nim. " . (J 1, 32).
To objawienie boskości Syna zostaje potwierdzone na szczycie góry Hermon w imieniu trzech uczniów obecnych już nad Jordanem : Piotra , Jakuba i Jana w czasie Przemienienia . (Mt 17, 1-9; Mk 9, 2-13; Łk 9, 23-36 i 2 Piotr 1, 16-18)
TekstyNowy Testament jest wypełniony formułami, które z jednej strony potwierdzają lub zakładają doskonałą boskość Syna, a z drugiej w pełni łączą Ducha z życiem, intymnością i działaniem Ojca. syn. Najwyraźniejsza wzmianka o osobach Bożych znajduje się w zakończeniu Ewangelii Mateusza: „Idźcie, czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca, Syna i Ducha Świętego. ” . (Mt 28, 19-20). Ta doksologia trynitarna jest jedynym biblijnym cytatem tych trzech osób, co skłania wielu teologów do twierdzenia, że doktryna trynitarna jest właściwym rozumieniem biblijnej implikacji sformułowanej przez sobory ekumeniczne, łączące autorytet biblijny i kościelny. Tak więc doktryna trynitarna wyznacza tożsamość chrześcijaństwa w innych religiach.
Jedność Ojca i Syna jest podkreślona w kilku fragmentach Ewangelii według Jana , zwłaszcza w 1:1-3: „Na początku było Słowo, a Słowo zwrócone było do Boga, a Bogiem było Słowo. Na początku był zwrócony do Boga. Wszystko było przez niego i nic, co było, nie było bez niego. "
Odnośnie „Ja i Ojciec jesteśmy jednym” (Ew. Jana 10:30), Jan Kalwin mówi: „Starożytni lekarze bardzo nadużywali tego fragmentu, aby udowodnić, że Jezus Chrystus jest tej samej istoty co jego Ojciec. Albowiem nasz Pan Jezus nie kwestionuje tutaj jedności substancji, ale umowę lub zgodę, jaką ma ze swoim ojcem. "
Paweł z Tarsu w swoich listach mówi, że Jezus jest Panem, Κυριος , Kurios , słowo używane na określenie Boga w Septuagincie , gdzie tłumaczy Tetragram יהוה , JHWH , oraz w Nowym Testamencie . Paweł często posługuje się formułami trynitarnymi, jak w drugim liście do Koryntian (13:13), które kojarzą trzy osoby boskie: „Niech łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boża i wspólnota z Duchem Świętym będą z wszyscy z was! "
Jeśli chodzi o wyraźne wersety Nowego Testamentu dotyczące boskości Chrystusa, oto część (tłumaczenie ALF):
W innych miejscach wiele wersetów Nowego Testamentu pośrednio ogłasza boskość Chrystusa:
W Nowym Testamencie jest też wiele wersetów świadczących o człowieczeństwie Chrystusa:
W tym sensie, aby wytłumaczyć całość tekstu biblijnego, Chrystus musi być Bogiem (Synem/Słowem) I Człowiekiem. Również będąc prawdziwym Człowiekiem i prawdziwym Bogiem, może zbawić wszystkich ludzi, ponieważ 1) Tylko Bóg zbawia (dlatego Jezus musi być Bogiem, jeśli zbawia) i 2) Bóg nie zbawia, jeśli Człowiek nie mówi mu „tak” (dlatego Jezus musi bądź też Człowiekiem, aby powiedzieć Bogu „tak” na przykład w scenie Getsemani ). Doktryna Trójcy zaczyna się zatem od refleksji nad Chrystusem, którą mieli apostołowie i pierwsi chrześcijanie, ale która wymagała długich przemyśleń, zanim została wyrażona w precyzyjnych terminach filozoficznych.
„Daję ci jedną Boskość i Moc, istniejącą Jedno w Trzech i obejmującą Trzy w wyraźny sposób. » ( Grzegorz z Nazjanzu , Przemówienie , 40, 41)
„Trójca jest tajemnicą od jednego Boga w trzech osobach, Ojciec, Syn i Duch Święty, uznawane za odrębne w jedności jednej natury lub esencji lub substancji” , tajemnicą, która nie jest znany tylko przez objawienie i „nawet objawione, nie mogą być przeniknięte przez stworzoną inteligencję. „ Jeśli chodzi o tezy zawarte w doktrynie trynitarnej, Marie-Joseph Nicolas precyzuje: „aby je ze sobą pogodzić, należałoby zrozumieć, w jaki sposób pojęcie Ojca, Syna, Ducha, relacji, Słowa realizuje się w Bogu , Miłości, Nikogo, a nawet bytu. Wiemy tylko, że stworzone rzeczywistości, które nazywamy tymi nazwami, są analogiami do tego, co nieskończenie realizuje się w Bogu. "
Doktryna trynitarna różni się od dwóch koncepcji: tryteizmu (trzy całkowicie odrębne byty), w przeciwieństwie do ścisłego monoteizmu hebrajskiego, do którego twierdzi się chrześcijaństwo , oraz modalizmu (trzy pozorne modalności jednego bytu), niezgodnego z istnieniem Ojca. Syna i Ducha jako odrębnych osób.
Pojęcie trynitarne (po grecku triada) pojawia się po raz pierwszy u Teofila z Antiochii , około 180 roku, na oznaczenie Boga, jego Logosu i jego Mądrości (Ducha Świętego). Pisma Ojców Kościoła : Justyna z Nablusu , Ireneusza z Lyonu , Klemensa Aleksandryjskiego , Tertuliana , Orygenesa są świadectwem sporów, które przetoczyły się przez Kościół w pierwszych trzech wiekach. To samo dotyczy kolejnych denuncjacji różnych „ herezji ”. Jeśli Ojciec, Syn i Duch Święty są obecne w Nowym Testamencie , nadal jesteśmy daleko od precyzyjnej doktryny o Trójcy, jak to ustawić IV th wieku.
Debaty skupiają się początkowo na naturze Chrystusa.Walki są zacięte przeciwko marcjonistom , Walentynianom i niektórym zwolennikom Justyna z Nablusu . Ireneusz z Lyonu , około 190 roku, grupuje pod nazwą „ gnostyków ” ruchy, którym przeciwstawia się koncepcjom tego, co stanie się „ Wielkim Kościołem ”. W rozszerzeniu formuły chrzcielnej Didache stwierdza: „Przyjęliśmy chrzest na odpuszczenie grzechów w imię Boga Ojca i w imię Jezusa Chrystusa Syna Bożego wcielonego, umarłego i zmartwychwstałego, „Święty Duch Boży. » ( Pokaz przepowiadania apostolskiego , 3). Ponadto Ireneusz ustrukturyzował regułę wiary, formalnie wyróżniając trzy artykuły wiary, pierwszą poświęconą Ojcu Stwórcy, drugą Synowi, ze wzmianką o Jego śmierci i zmartwychwstaniu, a wreszcie trzecią Duchowi Świętemu. (Przeciw herezjom, I, 10, 1)
Rozpoczęły się wówczas walki Wielkiego Kościoła z modalizmem , teorią Sabelliusa , która zakładała proste przedstawienia trzech osób w trzech osobach, połączonych z ludzkimi punktami widzenia jedynej boskiej istoty, oraz subordynatyzmem wynikającym z zaakcentowanej drogi teologii Logosu. z powrotem do Orygenesa i dostrzegania w Synu iw Duchu osób boskich niższych od Ojca, a także, w mniejszym stopniu, przeciw tryteizmowi i manicheizmowi .
W rozszerzeniu nauczania chrzcielnego Irénée de Lyon Bernard Sesboüé pokazuje, że apostolska tradycja Hipolity Rzymu na początku III wieku zawiera rzymski symbol chrztu typu trynitarnego, który uważa za zachodni ... najstarszy, poświadczony w starożytności bezpośredni przodek tego, co później stanie się symbolem apostołów . Symbol ten przedstawiony jest w postaci trzech kolejnych pytań oczekujących od ochrzczonego „wierzę”, towarzyszących potrójnemu zanurzeniu w chrzcie: „Czy wierzysz w Boga Wszechmogącego?” „Czy wierzysz w Chrystusa Jezusa, Syna Bożego narodzonego z Maryi Dziewicy, ukrzyżowanego pod Poncjuszem Piłatem, umarłego, który wstąpił do nieba, który zasiada po prawicy Ojca i który przyjdzie sądzić ich ?żywych i umarłych? „Czy wierzysz w Ducha Świętego w świętym Kościele?” .
O modalizmie i subordynatyzmie chrześcijanie z Cyrenajki pisali ok. 250 r. do biskupa Rzymu Dionizjusza, aby zadecydować o punkcie doktrynalnym, który przeciwstawia ich biskupowi z Aleksandrii, do którego należą, zarzucając mu skłonność do podporządkowania. Dionizjusz Rzymski odpowiada potępieniem tej tezy, odrzucając jednocześnie kategorycznie w związku z Ojcem, Synem i Duchem tryteizm i modalizm.
Wczesnym IV th century aleksandryjskiego kapłana Ariusza mówi, że Syn był stworzeniem prostym, który miał początek w czasie, co powoduje sprzeciw ze swoich przeciwników, dla których Chrystus jest od wieczności.
Ja pierwszy sobór (ponad 300 biskupów) spotkali się w Nicei w 325 do orzekania o arianizmu . Obecne były główne osobistości biorące udział w tej debacie, w tym przychylny mu Ariusz , Euzebiusz z Nikomedii , umiarkowany Euzebiusz z Cezarei , Aleksander Aleksandryjski (w towarzystwie Atanazego z Aleksandrii jako sekretarza), który sprzeciwiał się mu nawet w bezkompromisowa moda, Eustathe d'Antioche i Marcel d'Ancyra . Ogłoszono niemal jednomyślność (tylko dwóch biskupów i Ariusz odmówiło podpisania) w celu potępienia tez aryjskich i napisania symbolu potwierdzającego, że Syn jest współistotny (homoousios) z Ojcem, czyli ma taką samą naturę jak on.
Sobór Konstantynopolitański, który gromadzi 150 biskupów, wyjaśnił, że sobór nicejski dotyczy Ducha Świętego. Opierając się między innymi na synodzie aleksandryjskim zebranym przez Atanazego w 362 r., który wyraźnie ogłosił równość Ducha Świętego z Ojcem i Synem, oraz podobnym tekstem Epifaniusza z Salaminy z 374 r.; Sobór głosił o Duchu Świętym, że „jest Panem, który ożywia, który pochodzi od Ojca, który wspólnie z Ojcem i Synem jest wielbiony i uwielbiony i który przemawia przez proroków” .
Pełny symbol znany jako Nicea-Konstantynopol, używany do dziś zarówno w liturgii greckiej, jak i łacińskiej, można uznać za statut chrześcijańskiego dogmatu trynitarnego.
Trzeci Rady Ekumenicznej, która została otwarta w 431 przez Cyryla z Aleksandrii w Efezie , w odniesieniu do „wiary Nicejski” odmawiając jednocześnie zmienić symbol, potępił Nestorianizm .
Dopiero na soborze chalcedońskim , czwartym soborze ekumenicznym, w 451 r., słownictwo teologiczne uzyskało pełną stabilność na temat tajemnicy trynitarnej. Sobór ten, zwłaszcza chrystologiczny , stwierdził, że konieczne jest przyswojenie łacińskich pojęć substancji i osoby (wprowadzonych przez Tertuliana ) odpowiednio do tych (greckich i zaczerpniętych ze spekulacji Plotyna ) dotyczących istoty ( ousia ) i hipostazy ( hupostasis ). i że Jezus Chrystus , Bóg stworzył człowieka, jednoczy w jednej osobie dwie natury, „bez zamieszania” , „bez zmian” , „bez podziału” , „bez rozdzielenia” , czyli w opozycji do monofizytyzmu bronionego przez mnicha Eutychesa.
Piąty Sobór Powszechny, który odbył się w 553 r. , Drugi Sobór Konstantynopolitański wyjaśnił doktrynę Soboru Chalcedońskiego , ogłaszając nieortodoksyjne trzy reprezentatywne pisma Szkoły Antiocheńskiej ( Teodora de Mopsueste , Théodoreta de Cyr oraz List do Marisa Persa z Ibas z Edessy : potępienie znane jako z trzech rozdziałów ).
Po tych z Nicei, a następnie Konstantynopola , różne wyznania chrześcijańskie wymieniają Trójcę Świętą, w szczególności symbol apostołów i symbol Nicei . Rada XI w Toledo (675) potwierdza, w szczególności, że „Ojciec nie jest ani zrodzony, ani stworzony, lecz że nie jest zrodzony. Nie pochodzi od nikogo; od Niego Syn otrzymuje swoje narodziny, a Duch Święty swoją procesję” , że „Syn narodził się z substancji Ojca, nie mając początku, przed wiekami, a jednak nie został uczyniony” i wreszcie, że Duch „jest Bogiem, jednym i równym Ojcu i Synowi, tej samej substancji i tej samej natury. Jednak nie jest ani zrodzony, ani stworzony, ale pochodzi z obu, jest Duchem obu” .
FilioqueSłowo Filioque ( po łacinie „i Syna” ) zostało dodane do symbolu Nicei-Konstantynopola w Kościele łacińskim, aby potwierdzić, że Duch pochodzi od Ojca i Syna .
Termin ten wprowadzono na końcu VI XX wieku , jako symbol Atanazemu (którego przypisanie jest pewne). Jest częścią Roman liturgicznej Credo po Benedykta VII .
W greckim chrześcijaństwie szacuje się, że Duch pochodzi od samego Ojca „przez Syna” , co potwierdza najpierw Maksym Wyznawca , a następnie wyraźnie Jan Damasceński, a następnie wyznanie wiary patriarchy Taraise. Konstantynopol do II Soboru Nicejskiego w 787 r.
Synod we Frankfurcie (794) Sędziowie, że nie ma równoważność obu wyrażeń. Była to jedna z przyczyn Wielkiej Schizmy w 1054 roku i nadal stanowi trudność między Kościołami Wschodu i Zachodu pomimo prób zjednoczenia. Tak było w przypadku soboru w Lyonie w 1274 r. i soboru florenckiego w 1439 r., który uczynił z Filioque dogmat wiary, nie wymagając włączenia go do Symbolu Greków.
Zwłaszcza we Florencji uznajemy równoważność Filioque i formuły „przez Syna” wśród Ojców, ale Marka z Efezu , kwestionując tę interpretację (i reprezentując na soborze stanowisko Kościoła prawosławnego). ) odpowiada, że „słowa «pochodzi od Ojca przez Syna» oznaczają, w stylu zwięzłej teologii, że Duch, który pochodzi od Ojca [jedynie], objawia się, daje się poznać, jaśnieje lub ukazuje się przez Syna ”.
Summa Res i Firmiter DekretPodczas XII th wieku, renesansowy teologiczny, napędzany nowe fragmenty Platona i Arystotelesa na język arabski i zgłoszone na Zachodzie prowadzi do przemyślenia dużej części chrześcijańskiego dogmatu. Ekspansja miast doprowadziła do przeniesienia wiedzy i nauczania wówczas monastycznego do zespołu szkół miejskich, z których każda naznaczona była przez wybitnego mistrza, którego teologia monastyczna krytykuje cel i metodę (racjonalność, wkład tekstów z Orientu itp.).
Wraz z chrystologią i prawem kanonicznym (zwłaszcza dekretem Gracjana ), teologia trynitarna znajdowała się w centrum tych debat. Od pierwszej ćwierci tego stulecia, z Abelardem , przeciwstawiającym się Bernardowi z Clairvaux, te trynitarne debaty zostały wznowione. Równowaga trzech i Jedynego w Bogu, który nie podlega liczbie, odkąd stworzył te liczby (por. Sap. 11, 20 „ Ale Ty, Panie, stworzyłeś wszystko z miarą, liczbą i wagą ”. gdzie tych, którzy faworyzowali prostego boskiego (atomos: tego, którego nie można dzielić) ze szkodą dla Trzech Osób, zakwalifikowano jako sabelianistów, podczas gdy przeciwnie, tych, którzy pozostawili zbyt ważne miejsce dla wielości ludzi, oskarżano o tryteizm. w tym stuleciu oskarżenia o panteizm związany z natchnieniem Ducha w stworzeniu, natchnienie mylone z duszą świata. Kilka z tych debat doprowadziło do procesów o rozstrzygających pytaniach, które czasami były tak subtelne, że kardynałowie lub sędziowie niewiele rozumiem.
W pierwszej połowie stulecia dominowała działalność Bernarda de Clairvaux na tym terenie. To on poprosił i uzyskał skazanie Abelarda w Soissons w 1131, oskarżonego o inklinacje triteistyczne, następnie Gilberta Porreta w Reims w 1154, którego rozwiązanie uzasadniające jedność trzech ludzi opiera się na rozróżnieniu między Bogiem. i boskość.
W 1154 Piotr Lombard opublikował swoje Sentencje , w których proponował pojmowanie w Bogu wyższej lub najwyższej rzeczywistości (Summa Res) odmiennej od boskości i nieposiadającej żadnych cech Osób i z której pochodzi jedność Osób Boskich . To logiczne rozwiązanie wzbudza w nim gniew księdza Joachima de Flore, który oskarża go o założenie czwórki, trzech osób plus nadrzędna rzeczywistość. Debata została rozstrzygnięta na IV Soborze Laterańskim na mocy dekretu Firmiter . Do 1200 prałatów zasiadających na soborze poproszono o odpowiedź „wierzymy” w proklamację kanonu proponującego rozwiązanie Piotra Lombarda, a „odrzucamy je” w kanonie dotyczącym „błędów opata Joachima”.
Tekst Laterański IV , zawarty w konstytucji dogmatycznej De fide catholica , stwierdza w szczególności: „Wierzymy mocno [ firmiter ] i szczerze wyznajemy, że Jeden jest prawdziwym Bogiem, wiecznym, niezmierzonym i niezmiennym, niepojętym, wszechmocnym i niewysłowionym , Ojciec i Syn i Duch Święty: trzy osoby, zaprawdę, ale jedna istota, jedna substancja lub absolutnie wyjątkowa natura: Ojciec nie jest z nikogo, Syn jest tylko z Ojca, a Duch Święty jest również z Jednego i Inne: nie mają początku, zawsze i bez końca: Ojciec rodzi, Syn się rodzi, Duch Święty idzie: są współistotni i równi, współmocni i współwieczni: jedyna zasada wszystkich rzeczy...”
Ten tekst jest kapitalny, pomimo swojej złożoności i długości, ponieważ jest to dokładna definicja dogmatyczna, która wciąż jest uznawana za taką w Kościele katolickim . Wszyscy autorzy katoliccy, związani dogmatami, aby ją wyznawać, tylko ją pogłębili i uczynili bardziej zrozumiałą. Jeśli chodzi o Trójcę, to właśnie do tego soboru i do tego tekstu Stolica Apostolska odwołuje się do dziś. Ponadto podsumowuje wszystkie poprzednie debaty.
W pytaniach od 27 do 43 Sumy teologicznej (zwanej traktatem De Deo trino : „ Trójjedynego Boga”) Tomasz z Akwinu podsumował wiarę trynitarną w ten sposób, prosząc, abyśmy mogli rozróżnić:
Możemy również uznać, że w Bogu są dwa akty pojęciowe: akt poznania, który konstytuuje Syna, i akt woli, który konstytuuje Ducha.
W Bogu wszystko jest jednością poza relacjami opozycji. Te trzy osoby działają nierozłącznie poza sobą.
Co do przywłaszczenia, polega ono na przypisaniu jednej Osobie własności (np. stworzenia przypisanego Ojcu), która jest w rzeczywistości wspólna trzem Osobom Boskim.
Reformacja nie podważyć dogmat Trójcy, ale niezależność vis-à-vis instytucji Kościoła Rzymu sprzyja osobiste interpretacje z perspektywy „humanistycznym” a następnie „liberalnej” teologii .
W szczególności protestant Karl Barth i katolik Karl Rahner reagują, aby przywrócić mu prymat, jeden skoncentrowany na sposobach objawienia, drugi różnicujący, aby zobaczyć, że łączą się Trójca Boga (immanentna) i to, co się pojawia do człowieka ( "ekonomiczny" ). To samo dotyczy innych teologów, zwłaszcza prawosławnych , którzy kładą nacisk na boską transcendencję. Dla Hans Urs von Balthasar , sj , cała Trójca jest zaangażowany w Jezusa Chrystusa i krzyża osiąga, analogicznie, co się tam zweryfikowanych w miłości i dających, a luterański teolog Rudolf Bultmann przynosi własną wizję chrystologii.
Analiza Trójcy jest proponowane przez Hegla od kąta filozofii w postrzeganiu .
Specyfiką kościołów chrześcijańskich jest wiara w Trójcę Świętą zdefiniowana w symbolu Nicei , Kościoła Katolickiego i Kościołów Światowej Rady Kościołów , która skupia jako pełnoprawnych członków wszystkie ruchy chrześcijańskie wynikające z uznanych reform i panortodoksji jako „Kościoły chrześcijańskie” przyjmują ten kanon jako podstawę swojej refleksji teologicznej.
Wraz z dogmatem trynitarnym „Bóg filozofów”, dostępny ludzkiemu rozumowi, ustępuje lub rozkwita, zgodnie ze szkołami teologicznymi, w tym, co staje się prawdą objawioną Kościołowi, nie dodając ani nie odejmując czegokolwiek z pism kanonicznych.
Aby ukazać jej znaczenie w wierze i podkreślić niepojęty przez ducha ludzkiego charakter rzeczywistości Bożej, katolicy często mówią o „tajemnicy Trójcy Świętej”, w sensie prawdy wiary niedostępnej tylko ludzkiemu rozumowi. Jest to jedna z głównych tajemnic wiary, obok Wcielenia , Zmartwychwstania i wreszcie Odkupienia.
W katolicyzmie Bóg jest jednym Bogiem, zarówno transcendentnym w świecie, jak i immanentnym, i zawiera w sobie wszystkie doskonałości. Jest wszechwiedzący, wszechmocny i jest miłością.
W Bogu są trzy Osoby, Ojciec, Syn i Duch Święty, które objawiają się przez wcielenie Syna i zesłanie Ducha Świętego. Posiadają unikalną Boską naturę i jest to cała i niepodzielna boskość, która jest w każdej z osób, w Ojcu, w Synu iw Duchu. Pomiędzy trzema Osobami Boskimi istnieje realna różnica, która opiera się na wzajemnych stosunkach, jakie te osoby mają ze sobą. Ojciec posiada w sobie boską naturę. Syn pochodzi od Ojca przez wieczne zrodzenie. Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna lub ponownie od Ojca przez Syna, jako jedna i ta sama zasada, jako że są jednym Bogiem.
Według Katechizmu Kościoła Katolickiego, Ojcowie Kościoła rozróżnia teologia i O ikonomia , pierwszy odpowiadający tajemnicy wewnętrznego życia w Bogu, który właśnie został omówiony, a drugi do wszystkich dzieł Boga przez które objawia się Bóg i przekazuje swoje życie, oikonomia odsłaniająca teologię i odwrotnie teologia oświecająca o ikonomię .
W Kościele prawosławnym wierni czczą Ojca, Syna i Ducha Świętego – Trójcę Świętą, jedynego Boga. Według Pisma Świętego i Ojców Kościoła Kościół wierzy, że Boska Trójca składa się z trzech osób ( hipostases ), które dzielą tę samą istotę (ousia). Te trzy osoby są ze sobą współistotne, mają tę samą i współwieczną istotę (homoousios). Nigdy nie było czasu, w którym nie istniał jeden z ludzi Trójcy. Bóg jest poza czasem i przed nim, chociaż działa również w czasie, działając i przemawiając w toku historii.
Bóg nie jest bezosobową istotą, a jedynie „siłą wyższą”, ale każda z Osób Boskich pozostaje w osobistej relacji z ludzkością. Bóg nie jest też prostym imieniem trzech bogów, które byłoby politeizmem. Wiara prawosławna jest monoteistyczna, chociaż jest trynitarna. Bóg prawosławnego chrześcijaństwa jest Bogiem Abrahama , Izaaka i Jakuba , „JA JESTEM”, który objawił się Mojżeszowi w Płonącym Krzaku .
Źródłem i jednością Trójcy Świętej jest Ojciec, od którego Syn jest zrodzony i od którego pochodzi Duch. Próba zrozumienia narodzin lub procesji prowadzi do szaleństwa, mówi św. Grzegorz Teolog; w ten sposób Kościół podchodzi do tajemnicy Bożej w sposób apofatyczny , zadowalając się osobistym spotkaniem z Bogiem, mając świadomość niezdolności ludzkiego ducha do zrozumienia Go.
Pierwsza wypowiedź Kościoła o Bogu znajduje się w symbolu Nicei-Konstantynopola .
Kościoły protestanckie są trynitarny czym świadczy art 1 -Augsburskiego (luterańskiego), artykułu 6 La Rochelle spowiedzi (zreformowanej) lub pierwszy z 39 artykułów w Kościele anglikańskim . W XVI -tego wieku, aby odmawiać ten artykuł, Michel Servet został wysłany na stosie w Genewie Jana Kalwina .
Dla Louisa Berkhofa doktryna trynitarna zawiera następujące stwierdzenia:
Jeśli chodzi o Wspólnotę Anglikańską , wierni tego Kościoła cieszą się wolnością sumienia od czasu synodu w latach 80-tych.
EwangelizacjaKościoły i wyznania ewangelickie mają teologię trynitarną. Ewangelicy trzymają się Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego przyjętego na I Soborze Konstantynopolitańskim , który podsumowuje istotę wiary chrześcijańskiej i Trójcy.
Niektórzy pisarze są zdania, że skoro słowo to się nie pojawia, to w Nowym Testamencie nie ma Trójcy (przynajmniej jeśli wykluczymy przecinek Johanneum ). W rezultacie debata teologiczna trwa, otwierając perspektywy dla niechalcedońskich teologii chrześcijańskich .
Kiedy te Kościoły zajmują odmienne stanowisko w sprawie wyznań wiary , mówimy o kościołach niewyznających, aby pokazać, że dla ich wiernych żaden dogmat nie jest centralnym punktem prawdziwej wiary . Teologia tych Kościołów uważa, że każdy dyskurs uważany za definitywny o uczuciach wewnętrznych wobec Boga jest sprzeczny z transcendencją, którą rozpoznają w nim trzy monoteizmy. Te nurty, takie jak te Kościoły, nie uważają się za mniej chrześcijańskie niż Kościoły wyznające lub wyznające, w których przylgnięcie do wyznania wiary jest niezbędne.
Uczestnicy Pierwszego Soboru Nicejskiego nie byli jednomyślni. Ariusz , jeden z trzech przeciwników soborowego credo, jest źródłem arianizmu , uznanego za herezję przez niektóre zachodnie kościoły chrześcijańskie, ale który był szeroko rozpowszechniony wśród chrystianizowanych Niemców ( Wizygotów , Ostrogotów , Wandalów ...), w języku rzymskim w Afryce, a także w kościołach wschodnich. W donatyści , bardzo obecne w Afryce rzymskiej, nie zostali zaproszeni na Sobór Nicejski, a nie dzielić koncepcję Trójcy .
Od czasów reformacji powstało kilka antytrynitarnych prądów myślowych, których wspólną wiarą jest to, że trynitarna chrystologia ewangelii według Jana jest dowodem na unitarianizm . Michel Servet zaprzeczył dogmatowi o Trójcy, co doprowadziło go do stosu w 1553 roku . Pierwszy chrześcijański kościół unitariański narodził się w XVII w. w Neapolu, następnie polowani unitarianie wyjechali na północ (Szwajcaria), a następnie do Europy Wschodniej (Polska, potem Siedmiogród), w końcu stali się wyznawcami w Anglii.
Kilka nurtów mniejszościowych obala wiarę w Trójcę: Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich , Kościół Boży (Dnia Siódmego) czy Kościół Unitariański .
Ikonografia chrześcijańska wykorzystuje kilka trybów symbolizacji Trójcy. Symbole te są posłuszne wzorom i znanym strukturom, których pojawienie się lub zniknięcie jest wyrazem historii dogmatów.
Te trzy twarze są przedstawiane w niebiosach, często w towarzystwie świętych postaci, które przeoczają.
Gregorian hymny święto Trójcy: O Lux Beata Trinitas , śpiewane do urzędu nieszpory, pochodzący z VI th wieku, a ty Trinitatis Unitas Sung do Urzędu Jutrzni i sięga XIII th wieku.
Muzyka klasyczna„Wyznajemy, że Ojciec nie jest ani zrodzony, ani stworzony, ale że jest zrodzony. Nie pochodzi od nikogo; od niego Syn otrzymuje swoje narodziny, a Duch Święty swoją procesję. Dlatego On sam jest źródłem i początkiem wszelkiej boskości; jest także Ojcem swojej własnej istoty i niewysłowionej substancji zrodził Syna; a jednak nie stworzył niczego poza tym, kim sam jest: Bóg zrodził Boga, światło, światło. "
„Potwierdzamy również, że Syn narodził się z substancji Ojca, nie mając początku, przed wiekami, a jednak nie został stworzony. Albowiem Ojciec nigdy nie istniał bez Syna, a Syn nigdy bez Ojca. Jednak Ojciec nie jest z Syna jak Syn Ojca, ponieważ Ojciec nie otrzymał zrodzenia od Syna, ale Syn otrzymał je od Ojca. Syn jest więc Bogiem z Ojca, ale Ojciec nie jest Bogiem z Syna. Ojciec Syna, nie jest Bogiem przez Syna. To jest Syn Ojca i Bóg przez Ojca. Syn jest jednak we wszystkim równy Bogu Ojcu, ponieważ nigdy się nie zaczął ani nie przestał się rodzić. "
„Wierzymy również, że Duch Święty, który jest trzecią osobą w Trójcy, jest Bogiem, jednym i równym Ojcu i Synowi, o tej samej substancji io tej samej naturze. Jednak nie jest ani zrodzony, ani stworzony, ale pochodzi z obu, jest Duchem obu. "
„Kościół używa terminu „substancja” (również tłumaczonego czasem przez „istotę” lub „naturę” ) na określenie bytu boskiego w jego jedności, terminu „osoba” lub „ hipostaza ” na określenie Ojca, Syna i Świętego Duch w ich faktycznym rozróżnieniu między nimi, termin „relacja” oznacza fakt, że ich rozróżnienie polega na odniesieniu do siebie nawzajem. Trójca jest Jednym. Nie wyznajemy trzech bogów, ale jednego Boga w trzech hipostazach: „Trójcy współistotnej” . Osoby Boskie nie dzielą jedynej boskości, ale każda z nich jest całkowicie Bogiem: „Ojciec jest tym, czym jest Syn, Syn jest Ojcem, Ojcem i samym Synem. jeden Bóg z natury” . „Każda z trzech osób jest tą rzeczywistością, to znaczy substancją, esencją lub boską naturą” . Osoby Boskie rzeczywiście różnią się od siebie. „Bóg jest wyjątkowy, ale nie samotny” . Ojciec, Syn, Duch Święty nie są po prostu nazwami określającymi modalności boskiego bytu, ponieważ rzeczywiście różnią się od siebie: „Ten, który jest Synem, nie jest Ojcem, a ten, który jest Ojcem, »nie jest Synem ani Duch Święty nie jest Ojcem lub Synem” . Są one różnią się od siebie przez ich pierwotnych stosunków: „Jest Ojcem, który rodzi, Syn jest zrodzony, który, Duch Święty, który przechodzi . ” Boska Jedność jest Trójjedyna. "