| Zasada odpowiedzialności | |
| Autor | Hans Jonas |
|---|---|
| Orginalna wersja | |
| Język | Niemiecki |
| Tytuł | Das Prinzip Verantwortung |
| Data wydania | 1979 |
| wersja francuska | |
| Data wydania | 1991 |
Zasada odpowiedzialności (w języku niemieckim Das Prinzip Verantwortung ) to najbardziej znane dzieło Hansa Jonasa ( 1979 ). W szczególności w Niemczech znał recepcję, która wykraczała poza krąg filozoficzny i jest cytowana w Bundestagu .
Praca odniosła ogromny sukces w Niemczech, gdzie stała się filozoficznym bestsellerem. Wersja francuska została opublikowana dwanaście lat po pierwotnej wersji. Hans Jonas jest pierwszym filozofem, który wprowadził koncepcję odpowiedzialności obecnych pokoleń wobec przyszłych pokoleń , koncepcję stanowiącą podstawę zasad zrównoważonego rozwoju .
W zasadzie odpowiedzialności Hans Jonas proponuje nowy imperatyw :
„Działaj tak, aby efekty twojego działania były zgodne z trwałością prawdziwie ludzkiego życia na Ziemi. "
W tej książce Hans Jonas zaczyna od pytania „dlaczego ludzkość musi istnieć? Istnienie ludzkości, którego imperatyw wydaje się być oczywisty, nie jest już w dzisiejszych czasach pewnym faktem. Wręcz przeciwnie, dzięki swojej ogromnej sile, którą posiada przede wszystkim dzięki nowoczesnej technologii , człowiek ma teraz zdolność do samozniszczenia w krótkim czasie - dlatego pojawia się tutaj nowe pytanie, które musi wejść w obszar rozważań etycznych. .
Hans Jonas, odwołując się do swojej filozofii biologii , stwierdza, że człowiek musi istnieć, ponieważ ma on, jak każda żywa istota, wartość absolutną, która jest mu nieodłączna i dlatego jest to ochrona bez względu na cenę.
W praktyce oznacza to, że każda technologia, która niesie ze sobą ryzyko - choćby nieprawdopodobne - zniszczenia ludzkości lub wyjątkowej wartości człowieka, która sprawia, że istnieje, musi zostać zakazana . Hans Jonas określa ten imperatyw formułą w dubio pro malo . Oznacza to, że jeśli istnieje kilka możliwych konsekwencji zastosowania technologii, należy o tym zdecydować zgodnie z najbardziej pesymistyczną hipotezą.
Zasadniczo Hans Jonas uważa, że musimy odbudować etykę przodków, opartą na człowieku żyjącym w „miastach”, autonomicznych cytadelach, w których człowiek tworzy swój świat i swoją moralność, nie dotykając istot świata (natura kontra greckie miasto). Ta starożytna moralność była moralnością teraźniejszości i relacji międzyludzkich. Jest przestarzały.
Oddziaływanie techniczno-naukowe zmienia sytuację: człowiek i jego miasta, dziś zglobalizowane, dominują nad światem (przyrodą) i nieustannie zmieniają go w kierunku nie wiadomo skąd. Dlatego etyka musi porzucić teraźniejszość i to, co międzyosobowe, i skierować się na przyszłość i na zbiorowość, w szczególności na przyszłość człowieka, istoty, która ontologicznie, zdaniem Jonasa, musi nadal istnieć.
Hans Jonas był często oskarżany o wrogość technologii i jej postępu . Jednak odrzucił ten zarzut. Dostrzegł nawet potrzebę udoskonalenia techniki, aby mógł znaleźć lekarstwa na szkody już przez nią spowodowane. Ale jest to pod warunkiem, że technika i badania są prowadzone w ściśle określonych ramach i w dobrze kontrolowanych warunkach: że nie mogą one zaszkodzić ontologicznej trwałości człowieka.
Według Jonasa tradycyjna etyka ma następujące cechy:
Proponuje ponowne rozważenie tego w świetle natury, w holistycznej wizji inspirowanej przez Arne Næssa . Dlatego uważa, że
„Natura nie mogła zaryzykować bardziej, niż pozwolić na narodziny człowieka […]. W człowieku natura sama się niepokoi. "