Wandale

Wandale
Obraz poglądowy artykułu Wandale
Naszyjnik ciśnienie zapięcie z odkryciem grobu Ostrovany , Słowacja Wschód), niemiecki skarb (akty wandalizmu) od końca II th  wieku lub około 300 rne
Kropka III th  century  BC. BC - VI th  century
Grupa etniczna Niemcy
Języki) Wandal , łacina
Religia Pogaństwo , a następnie chrześcijaństwo ariańskie .
Region pochodzenia Europa Środkowa (południe Polski, Słowacja), następnie podczas wielkich najazdów , Galii, Hiszpanii. Wreszcie, podczas królestwa wandalów , część północno-zachodniej Afryki i Morza Śródziemnego .
Królowie / monarchowie Godégisel , Gundéric , Genséric , Hunéric , Gunthamund , Thrasamund , Hildéric , Gélimer

W Wandale są plemię czy grupa East germańskich plemion, które po raz pierwszy pojawiły się w historii jako zamieszkujących południową część dzisiejszej Polsce . Dużo ludzi Vandal następnie wyemigrowali kolejno inwazji na Półwysep Iberyjski i północno-zachodniej Afryce , gdzie założyli królestwo Wandali w V -tego  wieku .

Prezentacja

Według tradycyjnego poglądu, Wandalowie migracji z południowej Skandynawii na obszarze pomiędzy rzekami Odrą i Wisłą w II th  wieku  przed naszą erą. AD i osiadł na Śląsku od 120 pne. J.-C.. Związani są z kulturą przeworską i są prawdopodobnie tymi samymi ludźmi co Lugiowie . Rozciągający się w Dacji podczas wojen markomańskich i w Panonii podczas kryzysu III wieku , Wandalowie zostali uwięzieni w Panonii przez Gotów około 330 r. n.e. pne, gdzie otrzymali pozwolenie na osiedlenie się w rzymskim cesarzu Konstantynie I st . Około 400, najazdami Hunów zmusił wielu germańskie plemiona do migracji na terytorium cesarstwa rzymskiego i, obawiając się, że mogą one mieć swoje kolejne cele, Wandalowie zostały zepchnięte na zachód, przejście na Renie w Galii z Alanów i Suevi w 406. w 409, 80.000 Wandale przekroczył Pireneje na Półwyspie Iberyjskim , gdzie ich głównymi grupami, Hasdings i Sillings , osiedlił się odpowiednio w Gallecia (północno-zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego) iw Betic (centrum-południe Półwyspu Iberyjskiego ).

Po najeździe Wizygotów na Iberię w 418 r. alowie i wandalowie dobrowolnie poddali się zwierzchnictwu wodza Gonderyka , którego w 419 r. wypchnęła z Gallecji do Betyki koalicja rzymsko-suewiańska.maj 429, pod dowództwem Genséric , Wandalowie przekraczają Cieśninę Gibraltarską i rozładowują się w Maurétanie (obecne Maroko ). W 439 założyli królestwo, które obejmowało rzymską prowincję Afryki, następnie Sycylię , Korsykę , Sardynię , Maltę i Baleary . Oni odepchnąć kilka prób w rzymskiej rekonkwisty i worek Rzymie w 455. Po śmierci Genzeryk królestwo wie okres spadku i zapada w czasie wojny Wandalów od 533-534, w której wojska cesarz bizantyjski Justynian I pod dowództwem generała Bélisaire usunął wandalskiego króla Gelimera i zaanektował prowincję Afryki.

Nazwisko

Nazwa Wandalów często połączone ze skutecznością Vendel, nazwa prowincji w Upplandii , Szwecji , która jest również tytułowy z Vendel Ery szwedzkich czasów prehistorycznych, odpowiadający germańskiej epoki żelaza. Późno, co prowadzi do Viking Wiek . Powiązanie jest takie, że Vendel jest pierwotną ojczyzną Wandalów przed okresem migracji i pozostaje ich nazwą plemienną jako toponim. Vendsyssel w Danii i Hallingdal w Norwegii to inne możliwe ojczyzny Wandalów w Skandynawii .

Etymologię nazwy można powiązać z czasownikiem germańskim * wand - "wędrować, wędrować". Germańska mitologiczna postać Aurvandila „Genialny Wędrowiec, Wędrowiec o Świcie, Wieczorna Gwiazda” lub „Świetlisty Wandal” jest opisywana jako jedna z „germańskich dioscuri”. Rudolf Much przekazał teorię, że plemienne imię Vandal odzwierciedla kult Aurvandila lub „dioscuri”, prawdopodobnie z mitem założycielskim, że królowie Wandalowie pochodzą od Aurvandila. (porównywalny do przypadku wielu innych germańskich nazw plemiennych).

Niektórzy autorzy średniowieczni stosowali etnonim Vandale do ludów weneckich , wendyjskich , luzytańskich czy polskich słowiańskich . Słoweńcy byli kiedyś uważani za potomków Wandalów, ale nie jest to pogląd współczesnych historyków.

Pochodzenia: I st do V th  wieku

Wandalowie, wymienieni po raz pierwszy przez historyka Tacyta , mają pochodzenie skandynawskie  : z Sillings , z Północnej Jutlandii , z Hasdingów , z Zatoki Oslo , którą również wyjechali do Jutlandii.

Między I st i III th  wieku, mają siedzibę w Niemczech Wschodzie, na obszarze między Wisłą i Odrą , nad Morzem Bałtyckim . Tak bardzo zbliżone do innych populacji, takich jak Gotowie , Gepidzi i Burgundowie , dzielą wspólny język, gotyk . Imię Wandal, który potrafił określić kilka ludów barbarzyńskich , wkrótce nosiły dwa bratnie ludy: Sillingowie , którzy nadali nazwę Śląskowi , oraz Hasdingowie , którzy zdobyli obecną Słowację : możliwe, że nazwa „Hasdingowie” ”był wtedy noszony tylko przez rodzinę królewską. Historyk bizantyjski Prokopiusz wskazuje, że Goci , Gepidzi i Wandalowie byli identyczni fizycznie i kulturowo, co sugeruje wspólne pochodzenie.

Rzeczywiście, Wandalowie zainstalowane podczas III th  wieku na Słowacji, na północ od Dunaju , naprzeciwko Pannonia i Ilirii Rzymianie są w kontakcie przez prawie dwa wieki z innymi zakaz ludów germańskich, podobnie jak sarmackich . To właśnie w tym okresie pobytu na rosyjskich stepach Wandalowie, podobnie jak Goci, stali się znanym narodem jeźdźców. Wiążą się z Sarmatami, koczowniczym narodem pochodzenia irańskiego , aw szczególności z ich głównym plemieniem, plemieniem Alanów . Od połowy III E  wieku, Wandalowie stać się elementem presji ludzi, którzy migrują w regionach Dunaju. W koalicji z sąsiadami, Gotami i Sarmatami, od 248 r. przeprowadzali liczne ataki na naddunajskie prowincje rzymskie.

W 271 , cesarz rzymski Aurélien pokonuje Gotów i Wandalów na Dunaju, i przechodzi traktat z Wandalów na dostawę 2000 jeźdźców, służąc jako oddziały pomocnicze tych legionów .

W ten sposób grupy Wandalów osiedliły się w Imperium , otrzymując pozwolenie na osiedlenie się na opuszczonym terenie, z zapewnieniem kontyngentów żołnierzy pomocniczych. Ten proces wyjaśnia, dlaczego jeden z ostatnich wielkich generałów Imperium, Stylichon , jest pochodzenia wandalskiego. Jednak antygermanizm rzymskich kręgów rządzących doprowadził do jego egzekucji w 408 roku .

W drugiej połowie IV -go  wieku, Wandalów i Alanów, pod wpływem przez Gotów , konwersja do arianizmu , prądu teologicznego zidentyfikowane przez niektórych za herezję na Soborze Nicejskim (325), ale które pozostają znacznie dłużej (do VII th  stulecie).

Wielkie inwazje (406-439)

Wczesnym V -tego  wieku, Hunowie pojechaliśmy wandali i ich sojuszników Sarmaci ich terytorium; jednak niektóre klany wandalów pozostaną w Europie Środkowej .

Hasdings króla Godégisela i Sillings króla Fredebala dołączają następnie do Sueves ( Kwadów i Markomanów ) oraz Alanów i zmierzają w kierunku górnego biegu Renu . Utrzymywane przez pewien czas na wschodnim brzegu rzeki przez rzymski system obronny ( Limy Nadreńskie), wszystkie te ludy, według legendy, przekroczą zamarzniętą rzekę w noc sylwestrową ,31 grudnia 406(w rzeczywistości przeprawa zajęła z pewnością więcej niż noc), wkraczając masowo do zachodniego cesarstwa rzymskiego i uczestnicząc w tak zwanych wielkich inwazjach .

W Galii (407-409)

Wandalowie, podobnie jak ich sojusznicy, napotkali opór frankońskich pomocników i innych sfederowanych ludów zachodniogermańskich służących Rzymowi . Frankowie próbują odeprzeć Wandalów, których król Godégisel ginie w walce, ale dzięki interwencji ciężkiej kawalerii Alanów ( katafraktów ) dokonuje się przełom i wojska frankońskie zostają zdziesiątkowane.

Wandalowie następnie wzięli udział w inwazji na Galię , którą splądrowali, a następnie kontynuowali migrację wraz z Alanami i Suevi w kierunku Pirenejów .

Frédégaire wspomina o wandalskim królu o imieniu Chrocus , być może prostym przywódcy, który kończy swoją wyprawę do Galii przed Arles , schwytanym przez żołnierza imieniem Marius. Według Guillaume Flamang, kanonika w Langres w 1482 roku , Wandalowie pod wodzą niejakiego Chrocusa mieli ściąć głowę biskupowi Langres Dizier lub Didier ( Desiderius ) w 411 roku . Postać, która wówczas zajmowała ważne miejsce w hagiografii: pojawia się w wielu relacjach o legendarnych namiętnościach lub o niepewnych podstawach historycznych.

W Hiszpanii (409-429)

Jesienią 409 r. Wandalowie przekroczyli Col du Somport i weszli na Półwysep Iberyjski , gdzie osiedlili się z niektórymi sojusznikami z Alanów (niektóre z klanów pozostały w Galii, zwłaszcza nad Loarą ). Hasdingowie osiedlili się wraz ze Swebami w Galicji, w okolicach Bragi i Lugo , Alanów w Lusitanii (dzisiejsza Portugalia), w Kartaginie (środkowa i południowo-wschodnia Hispania), a Sillingami w Baeticii (obecna Andaluzja ). W 418 r. federacyjne wojska Wizygotów , dowodzone osobiście przez ich króla Wallię , wysłane przez Rzym w celu przywrócenia porządku, pokonały Sillingów i Alanów, którzy byliby prawie wytępieni. Suevi są wielokrotnie bici, odpychani i zamykani w północno-zachodniej części półwyspu. Alanowie, których szeregi zostały zredukowane, a Sillingowie, bardzo poważnie dotknięci, zostali zmuszeni do przyłączenia się do Hasdingów, zgrupowanych razem na południu, a następnie uznanych za króla Wandalów i króla Alanów Hasding Gondéric około 419 . Od tego momentu nazwa Wandalów będzie powszechnie określać te grupy populacji. W ciągu dziesięciu lat pozostają w rejonie przyszłej Andaluzji . Znakomici nawigatorzy (Sillingi pochodzą z wybrzeża Bałtyku ), rozszerzą zakres swoich działań na całe wybrzeże Afryki Północnej. W 422 , wysłany przez Rzym, kapitan milicji Castinus najechał Betyki na czele armii rzymskiej, wzmocnione organów Wizygotów dokona stowarzyszenia . Zostaje pokonany przez Wandalów po ucieczce Wizygockich pomocników, a następnie musi rzucić się na Tarragonę .

W Afryce Północnej (429-439)

W 428 , Genzeryk został królem Wandalów i Alanów, zastępując jego przyrodni brat Gondéric . Prawdopodobnie przyciągnięty bogactwem rzymskiej Afryki i niepokojem wywołanym przez zbuntowanego generała Bonifacego , w otwartym buncie przeciwko centralnej władzy Rzymu , a być może także z powodu nacisku Wizygotów, gromadzi swoją armię i jego ludzie na nowy początek. Skrupulatnie liczy swoich poddanych w celu przekroczenia cieśniny, a według Victora de Vita liczy około 80 000 osobników, Peter Heather szacuje, że mogli rozmieścić armię od 15 000 do 20 000.

Tak utworzona „armia” dokonała przeprawy przez Cieśninę Gibraltarską wiosną 429 r. i wylądowała na wybrzeżach dzisiejszego Maroka . Według historyka i pisarki Sophie Loizillon lądowanie miałoby miejsce w Tangerze , a następnie okupowano Ceutę, ale według jego słów Wandalowie „nie wkroczyli do wnętrza kraju” .

Wandalowie sprzymierzyli się z Berberami i założyli swoją stolicę w Saldæ (Bougie, dziś Béjaïa ). W końcu docierają do Hippone (dzisiejsza Annaba ) w maju lub czerwcu 430 roku . Miasto upadło po długim oblężeniu w 431 , podczas którego zmarł św. Augustyn .

Rzymianie uznają osadnictwo Wandalów na terenie dzisiejszej Algierii i starają się utrzymać ich pod kontrolą, podpisując z nimi traktat w 435 r. ( fœdus ). Ale Wandalowie wkrótce wznowią swój marsz wzdłuż wybrzeża, by bez większego oporu zająć Kartaginę19 października 439. Posiadłości Wandalów i ich mauretańskich sojuszników będą wtedy mogły rozciągać się od Algierii do Trypolitanii .

Wandalskie Królestwo Afryki (439-533)

W latach 429-439 Wandalowie podbili znaczną część terytoriów położonych na wybrzeżu Afryki Północnej i na stałe osiedlili się w Numidii (północna granica obecnej Algierii). Zdobywają Kartaginę w 439 roku i czynią z niej swoją stolicę, tworząc królestwo wandalów zwane czasami „królestwem Kartaginy”. Zmuszają Rzym do zawarcia nowego traktatu ( płód ) w 442 roku .

To królestwo zniknie w 533 , po interwencji armii bizantyjskiej pod dowództwem generała Bélisaire'a . Pokonani, część Wandalów wycofała się i schroniła wśród Berberów, ale 800 zostało schwytanych w Kartaginie i deportowanych do Bizancjum  ; połowie uda się uciec i wrócić do Afryki Północnej.

Wygląd fizyczny

Historyk bizantyjski Prokopiusz z Cezarei opisuje Wandalów jako wysokich i pięknych  :

„Są białe na twarzy, mają blond włosy, są wysocy i dobrze wyglądają. "

Język

Niewiele wiadomo o języku wandalskim , języku wywodzącym się z wschodniogermańskiej gałęzi językowej . W Gotów zostały pozostawione tylko korpus typu językiem jest niemiecki: przekład Ewangelii na IV -go  wieku. Zauważ, że język wandalski ma podobieństwa do języków słowiańskich .

Literatura

Wszyscy Wandalowie, których znają współcześni historycy, potrafili mówić po łacinie, która była oficjalnym językiem administracji Wandalów (ale większość personelu to rdzenni Berberowie / Rzymianie). Poziomy piśmienności w starożytnym świecie są niepewne, ale pisanie jest podstawową działalnością administracji i biznesu. Studia umiejętności czytania i pisania w Afryce Północnej skupiały się zwykle na administracji, ograniczonej do zurbanizowanej elity społecznej, ale należy zauważyć, że większość populacji Afryki Północnej nie mieszkała na obszarach miejskich.

Judith George wyjaśnia, że „analiza wierszy [wandali] w ich kontekście odzwierciedla maniery i wartości czasów . ” Niewiele zachowało się z dzieł wandalskich poetów Afryki Północnej, co pozostaje w antologii łacińskiej . Poza ich nazwiskami niewiele wiadomo o samych poetach. Ich twórczość czerpie z wcześniejszych tradycji rzymskich. Współcześni pisarze ogólnie uważają, że Wandalowie pozwolili Rzymianom z Afryki Północnej na kontynuowanie ich stylu życia, z rzadkimi ingerencjami.

Dziedzictwo i reputacja Wandalów

Pisarze renesansowi i wczesnonowożytni określali Wandalów mianem barbarzyńców „plądrujących i najeżdżających” miasto Rzym . Doprowadziło to znacznie później do użycia w języku francuskim terminu „  wandalizm  ”, aby opisać każdą formę bezsensownego zniszczenia.

W wielu językach, kwalifikator wandal ma konotację terroru, masowe zniszczenia, łup, łup. Ale w języku francuskim słowo wandal zostało użyte po raz pierwszy w pejoratywnym znaczeniu dopiero przez Woltera w 1734 roku. W 1794 roku abbé Grégoire, wówczas członek Konwentu , jako pierwszy użył terminu wandalizm . Używa go do opisu niszczenia pomników i dzieł Ancien Regime przez rewolucjonistów . Wandale ostatecznie stał się XVIII th  century francuski historiografia i barbarzyńcy od stereotypu średniowiecza .

Ich reputacja jako grabieżców i niszczycieli jest w rzeczywistości mocno przesadzona przez starożytnych kronikarzy, ludzi Kościoła katolickiego Afryki lub jego zwolenników, w szczególności Berbera Victora de Vita . W rzeczywistości Wandalowie nie spowodowali większego zniszczenia niż inne ludy germańskie, które w tym samym czasie najechały na Cesarstwo Rzymskie . Ich grabież Rzymu, dokonana bez zniszczeń i masakr , jest model organizacyjny: armie wandalizm i romańsko-mauretańskim spędzić umowę z Papież Leon I st podzielić miasto na sektory, w celu czerpania z bogactwa miasta bez przemocy. Dzielą Rzym w tym celu na wysepki, które odwiedza się sukcesywnie i których kosztowności są systematycznie wywożone.

Współcześni historycy mają tendencję do postrzegania Wandalów w okresie przejściowym od późnego antyku do wczesnego średniowiecza jako utrwalających, a nie destrukcyjnych agentów kultury rzymskiej .

Chronologia

Lista królów

  1. Wisimar ( 400 )
  2. Godégisel ( 406 )
  3. Gondery ( 407 - 428 )
  4. Genserycki ( 428 - 477 )
  5. Huneryk ( 477 - 484 )
  6. Gunthamund ( 484 - 496 )
  7. Trasamund ( 496 - 523 )
  8. Hilderyk ( 523 - 530 )
  9. Gelimize ( 530 - 534 )

Uwagi i referencje

Uwagi

  1. (w starożytnej grece  : Οὐανδαλοί ( Ouandaloí ), Βανδῆλοι ( Vandêloí ), δίανολοι ( Vandíloi ))

Bibliografia

  1. (w) Gloria Lotha i Grace Young , „  ludy germańskie  ” , Encyclopædia Britannica ,18 września 2017 r.( przeczytaj online )
  2. (w) Donald Weinstein, Mary-Louise Stig Sørensen, Geoffrey Russell Richards Treasure Edward Peters, Peter N. Stearns, Richard J. Mayne, David Herlihy, John Salmon Hearsey McMillan, N. Geoffrey Parker, Michael Frassetto, Judith Eleanor Herrin, Timothy C. Champion, Jacques Barzun i Hermann Aubin, „  Historia Europy  ” , Encyclopædia Britannica ,19 lipca 2016( przeczytaj online )
  3. Waldman i Mason 2006 , s.  821-825.
  4. (w) Adam Brian , „  Historia Wandalów  ” , imperium rzymskie ,2001( przeczytaj online )
  5. (w) Juan Vernet Ginés, Adrian Shubert, John S. Richardson, Vicente Rodriguez, Richard John Harrison, María J. Viguera Helmut Georg Koenigsberger Joseph F. O'Callaghan, Catherine Delano Smith i Raymond Carr, „  Hiszpania  ” , Encyclopædia Britannica ,2 listopada 2017 r.( przeczytaj online )
  6. Lars Ulwencreutz , The Royal Families in Europe V Ulwencreutza, Lulu.com,2013, s.  408
  7. (w) R. Much , Wandalische Götter, Mitteilungen der Gesellschaft für Volkskunde Schlesischen 27 ,1926, s.  20-41

    „R. Wiele przedstawił stosunkowo przekonujący argument, aby pokazać, że samo imię Wandal odzwierciedla kult Boskich Bliźniaków. "

  8. (w) Donald Ward , Boskie bliźniaki: mit indoeuropejski w tradycji germańskiej , tom.  19: Studia folklorystyczne , University of California Press ,1968, 137  s. , s.  53
  9. Roczniki Alamannici , 795
  10. Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum przez Adama z Bremy , 1075
  11. (de) Roland Steinacher , Studien zur vandalischen Geschichte: die Gleichsetzung der Ethnonyme Wenden, Slawen und Vandalen vom Mittelalter bis ins 18. Jahrhundert , Vienna, na,czerwiec 2002( przeczytaj online )
  12. (en-US) Rado L. Lencek , „  Pojęcia Wende-Winde, Wendisch-Windisch w tradycji historiograficznej ziem słoweńskich.  » , Słoweński Czasopismo Studiów , obj.  12, n o  1,1 st styczeń 1990, s.  93-97 ( ISSN  0193-1075 , czytaj online , konsultacja 2 lutego 2018 r. )
  13. Tacyt, Germania , II.
  14. Pliniusz Starszy .
  15. L. Musset.
  16. (w) Prokopiusz , Historia wojen. Księga III. II .
  17. Bardy, 1935.
  18. Jacques Laurent, Dawna diecezja Langres (Kartułarz opactwa Molesme) , 1907.
  19. „  Życie i pasja prałata świętych Didiera, męczennika i biskupa Lengres, odegrały w adicte cytowanym w roku 1380 (?) I dwa”. Złożony przez Guillaume Flamang. Opublikowane przez Guillaume Flamang. Po raz pierwszy opublikowany po unikalnym rękopisie z Biblioteki Chaumont, ze wstępem. J. Carnandet  ” , na stronie www.archive.org (dostęp 28 maja 2017 r . ) .
  20. Bardy, 1935, s.  29 .
  21. Ludwig Marcus , Historia Wandali , Roret,1836( prezentacja online ).
  22. Merrills i Miles, Wandalowie , 2012.
  23. Conant, Pozostając Romanem , 2014.
  24. Sophie Loizillon, Maroko , Paryż, wyd. Marcus, kol.  „Przewodnicy Marcusa”,1998, 96  pkt. 20 cm ( ISBN  2-7131-0114-X , informacja BNF n O  FRBNF37709903 , czytać online ) , str.  12.
  25. Christian Courtois, The Vandals and Africa: praca doktorska z listów wygłoszona na Wydziale Literackim Uniwersytetu Paryskiego , Paryż, Grafika i rzemiosło artystyczne,1955( prezentacja online ).
  26. Prokopiusz z Cezarei 1852 , s.  I.II.1.
  27. (w) P. James Mallory i Q. Douglas Adams , Encyclopedia of Indo-European Culture , Taylor & Francis ,1997, s.  217, 301.
  28. (w) Mavro Orbin i Vlada Stojiljković , „  Królestwo Słowian  ” , Zavicaj , tom.  36,1989, s.  344-347 ( ISSN  0514-5902 , przeczytane online , skonsultowane 21 kwietnia 2020 r. )
  29. Nikola R. Pribic i Mavro Orbin , "  Kraljevstvo Slovena  " , The Slavic and East European Journal , tom .  15 N O  21971, s.  252 ( ISSN  0037-6752 , DOI  10.2307 / 306422 , odczyt online , dostęp 21 kwietnia 2020 r. )
  30. (w) Chris Wickham, Dziedzictwo Rzymu, Penguin Books ,2009, s.  77.
  31. (w) Jonathan Conant, Umiejętność czytania i pisania i prywatna dokumentacja w Afryce Północnej wandali: Przypadek tabliczek Albertiniego , Umiejętność czytania i pisania i dokumentacja prywatna w Afryce Północnej wandali: Przypadek tabliczek Albertiniego, Ashgate Publishing,2004( czytaj online ) , s.  199, 224.
  32. P. Riché.
  33. Historia , styczeń 2008, s.  72 .
  34. Historia numer 806, luty 2014, strona 98.
  35. Artykuły Franka M. Clovera i RS Humphreysa, eds, Tradition and Innovation in Late Antiquity , University of Wisconsin Press, 1989, podkreślają rolę Wandali jako „kontynuatorów”: Frank Clover podkreśla ciągłość w rzymskich mozaikach i monetach Afryki Północnej , natomiast Averil Cameron, czerpiąc z archeologii, dokumentuje przemiany społeczne, religijne i językowe po podbiciu regionu przez Bizancjum i islam.

Bibliografia

Podstawowe źródła

Źródła współczesne

po niemiecku

Powieść historyczna

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne