Hermetyzm

Hermetyzm wyznacza dwa nurty myślowe:

Antoine Faivre zaproponował użycie dwóch odrębnych terminów dla tych dwóch tradycji myślenia. Obok słowa „hermetyzm”, używanego do oznaczenia zbioru doktryn hermetycznych, jak również ich glos i egzegezy, możemy użyć słowa „hermetyzm” na określenie „szerszego zbioru doktryn, wierzeń i praktyk, w tym natury ukształtował się w okresie renesansu. Niekoniecznie zależą one od aleksandryjskiej tradycji hermetycznej, ale obejmują także chrześcijańską kabałę , różokrzyż , paracelizm i ogólnie większość form, które przybiera współczesny zachodni ezoteryzm” . Aby zachować minimum koherencji, nie można mówić o hermetyzmie w jego wtórnym znaczeniu bez pewnych warunków: afirmacji autorytetu Hermesa lub Hermesa Trismegistusa lub Thota, ezoteryzmu (sekret), wpisania w konkretny nurt historyczny ( Corpus Hermeticum , na przykład w większości), precyzyjna tendencja filozoficzna (skoncentrowana na Jednym-Wszystkim, deifikacji ducha, odpowiednikach, mistycznej alchemii).

Hermetyzm jest filozofią, religią, ezoteryką lub duchowością poszukującą zbawienia przez ducha (jak gnostycyzm ), ale zakładając analogiczną wiedzę o kosmosie. Zbawienie przechodzi przez wiedzę: poznanie siebie, rozpoznanie siebie jako „stworzonego z życia i światła” , jak Bóg, jako intelekt. A to jest kontemplacja, widok Dobra w jego „niezniszczalnym, niepojętym pięknie” .

Hermès Trismegistus

Hermetyzm jest przedstawiany jako objawienie od Hermès Trismegistus ( starożytnego greckiego  : Ἑρμῆς ὁ Τρισμέγιστος ). Herodot (ok. 420 rpne) i słynny „  Kamień z Rosetty  ” ( -1996 ) już wskazują na utożsamienie egipskiego boga Thota z greckim bogiem Hermesem . Thoth, bóg Ibis, jest utożsamiany z Hermesem, ponieważ mają kilka punktów wspólnych: prowadzą zmarłych, wymyślili pismo i różne techniki, są skrybami bogów. Według Cycerona było pięciu Hermesów, z których ostatni w Egipcie nazywa się Thoth. Pierwsza wzmianka o nazwie „Trismegistus” jest w Filona z Byblos i Athenagorasa The II th  century .

„Piąty jest czczony przez Feneatów [w Arkadii?]. Mówi się, że zabił Argosa i dlatego uciekł z Egiptu. Dał Egipcjanom ich prawa i pismo. Tak Egipcjanie nazywają Thota. „Trismegistus” (w starożytnej grece Τρισμέγιστος ) oznacza „trzy razy duży” , a więc bardzo duży: Hermes niezwykły! Jest to niezręczne tłumaczenie na grecki egipskiego hieroglificznego (lub demotycznego ) „aâ aâ aâ ur” (wysoki, wysoki, bardzo wysoki), gdzie powtórzenie wyraża coś w rodzaju superlatywu. Trismegistus jest przedstawiony jako wielki mędrzec, który żył w bardzo starożytnych czasach i który jest blisko bogów. Według Laktancjusza jego czas sięga czasów sprzed Platona, a nawet Siedmiu Mędrców . W „trzykroć wielki” Souda rozpoznaje znak Trójcy Bernard Treviso ( XV th  wieku ) rozróżnia aluzją do trzech królestw (mineralne, roślinne, zwierzęce); w traktacie z 1736 r. , opublikowanym pod pseudonimem „Pyrofilios”, czytamy, że liczba ta jest aluzją do trzech zasad (sól, siarka, rtęć) [Paracelsusa]; najczęściej interpretuje się go jako „wielki filozof, kapłan i król”. "

Jeśli chodzi o to, czy Hermetica są objawieniem dla starożytnych, ludzi średniowiecza i renesansu, z pewnością są. Powstały wątpliwości co do boskości i starożytności nauczania uczonego hugenockiego, Izaaka Casaubona . To pokazuje, w 1614 roku , że Corpus Hermeticum nie wcześniej niż jest II E lub III th  wieku przed naszą erą. AD  : the Corpus wspomina Phidias ( V th  century  . Pne ), cytuje późniejszych autorów, ma hellenistyczny styl. Z łatwością odczytuje wpływy Tymeusza z Platonem , ze stoików , do gnostycyzmu , niektóre neoplatoników, a nawet judaizmu .

Hermetyzm grecko-egipski

Literatura

Hermetyzm grecko-egipski przybierał różne nazwy: „hermetyzm aleksandryjski”, „hermetyzm egipski”, „hermetyzm hellenistyczny”, „hermetyzm grecko-helleński”, „hermetyzm starożytny”. Zbiór tekstów otrzymuje nazwę Hermetica , obejmuje dwie duże grupy, dobrze wyróżnione przez André-Jeana Festugière'a . Wszystkie podane są za objawienia Hermesa Trismegistosa.

  1. Popularny (lub techniczny) hermetyzm . Jeden zestaw zawiera teksty okultystyczne, napisane w III th  century  BC. AD , krążyły od I st wieku. śr. AD czynienia z astrologią ( III E  -  II TH  wiekach  pne. ), Alchemy ( II e  -  I st  wieków  . Pne ), magii ( IV e  -  VII th  stulecia  . BC ), magii, medycyny botanicznej okultystycznej. Doktryna, na której opiera się ten ezoteryzm, to korespondencja i antypatie lub sympatie (pochodzące od stoików , a około 100 pne od Bolos de Mendes ). „Cała hierarchia istot została zawieszona od danej gwiazdy, od anioła do minerału, którego właściwości miały być powiązane, w sympatii z tą gwiazdą. Naukowiec, który znał te serie, był oczywiście mistrzem natury” .
  2. Hermetyzm naukowy (lub filozoficzny). Druga grupa składa się z tekstów filozoficznych rozwijany od końca I st wieku. Obejmuje Corpus Hermeticum (po grecku), Asklepios (po łacinie), hermetyczne ekstrakty zebrane około 490 roku przez Stobeusa (w tym Kore Kosmou lub Pupille du monde ), traktaty znalezione w 1945 roku w Górnym Egipcie, w Nag Hammadi , w koptyjskim Biblioteka gnostyczna . Współcześni historycy wykazali, że hermetyczni autorzy są albo zegipowanymi Grekami, albo zhellenizowanymi Egipcjanami, przypuszczalnie mieszkającymi w Aleksandrii . Czy tworzyli hermetyczne bractwa? Tak, według Richarda Augusta Reitzensteina i J. Geffckena, nie według W. Bousseta i A.-J. Festugière.

Rozróżnienie nie jest jasne: znajdujemy w filozoficznej Hermetice astrologii (fragment Stobeus VI; Nag Hammadi 62), alchemii ( Corpus Hermeticum , V, 9; XII, 8; XIV, 10), magii (Nag Hammadi VI, 56).

Doktryna

Według Frances Yates hermetyzm Corpus Hermeticum jest „mieszanką platonizmu, stoicyzmu i niektórych śladów judaistycznych i perskich” . Po dokonaniu rozróżnienia popularno-naukowego Festugière prowadzi, za W. Boussetem (1914), kolejny podział, tym razem w ramach jedynego hermetyzmu znanego jako naukowy lub filozoficzny. Myśl religijna hermetyzmu filozoficznego „zdominowana jest przez dwie tendencje, można powiedzieć, tendencję optymistyczną i tendencję pesymistyczną” .

Według Festugière'a główne tematy hermetyzmu uczonego są następujące. Żyją trzy: Bóg, świat i człowiek (jego intelekt) ( Asklepios , 10).

Inicjacja

Z pewnością hermetyzm grecko-egipski jest „literacki”, ale możemy się domyślać inicjacji. Wydaje się, że hermetycy aleksandryjscy praktykowali religię bardziej mentalną niż rytualną, opowiadając się za dyscypliną tajemną (zakaz ujawniania się laikom), kontemplacją, pewnymi ćwiczeniami ekstatycznymi. Jak Mircea Eliade zauważa , „mamy do czynienia z nowym modelem komunikacji ezoterycznej mądrości. W przeciwieństwie do zamkniętych stowarzyszeń składających się z hierarchicznej organizacji, rytuałów inicjacyjnych i stopniowego ujawniania tajemnej doktryny, hermetyzm, podobnie jak alchemia, obejmuje tylko pewną liczbę tekstów ujawnionych, przekazanych i zinterpretowanych przez „mistrza”. to znaczy uczyniony „czystym” przez ascezę, medytację i pewne praktyki kultowe) ... Święty tekst może zostać zapomniany na wieki, wystarczy, że zostanie ponownie odnaleziony przez kompetentnego czytelnika, aby jego przesłanie stało się ponownie zrozumiałe i aktualne ” .

Na podstawie analizy traktatu Nag Hammadi o Ogdoade i Enneadzie (tj. ósmej i dziewiątej sferze niebieskiej) kilku dzisiejszych specjalistów wnioskuje, że we wczesnych wiekach chrześcijańskich istniały obrzędy i hermetyczne wspólnoty. Według Jean-Pierre Mahé inicjacja w Ogdoade i Ennead następuje dopiero po długiej podróży „ścieżką nieśmiertelności”. Etapy tej podróży to: gnoza (przebudzenie, świadomość, wyrzeczenie się zła i poszukiwanie najwyższego Boga), mowa (studium nauk Hermesa: Definicje zachowane w wersji ormiańskiej, Lekcje ogólne i Lekcje szczegółowe ) oraz intelekt ( ćwiczenia cichej kontemplacji). Tak jak hermetyczne poszukiwanie Najwyższego Boga nie oznacza porzucenia egipskiego politeizmu , tak postępowi na ścieżce nieśmiertelności towarzyszy praktyka astrologii (poznanie drogi wznoszenia się duszy) i alchemii (nauczenie się przemienić się). Istnienie przedmiotów tak cennych, jak hermetyczna mapa kosmosu widniejąca na astrologicznych tabliczkach Granda (w kolorze kości słoniowej i złota) sprawia, że ​​określenie „popularny” hermetyzm związany z tymi ćwiczeniami jest nieprawdopodobne. Powinna być raczej postrzegana jako „praktyczna” literatura hermetyczna, obok „filozoficznych” tekstów hermetycznych.

Historia

Hermetyzm starożytny . Hermetyczna zaczyna Aleksandrii w III th  wieku  pne. AD z tekstami okultystycznymi ( astrologia , magia itp.) przypisywanymi Hermesowi Trismegistusowi lub podległym jego autorytetom. Dalej, między 100 a 300 tekstami filozoficznymi, w tym bardzo ważnym Corpus Hermeticum , pisanym także po grecku przez Egipcjan wykształconych w kulturze greckiej lub Greków żyjących w kulturze egipskiej. Najbardziej wpływowy tekst załączony do Corpus Hermeticum pozostaje Asklepiosa , na początku w języku greckim pierwotnie napisany IV -go  wieku  pne. J. - C. , z których jeden zachował się tylko w przekładzie łacińskim. Poimandres miał również duży wpływ. Około 200 pne. AD żydowski historyk Artapan utożsamia Thoth-Hermesa z Mojżeszem .

Od II -go  wieku  pne. AD wprowadzają do obiegu pierwsze pisma alchemiczne przypisywane Hermesowi Trismegistosowi. Tak zaczyna się tak zwana „tradycja hermetyczno-alchemiczna”. Oto kilka tytułów: Izyda prorokini do syna Horusa , Klucz , Mały klucz . Alchemia następnie skupia się na czterech rzeczy: złoty, srebrny, fioletowy (porfir), kamieni szlachetnych. Zosimus z Panopolis , pierwszy wielki alchemik (ok. 300), używa Hermetiki . Opowieść Bolosa de Mendesa (100 pne według R. Halleux), która opowiada, jak odkrył w kolumnie księgę Hermesa Trismegistosa, rozpali wyobraźnię. Wielu autorów powie, że odkryli tajną księgę, hermetyczną lub alchemiczną, zawierającą tajemnice ujawnione przez Hermesa Trismegistosa. Bolos otrzymuje inicjację Maga Ostanèsa, żywego, martwego lub ducha. Krążą różne wersje, w tym ta: „Kiedy byliśmy w świątyni, przypadkowo pękła mała kolumna i okazało się, że wnętrze jest puste. Jednak Ostanès twierdził, że znajdują się w nim cennie zachowane księgi przodków i pokazał je wszystkim z wielką pompą. Gdy pochyliliśmy się, żeby zajrzeć do środka, ze zdziwieniem zobaczyliśmy, że coś nam się wymknęło, bo odkryliśmy tam tak przydatne słowo [przypisywane Ostanèsowi]: „Natura lubi przyrodę, przyroda zwycięża. przyroda, przyroda dominuje nad przyrodą”” . Cyceron wylicza pięciu Hermesów. Teksty hermetyczne znaleźć w Bibliotece koptyjskim w Nag Hammadi w Egipcie, pochodzący z II th  century do III th  century .

Średniowiecze

IV th  wieku można datować oryginalny Greek, stracił do Szmaragdowej Tablicy , która ma tłumaczenie arabskiego w książce tajemnicy stworzenia ( Kitab al-Sirr Halika ) ( VI th  century s.) Nadana Balînûs, czyli powiedzieć Apoloniuszowi z Tyany . Jest to najsłynniejszy tekst tradycji hermetyczno-alchemicznej. Przetłumaczy ją na łacinę około 1140 roku Hugues de Santalla.

„To jest księga mędrca Bélinousa [Apolloniusa z Tyany], który posiada sztukę talizmanów: tak mówi Bélinous. (…) W miejscu, w którym mieszkałem [Tiana] był posąg kamienny, wzniesiony na drewnianej kolumnie; na łamach czytamy te słowa: „Jestem Hermes, któremu dano naukę…”. Kiedy spałem niespokojnym i niespokojnym snem, zajętym tematem mojego zdania, starzec o twarzy podobnej do mojej, przyszedł przede mną i powiedział: „Wstań, Belinous, i wejdź w tę podziemną drogę, ona zaprowadzi cię do nauki o tajemnicach Stworzenia…” Weszłam w te podziemia. Zobaczyłem tam starca siedzącego na złotym tronie, który trzymał w jednej ręce szmaragdową tabliczkę… Dowiedziałem się, co jest napisane w tej księdze Tajemnicy stworzenia istot … [ Szmaragdowy stół  :] Prawda, prawda, bezdyskusyjna, pewne, autentyczne! Oto najwyższy jest z najniższego, a najniższy jest z najwyższego; dzieło cudów przez unikalną rzecz…”

Wielu teologów i filozofów cytuje Hermesa Trismegistosa: Laktancjusza (ok. 310: Instytucje Boskie ), Augustyna d'Hippone (w 415: La Cité de Dieu ), Alaina de Lille (ok. 1200), Guillaume d'Auvergne (w 1228), Albert Wielki (w 1253: De cælo ), Roger Bacon (w 1267: Opus majus ). Quodvultdeus z Kartaginy napisał między 437 a 439 Tractatus adversus quinque hæreses  ; ten traktat przeciwko pięciu herezjom , według Irène Caiazzo, „krążący pod imieniem Augustyna w średniowieczu, głosi zgodność i zgodność między doktrynami chrześcijańskimi a nauczaniem Hermesa ujawnionym u Asklepiosa , co sprzyjało „wkroczeniu Hermesa, jako pogańskiego proroka objawienia chrześcijańskiego, do średniowiecznych bibliotek, pomimo surowego potępienia Asklepiosa, jakie Augustyn wydał w De civitate Dei  ” .


Alchemicy często polecają się Hermesowi lub Hermesowi Trismegistusowi. Hermetyczno-alchemiczny traktat Siedmiu rozdziałów przypisywanych Hermesowi Trismegistosowi (po 1250 r.) zaczyna się następująco: „W opowieściach o rzeczach boskich czytamy, że były trzy wielkie postacie zwane Hermesem. Pierwszym był Henoch, który przed potopem został przeniesiony do Nieba w towarzystwie Aniołów w ognistym rydwanie. Drugim był Noe, który z rozkazu Boga uciekł do potopu w Arce: obaj byli bowiem nazywani Hermes, a Merkury dla odróżnienia ich od tego Hermesa, który panował w Egipcie po potopie. Ten trzeci był wspaniałym człowiekiem, ozdobionym królewską opaską, długo panował w Egipcie i został nazwany trzykrotnie wielkim z powodu swej potrójnej cnoty, ponieważ mówi się, że był Królem Filozofów i Prorokiem, który również mówi się, że był wynalazcą wszystkich liberalnych i mechanicznych dyscyplin. Geber , król Persów, nazywa go księciem, a Albert Wielki mówi, że był to Aleksander Wielki . Mówi się, że w jego grobowcu znaleziono wszystkie metale i minerały świata, pisze Tablica Smaragdyna ( Szmaragdowy Stół )” .

renesans

Około 1440 roku, Gemist Pletho broni hermetyzm (mylić z Zoroastrianizmu ) i potwierdza istnienie tradycji ezoterycznej, z Zaratusztra , Pitagoras , etc. Marsile Ficino opublikował w 1471 r. swój łaciński przekład dużej części Corpus Hermeticum pod łacińskim tytułem Mercurii Trismegisti Pimander seu liber de potestate ac sapientia Dei . Ficino rozwija słynny łańcuch mistrzów ezoteryzmu, łańcuch zwany prisca theologia (teologia starożytna): „Wśród filozofów on [Hermes Trismegistus] jako pierwszy odwrócił się od pytań fizycznych i matematycznych do kontemplacji boskości, pierwszy do mówcie z wielką mądrością o majestacie Boga, o porządku demonów, o losach dusz. I dlatego został nazwany pierwszym teologiem; po nim nastąpił Orfeusz , który wprowadził Aglaofemu do świętych prawd, a Pitagoras zastąpił Orfeusza w teologii, a po nim Filolaos , mistrz naszego Platona . Oto dlaczego istniała tylko jedna sekta prisca teologia [teologia starożytna], zawsze zgodna ze sobą, utworzona przez sześciu teologów w godnym podziwu porządku, która zaczyna się od Merkurego [Hermes], a kończy na Platona. Co do Merkurego, napisał wiele książek dotyczących wiedzy o rzeczach boskich, w których w imię nieśmiertelnego Boga pojawiają się tajemnice i zadziwiające wyrocznie, i w których przemawia nie tylko jako filozof, ale często jako prorok, który wyśpiewuje przyszłość . To on przepowiedział koniec prisca teologia , narodziny nowej wiary, przyjście Chrystusa, sąd ostateczny, zmartwychwstanie ciała, chwałę świętych, mękę grzeszników ” . Frances Yates wymienia autorów pod „religijne hermetyzmem w XVI th  century, Lefevre d'Etaples, Symphorien Champier, Turnebus Francois de Foix Candale Jacques Gohorry, Pontus de Tyard Philippe du Plessis Mornay, Hannibal Rosselli Francesco Patrizi, Giodano Bruno, Thomas More, Johna Coleta. Dzieło Ficina zostało przetłumaczone na język francuski w 1574 roku, z komentarzami, przez François Foix de Candale pod tytułem Le Pimandre de Mercure Trismégiste . Hermetyzm włoski rozwinął się z Marsile Ficin, J. Pic de la Mirandole , G. Bruno , F. Patrizi (1591), H. Rosseli. W 1488 roku mozaika autorstwa Giovanniego di Stefano w katedrze w Sienie przedstawia Hermesa Trismegistosa stojącego naprzeciwko Mojżesza i obok Sybilli . Hermetyzm stał się francuski z Lefèvre d'Étaples w 1494-1505, Symphorien Champion w 1507, Jacques Gohory, Du Plessis-Mornay w 1582. Filozof Francesco Patrizi poprosił papieża o nauczanie hermetyzmu w szkołach chrześcijańskich ( Nova de universis philosophia , 1591) . Rudolf II Habsburg , cesarz od 1576 do 1612, był nazywany „nowym Hermesem Trismegistusem”, tak zafascynowany hermetyzmem i alchemią: sprowadził na swój dwór w Pradze Johna Dee , Michaela Maiera , Oswalda Crolla , Heinricha Khunratha , Giordano Bruno gromadzi kolekcje przedmiotów w magicznym celu.

Nowoczesne czasy

W połowie XVIII e  wieku, mit nadal funkcjonować. Michel de Ramsay , założyciel ezoterycznej masonerii , opowiada w powieści, jak jego bohater Cyrus spotyka Hermesa Trismegistosa w Tebach w Egipcie . Lenglet du Fresnoy napisał Historię filozofii hermetycznej (1742). Wielki historyk filozofii J. Brucker rezerwuje wielkie miejsce dla filozofii hermetycznej. W 1770 Etteilla , po Antoine Court de Gébelin, który powiązał go z Egiptem, przypisał Tarota Mędrcom pod przewodnictwem Hermesa Trismegistosa. W XIX th  century, wielki okultyzm lub ezoteryczny powrotem do Hermesa: Pascal Beverly Randolph ( Hermes Mercurius Trismegistosa Jego Boska Pymander. , 1851), Eliphas Levi ( Klucz z wielkich tajemnic następujących Enoch, Abraham, Hermes Trismegistus Salomon 1859 ) Anna Kingsford (1885). Różne organizacje inicjujące chcą być hermetyczne, w tym enigmatyczny Hermetyczny Zakon Luksoru (1884), Hermetyczne Towarzystwo Anny Kingsford (1884) i potężny Hermetyczny Zakon Złotego Brzasku (1888). W 1908 roku pojawił się The Kybalion ; studium hermetycznej filozofii starożytnego Egiptu i Grecji autorstwa Trzech Wtajemniczonych .

Współczesny

School of the Rose-Croix d'Or od Jan van Rijckenborgh idzie Hermès Trismegistus ( La Gnose Originelle Egyptienne 1960). Valentin Tomberg , autor Meditations on the Major Arcana of the Tarota (1980), umieszcza Tradycję pod kierunkiem „Hermetycznej Filozofii”. Filozof Emmanuel d'Hooghvorst przedstawia w Le Fil de Pénélope (1996) komentarze o hermetycznej inspiracji tekstami Homera, Wergiliusza, Owidiusza, bajkami dla dzieci i kartami tarota. Ale wiek XX wyróżnia się bardziej dzięki wielkim dziełom, uczonym, historycznym, naukowym specjalistom literatury hermetycznej: Richard August Reitzenstein ( Poimandres. Studien zur griechisch-ägyptischen und frühchristlichen Literatur , 1904), André-Jean Festugière ( La Révélation d 'Hermès Trismegistus , 1944-1954, 4 t.). W 1984 roku założył Joost Ritman z Bibliotheca Hermetica philosophica w Amsterdamie , specjalizując się w chrześcijańskich dzieł hermetycznych.

Fizyka przodków

których średnica pozornych substancji jest drobniejsza niż oczka siatki.

Fizyka współczesna

Nie ma wystarczającej siły cząsteczkowej materiału, aby przejść przez jego ściany. Papier nie jest całkowicie hermetyczny w stosunku do wody, patrz kapilarność .

Zwykłe znaczenie słowa

Dzieła alchemiczne posługujące się zakodowanym językiem symbolicznym, zrozumiałym tylko dla adeptów, co w konsekwencji, kwalifikuje się jako tekst hermetyczny, niezrozumiałą, nieczytelną doktrynę, niedostępną dla wszystkich, z możliwym wyjątkiem kilku bardzo rzadkich wtajemniczonych. Znaczenie to wzmacnia fakt, że alchemicy używali określonej techniki do zamykania niektórych wazonów i innych retort, których używali podczas swoich eksperymentów (wywar, wywar, sublimacja itp.) kwalifikowanego jako „  zamknięcie hermetyczne  ”. Za tym wyrażeniem kryje się proces, który polegałby na tym, że jedni zatykali kolbę szmerglem , inni zamykali kolbę na sobie przez stopienie szkła, chyba że określenie to ma głębsze znaczenie. Stąd wyrażenie hermetycznie zamykające słoik itp.

Bibliografia

Popularne teksty

Teksty naukowe

Teksty odnoszące się do hermetyzmu zachodniego

Studia

Hermetyzm grecko-egipskiHermetyzm

Uwagi i referencje

  1. Antoine Faivre, Baran , N O  6, 1987, str. 19-20.
  2. Corpus Hermeticum , I ( Poimandres ), 21:t. ja str. 14.
  3. Corpus Hermeticum , X ( D'Hermès Trismegistus: klucz ), 5: t. ja, s. 115.
  4. Herodot, II, 152.
  5. Por. François Pellegrino i Joseph Gaspard Salvolini, Rozsądna analiza gramatyczna tekstów starożytnego Egiptu , t.  1: Hieroglificzny i demotyczny tekst Kamienia z Rosetty , Vve Dondey-Dupré,1838, s.  196, przyp. 2.
  6. André-Jean Festugière , Objawienie Hermesa Trismegistosa , t. ja, s. 67-88.
  7. Cyceron, O naturze bogów , III, 56.
  8. Garth Fowden, Hermes Egipcjanin , Les Belles Lettres , 2000, s. 313; AI Baumgarten, Fenicka historia Filona z Byblos , Leiden, 1981, s. 68-72.
  9. Gniew Boży (XI, 12).
  10. Antoine Faivre, „Obecność Hermesa Trismégiste”, Albin Michel, Cahiers de l'hermétisme , 1988, s.  27.
  11. Izaak Casaubon, De rebus sacris et ecclesiasticis exercitationes XVI , Londyn 1614, s. 70-87; W. Scotta, Hermetica. Starożytne pisma greckie i łacińskie, które zawierają nauki religijne lub filozoficzne przypisywane Hermesowi Trismegistosowi , Oxford, 1924-1936, t. ja, s. 41-43; . Th Anthony Grafton "protestanckich porównaniu Proroka Isaac Casaubon jest Hermes Trismegistosa", Journal of Warburg i Courtauld Institutes (JWI) n O  46, 1983 str.  78-93.
  12. A.-J. Festugière, Hermetyzm i mistycyzm pogański , s. 43.
  13. [1] .
  14. R. Reitzenstein, Poimandres. Studien zur griechisch-ägyptischen und frühchristlichen Literatur , Lipsk 1904, s. 248 mkw. ; A.-J. Festugière, Objawienie Hermesa Trismegistosa , t. ja, s. 81-84.
  15. Frances Yates, Giodano Bruno i tradycja hermetyczna (1964), Dervy, 1988, s. 21.
  16. Festugière, Objawienie Hermesa Trismegistosa , t. ja, s. 84, t. II, s. X-XI.
  17. A.-J. Festugière, Objawienie Hermesa Trismegistosa , t. II, 1949, trzcina. 1981: Kosmiczny Bóg , s. X-XI.
  18. Mircea Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych , t. 2, Payot, 1978, s. 288.
  19. G. Fowden, Hermès Egipcjanin , Paryż (Belles-Lettres) 2000; J.-P. Mahé, P.-H. Poirier, Pisma gnostyckie , Biblioteka Nag Hammadi, Paryż (Gallimard, La Pléiade ), 2007; J.-P. Mahé, „Teoria i praktyka u Asklepiosa  ”, P. Lucentini, I. Parri, V. Perrone Compagni, Hermetyzm od późnej starożytności do humanizmu, La tradizione ermetica dal mondo tardo-antico all 'umanesimo , Turnhout (Brepol) ), 2003, s.  5-23  ; R. van den Broek, Hermes Trismegistus (Pimander 15), Amsterdam (In de Pelikaan) 2006.
  20. Jean-Pierre Mahé, „Hermetica philosophica”, apud Uniwersalna Encyklopedia Filozoficzna , tom. III: Prace filozoficzne , t. I: Filozofia zachodnia , PUF, 1992, s. 166.
  21. [2] .
  22. [3] .
  23. [4] .
  24. Pseudo-Synesios, To Dioscorus  : M. Berthelot, Katalogi starożytnych greckich alchemików (CAAG), t. 2 pkt. 57 (po grecku).
  25. M. Berthelot, Katalog starożytnych greckich alchemików (CAAG), t. II, s. 43 (tekst grecki); handel. : Presocratic , Folio-Essais, s. 580.
  26. Cyceron, O naturze bogów , III, rozdz. 22, § 56.
  27. Słownik średniowiecza , PUF, Quadrige, 2002, s. 672.
  28. Marsilio Ficino, Argumentum do jego przekładu Mercurii Trismegistii Pimander ( Poimandres i innych traktatów Corpus Hermeticum) w 1471: Opera omnia (1576), s. 1836.
  29. Frances Yates, Giordano Bruno i tradycja hermetyczna , Dervy, 1988, s. 208-228.
  30. John Weston Evans, Rudolf II i jego świat. Studium z historii intelektualnej. 1576-1612 , Oksford, 1973.
  31. Pierre Béhar, Języki okultystyczne renesansu , Desjonquières, rozdz. VIP. 162-200: „Zbiory Rodolfa II”.
  32. Michel de Ramsay, Podróże Cyrusa , 1727.
  33. J. Brucker, Historia krytyka filozoficzna , t. IV (1743).
  34. S. Scarborough, „Wpływ Egiptu na współczesną zachodnią tradycję misteryjną: Hermetyczne Bractwo Luksorskie”, Journal of the Western Mystery Tradition , tom. 1, Równonoc jesienna 2001.
  35. CH Dodd, The Bible and the Greeks , Londyn, 1935, s. 201-209.

Powiązane artykuły