Wulkanicznych tuf jest generalnie miękka skała , wynikające z konsolidacji zanieczyszczeń wulkanicznego, na ogół mniej niż czterech milimetrów wielkości, pod wpływem wody, tworząc konglomerat . W przypadku warstw z popiołu wulkanicznego konsolidowane w taki sam sposób, mówimy o cinérite .
Ze względu na obfitość, łatwość wydobywania i rozmiary tuf był, przynajmniej od czasów Etrusków i Rzymian , jednym z najczęściej stosowanych materiałów do budowy budynków publicznych i prywatnych w wielu częściach Włoch.
W Rzymie zidentyfikowano siedem cech tufów wulkanicznych:
do którego należy dodać trawertyn (tuf wapienny).
W Pompejach, a także na przedmieściach Neapolu występują trzy cechy tufów wulkanicznych:
(Zobacz także Ancient Roman Building Stone (it) ).
Tuf wulkaniczny, dawniej nazywany „tufem litoidalnym”, znajduje się na Kapitolu i na kilku innych wzgórzach w Rzymie. Działa poza miastem w Monteverde , Pont Nomentano , Torre Pignatara poza Porta Maggiore , Ardée i wzdłuż trasy Ardeatina .
Witruwiusz radził, aby latem wydobywać te tufy i pozostawić je na otwartej przestrzeni przez dwa lata, co pozwoliło zmniejszyć wewnętrzną wilgotność kamieni i wyeliminować te bez oporu.
Ma kolor czerwony lub żółtobrązowy z pomarańczowymi plamami. Struktura tego dość odpornego kamienia przypomina pumeks . W całym Rzymie był szeroko stosowany w konstrukcjach i blokach o różnych rozmiarach. W czasach królów zbudowano arkadę Cloaca Maxima i mury Serwiusza . Czasami był cięty na małe podłużne kostki, które były raczej źle kwadratowe. Z tego rodzaju materiałów powstają chodniki teatru Marcellusa i ściany bazylik zbudowanych w czasach Konstantyna .
W średniowieczu spotykamy ten kamień cięty w ten sam sposób w tak zwanych konstrukcjach Saracenów, takich jak wieża stanowiąca narożnik pałacu senatorskiego na Kapitolu , mury miasta Leonine , mury „Caetani castrum „ grób Cæcilii Metelli i wreszcie niektóre znaleziska dokonane na ścianie Aureliana . Użytkowanie zostało zachowane nawet w czasach renesansu , ponieważ fasady Pałacu Weneckiego lub Rocca Pia w Tivoli w pobliżu Rzymu są wznoszone z tego kamienia budowlanego.
Sovana etruska nekropolia wykuta w wzgórzu tufu ( Area del Tufo ).
Etruska urna pogrzebowa z historyczną płaskorzeźbą w muzeum Guarnacciego w Volterra (Toskania).
Tuf wulkaniczny wydobywano z wnętrza Rzymu nawet w czasach współczesnych. Kamieniołom znajdujący się na górze Awentyn , w pobliżu Santa Prisca , dostarczył niektórych kamieni, które zostały użyte do budowy Pałacu Braschi .
Starożytni nazywali ten tuf nazwami saxum quadratum , lapis quadratus , a czasem tophus ruber , saxum rubrum i saxum rubrum quadratum : te różne nazwy odnosiły się do samego tufu wulkanicznego, którego zwykle używali w kwadratowych kawałkach. Bylibyśmy zatem w błędzie, przypuszczając, że Witruwiusz i Liwiusz chcieli wskazać tymi wyrażeniami jakikolwiek gatunek kamienia kwadratowego inny niż ten, który przypomina tuf wulkaniczny Kapitolu i Monteverde.
W 1850 roku najczęściej używany tuf został zabrany z kamieniołomów poza bramami San Paolo , San Lorenzo i San Sebastiano .
Moai z Wyspy Wielkanocnej wyrzeźbione z tufu wulkanicznego.
Krajobraz Kapadocji , zbudowany głównie z tufu wulkanicznego.