Autofikcja to neologizm stworzony w 1977 roku przez Serge'a Doubrovsky'ego , krytyka literackiego i powieściopisarza, w celu określenia jego powieści Syn .
Termin składa się z przedrostka auto (z greckiego αὐτός: „się”) i fikcji . Autofikcja to gatunek literacki, który określa „pakt oksymoroniczny ” lub sprzeczność łącząca dwa typy przeciwstawnych narracji: jest to opowieść ufundowana, podobnie jak autobiografia , na zasadzie trzech tożsamości (autor jest jednocześnie autorem. narratorem i główny bohater), który jednak twierdzi, że jest fikcjąw jej narracyjnych modalnościach i w peritekstowych zarzutach (tytuł, tylna okładka…). W oficjalnych programach nazywana jest również „powieść osobistą”. Oczywiście chodzi o skrzyżowanie prawdziwego opisu życia autora z fikcyjną relacją badającą doświadczenie przeżywane przez tego ostatniego.
Wielu autorów autofikcji podnosi Badania Marcela Prousta jako mit założycielski tego gatunku literackiego.
Autofikcja to opowiadanie wydarzeń z życia autora w mniej lub bardziej fabularyzowanej formie (wykorzystanie w niektórych przypadkach narracji w trzeciej osobie liczby pojedynczej). Nazwiska postaci czy miejsc mogą być zmieniane, faktyczność odsuwana na dalszy plan na korzyść ekonomii pamięci lub narracyjnych wyborów autora. Uwolniona od „wewnętrznej cenzury” autofikcja pozostawia w narracji o sobie pierwsze miejsce na ekspresję nieświadomości. Dla Serge'a Doubrovsky'ego , który ochrzcił ten gatunek ( teksty autofikcji istniały dawno temu), autofikcja to „fikcja, wydarzenia i ściśle prawdziwe fakty. Jeśli chcemy, autofikcja, powierzyć język przygody przygodzie języka w wolności ”. Fikcja staje się tu eksponowanym narzędziem poszukiwania tożsamości (w szczególności poprzez użycie psychoanalizy ).
Teoria literatury anglojęzycznej obejmuje dwa pojęcia bliskie autofikcji: frakcję (portmanteau łączącą fakt i fikcję ) oraz powieść autobiograficzną . La frakcja to każdy tekst, który łączy technikę narracyjną zapożyczoną z fikcji i opowieść o prawdziwych wydarzeniach; nawet jeśli termin ten ma tę zaletę, że odnosi się do kwestii autofikcji, korpus tekstowy, który określa, wydaje się być bliższy powieści non - fiction , a nawet fabularyzowanej narracji historycznej. Powieść autobiograficzna jest bardziej powszechnym określeniem na opowieść bliską życiu autora, ale wolną od paktu autobiograficznego .
Autofiction cieszyło się we Francji modą, która zaczęła spadać około 2012 roku, ustępując w szczególności egzofikcji (sfabularyzowanej biografii prawdziwej osoby innej niż autor).
Użycie terminu „autofikcja” w środowisku akademickim jest nowe i pozostaje problematyczne. Źródła autofikcji wiążą się z całkowitą dyskrecją życia innych „i z cenzurą jego życia intymnego, której tylko fikcyjny pakt umożliwiłby rozwiązanie problemów, ale także z realną/żywą opozycją (od psychoanalityczna perspektywa) i równoważność między mną i języka Lacana (co byłoby wyjaśnić jego narodzin do XX th wieku).
Jacques Lecarme rozróżnia dwa zastosowania tego pojęcia: autofikcja w ścisłym tego słowa znaczeniu (fakty, do których odnosi się historia, są prawdziwe, ale technika narracyjna i fabuła inspirowane są fikcją) oraz autofikcja w szerszym znaczeniu, mieszanka wspomnienia i wyobraźnia. Vincent Colonna definiuje wąskie znaczenie – projekcję siebie w fikcyjnym wszechświecie, w którym można się znaleźć, ale w którym tak naprawdę nie żyjemy – i, co za tym idzie, każdą powieść autobiograficzną (biorąc pod uwagę, że zawsze jest ona częścią fikcji). wyznanie). W każdym razie te dychotomie świadczą o niejednoznaczności pojęcia.
Zupełnie inną definicję proponuje Gérard Genette , który jako pierwszy definiuje ją zgodnie z „protokołem nominalnym” potrójnej tożsamości (autor jest narratorem i bohaterem). "Prawdziwe auto-fiction" ma, według Genette'a, prawdziwie fikcyjna treść narracji (patrz wieści Aleph od Jorge Luis Borges czy Divine Comedy of Dante ); teksty odnoszące się do rzeczywistych wydarzeń są więc tylko „fałszywymi autofikcjami”, które określa jako „wstydliwe autobiografie”.
Według Serge'a Doubrovsky'ego autofikcja to opowieść o cechach odpowiadających autobiografii, ale deklarująca swoją tożsamość z powieścią poprzez połączenie faktów zapożyczonych z rzeczywistości z elementami fikcyjnymi, czy to w klasycznym wydaniu, czy w Internecie. Chodzi więc o połączenie znaków zaangażowania autobiograficznego i strategii charakterystycznych dla powieści, gatunku, który sytuuje się między powieścią a prywatnym pamiętnikiem. Doubrovsky definiuje swoje przedsiębiorstwo w następujący sposób: „Fikcja ściśle rzeczywistych wydarzeń i faktów; jeśli ktoś chce, autofikcja, powierzyć język przygody przygodzie języka, poza mądrością i składnią powieści, tradycyjnej lub nowej ”.
W rzeczywistości Vincent Colonna i Serge Doubrovsky są bliżsi, niż zdają się twierdzić od momentu, gdy fikcja zostaje oddana na służbę autobiograficznej ostateczności (w etycznym sensie prawdy).
Definicja Serge Doubrovsky, w tym, że jest zbyt ograniczony, grozi w dłuższej perspektywie ilustrujący tylko swoje książki ... Serge Doubrovsky to nie pierwsza tego świadomi, gdy twierdzi w swojej linii książek, takich jak narodziny dzień dla na przykład historia, w której Colette nie szanowała faktów, ale wykorzystywała je do celów eksperymentalnych?
Michel Butor przedstawia się również jako rzekomy pionier autofikcji przed listem ze swoim Portretem artysty jako młodej małpy , opublikowanym w 1967 roku, dziesięć lat przed wynalezieniem tego słowa przez Doubrovsky'ego. Butor wyjaśnia: „ Portret artysty jako młodej małpy to narracja. Ale oczywiście nie można powiedzieć, że to powieść. Nie jest to powieść przede wszystkim dlatego, że jest autobiograficzna – to rodzaj jedynej z moich książek, która jest naprawdę autobiograficzna… autobiograficzna zmieniona, trochę zmieniona, tak jak robią to teraz ludzie, którzy robią „l„autofikcję”, tak jak powiedz… robiłem to dawno temu! "
Mathurin Ovono Ebè proponuje pojęcie „autopersonalizacji”, bardziej wyrażające tę sferę twórczości literackiej niż „autofikcja”.
Niewyczerpująca lista niektórych autorów zasymilowanych przez krytyków do tzw. nurtu „autofikcjonalnego” lub uznających się za „autofikcjonalistów”: