Tiedo (lub cedo , ceddo , thiédo , tieddo , Tiedo , tyedo ; liczba mnoga ceddo znaczy sebbe ) generalnie odnosi się do wojownika wolof i mówienia człowieka starożytnych królestw Senegalu do Gambii i południowej Mauretanii , adept przekonań tradycji afrykańskich , w przeciwieństwie do kolonizacja i odporność na islamizację i chrystianizację . Tiédos byli znani ze swojej dumy i nieustraszoności, nie bali się śmierci. Wojowniczy, interweniowali w większości konfliktów. Jednak znaczenie tego słowa może się różnić w zależności od kontekstu.
Pierwotnie nazwa ceddo , oznaczająca „silnego” lub „bogatego”, została nadana przez Peulów na określenie czarnego mężczyzny mówiącego innym językiem niż Pulaar ( Fulani ), takiego jak Wolof .
W królestwie Cayor The ceddo jest blisko żołnierz do władzy politycznej, podczas gdy w Tekrour , ceddo oznacza „czystej krwi” wolof , w odniesieniu do czerni hebanu jego skóry.
Z Tiédos walczyli główni obrońcy chrystianizacji i islamizacji Afryki Zachodniej . Tak więc w czasach kolonialnych - na przykład w pismach o. Boilata - ceddo było określane przez Kościół katolicki jako niesforne, przekupne i alkoholowe. W ten sam sposób dla niektórych muzułmanów Ceddo może wyznaczyć niewierzącego, który nie wierzy ani w Allaha, ani w Mahometa .
W swoim filmie Ceddo (1977) reżyser Ousmane Sembène próbował przywrócić ducha ceddo do pewnego poziomu.
Przez długi czas odporni na próby islamizacji , chrystianizacji i kolonizacji, ci zbuntowani jeźdźcy stanowili wówczas formę wiejskiej arystokracji. Poborcy podatków w czasie pokoju dopuszczają się także wszelkiego rodzaju nadużyć ze strony ich przeciwników. W 1853 roku ojciec Boilat opisał Thiédo jako „łajdaka, niewierzącego, człowieka bez wiary i prawa”. Według niego milicjanci byliby również dużymi konsumentami brandy i stanowiliby „plagę kraju”. Europejscy osadnicy mieli głęboką niechęć do tedos, ponieważ byli pionierami w walce z kolonizacją.
Tiédos byli obecni głównie w Cayor , Ndiambour , Djolof , Waalo , Baol , Fouta-Toro , Sine i Saloum . Nosili splecione włosy, czasem zdobione złotymi ornamentami lub dredami , na ubraniach wszelkiego rodzaju amulety i biżuterię. Ich uszy zostały przekłute na znak szlachetności i odmowy muzułmańskiego nawrócenia się w społeczeństwie Wolof . Większość z nich pochodziła z Wolofów , ale Thiedos byli również często Fulani , Serer , Mandingo lub Maurowie . Byli znani ze swojej siły i okrucieństwa na wojnie, tak jak podczas nalotów . Wśród słynnych krawatów możemy wymienić Demba War Sall , który był Farba Kaba , przywódcą Tiedos z Lat Dior , który ostatecznie stanął przeciwko Lat Diorowi, kiedy został muzułmaninem . Ceddos walczyli zarówno przeciwko postępowi imperializmu, jak i przeciwko podbojowi arabsko-muzułmańskiemu.
Tiédos byli bardzo przywiązani do tradycyjnych wartości i duchowości . Słowo Tieddo również określa oryginalną tradycję Wolofów. Podczas XIX -tego wieku, istnieje realne powstanie tej klasy wojownika, w następstwie przewrotu społecznego, głęboko naznaczony handlu niewolnikami Atlantic i postępu europejskich osadników. W czasie penetracji francuskich kolonistów, Tiédos stali się wielkimi bojownikami ruchu oporu, organizując się, uprawiając partyzantkę , byli strażnikami tradycji tiédo. Dla nich honor był najważniejszą wartością, nie bali się śmierci, a dla thiedo wstydem było iść na wojnę z przyjacielem lub bratem i wrócić bez niego: wolał zostać zabity lub popełnić samobójstwo na miejsce zamiast oskarżenia o ucieczkę przed wrogiem.