Satrapa (od greckich σατράπης / satrápês sama zaadaptowany z irańskim xšaθrapā , z staroperski xšaθrapāvan , czyli „opiekuna władzy [Królestwo]”) jest gubernator z satrapii , to znaczy podział administracyjny Achemenidów Imperium ( Persja ), Królestwo Macedonii i Imperium Seleucydów . Jest bezpośrednim przedstawicielem króla w prowincji, gdzie sprawuje wszystkie królewskie przywileje.
Według Herodota (III, 89), Darius I er „powstała w imperium perskiego dwadzieścia rządy ( nomoi ) nazywają się satrapie.” Organizacja ta pozostaje podstawą późniejszego samorządu terytorialnego. Jednak zasada satrapii znana jest już za Cyrusa Wielkiego i Kambyzesa II , o czym świadczy inskrypcja Behistuna . Według biblijnej księgi Daniela 6:1, Dariusz wyznaczył do 120 satrapów.
Główną rolą satrapy jest zaprowadzenie porządku w jego prowincji oraz powiększenie terytorium Imperium. Rzeczywiście, zgodnie z tytułem Achemenidów , Wielki Król jest „królem wszechświata” i „królem czterech kierunków”. Prosić ludzi o „ziemię i wodę”, będącą oznaką uległości, sprowadza się zatem do domagania się tego, co należne. Pod koniec VI th wieku , satrapy Oroitès (w), więc nie jest oskarżony o „udało się dodać wyspa Samosya obszarów Króla” (Herodot, III, 126).
Terytorium powierzone satrapowi może być bardzo duże. Tak więc, gdy Herodot wspomina, że Oroitès został mianowany „gubernator Sardes ( Sardiôn hyparkhos )” (III, 120), tak naprawdę oznacza, że cała Lydia i Ionia , Oroitès czasami faktycznie zamieszkałej w Sardes , czasami w Magnesia w Meander . W 535 człowiek o imieniu Gubaru otrzymał satrapię składającą się z Babilonii i Transeufratenu, czyli ogromnego terytorium rozciągającego się od Tygrysu do Nilu .
Aby kontrolować swoje terytorium, satrapowie mają do dyspozycji stałą armię, składającą się zarówno z żołnierzy wychowanych w satrapii, jak i oddziałów perskich przywiezionych przez arystokratów, którym satrapi przyznali ziemię.
Niektórzy satrapowie w końcu emancypują się, czyniąc z ich satrapii prawdziwe królestwo. Mausole robi to dla próchnicy .
Wśród znanych satrapów możemy wymienić:
Satrap odpowiada bezpośrednio królowi, jest przed nim odpowiedzialny i jest przez niego mianowany. Poniżej satrapy znajduje się hyparch ( ὕπαρχος / hyparkhos dla Greków lub piḫātu dla Persów).
Nad satrapą i pod królem znajduje się karana , dowódca wojskowy grupujący kilka satrapii. Rodzaj missi dominici , jest mianowany i odpowiada tylko przed królem; satrapowie są mu z natury podporządkowani; na przykład Cyrus zostaje wysłany do Azji Mniejszej jako „ karana ”, władca wojskowy. Satrapowie mogą źle znosić konieczność znoszenia opieki kogoś innego niż król i uciekać lub intrygować przeciwko tej karanie . Tytuł ten jest wyjątkowy, a w przypadku Cyrusa jego zadaniem jest odzyskanie kontroli nad wybrzeżem i wypędzenie Greków.
W napisem Behistun , Darius I er dotyczy Vivāna, satrapy w Arachozja i Dadarši, satrapy w Baktrii , pod pojęciem Bandaka , który skupia się na osobistej relacji pomiędzy suwerena i dygnitarza, a nie na tym terytorium. Bandaka tłumaczy się jako wasal.
Tytuł satrapy nosili w Indiach satrapowie zachodni (35-405).
W mieście Sauve (Gard) we Francji, na długo przed wyprawami krzyżowymi, panowie nosili tytuł „satrapy”, co niewątpliwie jest śladem długiej obecności Saracenów.