Nocna praczka

Nocna praczka Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Les Lavandières de la nuit , 1861, Yan 'Dargent
Oil na płótnie, 75 × 150  cm . Kreatura
Inne nazwy Bean nighe , kannerez noz ...
Grupa Folklor średniowieczny i współczesny
Charakterystyka Samica pranie ubrań i skazana na śmierć
Krewni Banshee , biała dama , duch
Pochodzenie
Pochodzenie Irlandzka mitologia celtycka
Średniowieczne legendy
Chrześcijaństwo
Region Europa
Pierwsza wzmianka Mitologia celtycka, około VIII wieku.

Praczka nocy lub praczka śmierci jest postacią legendarną, samica stwora lub ducha , napotkany w nocy, czyszczenie pranie w strumieniu lub pralnia . Praczka jest zawsze związana ze sferą śmierci  : zgodnie z tradycją ogłasza śmierć albo zostaje skazana na śmierć, aby odpokutować za dawne grzechy .

Les Lavandières pojawia się pod różnymi nazwami w różnych krajach Europy i przekonania się utrzymywać aż do początku XX -go  wieku . Pierwsze wzmianki sięgają VIII th  century , w Gaelic tekstów, gdzie spotkanie z kobiet istoty, że mycie bloodied tkaniny odnosi się do irlandzkiego celtyckiego mitu z bogiń wojownikiem. Bardzo obecne w folklorze irlandzkim i szkockim, te nocne praczki można znaleźć w innych częściach Europy. Zgodnie z czasami i tradycjami legendy te są czasami pod wpływem lub mylone z legendami o banshee , białej damy , nocnej przędzarce , wróżkach lub duchach .

Nazwy

Folklor nocnej praczki jest obecny w wielu częściach Europy.

W szkockim gaelickim nazywa się ją bean nighe , to znaczy „kobieta pralka”, czasami pod niewielkim zakazem nigheachain „mała pralka” lub nigheag na h-àth „pralka brodu  ”. W irlandzkiej fasoli niochain i na wyspie Man ben niaghyn . Rzadziej spotykany na pozostałych Wyspach Brytyjskich , po angielsku nazywany jest praczką nocną lub praczką o północy .

W języku bretońskim to nocne stworzenie nazywa się kannerez noz, w liczbie mnogiej kannarezed . W języku francuskim praczka w nocy lub praczka w nocy; starsze określenie praczka (pochodzące od czasownika prać ) oznaczało „kobietę, która pierze ubrania z zawodu”, co jest synonimem praczki lub praczki. W języku portugalskim legendarną postacią jest lavandeira da noite . W francuskojęzycznej Szwajcarii gollière a noz .

Celtycka mitologia Gaelów

Powiązany artykuł: Irlandzka mitologia celtycka

W średniowiecznej literaturze irlandzkiej sceny przedstawiają istoty żeńskie prające zakrwawioną bieliznę lub całun, jako znak rychłej śmierci w nadchodzących bitwach. Ze względu na pomieszanie pojęć pogańskich i chrześcijańskich w tych tekstach interpretacja jest trudna. Ale dla wielu ekspertów te sceny na nabrzeżu są odniesieniem do Celtów z Innego Świata i starożytnych bogiń wojowników.

W La Civilization Celtique , Françoise Le Roux i chrześcijańsko-Joseph Guyonvarc'h ten sposób nawiązać połączenie między praczka nocy i mitu bogini celtyckiej Morrigan , która ogłasza śmierć bohatera Cuchulainn myjąc zakrwawione ubrania w rzece .

Posłaniec śmierci

Postać nocnej praczki ( bean nighe ) wydaje się być obecna w średniowiecznym i starożytnym folklorze z regionów posługujących się językiem gaelickim (Szkocja, Irlandia), jako zwiastun zbliżającej się śmierci. W nowocześniejszym folklorze tych regionów legendy o praczkach wydają się rzadziej spotykane, a rolę posłańca śmierci na ogół przyjmuje „woźnica”, dziś zwany banshee , który ogłaszał zmarłych wyjącymi pieśniami pogrzebowymi.

Odkupicielem grzechów

Legendy praczki współczesnego folkloru obejmują wiele rozważań moralnych inspirowanych religią chrześcijańską: przypomnienie zakazów religijnych, pokuta za grzechy niespokojnej duszy, praczka zasymilowana ze stworzeniem diabelskim ...

Dla Giraudona funkcja tych legend polegała na wzmocnieniu pewnych społecznych lub religijnych zakazów: głównie karania kobiet, które nadal prały ubrania po zachodzie słońca, kiedy noc tradycyjnie była przeznaczona na odpoczynek, a dzień na pracę. Ryzyko spotkania z praczką w nocy stanowiłoby również zachętę dla mieszkańców wioski, aby nie wychodzili w nocy i nie pozostawali w domu; zasada, że zostało zasugerowane przez Kościół i czasami wzmacniane przez Brytanii w XIX th  wieku dzwony nocy, który brzmiał jakby godziny policyjnej .

Matki dzieciobójców

Według George Sand , nocne praczki to matki, które są przeklęte za zabicie swoich dzieci:

„Prawdziwymi praczkami są dusze matek dzieciobójców . Nieustannie biją i przekręcają coś, co wygląda jak mokry len, ale z bliska jest niczym innym jak zwłokami dziecka. Każdy ma swój własny, jeśli kilkakrotnie był przestępcą. Musimy uważać, aby ich nie obserwować ani nie przeszkadzać; bo gdybyś miał sześć stóp wzrostu i proporcjonalnie mięśnie, chwyciliby cię, pobili w wodzie i nie skręcili nie więcej ani mniej niż parę pończoch. "

Jak pisze Maurice Sand:

„Podczas pełni księżyca widzimy dziwne podkładki w Chemin de la Font-de-Fonts („ Fontaine des Fontaines ”); są widmem złych matek, które zostały skazane na pranie aż do Sądu Ostatecznego, pieluszki i zwłoki swoich ofiar. "

Nieuczciwe praczki

Według innej tradycji Chodzi o praczki, które były odpowiedzialne za pranie ubrań ubogich. Z chciwości zamienili mydło na kamyki, którymi pocierali pranie. Nie tylko nie mógł być ponownie naprawdę czysty, ale został strasznie uszkodzony przez ten zabieg. Aby ukarać ich za tę zbrodnię, zostali skazani na wieczne pranie ubrań, które pozostają brudne.

Pracownicy niedzielni

Będą praczkami, które złamałyby religijną zasadę niedzielnego odpoczynku , piorąc w niedzielę ubrania; w związku z tym byliby skazani na wieczną pracę (podobne elementy odnajdujemy w legendach o narusach, narovach czy narouach z niektórych sabaudzkich dolin). W zależności od regionu zakaz ten dotyczył również sobotniego popołudnia. W wielu miejscach zakaz obowiązywał w Wielki Piątek, a nawet w cały Wielki Tydzień . Zakaz prania odzieży mógłby zostać przedłużony nawet do każdego piątku w roku, co zostało potwierdzone w Bretanii około 1628 roku.

Folklor według regionu

Wyspy Brytyjskie

Francja

W XIX th  century, przekonanie o nocnych praczki był bardzo obecny w Bretanii i Normandii, ale jest to również potwierdzone w wielu innych regionach Francji: the Berry The Pyrenees The Alps The Alzacja The Morvan The Creuse , Burgundia , Ariège .

Bretania

W Bretanii, legendy Les Lavandières są potwierdzone przez Jacques'a Cambry z XVIII -tego  wieku w jego rozdziale dotyczącym Morlaix Powiat:

„Praczki ar cannerez nos , (śpiewaczki nocy), które zapraszają cię do skręcania ich ubrań, które łamią ci ramię, jeśli im pomagasz złą łaską, które cię topią, jeśli im odmawiasz, które prowadzą cię do miłości; itp. itp. "

Wiele opowieści zostały zebrane podczas XIX TH i XX th  stulecia, są one wymienione w Breton ar hannerezed NOZ, AR houerezed-noz lub ar o vaouez welc'hin . Późne relacje, które do nas dotarły, nie pozwalają nam stwierdzić, że te praczki mają to samo pochodzenie, co czarnuchy z irlandzkiego i szkockiego folkloru.

Według legend bretońskich praczki to duchy, których imię jest znane wszystkim (czasem ubrane w białe, białe damy) lub anonimowe istoty nadprzyrodzone, które pojawiają się w ludzkiej postaci. Praczki często noszą tradycyjne stroje regionalne. Zwykle są samotni, mają przerażającą twarz i na ogół obdarzeni wielką siłą lub zwinnością. Według legend milczą lub zwracają się do przechodnia, czasem prosząc go o pomoc w wykręceniu prania. Występuje w ciągu roku wieczorem lub w środku nocy w znanych miejscach (pralnia, nad strumieniem), czasem podczas pełni księżyca, czasem tylko w przeddzień święta zmarłych (All Saints ).

W rzadkich legendach praczka ogłasza śmierć, spotykając ją (zły omen) lub słowami. Ale w większości opowiadań zebranych w XIX TH i XX th  wieku, legendy praczka są częścią rozumieniu przed każdym organizmie, silnie zabarwione chrześcijańskich nakazów: the praczka jest zatem opisana jako duch, który czyni pokutę za jego złej przeszłości postępowania (grzechy), skazani na trudne zadanie czyszczenia przez godzinne pocieranie szmatki.

Powody odkupienia grzechów są różne: wdowa, która pochowała męża w brudnym całunie, zmarła pochowana w brudnym całunie, matka dzieciobójczyni, dzieci zmarłe przed chrztem, kobieta prająca w niedzielę, złośliwa praczka lub zła reputacja. ..

Według tradycji bretońskiej zmarli zostali pochowani w brudnym całunie:

Breton Francuski

Quen na zui kristen salver
Rede goëlc'hi hou licer
Didan an earc'h ag an aër.

Dopóki nie przyjdzie chrześcijański zbawiciel.
Musimy wybielić nasz całun
Pod śniegiem i wiatrem.

Collin de Plancy opisuje wierzenia bretońskie sprzed 1863 roku:

„W Bretanii białe kobiety, znane jako praczki lub śpiewaczki nocne , pierzą swoje ubrania śpiewając w świetle księżyca oddzielnie w fontannach; proszą przechodniów o pomoc w wyciśnięciu ich prania i łamią ramiona tym, którzy niechętnie im pomagają. "

Należy zauważyć, że tłumaczenie kannerezh Noz w nocnej piosenkarce może być niedokładne. Breton rozróżnia kannerezh (praczka) i kanourezh (piosenkarka), tak jak czasownik kan (śpiewać) nie jest wymawiany całkiem jak kann (pobić pranie). Ponadto legendy bretońskie rzadko wspominają o praczkach, które śpiewają, aby przyciągnąć inne kobiety. Wręcz przeciwnie, te milczą.

Langwedocja

Według legendy w Corbières zachodnich w Langwedocji , że praczka wróżki zamieszkują jaskinie i miejsca ciemne, wyjść w nocy i umyć ubrania ze złotymi naganiaczy w Lauquet (dopływ rzeki z Aude ) lub strumieni sąsiednich. Wyglądają przerażająco i mogą mieć dwie głowy. Są szeroko reprezentowani we wszystkich zachodnich Corbières i Limouxin ( Rennes-les-Bains , Sougraigne , Fourtou , Laroque-de-Fa , Ginoles , Couiza , Limoux , Brugairolles , Malviès itp.).

Środek

George Sand przywołuje legendę o praczkach lub praczkach w kilku swoich książkach, takich jak powieść Jeanne z 1844 r., A później, w 1858 r., Légendes rusticiques, w których poświęca im rozdział. Chętnie zgadza się, że te legendy są przesądami spowodowanymi niezrozumianymi zjawiskami naturalnymi, ale pozostaje wrażliwa na ich kulturowe zainteresowanie:

„Często słyszeliśmy bicie nocnych myjek odbijające się echem w ciszy wokół opuszczonych stawów. To jest błąd. Jest to gatunek żaby, który wytwarza ten straszny hałas. Ale to bardzo smutne, że dokonałem tego dziecinnego odkrycia i nie mogłem już mieć nadziei na pojawienie się okropnych czarownic, skręcających swoje brudne łachmany, we mgle listopadowych nocy, w bladym świetle bladego półksiężyca odbijanego przez wodę ”.

Odniesienia w sztuce

Obraz

Muzyka

Literatura

Bibliografia

Folklor Francji:

Artykuły naukowe:

Uwagi i odniesienia

  1. Daniel Giraudon "Lavandières de nuit", 1997, na sympozjum Fantastyczne istoty z regionów Francji
  2. Jigourel, Thierry, 1960- ... , Encyklopedia wyobraźni celtyckiej: zaczarowany świat , Paryż, Fetjaine, impr. 2012, 260  s. ( ISBN  978-2-35425-335-6 i 2-35425-335-4 , OCLC  816682775 , czytaj online ) , str.  162
  3. http://www.cnrtl.fr/definition/lavandi%C3%A8re
  4. The Celtic Civilization , wraz z coll. Françoise Le Roux, Uniwersytet Ouest-France, coll. „Z żywej pamięci: historia”, Rennes, 1990 ( ISBN  2-7373-0297-8 )
  5. GIRAUDON 1996
  6. RF Le Men, „  Tradycje i przesądy Dolnej Bretanii  ”, Revue Celtique , 1870-1872, s.  216, 414 ( ISSN  1141-2011 , czytaj online )
  7. „From Fates to fairies and other wild being: naroues, naroves and Savoyard naroua”, Christian Abry i Dominique Abry-Deffayet w Le Monde alpin et rhodanien, regionalny przegląd etnologii nr 1-4, Grenoble, 1982, s. 247
  8. Giraudon 1996 str. 8-9
  9. Tylko regiony wymienione przez Littré
  10. Jacques Cambry , Voyage dans le Finistère lub Stan tego działu w 1794 i 1795 , tom 1, strona 73, Cercle social bookstore, Paryż, 1798
  11. Émile Souvestre, Le Foyer Breton: Popularne tradycje , wydania Coquebert, 1845, 242 str., „Les lavandières de nuit” ( czytaj online )
  12. fonetyczny Breton XIX th  century. Przepisywane w obecnym bretońskim  :

    Ken na zui kristen salver
    Red eo gwalc'hiñ ho liñsel
    Dindan an erc'h hag an aer.

  13. Collin de Plancy, Jacques Albin Simon, Dictionnaire infernal , Plon, 1863, s.  267
  14. Jean Guilaine, Récits & folk tales du Languedoc , t. 2, wydania Gallimarda, 1978 ( ISBN  9782070580088 )
  15. George Sand , Rustic legends: Berry stories , La Découvrance Éditions,28 marca 2017 r( ISBN  978-2-84265-809-0 , czytaj online )