Luba (ludzie)

Lubas, Bałuba Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Luba mężczyźni w tradycyjnych strojach i fryzurach około 1905 roku .

Znaczące populacje według regionu
Demokratyczna Republika Konga 13 674 000
Inny
Języki kiluba , tshiluba
Religie chrześcijaństwo
Pokrewne grupy etniczne Hembas , Lundas , Buyu , Sangas , Kaonde , Songes , Tchokwés , Bemba , Lozis
Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Mapa dystrybucji

Lubas lub baluba przedstawiamy ludzie z Afryki Środkowej ustanowione głównie w Demokratycznej Republice Konga właśnie w obecnych prowincji Kasai, Kasai-Oriental, Sankuru, Lomami, Kasai-Central oraz w dawnej prowincji Katanga . W dawnych latach, kiedy stanowią jedną z najliczniejszych populacji. Kilka społeczności mieszka również w sąsiednich krajach południowoafrykańskich , zwłaszcza Zambii i Angoli .

Etnonimia

W zależności od źródeł i kontekstu istnieje wiele odmian i innych form tematu, takich jak – w kolejności alfabetycznej –: Balouba, Baluba-Bambo, Baluba, Ba-Luba, Balubas, Kaluba, Kayumba, Kiluba, Laba, Louba, Loubas, Central Luba, Luba du Kasaï, Luba du Katenga, Luba du Shaba, Luba-Kasaï, Luba-Katanga, Luba-Lubilashi, Western Luba, Luba-Shabanki, Luba-Shaba, Luba-Shakandi, Luba-Shandaki, Lubas, Mulongo, Nkondja, Nkulu, Tshiluba, Waluba, Warua.

Istnieją dwie główne grupy: Luba z Kasai i Luba z Katangi. Zgodnie z ustną tradycją grupa etniczna Luba wywodziła się z wioski Nsanga Lubangu w regionie wokół jeziora Kisale i Upemba .

Historia

Ta sekcja może zawierać niepublikowane prace lub niezbadane oświadczenia  (październik 2013) . Możesz pomóc, dodając odniesienia lub usuwając nieopublikowane treści.

Podobnie jak w przypadku rodów Królestwa Luby poprzez różne rody, Bena (bezpośredni potomkowie) króla i Bakwa (zięć) króla, którzy są siłą Luby, a także narodów w sojuszu z Lubą. Przynależność Luby do Tshibawu przejawia się w tradycji płacenia grzywny za naprawienie krzywdy wyrządzonej jednemu lub drugiemu bratu rodzeństwa przez ceremonię prowadzoną przez mędrców wokół króla i na poziomie rodziny, przez poradnictwo rodzinne.

Zgodnie z ustną tradycją Baluba byli myśliwymi z regionów i krajów na północny wschód od jeziora Kisale, gdzie ostatecznie osiedlili się .

Królestwa Luba to pierwsze królestwo w dorzecza Konga do III E i IV th  wne. Jego stabilność zawdzięczała „Tshibalwu” (związkowi), który łączy wszystkie grupy etniczne. Różne grupy etniczne „bena” symbolizowały bezpośrednich potomków; oraz „bakwa”, poddani, przyjaciele i migranci mieszkający na stałe w jednym z regionów, wodzowie pod jurysdykcją wodza/króla, którego całość lub jednostka nosi jego imię. „Tshibalwu” przewidywało i nadal przewiduje, że gdy tylko grupa etniczna zostanie zaatakowana, wszyscy ludzie Luba musieli walczyć z wrogiem.

Inne powiedzenie, które charakteryzuje Luba: Kwa mukulu kantu, kwa mwakuni kantu  : aby zapewnić spokój społeczny i brak zazdrości, u wszystkich rodzeństwa musi być jedzenie i picie. Pod groźbą grzywny nie wolno nam zachowywać się niewłaściwie na wszystkich poziomach. Prawo „Tshibindi lub zakazanego” podlega karze śmierci.

Ta firma Luba znała wiele różnych zawodów: myśliwych, rybaków, robotników, wojowników, stolarzy, rolników, hodowców, rzeźbiarzy, metalowców (miedzi), jubilerów (ozdoby lub naszyjniki z kamieniami szlachetnymi, korony królewskie z miedzi wysadzane diamentami i malachit), mędrców, którzy otaczali króla, aby przewodzić królestwu, być sędzią, myśleć o poprawie żywności i warunków życia, pomyślności królestwa.

Od tej strategii Luba, w dorzeczu Konga, dla każdej znaczącej pracy artystycznej, ciężko pracujący ludzie, ustrukturyzowani i za każdym razem zdolni do wprowadzenia zmian, znajdują się w tej linii. To pozwala nam zrozumieć wpływ cywilizacji Luba na przestrzeni czasu, także w Angoli, Zambii, Tanzanii i aż do Namibii.

Potem przychodzi Wielka Lunda VI th  century i Królestwo Kongo VII th .

Songye są potomkami zbuntowanego syna Songye do jego ojca, króla pierwotnych ludzi żyjących nad brzegiem jeziora Moero w Zambii. Ze względów bezpieczeństwa i trwałości, król był w Luba przyszedł poślubić jego syna zbuntowany do VI th  wieku. Pochodzą z jeziora Mweru Wantipa w Zambii. Małżeństwo zostało zawarte na podstawie sojuszu między rodziną królewską Luba a królem Songye, aby usunąć zbuntowanego syna, który chciał zaatakować swojego ojca i zaprowadzić porządek w posiadłości nad jeziorem Moero. Dzięki temu małżeństwu król Songye osiągnął dwa cele: (1) zawrzeć sojusz z zamożnym i silnym królestwem, aby wcześniej czy później uniknąć inwazji oraz (2) chronić swój lud i czerpać korzyści z wlanej wiedzy. ci ludzie, Luba. Luba po ślubie oddali terytorium zbuntowanemu synowi w towarzystwie strażnika w pobliżu Kabindy w Kasai Oriental. Ta linia daje początek ludziom powszechnie znanym dzisiaj jako Songye z Konga.

Ich miejscem urodzenia jest Katanga , a dokładniej okolice jeziora Kisale . Baluba rozprzestrzenił się prawie w całej północno-wschodniej Katangi i południowym Kasai, tworząc różne grupy etniczne i plemiona. Pierwszy Luba imperium zostało założone w XIII -go  wieku przez Nkongolo Mwamba . Drugie imperium Luba narodziło się z secesji między liniami Luluabourg (Lulua), Mbuji-Mayi (Luba) i Katanga (Luba sankaji), aby zdobyć bogactwo diamentów i czerwonego metalu, miedzi. Na tym polega upadek królestwa Luba, w przeciwieństwie do dyskursu, który niektórzy próbują przekazać jako grupę etniczną, którą znamy dzisiaj pod nazwą Songye, położoną na północy, skąd pochodził ojciec Nkongolo Mwamby i Baluba z Katangi w południe pozostawało pod kierunkiem Ilunga Kalala . Luba Kasai Wschodnie fort z ich doświadczeń ich tradycji „i Tshibawu Tshibindi” i ich braku w strukturze państwa i transakcji mających, zrobił wszystko, aby odtworzyć imperium Luba w XII th  wieku. Jednak jego siostrzeniec, Ilunga Kalala, zabija starego króla Kongolo, który jest czczony pod postacią pytona. Na XVI th  wieku państwo stworzyli, została zorganizowana w zdecentralizowanych będące wodzostwami, które rozciągało się od rzeki Kasai w Tanganiki . Naczelnictwa zajmują niewielkie terytorium bez rzeczywistej granicy, które obejmuje co najwyżej trzy wioski. Jednak różne wodzowie są połączone handlem. ich system polityczny i organizacyjny wpłynął na wiele narodów zamieszkujących wokół nich, które je adoptowały.

Czołowe postacie tego monarchii Luba królowie Kongolo , Kalala Ilunga ( XVI p  wiek ) i ich następców Kasongo Nyembo i KabONGO .

Baluba często dzielili się, rodząc inne plemiona, z których niektóre stały się grupami etnicznymi, takie jak Baluba z Kasai , Lundowie , Babemba, Baholoholo, Babwari, Basanze, Bavira , wspomnieć Bagoma, Bajiji, jak również Bafipa, z których wielu jest obecnie w Tanzanii  itd.

Tak więc Mwata Yamvo , cesarz Lunda, urodził się z ojca Luby, a Mojżesz Czombe , jeden z tych potomków, również ma pochodzenie Luby. W XIX -tego  wieku , baluba od Kasai nie mogli sobie poradzić z atakiem Chokwe ludzi i Lele ; Baluba z Katangi do Yékés .

Wojna przeciwko Tippo-Tip

Handel niewolnikami zapanował z Tippo-Tipem (1837-1905), który przybył z północy pierwszą drogą, rzeką Nil, do jej ujścia na północy Konga w górach. Po zajęciu północnej części dorzecza Konga kieruje się na drugą drogę biegnącą wzdłuż Oceanu Indyjskiego i dociera do Tanzanii. Ścigając niewolników w całym regionie, który z łatwością okupuje, wyrusza w górę rzek, które tworzą źródła rzeki Kongo. Porywa króla Songye i zniewala ludność. Rozpoczyna podbój ludu Luba i bierze do niewoli Songye z Kasai. Aby chronić swój lud, król Songye Lumpungu zgadza się zdradzić koronę Luba i pozwolić Tippo-Tipowi uczynić ich niewolnikami. Wojna między tymi populacjami jest tym bardziej, że królestwo Luba jest bardzo zorganizowane z handlem. Istnieje kilka frontów, w tym wschodni dowodzony przez samego Tippo-Tip'a, który widzi odwrót Luby, oddając część obecnej Katangi wojownikom z Tanzanii i Zambii, którzy dziś mówią prawdziwymi Katangą. Podboje Tippo-Tippo przejawiają się w języku suahili.

Mając trudności na froncie wschodnim, Tippo-Tippo zaatakował Lubę, idąc na północ. Bierze do niewoli Songye i ich króla Lumpungu. Zawiera umowę, aby chronić swój lud i uczynić niewolników Luba. Zdradza „tshibawu” i doprowadza lud Songye do wojny z Luba. Lumpungu zostaje powieszony po przybyciu Belgów, którzy położyli kres niewolnictwu Tippo-Tippo po tym, jak ten pokazał im drogę i handel kością słoniową. Stanley w ten sposób ratuje Luba przed zagładą i różnymi wojnami.

Kolonizacja

W 1897 r. Leopold II wymazał wodzów Luba z mapy i włączył ich terytoria do swojego Niezależnego Państwa Kongo. Ich terytoria zostały powierzone firmom koncesyjnym, w tym Compagnie du Kasai i Compagnie du Katanga .

Baluba z Kasai zostali wtedy prawie wybici przez przymusową pracę nałożoną na nich w celu zbierania dzikiej gumy (głód, wycieńczenie).

Leopold II narzucił Force Publique jako armię i policję do monitorowania populacji.

Wielu Baluba-Kasai zostało również deportowanych dalej na południe, do Katangi do pracy w kopalniach Lubumbashi, Likasi, Kolwezi itp. Do dziś ich potomkowie, Bakasai, tworzą mniejszość etniczną w Katandze, gdzie dwukrotnie byli ofiarami czystek etnicznych, najpierw w latach 1961-63, a następnie 1990-94.

W 1907 Leopold II powierzył edukację Kongijczyków Watykanowi aż do zakończenia kolonizacji belgijskiej (1960); Kościół będzie działał ramię w ramię z władzami kolonialnymi, religia chrześcijańska staje się wówczas religią oficjalną. Nałożone w szkołach, każda osoba jest chrzczona w pośpiechu, starożytne kulty afrykańskie są zabronione. Wielu misjonarzy zapewnia jednak, że nikt nie uniknie pracy przymusowej, a Force Publique zapewnia, że ​​wszyscy chodzą do kościoła.

Wcześniej baluba czcili swoich zmarłych przodków przebywających w niebie i mających ich chronić. Były też wyrocznie ( lubuko ) z wróżbitami . W Kasai flamandzcy księża transkrybowali i nauczali Tshiluba w szkołach obok francuskiego. Baluba nie wiedzieli o własności prywatnej, pomysł sprzedaży ziemi pojawił się wraz z kolonizacją.

Belg zniszczył tradycję Luba, tkając zazdrość i niezgodę, wzbudzając nienawiść między różnymi rodami grup etnicznych Luba do sukcesji władzy, przeciwstawiając się linii Luluabourg (Lulua) w obecnym Kasai Occidenal, z Mbuji-Mayi (Luba) w obecnej Kasai Oriental i Katanga (Luba sankaji) po to, by zdobyć bogactwo diamentów i czerwonego metalu, miedzi. Na tym polega upadek Królestwa Luba.

Niezależność

W 1960 roku , podczas niepodległości Konga Belgijskiego , Albert Kalonji , prezes MNC-Kalonji, ogłosił się cesarzem Luby Kasai (Luba-Mulopwe) i głową państwa Kasai Południowe . Potrwa to do września 1962 roku .

Populacja

W Demokratycznej Republice Konga Luba są największą grupą etniczną (20-25% populacji): około 6 milionów w Kasai-Occidental . Niektórzy z nich nazywają się lulua, a nie Luba: 11 milionów w Kasai-Oriental , 5 milionów w Katanga, trochę wśród nich, którzy zostali wypędzeni w ich miejscowości na rozkaz Mobutu dla własnych interesów, 1 milion w Maniemie i przynajmniej plus co najmniej 4 miliony w stolicy Kinszasa gdzie stanowią większość w stolicy Konga.

W sąsiedniej Angoli mieszka również mniejszość Baluba, europejska kolonizacja oddzieliła tę samą grupę etniczną.

Jednak pojęcie Baluba jest trudne do zdefiniowania, ponieważ mówiąc o Balubie mamy na myśli kilka grup:

Są to ludy zamieszkałe w dolinach rzecznych: Lubilanshi, Lulua na wschód od rzeki Kasai i na południe od Sankuru. Są one w ich oryginalnym Nsanga- Lubangu lub (Nsanga- ma Lubangu) gdzieś w Katanga w Kisale i Bupemba wyemigrowali w Kasai w swojej bieżącej lokalizacji przez kolejne fale imigracji pomiędzy XVI TH i XIX -tego  wieku, a to co uzasadniało ich klasyfikację do współczesnych plemion. Występują w północno-zachodniej części Baluba w Katangi w regionie Kasai.

Ich językiem jest Tshiluba (Luba-Kasai, Luba-lulua, Western Lulua), który różni się od kiluba, którym posługują się Baluba z Katangi.

W przeciwieństwie do Baluba z Katangi, Baluba z Kasai nie byli zorganizowani w królestwie, ale w niezależnych od siebie wodzach, których narzędziem zjednoczenia był wspólny dla nich język Tshiluba. Naczelnictwa opierały się na wyobrażeniu plemienia, które skupiało w sobie kilka klanów. Niektóre plemiona Luba-kasai: Bakwa-Bowa, Bakwa-Dishi, Bakwa-Luntu, Bakwa-Ngoshi, Bakwa-Konji, Bajila-Kasanga, Bakwa-Mulumba , Bakwa-Kalonji, Bakwa-Beya, Bakwa-Biayi, Bena-Mpuka, Bakwa-Nyambi, Bakwa-Kasanzu, Bakwa-Ndaba itp.

Baluba z Kasaï można dalej podzielić na trzy: Bakwa-Luntu i Bakwa-Konji (Baluba z terytorium Dimbelenge w Kasaï-Occidental), Bena-Lulua (Baluba z Kasa-Occidental z wyjątkiem terytorium Dimbelenge), Bena- Lubilanji (Baluba Lubilanji lub Baluba z Kasai-Oriental) według ich przodków i fal imigracji. Po stronie Luluas Kalamba Mukenge będzie próbował ustanowić wodzem „królestwo Bashilange” obejmujące wszystkie plemiona i klany Luluas około 1880-1890 przy wsparciu Europejczyków w swoim regionie, ale jego autorytet nie był wszędzie uznawany i akceptowany. Mimo to udało mu się uchodzić za przedstawiciela tej grupy Lulua przy władzy kolonialnej.

Po uzyskaniu niepodległości przez Kongo w 1960 r. Albert Kalonji odłączył się od Południowego Kasai i ogłosił się Mulopwe de Baluba (Bena-Lubilanji), co trwało do 1962 r.

Należy zauważyć, że ten artykuł dotyczy tych dwóch narodów jednocześnie.


Powiązane są z nimi grupy, które również klasyfikujemy jako tych, którzy przybyli na rajd z Balubasem:

Ten 2 nd grupę tworzą przede wszystkim z „Balubaïsés”, który otrzymał silny wpływ z Balubas i Bena-Malambo z grup etnicznych, które zlokalizować ich pochodzenie wśród baluba. Wszystkie te baluba ( 1 st i 2 nd grupy) zostały wyznaczone pod nazwą Bana Ba Ilunga Mbidi (dzieci Ilunga Mbidi: kto jest najbardziej odległy wspólny przodek do nich wszystkich) lub Bana Ba Muluba (Bana BaMuluba, aby uniknąć nieporozumień z dość ograniczony termin Baluba.

Kultura i społeczeństwo

Sztuka

Lubowie są bardziej znani jako wojownicy niż jako artyści.

Rzeźby Luby często przedstawiają kobiety - na przykład kobietę niosącą filiżankę lub kobietę, która właśnie urodziła - co odzwierciedla wagę przypisywaną im w społeczeństwie. Prestiż imperium Luba tłumaczy również wiele przedmiotów wychwalających jego moc: berła ze strzałami, miecze, siedziska kariatydów czy ceremonialne bębny. Istnieje również szereg amuletów , wazonów i masek (hełm-maska ​​lub dzwon-maska). Pomimo hieratycznego charakteru niektórych figur, kąty są na ogół zmiękczone, drewno ciemne, polerowane i patynowane.

Rodzina

Gdy para chce się pobrać, przyszły pan młody prosi o zdanie rodziców, którzy symbolicznie przekazują mu pewną sumę pieniędzy jako prawo do wypowiedzi, którą dziewczyna przedstawi rodzicom, aby ogłosić, że spojrzał na nią chłopak. rodzice dziewczynki przyjęli prośbę, chłopiec stawi się wraz z rodziną z krewnym delegacji na ceremonię przedsanowską ( kifungamulango w języku suahili , dosłownie zamek lub zamknięcie drzwi), czyli raz Ceremonia się skończyła, proszek zostanie wylany na dziewczynę, która następnie stanie się prywatną własnością chłopca, a rodzina nie będzie mogła już odebrać posagu komuś innemu poza chłopcem.

Należy jednak zauważyć, że zaliczka zawsze jest wypłacana dwa razy tego samego dnia lub dwa osobne za potwierdzenie ustalenia zaręczyn, jakie chłopiec ma dla dziewczyny. Następnie musi przynieść jedzenie i picie, aby rodzice dziewczynki mogli jeść i prosić o posag. Rodzina panny młodej prosi następnie o posag zawierający:

Osobowości

Galeria

Uwagi i referencje

  1. „Luba (ludzie Afryki)”, obwieszczenie RAMEAU , BnF [1]
  2. historia ludu
  3. narodziny imperium Luba i Lunda
  4. Alain-Michel Boyer, Les Arts d'Afrique , Hazan, 2008, s. 354-355

Zobacz również

Bibliografia

Dyskografia

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne