Stolica | Paryż |
---|---|
Języki) | Francuski |
Zmiana | frank francuski |
Populacja | 110 631 000 mieszkańców (w 1936, łącznie z Metropolis ) |
---|
Powierzchnia |
+23.500.000 km na południowy 2 (całkowita pomiędzy 1534 i 1962) 10.000.000 km na południowy 2 (od 1534 do 1815) 12.898.000 km na południowy 2 ( w 1936, Metropolis w zestawie) |
---|
24 lipca 1534 r |
Przejęcie i kolonizacja Kanady (początek pierwszej przestrzeni kolonialnej ) |
---|---|
4 lutego 1794 r | Zniesienie niewolnictwa Czarnych w koloniach francuskich |
30 kwietnia 1803 | Sprzedaż francuskiej Luizjany (koniec pierwszej przestrzeni kolonialnej) |
5 lipca 1830 r | Zdobycie Algieru i kolonizacja Algierii (początek drugiej przestrzeni kolonialnej ) |
27 kwietnia 1848 r | Zniesienie niewolnictwa w koloniach francuskich |
6 maja / 15 listopada 1931 | Międzynarodowa Wystawa Kolonialna w Paryżu |
27 października 1946 | Zastąpienie francuskiego imperium kolonialnego przez Unię Francuską i DOM-TOM , zniesienie indigenatu |
4 października 1958 |
Zastąpienie Unii Francuskiej przez Wspólnotę Francuską ( początek niepodległości ) |
30 lipca 1980 | Niepodległość Vanuatu |
Francuskie imperium kolonialne jest zbiorem kolonii, protektoratów, terytoriów mandatowych i terytoriów, które były pod powiernictwo, uregulowanych lub administrowanych przez Francję . Zainaugurowany w XVI -tego wieku, miał bardzo kontrastujące trendy zgodnie z duchem czasu, zarówno dla jego wielkości i ludności lub bogactwa.
Posiadłości kolonialne doświadczały różnych statusów i sposobów wyzysku; West Indian kolonie niewolnikiem XVII th i XVIII -tego wieku do francuskiej Algierii , części Francji w pewnych okresach, za pośrednictwem protektoratach Tunezji i Maroka oraz upoważnionych terytorium Syrii i Libanie.
Zasadniczo istnieją dwa główne okresy, z których osią jest wojna siedmioletnia , potem rewolucja i era napoleońska , epizody, podczas których Francja przegrała praktycznie całą swoją pierwszą kolonialną przygodę.
Pierwszy kolonialne przestrzeń , zbudowany z XVI -tego wieku obejmuje Ameryki Północnej jurysdykcjach niektórych wyspach Indii Zachodnich , w Maskareny i instytucji w Indiach i Afryce . Rozciągnęła się na ponad 10 000 000 km 2 . Się wojna siedmioletnia zakończyła się utratą dużej części terytoriów kolonialnych Francji na rzecz Wielkiej Brytanii ( Nowa Francja i Indie ). Mimo wszystko imperium kolonialne przetrwało i cieszyło się pewnym dobrobytem dzięki eksportowi z Indii Zachodnich ( Saint-Domingue , Martynika , Gwadelupa ) kawy, a zwłaszcza cukru między 1763 a końcem lat 80. XVIII wieku . Jednak po epoce napoleońskiej (np. sprzedaż Luizjany ) zawalił się nagle i niemal całkowicie zniknął .
Sekund kolonialne przestrzeń , utworzona z 1830, składa się głównie z rejonów Afryki pozyskanych ze starych liczników, ale także z Azji ( Indochiny ) i Oceanii ( Polinezja Francuska , Nowa Kaledonia , Nowe Hebrydy ). Ten drugi kolonialne imperium było w drugiej połowie XIX th i XX th century drugim co do wielkości na świecie za brytyjskiego imperium kolonialnego . Obecna na wszystkich kontynentach, rozciągnęła się w szczytowym okresie od 1919 do 1939 r. na ponad 12 347 000 km 2 , gdzie w 1939 r. zamieszkiwało 68 690 000 mieszkańców. Łącznie z Francją metropolitalną ziemie pod zwierzchnictwem francuskim osiągnęły tym samym powierzchnię 12 898 000 km 2 , czyli prawie 1/ 10 powierzchni Ziemi, gdzie w przededniu II wojny światowej zamieszkuje 110 milionów ludzi , czyli 5% ówczesnej populacji świata.
Francuskie imperium kolonialne, zwłaszcza pod rządami republikańskimi, opierało się na idei misji cywilizacyjnej . W starym reżimie przejście na katolicyzm było już ważnym motywem usprawiedliwiania kolonializmu.
Dziś pozostałości tego ogromnego imperium kolonialnego stanowią zamorską Francję (dawniej „DOM-TOM”), kilkanaście terytoriów wyspiarskich na Atlantyku , Indie Zachodnie , Ocean Indyjski , Południowy Pacyfik , poza Antarktydą , a także Gujanę. na północnym wybrzeżu Ameryki Południowej , o łącznej powierzchni lądowej 119 394 km 2 , zaledwie 1% powierzchni imperium kolonialnego w szczytowym okresie między dwiema wojnami światowymi. Przy niewielkiej powierzchni te departamenty i terytoria zamorskie pozwalają jednak Francji na zajęcie największej wyłącznej strefy ekonomicznej (WSE) na świecie, obejmującej 11 691 000 km 2 oceanów, wyprzedzając Stany Zjednoczone .
Składa się głównie z posiadłości Nowej Francji , Indii Zachodnich , Indii , a także żetonów i wysp kropkowanych.
Pierwsza francuska przestrzeń kolonialna to przestrzeń kolonialna powstała w wyniku podbojów monarchicznych. Odpowiadają mu następujące określenia: „pierwsze imperium kolonialne”, „cesarstwo królewskie”, „imperium monarchiczne”, ponieważ zostało stworzone głównie przez reżimy monarchiczne Królestwo Francji (Pierwsze Cesarstwo), „nowoczesne francuskie imperium kolonialne” (pochodzące z czasów nowożytnych ).
Uzasadnienia francuskiej kolonizacji ewoluowały z biegiem czasu. Początkowo moc rywalizacji z Austro-hiszpański Karola V ( François I er zażądał, aby zobaczyć „klauzuli woli Adama”, który opuścił monopol Ameryki w języku hiszpańskim i portugalskim w od podpisania traktatu z Tordesillas ).
Drugie uzasadnienie, szerzenie wiary chrześcijańskiej (misje). W XVII th century, instytucje Antyli francuskich żywo przemyt i piractwo kosztem kolonialnym hiszpańskim i holenderskim zamożnych.
Potem przychodzi uzasadnienie fizjokratyczne : kolonie muszą dostarczać egzotyczne kultury, których nie zapewnia metropolia ( cukier , kawa , indygo ). Ponieważ francuscy osadnicy byli nieliczni, masowo sprowadzano afrykańskich niewolników.
Francja była jednak stanowczo przeciwna niewolnictwu od średniowiecza, a ponadto nigdy nie praktykowała go na swojej wielkomiejskiej ziemi. Podobnie, podczas gdy Portugalia i Hiszpania zaczęły podbijać ziemie rozległe spoza Europy od XV -go wieku , Francuzi zawsze pozostał niechętnie ekspansji kolonialnej, Francji, kraju, wiejskiej, uważana jest wystarczająco duży, aby być samowystarczalne. Dlatego to głównie ze względu na rosnące znaczenie geopolityczne, jakie nabierają kolonie hiszpańska, a następnie angielska, Francuzi rozpoczynają kolonizację, aby nie dopuścić do tego, by ich rywale dzielili między sobą świat ponad sto lat za nimi.
Jednakże, od Montaigne'a do Voltaire'a i Diderota , większość francuskich filozofów i prałatów pozostaje w przeciwieństwie do kolonizacji i niewolnictwa, nawet jeśli niektórzy, tacy jak Monteskiusz, usprawiedliwiają je względami utylitarnymi ( „Cukier byłby zbyt drogi, gdyby roślina, która go wytwarza była nie zmuszeni do pracy przez niewolników ” ), zadowalając się ubolewaniem nad jej złymi skutkami.
W Indiach Francuzi zaczęli w znaczący sposób chcieć osiedlić się za sprawą polityki Josepha François Dupleix w latach 1719-1763. Wysiłki tego ostatniego zostały jednak zniweczone po zawarciu traktatu paryskiego w 1763 roku.
W Ameryce , Nowej Francji wzrosła dramatycznie i obejmowały niemal pół Ameryki Północnej. Utworzyła cztery kolonie, w tym Acadia , Kanada , Nowa Fundlandia i Luizjana . Po traktacie w Utrechcie w 1713 r. utracił Akadię (część południowa), Zatokę Hudsona i Nową Fundlandię (Plaisance). Utworzyła jednak dwie nowe kolonie: Isle Royale i Isle Saint-Jean . Wszystko upadło na mocy traktatu paryskiego w 1763 roku, po wojnie siedmioletniej , w której straciło Kanadę, Acadia, Isle Royale, Isle Saint-Jean i wschodnią część Missisipi , która była częścią Luizjany , oraz część zachodnią który wraca do Hiszpanii , za utratę Florydy kosztem Anglików . Francja odbiła zachodnią Luizjanę pod warunkiem, że nie sprzeda jej ani Anglii ani Amerykanom , co Napoleon zrobił trzydzieści lat później, bez poparcia i aprobaty Zgromadzenia Narodowego w 1803 roku.
W Rewolucji sprzeciwiają się zwolennicy realizmu ekonomicznego (nie ma kolonii bez niewolników) i zasad egalitarnych („kolonie giną raczej niż zasada”). Rewolucja zachowała więc kolonie, ale zniosła niewolnictwo, które Napoleon częściowo przywrócił w 1802.
W 1804 roku Francuzi stracili ostatni klejnot swojego pierwszego imperium kolonialnego: kolonia Saint-Domingue ogłosiła niepodległość i stała się Republiką Haiti .
Po upadku Cesarstwa , Francja zachowuje tylko kilka rzeczy: pięć liczników z francuskich zakładach w Indiach , Reunion , na wyspie Gorée w Senegalu , kilka wysp na Antylach ( Gwadelupa , Martynika , Saint-Martin, etc. ), a także Gujany i Saint-Pierre-et-Miquelon .
Na początku 1830 r. Karol X i jego ministrowie, wówczas najsłabsi w opinii publicznej, podjęli decyzję o podboju Algierii (1830-1847) w nadziei zaspokojenia pragnienia podboju Francuzów, a tym samym odzyskać pewną popularność, ale z tym wyjątkiem Restauracja pozostała reżimem skupionym wokół Metropolii.
Dopiero z nadejściem Drugiego Cesarstwa , że Napoleon III ambicje nowej polityki kolonialnej, z pomocą swego ministra marynarki i kolonii Chasseloup-Laubat . Ten ostatni podjął się modernizacji marynarki wojennej (pancerniki śmigłowe), co powinno umożliwić poprawę zdolności interwencyjnej wojsk kolonialnych. Obszar domeny kolonialnej potroił się za czasów Drugiego Cesarstwa, by osiągnąć milion km² na pięć milionów mieszkańców.
Chronologicznie, ostateczna aneksja Nowej Kaledonii w 1853 roku stanowi pierwszą akcję kolonialną cesarza. W Afryce mianuje Faidherbe gubernatorem Senegalu . Nastąpiło założenie portu w Dakarze i utworzenie senegalskiego korpusu piechoty. Utworzenie Comptoir des Rivières du Sud w 1859 roku, a następnie przejęcie wybrzeża Gabonu w 1862 roku były głównymi etapami francuskiej penetracji Afryki Zachodniej .
W Afryce Wschodniej Napoleon III podpisał traktat handlowy z Madagaskarem w 1862 r., gdzie ustanowiono konsulat francuski. Polityka imperialna po tej stronie Afryki ma na celu przede wszystkim przeciwdziałanie wpływom brytyjskim. W tym samym roku Francja uzyskała od miejscowego wodza cesję małego terytorium Obock na północnym wybrzeżu Zatoki Tadjourah , ale przez dwadzieścia lat nie przeprowadziła tam żadnej skutecznej okupacji, zadowalając się potwierdzeniem swej suwerenności daleko i szeroko. przez podnoszenie barw narodowych przez załogę przepływającego okrętu. W Maghrebie wzmacnia obecność francuskich doradców wojskowych w armii beja Tunisu.
Drugie Cesarstwo rozszerzyło domenę francuską w Algierii i podjęło podbój Kochinchiny i Kambodży , Nowej Kaledonii , wielu wysp na Pacyfiku (dziś w Polinezji Francuskiej) i Senegalu .
W Europie Napoleon III realizował swoją ekspansywną politykę, anektując Sabaudię i hrabstwo Nicei w 1860 r. na mocy traktatu turyńskiego . Sénatus-consulte z 12 czerwca 1860 r. zapisał postanowienia tych aneksji.
Po upadku Drugiego Cesarstwa w 1870 roku, ostatnie III e Republika wahać w realizacji polityki kolonialnej. Antykolonializm jest wtedy silniejszy niż kiedykolwiek. W ten sposób książę de Broglie wygłosił tę gwałtowną tyradę do Senatu na sesji 11 grudnia 1884 r.:
„Dla narodu chwilowo osłabionego wielki rozwój kolonialny jest ciężarem, który go uderza, którego nie może długo udźwignąć i który przed ucieczką z niego mógł doprowadzić do ruiny zarówno kolonii, jak i metropolii… [...] Pozwólcie, że zaprotestuję przeciwko tej [kolonialistycznej] tendencji. Nie znam bardziej chimerycznego i groźniejszego. Nie znam nic więcej sprzecznego z lekcjami historii i naukami rozumu... [...] Sama Algieria, po pięćdziesięciu latach posiadania, dziś ledwo do nas dotarła.Zapewnij jak najwięcej ludzi i pieniędzy dostać od nas. Nowe kolonie osłabiają ojczyznę, która je zakłada. Dalecy od wzmocnienia jej, pobrali jej krew i jej siłę…”
- Duke of Broglie, sesja Senatu Francji 11 grudnia 1884 r.
Imperium zostanie jednak zachowane przez Republikę. Następnie Francja stopniowo skolonizowała większość Afryki Zachodniej i Równikowej, Indochin , a także wiele wysp Oceanii i kilka późniejszych aneksji (takich jak Nowe Hebrydy w 1907 r.).
Drugi francuski imperium kolonialne osiągnęła swój szczyt po pierwszej wojnie światowej, kiedy Francja otrzymała na mandat nad Syrią i Libanem z Ligi Narodów .
Podczas II wojny światowej francuskie terytoria zamorskie były centralną kwestią: między latem 1940 a połową 1943 prawie wszystkie znalazły się w obozie ruchu oporu .
Mimo prób większej integracji kolonii z republiką ( Unia Francuska w 1946 r.) pozostają one w stanie podporządkowania, a ich elity i ludność nie są już z tego stanu zadowolone. Dekolonizacji Afryki Zachodniej i Azji drastycznie zmniejszony zakres francuskich terytoriów zamorskich (między 1954 umów Genewa ) oraz 1962 ( umów Evian ). Jest to wtedy ograniczone do departamentów zamorskich , już zintegrowanych z Republiką, kolonii Pacyfiku i kilku pozostałych posiadłości. W latach 1975-1980 trzy kolonie uzyskały niepodległość, kończąc dekolonizację Afryki: Komory z wyjątkiem Majotty , Afary i Issy oraz Nowe Hebrydy .
Po tej dacie Francja oscyluje między coraz większą integracją terytoriów z republiką (departamenty zamorskie stają się regionami zamorskimi, Majotta uzyskuje ten status w 2011 r.), a uznaniem ich specyfiki, uzyskując status zbiorowości zamorskiej . Jedyną dawną kolonią, której status budził wątpliwości od połowy lat 80., jest Nowa Kaledonia , dla której referendum przeprowadzone w 2018 r. zakończyło się odrzuceniem niepodległości.
1921 | 1926 | 1931 | 1936 | |
---|---|---|---|---|
Francja metropolitalna | 39 140 000 | 40 710 000 | 41.550.000 | 41 500 000 |
Kolonie, protektoraty i mandaty | 55 556 000 | 59 474 000 | 64 293 000 | 69 131 000 |
Całkowity | 94 696 000 | 100 184 000 | 105 843 000 | 110 631 000 |
Procent ludności świata | 5,02% | 5,01% | 5,11% | 5,15% |
Źródło Insee, SGF |
Pomiędzy pierwszym instalacji osadników w XVI -tego wieku i dekretu zniesienie z niewoli 27 kwietnia 1848 roku , trzy stulecia, około czterech milionów niewolników (2 mln urodzony w Afryce, a 2 mln urodzonych w koloniach) żyli na terenach pod dominacją francuską.
Przez cały ten okres niewolnictwo na ziemi metropolitalnej Francji pozostaje surowo zabronione, jak to było w zwyczaju od średniowiecza. Niewolnictwo zostało po raz pierwszy zniesione przez rewolucję w 1794 r., ale Napoleon przywrócił je w 1802 r. na terytoriach, na których zniesienie to nie zostało jeszcze wprowadzone; Jest to zatem data 1848 roku, która zostaje zachowana jako data całkowitej i ostatecznej abolicji na wszystkich terytoriach kontrolowanych przez Francję.
W tym okresie rozwój plantacji doprowadził do rozwoju portów niewolniczych, takich jak Nantes i Bordeaux. Większość handlu odbywa się z Antylami Francuskimi i opiera się na handlu trójstronnym .
Atlantic handel niewolnikami , wykonane przez Europejczyków i Amerykanów , deportowano 12 do 13 milionów Murzynów, z których większość z końca XVII th wieku. W 1997 r. historyk Hugh Thomas przekazał w sumie 13 000 000 niewolników „opuściło Afrykę” podczas handlu niewolnikami na Atlantyku, z czego 11 328 000 dotarło do celu przez 54 200 przepraw. Wszystkie główne porty europejskie praktykowały handel niewolnikami, ale o różnym znaczeniu. Porty angielskie są na linii frontu; a Liverpool organizuje wyprawy 4894 i Londyn 2704.
W latach 1788-1790 liczba niewolników, ponad 780 000, stanowiła prawie 90% populacji francuskich kolonii niewolników:
Kolonia | Rok | Upławy | Wolni czarni | Niewolnicy | Całkowity |
Santo Domingo | 1790 | 27 717 | 21 800 | 495 528 | 546,835 |
Gwadelupa | 1788 | 13 969 | 3 125 | 89,823 | 108,705 |
Martynika | 1789 | 10 635 | 5 235 | 81 130 | 98 789 |
Spotkanie | 1788 | 8182 | 1,029 | 37,984 | 48,983 |
Mauritius | 1788 | 4457 | 2 456 | 37 915 | 46 616 |
ŚW | 1788 | 2159 | 1588 | 17 221 | 22 756 |
Tobago | 1788 | 425 | 231 | 12,639 | 15 083 |
Gujana | 1789 | 1,307 | 494 | 10 748 | 14 338 |
Razem | 54 069 | 35 958 | 782 988 | 873 015 | |
Proporcja | 6% | 4% | 90% | 100% |
Afrykańscy niewolnicy importowani do kolonii francuskich pochodzili głównie z regionu między Senegalem a Angolą.
Cele podróży niewolników importowanych do kolonii były następujące:
Terytorium | Importowani niewolnicy |
Santo Domingo (obecnie Haiti) | 864 000 |
Martynika | 366 000 |
Gwadelupa | 291 000 |
Wyspa Burbonów (Zjazd) | 130 000 |
Île-de-France (Mauritius) | 80 000 |
Gujana | 51 000 |
Luizjana | 10 000 |
Saint Vincent, Saint Lucia, Tobago, Dominika, Grenada | 137 000 |
Całkowity | 1 929 000 |
Metropolitalna Francja wyposażyła około 4220 statków niewolniczych i zajmuje czwarte miejsce wśród narodów niewolniczych po Wielkiej Brytanii , Portugalii i Hiszpanii. Samo miasto Nantes zorganizowało 1744 wyprawy, tj. 41,3% ogółu Francuzów. Kolejne trzy miasta w kolejności ważności: Bordeaux , La Rochelle i Le Havre, które łącznie odpowiadają za 33,5% dostaw niewolników.
Kolonie praktykujące niewolnictwo zjednoczyły stopniowe tworzenie się społeczeństwa trójstronnego składającego się z białych, „ wolnych od koloru ” (potomków rasy afrykańskiej, mieszanej lub nie) i niewolników. Biali są na szczycie tej hierarchii i zasadniczo dzielą się na dwie kategorie: handlarze i wielcy właściciele ziem cukrowych. Potem przychodzą „bez koloru”, którzy tworzą drugą kategorię w kolonialnej hierarchii. Wyrażenie „wolny od koloru” oznacza jedną z klas prawnych ustanowionych we francuskich koloniach przed zniesieniem niewolnictwa . Pojawia się w lokalnych i królewskich rozporządzeniach ogłoszonych w latach 20. XVIII wieku w Santo Domingo, aby zaznaczyć to wyróżnienie „uwolnionymi Murzynami”. To użycie różni się następnie od artykułów Czarnego Kodeksu z 1685 r., który nie robił różnicy między wszystkimi wolnymi ludźmi. Następnie wyrażenie „wolne od koloru” oznacza zarówno metysów, jak i wolną czerń. Wolni od kolorów pozostają jednak ofiarami segregacji i nie korzystają z takich samych praw jak biali. I tak np. uwolnieni, czarni i wolni kapary są wykluczeni z aktywnego obywatelstwa. Urodzeni wolni, prawowici lub nieślubni, Mulaci i ci lżejsi mogą być wyborcami, ale tylko prawowici Mamelucy (1/16 „czarnej krwi”) są uprawnieni. Jeśli chodzi o hierarchię między niewolnikami, główne rozróżnienie opiera się na kolorze. W Santo Domingo, Gwadelupie i Martynice, związki, legalne lub nie, między białymi i nie-białymi są częste, co daje początek znacznej liczbie Metysów (od 12 do 14% niewolników na Gwadelupie w latach 1770-1794 to kundle). Po wojnie siedmioletniej (1756-1763) nastąpiła systematyzacja i radykalizacja stosowania niuansów krzyżowania w księgach parafialnych . W księgach metrykalnych, a następnie w aktach stanu cywilnego, według różnych stopni krzyżowania, używano następujących terminów:
Proporcja czarnych przodków | Santo Domingo | Gwadelupa / Martynika |
7/8 | Sacatra | - |
3/4 | Pazur | Kapar |
5/8 | Marabut | - |
1/2 | Oliwkowy | Oliwkowy |
1/4 | Quarteron | Metys |
1/8 | Metys | Quarteron |
1/16 | Mameluków | Mameluków |
1/32 | Ćwiartowane | - |
1/64 | Mieszanej krwi | - |
Po raz pierwszy niewolnictwo zostało zniesione w 1794 roku (ponad 700 000 ludzi było wówczas niewolnikami), ale nie miało to realnego wpływu w koloniach, z wyjątkiem Gwadelupy, gdzie zaczęto stosować decyzję z 1794 roku.
W maju 1802 r. (27 Floréal rok X) Napoleon Bonaparte przywrócił niewolnictwo według przepisów sprzed 1789 r. Ponadto we Francji metropolitalnej podjęto działania dyskryminacyjne wobec Murzynów i „kolorowych”. 29 maja 1802 r. kolorowi oficerowie zostali wykluczeni z wojska; 2 lipca terytorium metropolitalne zostało zakazane dla Murzynów i „kolorowych” (co w rzeczywistości oznacza tylko niewolników, nie dotyczy to wolnych i zintegrowanych Czarnych), a 8 stycznia 1803 r. mieszane małżeństwa „między białymi a Murzynami” i” między murzynami a białymi „są zabronione.
Dopiero w 1848 roku Francja definitywnie zniosła niewolnictwo w swoich koloniach. Uwolniono wówczas prawie 248 500 niewolników (ponad 87 000 na Gwadelupie, prawie 74 450 na Martynice, ponad 62 000 na Reunion, 12 500 w Gujanie, ponad 10 000 w Senegalu).
Określenie „ misji cywilizacyjnej ” był używany we Francji w XIX TH i XX th wieków usprawiedliwić francuskiego imperializmu. Spotyka się regularnie od lat 30. XIX wieku Podobne wyrażenia, a czasem te same, można znaleźć w innych imperialistycznych potęgach epoki, w szczególności „ brzemię białego człowieka ” („brzemię białego człowieka”), tytuł wiersza Rudyarda Kipling napisał, aby zachęcić Stany Zjednoczone do zajęcia Filipin.
Pomysł sam w sobie stanowi „misji cywilizacyjnej” sięga początku ekspansji kolonialnej Europy w XVI th wieku, gdzie następnie zakłada gotowość do chrystianizacji, konwersja na katolicyzm wśród rdzennej ludności podbitego kraju.
Jeśli religia zajmowała wówczas pierwsze miejsce w idei „ucywilizowania”, pojawia się również pragnienie „uwłaszczenia”, choćby w nazwie podbitych terytoriów w Ameryce Północnej, które otrzymują miano „Nowej Francji” . Chrystianizacja i franczyza mieszają się w dyskursie partyzantów kolonizacji:
W swojej historii Nowej Francji (1612) Lescarbot powiedział o Francis er był „chętny do zwiększenia chrześcijańskie imię i Francois”.
W XIX TH i XX th stulecia języka francuskiego - nałożenie francuskiego i francuskich obyczajów i prawa - przejmuje chrześcijaństwa, bez tego ostatniego jest tak długo opuszczony.
W przemówieniu wygłoszonym w Izbie Deputowanych podczas debat na temat polityki kolonialnej (28 i 30 lipca 1885 r.) Jules Ferry przedstawia cel francuskiej kolonizacji w następujący sposób:
„Partia Republikańska pokazała, że w pełni rozumie, że Francji nie można zaproponować ideału politycznego zgodnego z ideałem narodów takich jak wolna Belgia i republikańska Szwajcaria; że Francja potrzebuje czegoś innego: że nie może być tylko wolnym krajem; że musi być również wielkim krajem, wywierającym na losy Europy cały wpływ, który do niej należy, że musi szerzyć ten wpływ na świat i nosić swój język i obyczaje tam, gdzie to możliwe, jego flagę, jego broń, jego geniusz . "
W Od kolonizacji wśród współczesnych narodów (5 th Edition, 1902) P. Leroy-Beaulieu nawet definiuje kolonizację:
„Kolonizacja jest ekspansywną siłą ludu, jest jego siłą reprodukcyjną, jest jego ekspansją i rozmnażaniem się w przestrzeni; jest podporządkowaniem wszechświata lub znacznej części jego językowi, jego zwyczajom, jego ideom i jego prawom. Lud, który kolonizuje, to naród, który w przyszłości kładzie fundamenty swej wielkości i przyszłej supremacji. "
Historycy, po ówczesnych działaczach antykolonialnych, klasycznie podkreślają niespójność, jaka istnieje między afirmacją zasad republikańskich przez Francję („ Wolność, Równość, Braterstwo ”) a autorytarną praktyką kolonizacji, w szczególności za pośrednictwem Francuzów. . rząd Kodeks Naturalizacji i pracy przymusowej, który pomimo zakazu wydanego przez konwencji Ligi Narodów 1930 - ratyfikowany przez Francję w 1937 roku - pozostała we francuskich kolonii w Afryce i Nowej Kaledonii aż do 1946 roku.
Często używanym argumentem jest przekonanie, że kolonizacja w Afryce zbudowała państwa, których granice nie odpowiadają podziałowi etnicznemu, rozdzielanie pewnych grup etnicznych między kilka państw lub skupianie kilku w jednym. Niemniej jednak wielu badaczy kwestionuje to: po pierwsze dlatego, że kwestionuje się samą koncepcję etniczności; z drugiej strony dlatego, że przedsięwzięcie kolonialne nie jest zjawiskiem jednorodnym: w niektórych przypadkach granice rzeczywiście zostały wytyczone „zgodnie z regułą”, stan rzeczy można konsultować na dowolnej mapie Afryki, ale w innych przypadkach , śledzenie przeprowadzono po ekspertyzach misji wysłanych w terenie, które zgromadziły pewną ilość informacji na temat odnośnych regionów. W ten sposób granica między Nigrem a Nigerią została wytyczona po ekspedycji prowadzonej przez komandora Molla w latach 1903-1904.
Ogólnym politycznym zapisem francuskiej obecności w Afryce pozostaje jednak unicestwienie lub dezorganizacja struktur władzy, które istniały przed przedsięwzięciem kolonialnym (na przykład imperium Toucouleur , zainstalowane na dużej części doliny rzeki Niger ) . ich zastąpienie przez państwa wzorowane na modelu francuskim. Ponadto działania administracji kolonialnej stworzyły warunki do politycznej korupcji w krajach afrykańskich. Rzeczywiście, edukacja w języku francuskim była zapewniona podczas kolonizacji tylko mniejszości Afrykanów, ci, którzy podczas dekolonizacji przejęli stery większości krajów , w większości pokojowych, byli członkami tej niedawno utworzonej uprzywilejowanej klasy. Tak więc w pracy o korupcji w Afryce antropolodzy Giorgio Blundo i Olivier de Sardan piszą: „Sytuacja kolonialna generuje […] szczególny stosunek do zarządzania sprawami publicznymi i krystalizuje szereg zachowań i relacji. władzy, które stworzyć podatny grunt dla korupcji, rozumianej we współczesnym znaczeniu tego słowa ”. Ten stan rzeczy rodzi również pytanie o nieadekwatność modelu państwa zbudowanego zgodnie z realiami kolonisty (model francuski) i zastosowanego do realiów danych krajów: większość niepodległych państw po dekolonizacji była kontrolowana przez rodowitych Francuzów. - mówiący politycy, mimo że większość mieszkańców zainteresowanych krajów niekoniecznie uznawała użycie tego języka. Te nowe elity miały również tendencję, ze względu na ich „przewagę językową”, do rozwijania uprzywilejowanych sieci dyplomatycznych z Francją: rodzi to pytanie o dzisiejszy neokolonializm .
W 1939 r. oszacowano, że 80% ludności Indochin było analfabetami, a co najwyżej 15% dzieci w wieku szkolnym otrzymało jakąś formę edukacji. Z ponad 20 milionami mieszkańców w 1939 r. Indochiny miały tylko jeden uniwersytet, do którego uczęszczało mniej niż 700 studentów. Bardzo niewielka liczba Indochińczyków uczęszczała do szkoły średniej, która służyła głównie klienteli europejskiej.
AlgieriaW Algierii wskaźnik analfabetyzmu po uzyskaniu niepodległości wynosi 85% w kraju.
Czarna AfrykaJeśli chodzi o czarną Afrykę, poseł Léopold Sédar Senghor wskazał na forum Zgromadzenia w marcu 1946 r., że we francuskiej Afryce Zachodniej „z 2 700 000 chłopców i dziewcząt w wieku szkolnym tylko 108 911 uczniów uczęszcza do placówek podstawowych i średnich, w tym do edukacji prywatnej; oznacza to, że tylko jedno na 24 dzieci może znaleźć miejsce w szkole. W trzech szkołach średnich A-OF jest tylko 172 Afrykanów z 723 uczniów w klasach średnich ” , dodając „Nierówność czynimy zasadą rządu, sprzeciwiając się wszelkimi możliwymi sposobami, że tubylcy mają dyplomy państwowe i dlatego mogą zajmują inne niż podrzędne funkcje” .
W 1939 r. ludność europejska cieszyła się doskonałą siecią opieki zdrowotnej w dużych miastach, ale w całym Wietnamie na 100 000 mieszkańców przypadało tylko 2 lekarzy, w porównaniu z 76 w Japonii i 25 na Filipinach.
Czarna AfrykaIch praca sanitarna, a także tworzenie szpitali i policji sanitarnej (przewody sanitarne, kwarantanna w portach, lazarety ) umożliwiły w szczególności znaczne zmniejszenie śmiertelności niemowląt w skolonizowanej czarnej Afryce. Do 1960 roku Francja wybudowała w Afryce 2000 przychodni, 600 szpitali położniczych, 40 szpitali w czarnej Afryce i na Madagaskarze .
W koloniach afrykańskich na dużą skalę stosowano pracę przymusową. Jeden z najbardziej emblematycznych projektów, budowa kolei Kongo-Ocean (140 km ), kosztował życie 17 000 miejscowych robotników w 1929 roku. W Kamerunie 6000 pracowników linii kolejowej Duala-Jaunde ma śmiertelność na poziomie 61,7% według raportu władz. Praca przymusowa została oficjalnie zniesiona w koloniach w 1946 r. pod naciskiem Afrykańskiego Zgromadzenia Demokratycznego i Francuskiej Partii Komunistycznej . W rzeczywistości przetrwa w dużej mierze do lat pięćdziesiątych.
W czasie dekolonizacji terytoria skolonizowane przez Francję w Afryce miały pewną liczbę infrastruktur (położniczych, szpitali, linii kolejowych, dróg, portów, lotnisk, szkół) wybudowanych pod administracją kolonialną. Jedni konsekwentnie zwracają uwagę na „pozytywny” charakter kolonizacji, z czym inni kwestionują, o czym świadczy spór, jaki w 2005 r. dotyczył treści artykułu 4 ustawy o uznaniu Narodu i wkładu narodowego na rzecz narodu. .
Kolonie afrykańskie nie przyniosły Metropolii pieniędzy z powrotem. Inwestycje w infrastrukturę w Afryce i dopłaty do produkcji rolnej w koloniach kosztują więcej niż to, co kolonie przywiozły do metropolii ze stricte księgowego punktu widzenia. Historyk gospodarki Jacques Marseille szacuje całkowity deficyt kolonizacyjny Afryki na 70 miliardów franków w złocie (w 1913 r.), co odpowiada trzykrotności pomocy Marshalla dla Francji.
Artykuły szczegółowe: Francizacja , Międzynarodowa Organizacja Frankofonii .
Afrykanie uczestniczą we francuskim życiu politycznym, zwłaszcza od 1946 roku, kiedy przyjęto ustawę Lamine Guèye i narodziła się Unia Francuska .
W zgromadzeniu narodowym znajdziemy senegalczyków Lamine Gueye i Léopolda Sédar Senghora , Félixa Houphouëta-Boigny'ego z Wybrzeża Kości Słoniowej , Dahoméen Sourou Migan Aphithy , Kongijczyka Jean-Félixa Tchicaya ; Léopold Sédar Senghor dołączył do rządu jako sekretarz stanu w prezydencji Rady w 1955 r., a Félix Houphouët-Boigny w 1956 r. i „będzie brał udział w ustawie ramowej, która przygotowuje niepodległość (…) czarnej Afryki pod dominacją francuską” .
Osoby z Afryki Subsaharyjskiej we Francji kontynentalnej„Możemy polegać na spisach powszechnych, które zwiększają populację Afryki Subsaharyjskiej mieszkającej we Francji metropolitalnej z 13 517 osób w 1946 r. do 17 797 osób w 1962 r.”
W odniesieniu do byłych posiadłości należących do większości muzułmańskiej we francuskiej Afryce Północnej sprawy potoczyły się inaczej iz kilku powodów. W latach 1940-1945 w konflikcie z siłami francuskimi wzięło udział 500 000 mieszkańców Afryki Północnej . W latach 1947-1954 liczba imigrantów z Maghrebu przekroczy milion. Pascal Blanchard , Eric Deroo , Driss El Yazami , Pierre Fournié , Gilles Manceron mówią na ten temat: „W swoim badaniu na temat przepływów migracyjnych z Algierii Jacques Simon przypomina, że dla tych„ pracowników ”przyjazd do Francji wydaje się być „jedynym sposób na uniknięcie biedy i kolonialnego ucisku”. Opisują warunki zakwaterowania w następujący sposób: „w Paryżu odkryto miejsca zupełnie nie nadające się do zamieszkania przez ludzi, zwróć uwagę na usługi socjalne prefektury Sekwany, piwnice, strychy, stare betonowe schrony, wieże fabryczne służące jako schronienie dla nieszczęśliwa populacja ”. Slumsy wyglądają jak w Nanterre, gdzie mieszka prawie osiem tysięcy mieszkańców Afryki Północnej ”.