Utwór kameralny to kompozycja muzyczna dedykowana niewielkiemu zespołowi instrumentów smyczkowych, dętych drewnianych, blaszanych lub perkusyjnych, która tradycyjnie i przed afirmacją koncertów publicznych mieściłaby się w „dużej sali” pałacu. Każda część jest napisana dla jednego instrumentalisty, bez dyrygenta lub wyznaczonego solisty. Jeśli niektóre głosy są zdwojone lub potrojone, zwłaszcza w smyczkach , mówimy o orkiestrze kameralnej ; poza tym mówimy o orkiestrze , z kwalifikatorem jej składu instrumentalnego ( symfoniczny ,smyczki , harmonia , fanfara ).
Koncepcja tych zespołów - duety , tria , kwartety , kwintety , sekstetów, septets, oktetów spoza ETS i tentets - wymaga od twórców znajomości harmonii , polifonii , kontrapunktu , Organologii . W muzyce klasycznej kompozycja kwartetów smyczkowych jest najczęściej uważana za jeden ze szczytów pisarstwa muzycznego .
Te kilkuosobowe zespoły solistów , prowadzące głosy niezależnie od pozostałych, mają najczęściej za „lidera” najwyższy instrument (pierwsze skrzypce w kwartecie smyczkowym , flecista w kwintecie dętym ), ale niektóre utwory są bardziej złożone lub większe. , wymagają obecności (zawsze opcjonalnej, ale często niezbędnej) dyrygenta ( Gran Partita na 13 instrumentów dętych B-dur Mozarta , Serenada d-moll op. 44 na instrumenty dęte, wiolonczelę i kontrabas Dvořáka ).
W zasadzie, termin nie obejmuje utwory z śpiewanej części , mimo intymnego charakteru często przejmuje melodii i kłamał . Niektórzy kompozytorzy XX th i XXI th stulecia, jednak wprowadzają głos w zespołach kameralnych, takich jak Schönberg w swoim drugim kwartet smyczkowy op. 10 (1908), Ottorino Respighi w Il Tramonto (1914), Olivier Greif w jego kwartet smyczkowy n o 3 z głosem (1998) i Elena Ruehr w swoim drugim kwartet "Song of the Silkie" (2000). W niektórych najnowszych utworach kompozytor decyduje się na dodanie części stałych dźwięków (na przykład taśmy magnetycznej lub płyty CD) do instrumentów akustycznych, a nawet wzmocnienie ich za pomocą mikrofonów , a nawet przekształcenie ich dźwięku za pomocą komputera .
Wyrażenie „muzyka kameralna” pojawia się w okresie baroku , a zawarte w nim kompozycje przeznaczone są do grania w zaciszu wnętrz szlachty lub zamożnych amatorów. Od średniowiecza i podczas renesansu , wiele strun , stroikowe , mosiądz , mieszane lub Consort zespoły były tworzone i odtwarzane niezależnie od polifonii wokalnej, ale najczęściej po jego zasady pisania na cztery głosy (sopran, alt , tenor i bas). Te kompozycje kamerowe są wówczas przeciwstawne dziełu chiesa , kaplicy i tym samym jawią się jako wyraz muzyki świeckiej. Sonaty Giovanniego Legrenziego nadają tym kompozycjom ostateczny tytuł. Pod koniec XVIII -go wieku, kwartet smyczkowy jest ostatecznym wyrazem kompozycji do amatorów. Mozart i Haydn wprowadzają formy wyraźnie oddzielające muzykę kameralną od symfonii orkiestrowych. Na przełomie XIX i XX wieku Gustav Mahler, a zwłaszcza Arnold Schoenberg , opuściła prywatne przestrzenie, by dołączyć do orkiestry i na nowe terytoria.
Istnieje wiele rodzajów duetów, które mogą mieć najróżniejsze tytuły:
W muzyce barokowej trio sonata (sonata a tre, triosonate) oznacza pismo trzyczęściowe, ale może być grane przez:
W dalszej kolejności dominują tria fortepianowe, ale istnieją również zestawy instrumentów z tej samej rodziny, takie jak trio smyczkowe (skrzypce, altówka i wiolonczela), trio stroikowe (obój, klarnet, fagot), trio dęte blaszane ( trąbka, róg, puzon). Niektórzy kompozytorzy posługują się bardziej śmiałymi formułami, jak Mozart ze swoimi „triami na basset horny ”, Haydn i jego 126 Barytontrios na baryton smyczkowy, altówkę i bas, Beethoven i jego trio na dwa oboje, waltornię angielską… W XX wieku wieku , znacznie bardziej odważne tria (…).
Idealna do klasycznej muzyki zachodniej, ta formuła maksymalizuje potencjał muzyki polifonicznej i harmonicznej . Było to najpierw wokalne, potem instrumentalne i oparte na napisaniu czterech nałożonych na siebie głosów sopranowych , altowych , tenorowych i basowych . Królową formacji kameralnej jest oczywiście kwartet smyczkowy , którego ogromny repertuar jest jednocześnie wzorem, celem do osiągnięcia i źródłem troski każdego kompozytora, który odważy się zaryzykować...
Istnieje wiele innych kwartetów instrumentów z tej samej rodziny: są więc kwartety saksofonowe , puzony , klarnety , wiolonczele , flety , perkusje...
Istnieją kwartety heterogeniczne, takie jak kwartet fortepianowy (skrzypce, altówka, wiolonczela i fortepian), kwartet stroikowy (obój, klarnet, saksofon i fagot), a nawet zespoły łączące instrumenty dęte drewniane, smyczkowe i polifoniczne, takie jak Kwartet Op. 22 Antona Weberna (skrzypce, klarnet, saksofon i fortepian).
Kwintety są często rozszerzeniem kwartetów na inny instrument, na przykład kwintety na kwartet smyczkowy i kontrabas (rodzaj „małej orkiestry”), fortepian lub klarnet.
Istnieją jednak dwie całkowicie oryginalne formuły: kwintet dęty (flet, obój, klarnet, róg i fagot) oraz kwintet blaszany (dwie trąbki, róg, puzon i tuba).
Najbardziej znane formuły dotyczą instrumentów smyczkowych, ale także perkusyjnych czy klarnetów. Są one często okazją dla kompozytora przenikają do bardzo różnych odcieniach, jak w Sextetto mistico z Heitor Villa-Lobos (flet, obój, saksofon, Celesta , harfę i gitara) lub Septet na smyczki, fortepian i trąbkę z Camille Saint- Saënsa . Poza siedmioma instrumentami często dołączamy do „małych zespołów”, które na ogół wymagają obecności dyrygenta , chociaż Mozart (m.in.) napisał oktety instrumentów dętych.