Kandyjska wojna

Kandyjska wojna Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Wenecka mapa Krety. Ogólne informacje
Przestarzały 1645 do 1669
Lokalizacja Kreta , Morze Egejskie , Dalmacja
Wynik Osmańskie zwycięstwo Otto
Zmiany terytorialne Kreta znalazła się pod kontrolą Osmańskiego
Wojujący
 Szpitalnicy Republiki Weneckiej
 HGM Türkische Standard 1683.jpg Imperium Osmańskie
Dowódcy
? ?
Zaangażowane siły
? ?
Straty
? ?

Bitwy

Candian War lub Cretan War pestki z Republiki Wenecji przeciwko Imperium Osmańskiego od 1645 do 1669 r imperium osmańskiego szybko podbił Kreta , potem największych i najbogatszych prowincji Imperium weneckim, ale siedziba kapitału trwała ponad dwadzieścia lat .

Konflikt miał miejsce głównie na Krecie, ale liczne bitwy morskie między obiema stronami na Morzu Egejskim oraz niektóre operacje miały miejsce w Dalmacji .

Pomimo szybkiego podboju wyspy w pierwszych latach wojny, przedłużający się opór ze strony jej stolicy, Candii, zmusił obie strony do skupienia się na uzupełnianiu zaopatrzenia swoich armii. Główna szansa na sukces Wenecjan polegała w szczególności na ich flocie i jej zdolności do odcinania linii zaopatrzenia i posiłków osmańskich. Jednak pomimo pomocy europejskich sojuszników i morskiej dominacji nigdy nie byli w stanie zapewnić całkowitej blokady Cieśniny Dardanelskiej i uniemożliwić zaopatrzenie armii osmańskiej. Ze swojej strony Turcy byli utrudnieni problemami wewnętrznymi i rozproszeniem sił w kierunku Siedmiogrodu i Austrii .

Przedłużanie się konfliktu wyczerpało wenecką gospodarkę opartą na handlu z Bliskim Wschodem , a zmęczenie ogarnęło Republikę od lat 60. XVII wieku, mimo pomocy udzielanej przez jej sojuszników. Ze swojej strony Osmanie, którzy zdołali utrzymać swoje siły na Krecie, rozpoczęli w 1666 r. ostatnią dużą ofensywę pod bezpośrednim dowództwem wielkiego wezyra , która była punktem wyjścia do najkrwawszego okresu oblężenia, które trwało kolejne dwa lata.

Ostatecznie wynegocjowano kapitulację twierdzy, kończąc wojnę. Na mocy traktatu pokojowego Wenecja zachowała tylko kilka wyspiarskich fortec ( Souda , Gramvoussa i Spinalonga ) na Krecie oraz minimalne zyski terytorialne w Dalmacji.

Kontekst

Od czasu utraty Cypru w poprzedniej wojnie, Kreta była ostatnią znaczącą posiadłością Wenecji we wschodniej części Morza Śródziemnego. Jego strategiczne znaczenie sprawiło, że stał się naturalnym celem ekspansji osmańskiej w regionie, a jego wielkość i żyzność gleby, w połączeniu ze złym stanem fortyfikacji, uczyniły z niej bardziej kuszącą zdobycz niż Malta, której umocnienia, zaciekle bronione, Sulejmana Wspaniałego już bardzo drogo kosztowało (30 000 ludzi z 40 000) podczas wielkiego oblężenia w 1565 roku.

Atak na 28 września 1644 r, u wybrzeży Rodos , cenny konwój repatriujący sułtankę i dziedzica z pielgrzymki do Mekki przez szpitalników św. Jana z Jerozolimy, posłużył Imperium Osmańskiemu jako pretekst do wypowiedzenia wojny w 1645 roku. żołnierze i ponad 400 statków zostało przygotowanych pod rozkazami Silahdara Youssoufa Paszy  (en) . Armada osmańska wyruszyła w rejs30 kwietnia, w kierunku Navarin na Peloponezie , gdzie przebywała przez trzy tygodnie. Cel nie został ogłoszony, ale Turcy zasugerowali, że będzie to Malta .

Przebieg wojny

Pierwsze operacje na Krecie

Wenecjanie byli zaskoczeni podstępem osmańskim i przybyciem floty osmańskiej na Kretę 23 czerwca 1645 r. Pomimo wysiłków nowego provveditore generale , Andrei Cornera, umocnienia Wenecji były w złym stanie. Obwarowania były ważne, ale ich utrzymanie przez długi czas było zaniedbane i włożono duży wysiłek w ich naprawę. Zaniepokojona przygotowaniami osmańskimi Republika wzmocniła Kretę pod koniec 1644 roku 2500 żołnierzy i prowiantu, a także zaczęła zbroić swoją flotę, podczas gdy pomoc papieża i Toskanii obiecano na wypadek wojny. Miejscowa ludność grecka nie była jednak dobrze nastawiona do Wenecjan, co później okazało się kluczowe. W ten sposób Turcy nie tylko byli w stanie szybko przejąć kontrolę nad zapleczem lądowym, ale w następnych latach mogli być zaopatrywani bezpośrednio przez ludność, kiedy byli praktycznie odcięci od swoich morskich linii zaopatrzenia.

Turcy najpierw wylądowali 15 mil na zachód od Chanii, lokalna milicja uciekała przed nimi. Następnie zaatakowali ufortyfikowaną wyspę San Todero , której dowódca Blasio Zulian wysadził ze sobą fortecę i garnizon, zamiast wpaść w ręce wroga. Armia osmańska następnie ruszyła w kierunku Chanii, która spadła na22 sierpniapo 56-dniowym oblężeniu. W międzyczasie Wenecjanie otrzymali posiłki, a obiecana pomoc zaczęła napływać w postaci galer papieskich, toskańskich, maltańskich i neapolitańskich . We wrześniu flota osmańska była na przegranej, ale sprzymierzone floty chrześcijańskie pod nieśmiałym dowództwem Niccolo Ludovisiego nie wykorzystały okazji, by zadać decydujący cios. Kiedy siły alianckie rozpoczęły kontratak na Chanię w dniu1 st październik, z flotą 90 okrętów, nieustępliwa obrona turecka i brak współpracy alianckiej skazały atak na porażkę. Niedługo potem sojusznicy Wenecjan powrócili do swoich baz.

Początek oblężenia Candia

Wojna morska

Pierwsze starcia (1645-1654)

Wenecja nie była wystarczająco silna, aby stawić czoła armii osmańskiej bezpośrednio na lądzie, ale miała potężną flotę. W 1645 Wenecjanie i ich sojusznicy mieli od 60 do 70 galer, 4  galery i około 36  galeonów . Wenecjanie również cieszyli się wyższością dzięki łącznemu wykorzystaniu statków wiosłowych i żaglowych, podczas gdy flota osmańska składała się prawie w całości z galer. W celu zwiększenia swoich sił dwie walczące strony wynajęły uzbrojone statki handlowe z Holandii , a następnie z Anglii (zwłaszcza Turków).

Pierwszą operacją wenecką była próba zablokowania Dardaneli w 1646 roku. Aby uniemożliwić zaopatrzenie armii tureckiej na Krecie, siły 23 weneckich okrętów dowodzonych przez Tommaso Morosiniego przeczesały Morze Egejskie w poszukiwaniu tureckich statków i próbowały przejąć strategiczna wyspa Tenedos , przy wejściu do cieśniny. Kapitan Pacha Kara Musa  (as) rzucił flotę 80 statków przeciwko Wenecjan, ale została przesunięta wewnątrz Dardanele26 maja. Jednak flota wenecka nie była w stanie zapobiec osmańskiemu wyjściu na4 czerwca, kiedy brak wiatru pozwolił tureckim galerom uciec przed weneckimi statkami. Osmanie byli więc w stanie wylądować na Krecie nowe wojska i zaopatrzenie bez napotykania oporu. Nie powiodły się również wysiłki weneckiej marynarki wojennej w celu przeciwdziałania tureckim operacjom lądowym, zarówno z powodu braku odwagi ze strony dowódców, opóźnień w wypłacie pensji marynarzy, jak i skutków epidemii.

27 stycznia 1647, Tommaso Morosini zginął, gdy jego statek musiał stawić czoła całej flocie osmańskiej, 45 galer. Jednak w późniejszej walce Wenecjanie ponieśli ciężkie straty swoim przeciwnikom, w tym samemu Kara Musie. Statek został uratowany przez przybycie reszty floty pod dowództwem nowego kapitana generalnego Giovanniego Battisty Grimaniego . To starcie, w którym jeden wenecki statek spowodował takie szkody całej ich flocie, zadało poważny cios morale Turków. Pomimo pewnych sukcesów, w tym nalotu na Tchesme , reszta roku była jednak porażką dla Wenecjan, którzy nie zdołali zapobiec dostawom wojsk tureckich na Kretę, pomimo prób zablokowania portów.

Wenecjanie powrócili na Dardanele w 1648 roku. Pomimo utraty wielu statków i samego admirała Grimaniego podczas sztormu w połowie marca posiłki pod dowództwem Giacomo da Rivy pozwoliły flocie składającej się z 65 statków odzyskać moc wystarczającą do skutecznego blokowania cieśnin rok. Turcy zareagowali zbudowaniem nowej floty w Tchesme, zmuszając przeciwników do podzielenia sił, co pozwoliło wzmocnionej flocie osmańskiej przełamać blokadę w 1649 roku pod dowództwem kapitana-paszy Voinoka Ahmeda. Pomimo zwycięstwa nad osmańskiej floty na kotwicy w Phocaea na12 maja 1649, który pozwolił na zdobycie lub zniszczenie wielu statków, da Riva nie był w stanie powstrzymać floty tureckiej przed dotarciem do Krety. Ujawniło to słabość pozycji Wenecji: utrzymanie długotrwałej blokady za pomocą galer było samo w sobie trudnym zadaniem, a Republika nie miała wystarczającej liczby statków, aby kontrolować zarówno Dardanele, jak i Cieśninę Chios .

Przez większość 1650 roku flota wenecka składająca się z 41 statków kontynuowała blokadę Dardaneli, uniemożliwiając Haideragazade Mehmed Pasza dotarcie do Krety. Pod koniec roku został zastąpiony przez Hozamzade Ali Pasha, gubernatora Rodos, który zastosował sprytną taktykę, aby uciec przed blokadą: czekał na nadejście zimy i wycofanie się Wenecjan, aby zebrać kilka łodzi, zaokrętować kilka. tysiące żołnierzy z dużym zapasem i płyną na Kretę bez oporu.

10 lipca 1651 r, pierwsza znacząca bitwa morska wojny miała miejsce na południe od Naxos , trwająca trzy dni, podczas których 58 weneckich okrętów pod dowództwem Alvise Mocenigo  (it) zdobyło dwukrotnie większą flotę osmańską. Ocaleni z floty osmańskiej wycofali się na Rodos, skąd jednak udało im się dotrzeć do Krety. Mocenigo został wkrótce zastąpiony przez Leonardo Foscolo.

Dwaj przeciwnicy nie byli zbyt aktywni w ciągu następnych dwóch lat, jednak Osmanom udało się zaopatrzyć swoje wojska na Krecie i utrzymać flotę w nienaruszonym stanie.

Bitwy w Dardanelach (1654-1657)

Flota osmańska została zreorganizowana i wzmocniona od 1654 roku: arsenał Złotego Rogu wyprodukował nowe okręty wojenne, a eskadry z Trypolitanii i Tunisu przybyły, aby do niej dołączyć. Admirał Kara Mourad  (w) wypłynął z Dardaneli na początku maja 79 statkami (40 żaglowców, 33 galery i 6 galer), do którego ponownie dołączyły 22 galery z wybrzeża Morza Egejskiego i 14 statków Barbary . Siła ta miała ogromną przewagę liczebną nad wenecką flotą blokady 26 statków pod dowództwem Giuseppe Dolfina. Następująca bitwa była zwycięstwem osmańskim; jednak fakt, że ich flocie udało się uciec przed nieprzyjacielem pomimo jej liczebnej niższości, ciężaru strat Osmanów i odwagi wykazanej przez załogi, przekształciło to w moralne zwycięstwo Wenecjan. Flota osmańska, wzmocniona eskadrami Morza Egejskiego i Barbary, posuwała się naprzód, by splądrować wenecką wyspę Tinos, ale wycofała się po krótkiej potyczce z Wenecjanami z Alvise Mocenigo21 czerwca. Kara Mourad zdołała uciec przed Wenecjanami przez pozostałą część roku, podczas gdy dwie floty włóczyły się po Morzu Egejskim tam iz powrotem, zanim we wrześniu powróciły na Dardanele z powodu niepokojów wśród janczarów floty. Ostatnie miesiące 1654 roku przyniosły ważne zmiany w dowództwie weneckim: Mocenigo zginął w Candii i został zastąpiony na stanowisku generała morza przez Francesco Morosiniego , który wyróżnił się w poprzednich bitwach.

Morosini przyjął bardziej energiczne postępowanie w pogoni za wojną: wiosną 1655 r. najechał na osmańskie magazyny na Eginie i zrównał z ziemią port Volos podczas nocnego ataku na23 marca. Na początku czerwca zebrał Dardanele w oczekiwaniu na odejście floty tureckiej, opóźnione jednak z powodu niestabilności rządu osmańskiego. Pozostawiając Lazzaro Mocenigo  (en) z połową floty (36 statków) do pilnowania cieśnin, Morosini powrócił na Cyklady . Jednak tydzień po jego odejściu21 czerwcapojawiła się flota osmańska składająca się ze 143 statków dowodzonych przez Mustafę Paszę. Bitwa była wyraźnym zwycięstwem Wenecji. Flota osmańska unikała zaangażowania przez resztę roku, po czym wróciła do swoich zimowych kwater, pozostawiając Morosiniemu swobodę oblężenia strategicznej wyspy Monemvasia na południowym Peloponezie, bez powodzenia. We wrześniu Morosini został mianowany nowym promotorem Krety, Lorenzo Marcello zastąpił go jako kapitan generalny morza.

Pomimo swojej morskiej dominacji nad Turkami w poprzednich latach, Wenecjanie nie przekuli swojej przewagi na konkretne rezultaty; z pewnością udało im się przejąć kontrolę nad Morzem Egejskim i jego wyspami, podnosząc podatki i rekrutów, ale pomimo porażek Osmanie nadal byli w stanie wędrować po Morzu Egejskim i zaopatrywać swoje wojska na Krecie, zwłaszcza z portów Aleksandrii , Rodos, Chios, lub Monemvasia. WCzerwiec 1656jednak flota Veneto-Maltańska składająca się z 37 statków, dowodzona przez Marcello, zadała osmańskiej flocie składającej się ze 108 statków „najgorszą porażkę morską od czasów Lepanto  ”. Zniszczono 60 statków osmańskich, 24 schwytano i uwolniono 5000 chrześcijańskich galerników. Straty ponieśli również Wenecjanie i Maltańczycy, w tym admirał Marcello. Pomimo odejścia kontyngentu maltańskiego po bitwie, zasięg tego sukcesu umożliwił Wenecjanom pod dowództwem Barbado Badoera zdobycie Tenedos (8 lipca) i Lemnos (20 sierpnia). Wyspy te, stanowiące tylne bazy, strategicznie rozmieszczone przy wejściu do cieśnin, pozwoliły zwiększyć skuteczność blokady weneckiej; linie zaopatrzenia na Kretę zostały w ten sposób odcięte i Konstantynopol cierpiał głód podczas następnej zimy.

Turcy odwrócili sytuację w następnym roku, w 1657 roku. Nowy wielki wezyr Mehmet Köprülü , obdarzony władzami quasi-dyktatorskimiwrzesień 1656nadał nowy impuls wysiłkom wojennym Imperium. Flota, wzmocniona i oddana pod dowództwo nowego kapitana-paszy, Topala Mehmeta  (tr) , sforsowała w marcu blokadę Wenecji i ruszyła w kierunku Tenedos, nie atakując jednak wyspy bronionej przez zbyt silny garnizon. W maju kilka mniejszych zwycięstw odnieśli Wenecjanie z Lazare Mocenigo.

Wzmocniony okrętami maltańskimi i papieskimi Mocenigo zebrał Dardanele, oczekując na przemarsz floty osmańskiej, która pojawiła się na 17 lipca. W wyniku nieporozumień między chrześcijańskimi dowódcami linia walki nie mogła być w pełni uformowana, a flota turecka mogła w ten sposób przekroczyć cieśniny przed rozpoczęciem bitwy. Składało się to z serii starć trwających 3 dni, gdy dwie floty dryfowały na południe i zachód od Dardaneli w kierunku wnętrza Morza Egejskiego. Walki zakończyły się wieczorem19 lipcakiedy eksplozja zniszczyła wenecki okręt flagowy, zabijając Mocenigo i zmuszając flotę aliancką do odwrotu. W tej bitwie Wenecjanie zadali swoim przeciwnikom większe straty niż ich, ale Osmanowie osiągnęli swój cel: blokada została wymuszona. Pod osobistym kierownictwem wielkiego wezyra, wzmocniona statkami i załogami z państw berberyjskich, flota osmańska odbiła Lemnos na3 sierpnia i Tenedos 12 listopada, usuwając w ten sposób wszelką nadzieję na ponowne ustanowienie przez Wenecjan blokady tak szczelnej jak wcześniej.

Ślepy zaułek (1658-1666)

W 1658 roku wojska osmańskie zostały przekierowane na północ od kampanii przeciwko księcia Siedmiogrodu , Jerzy II Rakoczy , który zamienił się w długotrwałym konflikcie z Habsburgami . W ciągu następnych kilku lat flota wenecka ponownie dowodzona przez Morosiniego bezskutecznie próbowała utrzymać blokadę Cieśniny Dardanelskiej. Morosini wznowił również swoją taktykę atakowania bastionów osmańskich: oblężenie wyspy Sainte-Maure ( Lefkada ) wSierpień 1658zakończyła się niepowodzeniem, a w 1659 Wenecjanom, połączona z majnoci zwolniony Kalamata na Peloponezie, następnie Torona w Chalkidiki , Carystos w Eubei i Tchesme. Wenecja nie miała jednak wystarczających sił, aby zająć te twierdze na dłuższą metę, te naloty nie przyniosły Republice niczego konkretnego. Po stronie osmańskiej Mehmet Koprülü zlecił budowę dwóch fortów „Sedd el Bahr” (Wał Morza) i „Koum-Kalé”, po obu stronach wejścia do Dardaneli, aby uniemożliwić „dostęp do Wenecjanie.

W tym czasie zmęczenie zdobyło Wenecjan, którzy cierpieli z powodu przerwy w handlu. Negocjatorzy zostali wysłani do Turków, ale zażądali całkowitego porzucenia Krety, co było nie do przyjęcia dla Republiki. Koniec wojny francusko-hiszpańskiej także zachęcać Wenecjanie, którzy mieli nadzieję otrzymać większą pomoc w pieniądze i żołnierzy, zwłaszcza z Francji , który tradycyjnie dobre stosunki z Porte właśnie pogorszeniu.

Ta pomoc szybko się zmaterializowała, pojedyncze osoby lub całe grupy z całej Europy Zachodniej zgłosiły się na ochotnika do armii weneckiej, podczas gdy władcy poczuli się zobowiązani ze swojej strony do zapewnienia wojsk, zaopatrzenia i statków. Pierwszy francuski kontyngent składający się z 4200 ludzi dowodzonych przez księcia Almerigo Este  (w) przybył dokwiecień 1660 16wraz z innymi kontyngentami najemników niemieckich , wojsk sabaudzkich oraz okrętów maltańskich, toskańskich i francuskich. Pomimo tych wzmocnień operacje Morosiniego w 1660 r. zakończyły się fiaskiem: sierpniowy atak na Chanię zdołał zająć zewnętrzne fortyfikacje, ale nie odbił miasta; podobnie we wrześniu atak na osmańskie linie oblężnicze w Candii nie pozwolił na zniesienie oblężenia, pomimo osiągniętych sukcesów. Wkrótce po śmierci księcia d'Este w Naxos, francuski kontyngent został repatriowany, a po nim szybko zniechęcony Morosini, którego zastąpił jeden z jego rodziców, Giorgio. W 1661 roku ten ostatni odniósł niewielkie sukcesy: zniósł blokadę wyspy Tinos, a następnie wyruszył w pościg za flotą osmańską i pokonał ją pod Milos . Z drugiej strony kolejne lata były mało aktywne; chociaż Turcy byli mocno zaangażowani na Węgrzech przeciwko Austriakom, a ich flota rzadko żeglowała, Wenecjanie nie wykorzystali sytuacji i poza przechwyceniem w pobliżu Kos konwoju zaopatrzeniowego z Aleksandrii w 1662 r. było niewiele inicjatyw.

Ostatnia faza wojny (1666-1669)

Jeśli Wenecjanie byli nieaktywni, Turcy nie byli: po podpisaniu pokoju w Vasvár w 1664 roku byli w stanie skoncentrować swoje siły przeciwko Krecie. Wielki wezyr Fazıl Ahmet Köprülü rozpoczął szeroko zakrojone przygotowania zimą 1665-1666 i wysłał 9000 żołnierzy w celu wzmocnienia wojsk tureckich na Krecie. Osmańska propozycja pokojowa, która upoważniałaby Wenecję do zatrzymania Candii w zamian za coroczną daninę, została odrzucona, a wmaj 1666armia osmańska pod osobistym dowództwem wielkiego wezyra opuściła Trację do południowej Grecji, skąd miała wyruszyć zimą na Kretę.

W Luty 1667Wenecjanie otrzymali znaczne posiłki z Francji i Sabaudii, w sumie 21 okrętów i około 6000 ludzi, ale podobnie jak w przeszłości konflikty o pierwszeństwo między aliantami utrudniały operacje. Francesco Morosini, ponownie kapitan generalny, starał się nawiązać walkę z Turkami, ale ci uniknęli walki i, opierając się na swojej przewadze logistycznej, byli w stanie nadal zaopatrywać swoje wojska. Jedynym sukcesem aliantów w roku 1667 był odparty atak osmański na Kytherę .

8 marca 1668 rWenecjanie wygrali sporną bitwę pod Sainte-Pelagie (zachodnia Zatoka Heraklionu ), podczas której 2000 żołnierzy osmańskich i 12 galer próbowało schwytać małą eskadrę weneckich galer. Ostrzeżony o swoich zamiarach Morosini wzmocnił go i odniósł kosztowne zwycięstwo, które było ostatnim w tej wojnie na morzu.

Po raz kolejny wzmocnieni statkami papieża i joannitów , Wenecjanie nałożyli latem blokadę Chanii, głównej bazy zaopatrzeniowej Turków. Aby zabezpieczyć swoje kotwicowisko na wysepce San Todero , alianci zdobyli3 sierpniaprzybrzeżna forteca Santa Marina , niewielki sukces, który ostatecznie nie przeszkodził flocie Kapitana Paszy przed dotarciem do Chanii we wrześniu ze świeżymi żołnierzami i zaopatrzeniem, po odejściu malto-papieskiej eskadry.

Upadek Candii (1669)

W miesiącu Czerwiec 1669przed Candia przybyły duże siły francuskie wysłane przez Ludwika XIV na prośbę papieża Klemensa IX . Składał się z 41 statków wszystkich typów (statki, galery, transport) przewożących od 6 do 7000 żołnierzy pod rozkazami księcia Beauforta i pływających pod banderą papieską, by nie urazić Imperium Osmańskiego, z którym Francja miała wielkie interesy biznesowe . 25 czerwca, wylądowała i podjęła próbę nocnego ataku na wschodnie okopy Candii. To była krwawa porażka, która kosztowała życie 800 ludzi, w tym księcia Beaufort.

Nowy przywódca Vivonne starał się lepiej koordynować z weneckim gubernatorem. Francusko-wenecka rada wojenna podjęła decyzję o rozpoczęciu ataku na zachód od miasta, wspartego intensywnym bombardowaniem morskim. Na próżno: kule armatnie nie wpłynęły na pozycje tureckie, a atak przerwał wybuch francuskiego okrętu . Zniechęcona ciężkimi stratami i nieporozumieniem z Wenecjanami, Vivonne postanowiła ponownie wyruszyć do Francji, co zostało zrobione w dniu20 sierpnia 1669 r.

Francuska interwencja , nawet gdyby była lepiej uporządkowane, było prawdopodobnie zbyt późno, aby uratować nadziei wciśnięty przez 60.000 tureckich bojowników miasta. Gubernator Francesco Morosini rozumiał, że nie pozostało już wiele nadziei i bardzo wpłynęła na niego zdrada greckiego inżyniera Bercheta, który przekazał Turkom wszystkie plany twierdzy. 6 września 1669 ruzyskał od wielkiego wezyra Köprülü honorową kapitulację, aby uniknąć masakry: wszyscy włoscy cywile i żołnierze mogli swobodnie opuścić miasto.

Wojna w Dalmacji

Front dalmatyński był oddzielnym teatrem działań, aktywnym zwłaszcza na początku wojny. Warunki były niemal odwrotne do tych na Krecie: dla Osmanów było to odległe i stosunkowo nieistotne, podczas gdy Wenecjanie operowali w pobliżu swoich baz zaopatrzeniowych i cieszyli się całkowitą dominacją morską, dzięki czemu mogli z łatwością zaopatrywać swoje punkty zaopatrzenia. Ponadto, w przeciwieństwie do Krety, cieszyli się poparciem miejscowej ludności, zwłaszcza Morlacci .

Turcy przypuścili atak na dużą skalę w 1646 roku, z pewnymi znaczącymi zyskami, w tym zdobyciem wysp Krk , Pag i Cres , a zwłaszcza twierdzy Novigrad , uważanej za nie do zdobycia, która poddała się4 lipcapo zaledwie dwóch dniach bombardowania. Turcy byli wtedy w stanie zagrozić dwóm głównym weneckim warowniom w Dalmacji, Zadarze i Splicie . Sytuacja uległa jednak odwróceniu w następnym roku: wenecki dowódca Leonardo Foscolo zajął kilka fortów, odbił Novigrad, tymczasowo zdobył twierdzę Knin i zdobył Klis , podczas gdy Osmanom nie udało się zdobyć twierdzy Šibenik pomimo miesięcznego mandatu w sierpniu i września. Na kilka następnych lat operacje wojskowe utknęły w martwym punkcie z powodu głodu i epidemii wśród Wenecjan z Zadaru, podczas gdy obie strony skierowały swoje wysiłki na obszar Morza Egejskiego. Turcy byli okupowani na innych frontach o wyższym priorytecie, teatr dalmatyński nie znał żadnych innych operacji wojskowych. Pokój podpisany w 1699 r. zatwierdził w ten sposób znaczące zdobycze Dalmacji dla Wenecji, trzykrotnie zwiększając jej terytorium i zapewniając w ten sposób kontrolę nad Adriatykiem .

Konsekwencje

Poddanie się Candii oznaczało koniec czterech i pół wieku weneckich rządów na Krecie i terytorialny wzrost Imperium Osmańskiego. Jednak koszty i wysokie straty poniesione podczas tej przedłużającej się wojny znacznie przyczyniły się do upadku tego imperium na przełomie wieków. Ze swej strony Wenecja straciła największą i najlepiej prosperującą ze swoich kolonii, zmniejszyła się jej dominująca pozycja w handlu śródziemnomorskim, wyczerpał się jej skarbiec, a sama obrona Candii kosztowała 4253 000  dukatów . Straty te nie zostały wystarczająco zrekompensowane zyskami w Dalmacji. Po powrocie do Wenecji w 1670, Morosini został osądzony za niesubordynację i zdradę, ale uniewinniony. Piętnaście lat później dowodził siłami weneckimi podczas wojny morean, podczas której miała miejsce ostatnia próba odbicia wyspy w 1692 roku, która zakończyła się niepowodzeniem. Ostatnie twierdze weneckie na Krecie zostałyby utracone w 1715 roku, a wyspa pozostawałaby pod bezpośrednim panowaniem osmańskim aż do uzyskania autonomii w 1897 roku.

Chronologia

  • 25 czerwca 1645 r : lądowanie armii osmańskiej na zachód od Chanii
  • 17 sierpnia 1645 : upadek Chanii
  • maj 1648 : początek oblężenia Candia
  • wrzesień 1669 : kapitulacja Candii

Uwagi i referencje

  1. Nazwa Candie wskazał na XIX -tego  stulecia Heraklionu i całej wyspie Krecie .
  2. Özkan Bardakçi i François Pugnière , Ostatnia krucjata: wojna francuska i kanadyjska , 1669 , Rennes, Presses Universitaires de Rennes , coll.  "Historia",2008, 182  pkt. ( ISBN  978-2-7535-0642-8 , czytaj online ) , s.  124.
  3. Setton 1991 , s.  127.
  4. Setton 1991 , s.  199-201.
  5. Jean Béranger, w Vergé-Franceschi 2002 , s.  285.
  6. To były łuski Lewantu .
  7. Le Moing 2011 , s.  224-225.

Bibliografia

Dokument użyty do napisania artykułu : dokument używany jako źródło tego artykułu.

  • (en) Molly Greene , Shared World: Christians and Muslims in the Early Modern Mediterranean , Princeton University Press,2002, 228  s. ( ISBN  978-0-691-09542-4 , czytaj online ).
  • Jean Tulard , Historia Krety , Paryż, Presses Universitaires de France,1979, 128  pkt. ( ISBN  2-13-036274-5 ).
  • (en) Theocharis E. Detorakis , Historia Krety , Heraklion,1994( ISBN  960-220-712-4 ).
  • Pierre Daru , Historia Republiki Weneckiej , F. Didot Frères,1821.
  • Historia trzech ostatnich cesarzy tureckich od 1623 do 1677 r. , t. 3; przetłumaczone z języka angielskiego przez Ricaut; Paryż, 1683.
  • (en) Kenneth Meyer Setton , Wenecja, Austria i Turcy w XVII wieku , Filadelfia, amerykańskie towarzystwo filozoficzne,1991, 502  pkt. ( ISBN  0-87169-192-2 , przeczytaj online ). Książka użyta do napisania artykułu
  • Michel Vergé-Franceschi ( reż. ), Słownik historii morskiej , edycje Roberta Laffonta , coll.  „Książki”,2002. Książka użyta do napisania artykułu
  • Guy Le Moing , 600 największych bitew morskich w historii , Rennes, Marines Éditions,maj 2011, 620  pkt. ( ISBN  978-2-35743-077-8 ). Książka użyta do napisania artykułu

Załączniki

Powiązane artykuły


Linki zewnętrzne