Meknes

Meknes (ber) ⵎⴽⵏⴰⵙ (ar) مكناس
Administracja
Kraj	Maroko
Region	Fez-Meknes
Prefektura	Meknes
Mandat burmistrza	Abdellah Bouanou ( PJD ) 2015
Gubernator	Abdelghani Sabbar
Kod pocztowy	50 000
Demografia
Miły	Meknasi (a)
Populacja	632 079 mieszk  . ( 2014 )
Gęstość	1708  mieszk./km 2
Ludność aglomeracji	835 695 mieszk  . ( 2014 )
Geografia
Szczegóły kontaktu	33 ° 53 ′ 42 ″ północ, 5° 33 ′ 17 ″ zachód
Wysokość	552  m²
Obszar	370  km 2
Różny
Atrakcje turystyczne)	Bab Mansour el Aleuj , Place El-Hedim , Stanowisko archeologiczne Volubilis , Medresa Bou Inania de Meknes
Informacja	Dawna stolica Królestwa (1672-1727)
Lokalizacja
Geolokalizacja na mapie: Maroko Meknes Geolokalizacja na mapie: Maroko Meknes
Znajomości
Stronie internetowej	www.meknes.ma

Historyczne miasto Meknes *  Światowe dziedzictwo UNESCO
Medyna Meknes
Szczegóły kontaktu	33 ° 53 północ, 5° 33 ′ zachód
Kraj	Maroko
Rodzaj	Kulturalny
Kryteria	(iv)
Numer identyfikacyjny	793
Rok rejestracji	1996 ( sesja 20 )

Meknes (po berbersku  : ⵎⴽⵏⴰⵙ- Meknas  ; po arabsku  : مكناس maknas ) to miasto i gmina w Maroku , stolica prefektury o tej samej nazwie w regionie Fès-Meknes . Znajduje się na płaskowyżu Saïss pomiędzy masywami Rif i Atlasu Średniego , a jego terytorium przecina dolina Oued Boufakrane .

Region Meknes jest zamieszkany od czasów neolitu. Na jego północnych przedmieściach znajduje się stanowisko archeologiczne starożytnej stolicy Mauretanii , Volubilis , która służyła również jako stolica pierwszej dynastii muzułmańskiej w Maroku . Miasto zostało założone w XI -tego  wieku przez Almorawidów jako instytucji wojskowej.

Była stolicą kraju za panowania Ismaila ben Chérifa (1672-1727), który zbudował tam kilka zabytków, w tym wysokie mury otaczające historyczne serce miasta i przeszyte 70 imponującymi bramami.

Meknes jest zatem jednym z czterech cesarskich miast Maroka i jest notowana na listę Światowego Dziedzictwa w UNESCO od 1996 roku jako historycznego miasta łączącej dwa podmioty: medyny i cesarskiego miasta. Pod francuskim protektoratem miasto było świadkiem instalacji ważnej wspólnoty europejskiej, a jego terytorium rozciągało się poza jego mury.

Administracyjnie Meknes jest dawną stolicą regionu Meknès-Tafilalet i obecnie jednym z dwóch głównych biegunów miejskich, a także prefekturą regionu Fès-Meknes . Miasto składa się z gmin Meknes, Toulal, Ouislane i El Mechouar Stinia (gdzie znajduje się pałac królewski ). Meknes jest 6 th  najbardziej wielkości miasto w Maroku z populacją 632,079 mieszkańców według spisu 2014 r.

Pod względem gospodarczym region Meknes jest jednym z najważniejszych w Maroku pod względem produkcji rolnej, w szczególności pod względem uprawy oliwek i uprawy winorośli . Miasto działa zatem jako krajowe centrum rolnicze i jest domem dla kilku dużych grup w sektorze w Maroku, takich jak LCM-Aïcha i Les Huileries de Meknès. Wraz z rolniczym powołaniem miasto czerpie korzyści z rozwoju marokańskiego sektora motoryzacyjnego , w szczególności poprzez tworzenie dostawców motoryzacyjnych w swoich strefach przemysłowych. Z drugiej strony, pomimo ważnego dziedzictwa kulturowego i architektonicznego oraz uznanego potencjału turystycznego, miasto przyciąga mniej turystów niż główne kierunki turystyczne Maroka, w szczególności ze względu na brak infrastruktury hotelowej. W trakcie realizacji jest kilka projektów, które zwiększą jego zdolność przyjmowania o 25%.

Mieszkańcy miasta nazywani są M'kansa ( w liczbie pojedynczej M'knasi ) w marokańskim arabskim i Ayt M'knas lub Imeknasn w berberyjskim .

Toponimia

Miasto Meknes wzięło swoją nazwę od plemienia Amazigh Meknassa . Członkowie tego plemienia nazywani są Imknassen w liczbie mnogiej, Ameknas w liczbie pojedynczej. Ameknas oznacza w języku berberyjskim miejsce agresora lub prowokatora . Nazwa Ameknas jest używana przez niektórych aktywistów berberyjskich do określenia miasta .

Kilka miejscowości założonych przez Meknassa nosi homonimiczną nazwę: Mkansa w prowincji Taounate , Maknassa Al Gharbya i Meknassa Acharqia w prowincji Taza , Mequinenza w Hiszpanii lub Meknassy w Tunezji .

Miasto było również nazywane Méquines lub Méquinez po francusku i nadal jest w języku hiszpańskim . Tak pisał Voltaire: „Szkoda, że ​​trzęsienie ziemi pochłonęło tę żałosną Acadię, a nie Lizbonę i Mequines. ”.

Ze względu na swoją rolę jako stolica za panowania Ismaila ben Chérif , miasto jest powszechnie określane w Maroku jako stolica izmailitów ; obfitość drzew oliwnych w tym regionie nadaje mu nazwę maknassata azzaytūn , co oznacza Meknes drzew oliwnych .

Fabuła

Fundacja

Założone w XI -tego  wieku przez Almorawidów jako instytucji wojskowej. W Almorawidów zbudowali fortecę zwaną Takrart przylegający wsie i ogrody w XI -tego  wieku; jest zalążkiem przyszłej medyny Meknes, w której stopniowo napływała ludność z sąsiednich miast.

Średniowiecze

Miasto, oskarżane o opór, zostało splądrowane przez Almohadów w 1150 r. podczas ich bitwy o utrzymanie władzy przeciwko Merynidom . Pozostało tylko kilka minaretów i murów, ale Almohadzi rozpoczęli budowę i renowację kilku zabytków, w tym Wielkiego Meczetu miasta. Po przejęciu władzy Merinidzi założyli swoją stolicę w Fezie i zbudowali kilka budynków w Meknes, z których najbardziej godnym uwagi jest Medersa Bou Inania . Meknes stał się uprzywilejowanym kurortem ich wezyrów. Po upadku Merinidów miasto wkroczyło w okres upadku.

• Medresa Bou Inania

• Meczet Meknes

• Kaligrafia i Zellige z medresy Bou Inania

• Minaret Medersy

• Masjid dar Moulay Ismail

• Mauzoleum sułtana Mulaja Ismaila

XVI th  -  XVIII th  stulecia

Po śmierci alawickiego sułtana Rachida ben Chérifa , jego brat i gubernator Meknes, Ismaïl ben Chérif , zastąpił go jako drugi sułtan z dynastii alawitów . Uczyni miasto swoją stolicą. Podczas swojego pięćdziesięciopięcioletniego panowania (1672-1727) wzniósł wokół miasta kilometry murów z imponującymi bramami, meczetami, zbiornikiem wodnym Sahrij Souani, pasażami handlowymi, stajniami mogącymi pomieścić 600 koni i pałacami. Miasto następnie rozprzestrzeniło się poza swoją medynę. 30 000 niewolników i 3000 chrześcijańskich jeńców schwytanych na morzu podczas jego panowania przyczyniło się do tego wysiłku budowlanego.

W XIX th  wieku

Liczba Mornay (1803-1878) został tam wysłany z misją dyplomatyczną przez Ludwika Filipa do sułtana z Maroko Mulaj Abd er-Rahman (1778-1859). Towarzyszy mu malarz Eugène Delacroix .

Protektorat francuski i niepodległość

Podczas francuskiej obecności w Maroku (1912-1956) Meknes nosi inne przydomki, takie jak „ Wersal Maroka” czy „mały Paryż  ”, podkreślając piękno miasta, dzięki któremu zyskało miano najpiękniejszego miasta cesarskiego. królestwa; przez chwilę była to siedziba rezydencji marszałka Lyauteya, który miał tam swoją kwaterę główną.

W 1937 roku woda z wadi Boufekrane, która przepływa przez miasto, jest kierowana do 4 francuskich osadników, powodując powszechne niezadowolenie: zdarzenie jest stłumiona przez wojska francuskie 1 st września, zabijając 10 osób.

Najbardziej popularną dzielnicą jest stara medyna zwana „Mdina al-qdima”, czyli stare miasto w Darija, marokańskim dialekcie arabskim; tu mieszkał Moulay Ismaïl .

• Fantasia lub Game of Powder, przed bramą wjazdową do miasta Méquinez , autorstwa Eugène'a Delacroix , 1832.

• Wieczór u bram Meknes , Henri Émilien Rousseau , 1925.

• Targ zbożowy w Meknes, Georges-Louis Arlaud, ok. 1930 r. 1925.

• Infirmeria Sojuszu Izraelitów w Mellah w Meknes, ok. godz. 1910-1930.

• Monumentalna brama Bab Mansour el Aleuj, 1931.

Geografia i demografia

Meknes znajduje się około 500 metrów nad poziomem morza, na płaskowyżu Saï, między Atlasem Środkowym na południu a wzgórzami sprzed Rifu na północy. Miasto przecina Boufekrane wadi , które oddziela medynę od nowego miasta, znanego jako "  Hamria  "). Meknes jest jednym z czterech cesarskich miast Maroka. Historyczne miasto Meknes, które łączy medynę i miasto cesarskie, zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO od 1996 roku i od tego czasu znane jest z różnych działań związanych z renowacją (murów, bram, alejek, miejsc publicznych itp.) . Obecnie jest godny największych miast śródziemnomorskich i arabskich, ze względu na swoją różnorodność kulturową. W 2007 roku słynny plac Lahdim przeszedł dwie prace renowacyjne i renowacyjne.

Podczas spisu z 2014 r. populacja aglomeracji miejskiej Meknes, obejmującej gminy Meknes, Al Machouar, Ouislane i Toulal, liczyła 632 079 mieszkańców. W 2004 r. liczyło 528.740 mieszkańców, w 2021 r. szacuje się na 720.000. Populacja jest rozłożona na 4 gminy tworzące obszar miejski Meknes w następujący sposób:

Gmina / Koło	1982	1994	2004	2014
Meknes (mun.)	327 933 mieszkańców	430 546 mieszkańców	461 677 mieszkańców	520 428 mieszkańców
Al Machouar-Stinia (mun.)			5 387 mieszkańców	4664 mieszkańców
Ouislane (mun.)		28 694 mieszkańców	47 824 mieszkańców	87 910 mieszkańców
Toul (mun.)	8314 mieszkańców	12 668 mieszkańców	13 852 mieszkańców	19 077 mieszkańców
Miasto Meknes	336 247 mieszkańców	471.908 mieszkańców	528 740 mieszkańców	632 079 mieszkańców

Ta populacja, która pracuje w większości w Meknes, dojeżdża codziennie do centrum miasta, w którym znajdują się prawie wszystkie administracje regionu Meknes-Tafilalet, dzięki nowej firmie zajmującej się transportem autobusów miejskich. Obsługiwane są również przez taksówki. Obszar wiejski jest połączony z miastem siecią transportu autobusowego na obwodzie około czterdziestu kilometrów wokół Meknes. Jest to miasto, w którym przeważają ludzie młodzi, co oznacza, że ​​twórczość artystyczna, a zwłaszcza muzyka, zajmuje tam ważne miejsce. Najpopularniejszym językiem jest marokański darija. Sektory turystyki, rzemiosła i handlu stanowią trzon lokalnej gospodarki iw ostatnich latach przeżyły prawdziwy boom; ma z tym wiele wspólnego renowacja różnych atrakcji turystycznych medyny w Meknes.

Pogoda

Miasto Meknes doświadcza zdegradowanego klimatu śródziemnomorskiego , podlegającego wpływom kontynentalnym w okresie letnim i zimowym. Różnorodność geograficzna regionu sprawia jednak, że każdy z jego obszarów przyrodniczych prezentuje szczególne niuanse klimatyczne.

Reżim termiczny Meknes charakteryzuje odległość do wybrzeży Atlantyku i Morza Śródziemnego, gdzie wysoka amplituda termiczna sięga 25,4  °C . Temperatura miesiąca najcieplejszego waha się od 30  °C do 45  °C , a miesiąca najzimniejszego waha się od 0  °C do 7  °C, ale czasami mróz jest silny, jak na przykład27 stycznia 2005 r.gdzie było -10  ° C .

Ogólnie temperatury różnią się w następujący sposób:

• od stycznia do kwietnia: miesięczny wzrost temperatury jest stopniowy i regularny. Jest rzędu od 1 do 2  ° C / miesiąc;
• od kwietnia do sierpnia miesięczny wzrost rzędu 3 do 5  °C . Maksymalna miesięczna temperatura osiągana jest w sierpniu, tj. 45,6  °C  ;
• od sierpnia do grudnia: spadek o około 2 do 5  °C miesięcznie. Rozkład opadów w ciągu roku charakteryzuje się ulewnymi opadami jesienią, bardzo nieznacznym spadkiem w zimie ze względnym maksimum na początku wiosny.

Lato jest na ogół suche, najważniejszy okres opadów przypada na okres od października do maja, a liczba dni z miesięcznymi opadami deszczu wynosi od 7 do 10 dni. Średnia roczna liczba dni z deszczem szacowana jest na 70 dni, a roczne opady w Meknes wynoszą około 576  mm .

Dane klimatyczne w Meknes (1961-1990).

Miesiąc	Sty.	luty	Marsz	kwiecień	móc	czerwiec	Lip.	sierpień	wrz.	Październik	Listopad	grudzień	rok
Średnia minimalna temperatura ( °C )	4	5.1	6,5	8,9	11,7	15,6	18,4	18,6	16,2	11,9	7,5	4,7	10,8
Średnia temperatura (°C)	9,3	10,7	12,6	15,4	18,8	23,4	27,1	27,2	23,6	18,6	13.2	10.1	17,5
Średnia maksymalna temperatura (° C)	14,6	16,3	18,6	21,9	25,7	31,2	35,8	35,8	31	25,3	18,9	15,5	24,2
Opady ( mm )	84,4	82,4	74,4	48,3	32,6	10,5	2,1	1,9	15,1	43,4	90,6	81,2	566,9
Liczba dni z opadami	9,5	8.1	7,9	6,1	4,3	1,9	1	1,4	3.4	5,6	10.2	8,6	68

Źródło: Obserwatorium w Hongkongu.

Zabytki i ciekawe miejsca

Historyczne dziedzictwo Meknes został uznany jako taki od początku XX th  wieku i jest jednym z pomników, zabytków i obszarów „dziedzictwa narodowego” w Maroku. W XVII -tego  wieku, alawici Sułtan Moulay Ismail zdecydował się Meknes jeden z najpiękniejszych i najbardziej wpływowych miast cesarskich w Maroku. Do dziś, chroniony przez około czterdzieści kilometrów murów, zachował imponujące zabytki, w tym wiele meczetów, dzięki którym zyskał przydomek „miasta stu minaretów” . Wśród nich, Wielki Meczet, założony prawdopodobnie w XII -tego  wieku, jest niezwykłe dla jej bram z pięknymi rzeźbionymi zadaszenia. Jej medyna i pozostałości pałacu królewskiego sprawiły, że Meknes zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Historyczny pomnik

• Mauzoleum Moulay Ismaïl  : zbudowane przez Ahmeda Eddahbi, otwarte dla nie-muzułmanów. Mieści grób Mulaja Ismaïla .
• Nejjarine Mosque: Mosque z X XX  wieku, w samym sercu medyny.
• Wielki Meczet założony w XI -tego  wieku przez Almorawidów  ; ma jedenaście drzwi i sto czterdzieści trzy łuki.
• Meczet Jamaï Roua: zbudowany w 1790 roku przez Sidi Mohameda ben Abdellaha .
• Mauzoleum Szejka El Kamela: zbudowane przez Sidi Mohameda ben Abdellaha , mieści grób El Hadi Benaïssa, założyciela bractwa Aïssaoua.

Muzea i medresy

• Muzeum Dar Jamaï  : miejsce, które świadczy o marokańskiej wyższej burżuazji. Pod koniec XIX -go  wieku. Od 1926 roku został przekształcony w muzeum sztuki marokańskiej i etnograficznej.
• Medersa Bou Inania  : instytut teologiczny założony przez sułtana Abou Hassana Mariniego (1331-1351). Posiada patio i piętro zawierające dwadzieścia sześć pokoi tolbas (studenckich).
• Medersa Filalia: budynek edukacyjny i sakralny, wybudowany w 1789 roku przez Moulay Ismaïl .
• Muzeum ceramiki Rif.

Atrakcja turystyczna

• Koubat Al Khayatine (sala ambasadorów): pawilon, w którym sułtan Moulay Ismaïl przyjmował zagranicznych ambasadorów i emisariuszy.
• Bab El Khemis  : duże drzwi bogato zdobione z XVII -tego  wieku.
• Bab Berdaine: majestatyczna brama budowana przez Mulaj Ismail w XVII -tego  wieku.
• Dar El Beida: alawici pałac XIIX th  wieku zbudowany przez sułtana Sidi Mohamed Ben Abdellah . Dziś mieści się w nim Królewska Akademia Wojskowa w Meknes .
• Fandouk El Hanna: kompleks kulturowy. Własność Habousa .
• Ksar Mansour: pałac i strych. Domena publiczna.
• Le Haras: utworzony w 1914 roku jako wojskowy zakład przebudowy. W 1947 roku stał się ośrodkiem hodowli koni.
• Hri Souani, czołgi, strych i stajnie: gigantyczny zespół architektoniczny zbudowany przez Moulay Ismaïl . Przeznaczony był do przechowywania żywności, wody i koni.
• Sahrij Souani lub Agdal Basin: duży zbiornik akumulacyjny o długości 319  m i szerokości 149  m , jego głębokość przekracza dwa metry. Został zbudowany przez Moulay Ismaïl w celu nawadniania ogrodów Meknes i stanowi rezerwat wody dla medyny.
• Habss Qara  : więzienie (podziemny silos) nosi imię Qara, portugalskiego architekta i więźnia.

Najsłynniejsze zabytki historyczne

• Pałac Dar El Makhzen: znajduje się w gminie miejskiej El Mechouar Stinia. Graniczy z 2 km korytarzem  utworzonym przez dwie imponujące ściany. Był to oficjalny pałac Mulaja Ismaïla .
• Bab Mansour  : to jedno z najpiękniejszych dzieł Mulaja Ismaïla . Ukończone w 1732 roku. Proporcje tych drzwi są majestatyczne. Przez jego łuk dotrzesz do okazałych budowli cesarskiego miasta. Brama Bab Mansour jest najbardziej imponująca w Maroku, a nawet w Afryce Północnej.
• Jardin Lahboul: znajduje się w medynie w gminie miejskiej Al Ismaïlia. Zawiera zoo i teatr na świeżym powietrzu. Ogród może służyć do rozrywki i wypoczynku.
• Królewskie pole golfowe  : położone w obrębie murów Moulay Ismaïl, ma dziewięć dołków. Jest częścią gminy miejskiej El Mechouar Stinia. W 1971 roku został przekształcony w pole golfowe. Można tu uprawiać ten sport nocą.
• Stanowisko archeologiczne w Volubilis  : luków miasta z III th  wieku  przed naszą erą. AD jako placówka punicka rozwijała się szybko od momentu wkroczenia w fałd rzymski, osiągając obszar ponad czterdziestu hektarów.

Imprezy i festiwale

• Luty/marzec: meknassie etap Maroko Tennis Tour na torze ATP Challenger .
• Marzec: śródziemnomorskie dni drzew oliwnych.
• kwiecień: Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Meknes (FICAM) .
• kwiecień/maj: międzynarodowa wystawa rolnicza w Maroku (SIAM).
• Czerwiec: narodowy festiwal teatralny w Meknes.
• Lipiec: Festiwal Volubilis - Meknes.
• Wrzesień: Festiwal Fantazji.
• od 12 do 18 września 2011 : międzynarodowy festiwal „FreestyleMaroc Urban Dance N° 8”.
• od 14 do 16 października 2011 : narodowy festiwal Aissawy.

Kino

• Kino Camera w Hamrii, wpisane do inwentarza zabytków (z freskami z lat 30. i 50. XX wieku).
• Kino ABC w Hamrii.
• Kino Dawliz 3D w Bou Amaier (nieczynne).
• Cinema Rif, w nowym Mellah (zamknięte).
• Kino Apolo w Rouamzine (nieczynne).
• Cinéma Mondial, w Rouamzine (nieczynne).
• Kino Imperium w Hamrii (Zniszczone).
• Kino Regent w Hamrii (Zniszczony).

Co roku odbywa się Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Meknes , uważany za jedyny w swoim rodzaju w Afryce i świecie arabskim. Zróżnicowany program (manga, bajki arabskie lub afrykańskie), wielkie nazwiska ( Michel Ocelot …) i obniżone ceny umożliwiły wielu meknassis odkrycie animowanego kina. Ten ostatni odbywa się we francuskim instytucie miejskim, znanym z dynamizmu. Przyciąga do miasta wiele grup, w tym Dionysos, Gnawa Diffusion, Kaolin, Dar Dmana itp.

Film Angélique et le Sultan ( 1968 ) to film fabularny, którego wydarzenia rozgrywają się w Meknes za panowania Ludwika XIV .

Gospodarka

Meknes to przede wszystkim miejscowość turystyczna. Infrastruktura hotelowa w ostatnich latach szybko się rozwinęła, podobnie jak tradycyjnych pensjonatów zwanych „  riadami  ”. Miasto słynie z bardzo bogatego rzemiosła , którego know-how jest zazdrośnie strzeżone i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Meknes jest również bogaty w rozwinięte rolnictwo. wkwiecień 2019, w swojej strategii rozwoju turystyki Rada Turystyki Prefektury Meknes (CPT) uruchamia „VisitMeknes”, aplikację mobilną przeznaczoną dla turystów.

Dziś Meknes stało się nowym ośrodkiem dla dostawców motoryzacyjnych. Od 2016 roku w mieście otwarto kilka fabryk, takich jak Yazaki , Delphi , Yura i Lear Corporation …, które są rozmieszczone w różnych strefach przemysłowych w mieście. Nie zapominając o tym, że Meknes ma 3 strefy przemysłowe : Mejjat, Sidi Slimane Moul Lkifane i dobrze wyposażoną strefę Agropolis, która jest największą strefą przemysłową w regionie, posiada również 6 okręgów przemysłowych: AIN SLOUGUI ( 18 ha), droga MY DRISS (40 ha), LAFARGE CIMENTS (300 ha), SIDI SAID (13 ha) droga EL HAJEB (120 ha), droga AGOURAI (13 ha); oraz 2 strefy aktywności komercyjnej (Oujah Arouss i Borj My Omar). Obejmują łącznie 231 zakładów przemysłowych w 2018 roku. Nowa strefa przemysłowa planowana jest w dzielnicy Ouislane na 65 ha. W ten sposób jest pozycjonowane jako miasto z najbardziej uprzemysłowionymi terenami w regionie Fez-Meknes ; W Agropolis z pewnością przyczyni się do realizacji projektu Meknes, która szybko staje się głównym ośrodkiem gospodarczym, w pobliżu autostrady Oujda-Casablanca.

Miasto działa zatem jako krajowe centrum rolnicze i posiada strefę przemysłową o powierzchni 140 hektarów przeznaczoną dla sektora rolno - spożywczego , a także kilka dużych grup w sektorze w Maroku, takich jak LCM-Aïcha i Les Huileries de Meknès. Miasto jest także gospodarzem Międzynarodowej Wystawy Rolniczej w Maroku (SIAM), corocznego spotkania, które przyciąga ponad milion odwiedzających, oprócz tego, że służy jako siedziba regionalnych instytucji rolniczych (Regionalna Dyrekcja Rolnictwa i Izba Rolnicza Fès-Meknes regionalnym , Regionalnym Centrum Badań Agronomicznych) i krajowym ( Narodowa Szkoła Rolnicza w Meknes ). Viti-uprawa winorośli basenu Meknes jest najważniejsze w Maroku.

Planowanie miasta

Lista dzielnic

20 sierpnia Agdal Al Bassatine Al Manar Stara Medyna Bassatyna Bab El Chmis Bel Air Piękny widok (1, 2 i 3) Berrima Bni-Mhmmed Borj Meshqoq Borj Moulay Omar (weterani) Kamilia

Diour Jedad Diour Salam Dkissa El Hedim (Kwadrat) El Malah Lakdim El Mansour (1, 2, 3 i 4) El Menzeh Ennasre Hamria (nowe miasto) Salam z siana Hacjenda Hay El Fakharin Siano Moulay Smail

Kasbat Hadress Marjane Mellaha Neejarine Ouislane (gmina) Parada Przyjemność Riad (¤) Roua Rouamzine Sbata Sidi Amar

Sidi Baba Sidi Bouzekri Sidi Said Tuargua Toulal (gmina) Volubilis Wjeh Arouss Zerhounia Zehoua Zitoune

Infrastruktura drogowa

Miasto przecinają 2 drogi krajowe: N6 (Rabat-Oujda) i N13, kilka dróg regionalnych i prefekturalnych. jest również połączony z siecią autostrad, w szczególności z A2, dwoma węzłami: Meknès-est i Meknès-Ouest. i wkrótce zostanie połączona z Béni mellal i Marrakeszem nową, oficjalnie zaplanowaną autostradą, planowane jest również połączenie autostradowe z Tanger-Tetouan .

Miasto Meknes ma kilka bulwarów i alej, z których najważniejsze to:

• Bulwar Królewskich Sił Zbrojnych
• Bulwar Hassana II
• Bulwar Mohameda V
• Bulwar Mohameda VI
• Avenue Allal Ben Abdellah
• Bulwar Nehrou
• Boulevard Moulay youssef
• Avenue Yacoub El Mansour (Gouraud)
• Aleja Hassana 1er
• Avenue Bir Anzarane
• Aleja Narodów Zjednoczonych
• Duży pas
• Avenue Farid EL Ansari (ex. Zitoune)
• Avenue Abdelkarim El Khattabi
• Bulwar Mohameda Benzidane
• Aleja Essaadiyine
• Aleja Annassra
• Aleja ze stacji
• Avenue Allal El fassi
• Avenue Khalid Ibn Alwalid

Infrastruktura hotelowa

W 2018 r. na terenie aglomeracji funkcjonowało 95 obiektów turystycznych, których oferta turystyczna liczyła 4693 miejsc noclegowych, w tym: 7 hoteli 4*, 9 hoteli 3*, 5 hoteli 2*, 4 hotele 1*, 5 rezydencji hotelowych, 16 48 pensjonatów.

Sport

Piłka nożna

Club Omnisports De Meknès (CODM) jest jedynym klubem reprezentującym miasto w mistrzostwach Maroka. Zdobywca Pucharu Tronu w 1966 i finalista w 1981 i 2011, zdobył mistrzostwo Maroka w piłce nożnej w 1995 i dotarł do ćwierćfinału Afrykańskiej Ligi Mistrzów w 1996, a także udział w Pucharze CAF w 2005 i 2012.

Gra w piłkę ręczną

Sekcja piłki ręcznej CODM jest jedną z wielu innych sekcji CODM, klubu wielosportowego Meknes. To najbardziej utytułowana sekcja klubu: trzykrotny mistrz Maroka (1984, 2001, 2006) i trzykrotny wicemistrz (2007, 2009, 2011) oraz dziewięciokrotny zdobywca Pucharu Tronu (1983, 1989, 1995, 1996, 1998, 2000, 2002, 2007, 2009) i finalistka w 2011 roku.

Koszykówka

• Mężczyźni:

CODM (sekcja koszykówki) przeniósł się do pierwszej ligi w 2013 roku.

• Kobiety:

CODM (sekcja koszykówki) jest najbardziej utytułowanym marokańskim klubem koszykówki; jest piętnastokrotnym mistrzem Maroka (1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1995, 2013 i 2014) oraz ośmiokrotnym zdobywcą Pucharu Tronu (1985, 1986 , 1988, 1989, 1990, 1994, 2013 i 2014).

Siatkówka

CODM (sekcja siatkówki) była 6-krotnym mistrzem Maroka i 5-krotnym mistrzem Pucharu Tronu ; klub zdobył superpuchar w 2011 roku.

Tenis stołowy

CODM zdołał podwoić się w 2013 roku, zdobywając mistrzostwo i puchar tronu. Historycznie CODM wygrał 10 razy mistrzostwo, 10 razy Puchar Tronu i 6 razy Superpuchar. Klub raz zajął 3. miejsce w Pucharze Klubu Afryki.

Pływanie

CODM to najbardziej utytułowany marokański klub pływacki.

Infrastruktura sportowa

• Etapy i kompleksy
  • Stadion Honorowy Meknes (dwadzieścia pięć tysięcy miejsc, piłka nożna )
  • Stadion 20 sierpnia ( lekkoatletyka )
  • Stadion tenisowy Meknes Tennis Club (dziesięć kortów, kort centralny z 1500 miejscami)
  • Kompleks Club CODM (tysiąc miejsc, pływanie )
  • Ludipark ( karting )
  • Golf Royal de Meknès (w tym dziewięć dołków)
  • Akademia Klubu Jeździeckiego
  • Basen Pokoju (basen olimpijski 50  m , 25  m , trampolina 10  m )
  • Hipodrom Meknes (tysiąc miejsc)

• Zadaszone pokoje
  • Al Massira Room ( koszykówka , piłka ręczna , tenis stołowy )
  • Sala Sidi Baba ( siatkówka )

Edukacja

Szkoły i uczelnie wyższe

Wydziały	Szkoły i instytuty publiczne	Szkoły i instytuty prywatne
Wydział Literatury i Nauk Humanistycznych Wydział Nauk Wydział Nauk Prawnych, Ekonomicznych i Społecznych Wydział Stomatologii (w trakcie tworzenia)	Krajowa Szkoła Biznesu i Zarządzania (ENCG, Uniwersytet Moulay-Ismaïl ) Wyższa Szkoła Normalna (ENS, Uniwersytet Moulay-Ismaïl ) Narodowa Szkoła Sztuki i Rzemiosła (ENSAM , Uniwersytet Moulay-Ismaïl ) Wyższa Szkoła Technologiczna w Meknes (ESTM , Uniwersytet Moulay-Ismaïl ) Narodowy Instytut Nauk Stosowanych (INSA, Uniwersytet Moulay-Ismaïl ) (w trakcie tworzenia) Narodowa Szkoła Rolnicza w Meknes (ENAM) Wyższy Instytut Zawodów Pielęgniarek i Technik Zdrowotnych - Meknes (ISPITS) Centrum BTS (Moulay-Ismaïl High School) Ośrodek doskonalenia nauczycieli (CFI) Regionalne centrum edukacyjne (CPR) Instytut Kształcenia Techników Architektury i Urbanistyki (IFTAU) Instytut techników specjalizujących się w inżynierii wiejskiej i topografii (ITSGRT)	Szkoła Biznesu i Informatyki (HECI) Meknes Wyższa Szkoła Rachunkowości i Studiów Finansowych (HECF) Meknes Graduate School of Business Engineering Sciences (ESSIC) Technikum Informatyki Biznesowej i Elektroniki (ETIGE) Wyższa Szkoła Zarządzania Komputerowego i Audiowizualnego (ESIMAV) Podyplomowa Szkoła Informatyki i Finansów (ESIF) Wyższa Szkoła Inżynierii Komputerowej i Zarządzania Prywatnego (ESTEP) Meknes MULTIHEXA Kanadyjska Szkoła - Meknes (MHM) Europejska Szkoła Nauk Technologicznych i Informatyki Stosowanej (Cenec Group Spain) Francuska Szkoła Edukacji Technicznej (EFET) Meknes Szwajcarska Szkoła Biznesu (Le CAP) Instytut Chemii Stosowanej Polimerów (ICPA) Instytut Kształcenia Zawodów Zdrowotnych (IPFOPS) Specjalistyczny Instytut Technologii Stosowanych i Zarządzania (ISTAG) Specjalistyczny Instytut Technologii Stosowanych (ISTA) Akademia informatyczna Meknes (ITLAM)

Zajęcia przygotowawcze do szkół inżynierskich	Zajęcia przygotowawcze dla dużych szkół biznesu i zarządzania ( ENCG , ISCAE )	Szkoły wojskowe	Instytut Badawczy
Omar Ibnou Al Khattab Liceum Referencyjne Liceum	Szkoła średnia Moulay-Ismaïl Cpge Herzing Cpge Ibn Ghazi	Królewska Akademia Wojskowa w Meknes Pancerne Centrum Szkoleniowe Królewskich Sił Zbrojnych (CIB) Centrum Szkolenia Wojsk Powietrznodesantowych (CI/TAP)	Regionalne Centrum Badań Rolniczych w Meknes (Narodowy Instytut Badań Rolniczych - INRA)

Szkoły średnie education

Kwiaty Liceum Liceum Paula-Valéry'ego Liceum Ouad El Makhazin (Ouislane) Szkoła średnia La Source Blue B Liceum Mohameda 5 (Ouislane) Szkoła średnia im. Moulay Ismaila (BTS + CPGE) Liceum Imama El Ghazali Liceum Lalla Amina Omar Ibn Al Khattab High School (CPGE - Zajęcia przygotowawcze MP / PCSI) Liceum Kasbat-Hadrach (powiat Agdal) Liceum Ibn El Haytama Liceum Referencyjne (CPGE - Zajęcia przygotowawcze) Abd Rahmane Ben Zidane Liceum Liceum Mohammeda El-Meknasiego (dystrykt Sidi Amrou) Liceum Manhala Al-Maarifa

Liceum w Zytunie Liceum Massira-Khadrae (Abdel jalil) Liceum Anassiego (Bd Mohamed 6) Szkoła średnia w Badr Liceum Emepepe Tarik Ibn-Ziad Liceum (Basatyna) Liceum Al-Mammunia Liceum Larraichi Liceum Le Tremplin des Rossignols (Mansour) Liceum El Manfalouti (Siano Salam) Doskonałość etykiety szkoły średniej Liceum Emila Szkoła średnia Talai Al-Ghad Liceum Belle-Vue Liceum La Préference Liceum Draoui (Route d'Agourai) Liceum Gustawa Eiffla

Transport

W mieście

• Miasto ma dwa rodzaje taksówek: małą, niebieską, do podróży po mieście i dużą, szarą, do podróży międzymiastowych; małe kosztują mniej niż duże, ale duże mogą przewozić więcej pasażerów w tym samym czasie.
• Firma transportu miejskiego z Meknes (Citybus) ma nowy park i obsługuje całe miasto i jego obrzeża.
• Tramwaj jest obecnie planowane, aby służyć miasto.

Dostęp

• W mieście znajdują się dwie stacje kolejowe: stacja Meknès-Ville i stacja Meknès-Amir Abdelkader . Największy jest ten z Meknes-ville; znajduje się w dzielnicy nowego miasta Hamria , która docelowo zostanie podłączona do TGV.
• Najbliższe lotnisko cywilne to Fès - Saèss International Airport (ICAO: GMFF).
• Dla tych, którzy chcieliby zwiedzić okolicę, w pobliżu Maleh znajduje się przystanek autobusowy; W pobliżu stacji kolejowej Meknes-Ville, w nowym mieście, Hamria, znajduje się również dworzec autobusowy CTM ( Compagnie de Transports au Maroc ).

Sztuka

• Francuski malarz Eugène Delacroix podczas swojej Podróży w Afryce Północnej przebywał w Meknes i tam znalazł inspirację do malowania swoich dzieł:
  • Fantasia lub gra proszku przed wejściem do miasta Méquinez (1832, Luwr )
  • Sułtan Maroka Abd Al-Rhaman w otoczeniu straży opuszcza swój pałac w Meknes (1845, Musée des Augustins de Toulouse )
  • Arabowie grający w szachy (ok. 1847-1848, National Gallery of Scotland , Edynburg )
  • Żydowscy Muzycy Mogador (Muzeum Luwr)
  • A także kilka rysunków z jego Album du Maroc (muzeum w Luwrze)

Osobowości związane z miastem

• Ernest-Henri David (1884-1981), francuski wykonawca robót publicznych, przewodniczący Mieszanej Izby Rolniczo-Handlowo-Przemysłowej regionu Meknes w latach 1922-1932;

• Ismaïl ben Chérif - Moulay Smail (1645-1727), jest królem i sułtanem Maroka, który uczynił Meknes swoją stolicą administracyjną;
• Ahmed ben Ismaïl (1677-1729), urodzony w Meknes sułtan Maroka z dynastii Alaouite;
• Abdallah ben Ismaïl - Moulay Abdellah (1694-1757), sułtan Maroka z dynastii Alaouite urodzony w Meknes;
• Sidi Kaddour El Alami (1742-1850), autor gatunku Melhoun i założył suficką Zaouia Alamiyyin w Meknes;
• Abderrahman El Mejdoub ( 1504-1569 ), popularny poeta suficki z rodziny Amazigh z Sanhadja, urodzony sikora (zemmour) pochowany w Meknes;
• Youssef ben Hassan - Moulay Youssef ben Hassan (1881-1927) sułtan dynastii Alaouite urodzony w Meknes. Panował od 1912 aż do śmierci i był drugim sułtanem sprawującym urząd w okresie francuskim;
• David Hassine (1722-1792), rabin i poeta, uważany jest za największego z żydowskich poetów Maroka;
• Mohamed ben Issa (1465-1526), ​​marokański Wali i założyciel Triqa Issawiya. Uważany jest za patrona miasta Meknes;
• Mattéo Brondy (1866-1944), malarz, który mieszkał 16 lat w Meknes;
• Paul Caillat (1874-1947), polityk francuski, były burmistrz Gap ( Hautes-Alpes ) i zastępca Hautes-Alpes, zmarł w Meknes;
• Aline Réveillaud de Lens (1881-1925), francuska pisarka i malarka, która mieszkała i tworzyła swoje prace w Meknes;
• Rephaèl Baroukh Toledano (1890-1970), naczelny rabin i przewodniczący sądu rabinackiego Meknes, urodzony w Meknes, mieszkał tam do 1964, zanim wyemigrował do Izraela;
• Haj Houcine Toulali (1924-1998), muzyk marokański znany jako przedstawiciel sztuki Melhouna urodzonego w Meknes;
• Chalom Messas (1909-2003) Naczelny Rabin Jerozolimy urodzony w Meknes;
• Michel Jobert (1921 - 2002), polityk francuski , urodzony w Meknes;
• Jean Charles L'officier (1913-1974), prezes i założyciel CADEM w Meknes, Lafarge Maroc;
• Mustapha Tounsi (1939-2018), oficer ALN i algierski pisarz, żył 10 lat;
• Hakima Himmich (1944-), marokański lekarz, prezes ALCS (Stowarzyszenia Walki z AIDS);
• Bernard Lugan (1946-), historyk urodzony w Meknes;
• Corine Sylvia Congiu ( 1953- ), współczesna artystka urodzona w Meknes;
• Salaheddine Mezouar ( 1953- ), były minister spraw zagranicznych i współpracy od 2013 r.;
• Guy de Kerimel (1953-), biskup Grenoble, urodzony w Meknes;
• Souad El Alaoui Ben Hachem (1955-), pisarz marokański, urodzony w Meknes;
• Rajae Benchemsi (1957-), literat urodzona w Meknes;
• Brigitte Deydier (1958-), francuska judoka, trzykrotna mistrzyni świata, urodzona w Meknes;
• Fatima Jebli Ouazzani (1959-), marokańsko-holenderska dziennikarka, scenarzystka i reżyserka, urodzona w Meknes;
• Arie Dery (1959) izraelski polityk, minister spraw wewnętrznych urodzony w Meknes;
• Ruth Elkrief (1960-), francuska dziennikarka urodzona w Meknes, jej stryjeczny dziadek Chalom Messas był naczelnym rabinem Maroka i naczelnym rabinem Jerozolimy  ;
• Anouar Kbibech (1961-), przewodniczący francuskiej Rady ds. Kultu Muzułmańskiego (2015-2017);
• Driss Roukhe (1968-), aktor i reżyser urodzony w Meknes;
• Faouzi Bensaïdi (1967-), reżyser urodzony w Meknes;
• Driss Maazouzi , (1969-), sportowiec urodzony w Meknes;
• Hamadi Hamidouch (1942-), trener i były piłkarz CODM i reprezentacji Maroka urodzony w Meknes;
• Philippe Perrin - (1963), francuski astronauta;
• Abdeljalil Hadda (1972-), piłkarz marokański, urodził się w Meknes;
• Naima El Bezaz (1974-), holenderska pisarka urodzona w Meknes.

Współpraca bliźniacza i partnerstwa

•  Nîmes  ( Francja ), od 2005 r.
•  Ałmaty  ( Kazachstan )
•  Reims  ( Francja ), od 2011
•  Cenon  ( Francja ), partnerstwo kulturalne od 2012 r.
•  Franceville  ( Gabon ), od 2013 r.
•  Huizhou  ( Chiny ), od 2010 r.
•  Tulkarm  ( Palestyna ), od 2017
•  Béja  ( Tunezja ), od 2012 r.
•  Châlons-en-Champagne  ( Francja ), od 2008
•  Bourg-en-Bresse  ( Francja ), od 2019 r.
•  Bolonia  ( Włochy ), od 2020 r.

Galeria

• Widok na Meknes.

• Pałac królewski .

• Bab Moulay Ismail .

• Bab Mansour el Aleuj .

• Bab Mansour el Aleuj .

• Bab Mansour el Aleuj .

• Bab Berdaine .

• Minaret Medresy Bou Inania .

• Medresa Bou Inania.

• Szczegół kaligrafii kufi w Medresa Bou Inania.

• Widok na dziedziniec Medresy Bou Inania.

• Kaligrafia, Medresa Bou Inania.

• Kaligrafia i mozaika, Medresa Bou Inania.

• Kaligrafia, Medresa Bou Inania.

• Dar el-Ma.

• Stodoły Mauzoleum Moulay Ismal .

• Sufit Mauzoleum Mulaja Ismaïla .

• Mauzoleum Mulaja Ismala .

• Mozaika placu El-Hédime.

• Mozaika placu El-Hédime.

• Ratusz w Meknes.

Bibliografia

1. Jean-Marc Largeaud „  Miejskie przemoc, Maroko 1956  ”, Annales de Bretagne et des Pays de l'Ouest. Anjou. Maine. Poitou-Charente. Touraine , n os  123-2,28 lipca 2016, s.  107–129 ( ISSN  0399-0826 , DOI  10.4000 / abpo.3306 , czytaj online , dostęp 6 maja 2020 r. )
2. „  Rada Prefektury Turystyki Meknes – CPT Meknes  ” (dostęp 28 kwietnia 2020 r. )
3. Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO , „  Historyczne miasto Meknes  ” , w Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO (dostęp 16 kwietnia 2020 r. )
4. "  RGPH 2014 | Pliki do pobrania | Strona instytucjonalna Wysokiej Komisji Planowania Królestwa Maroka  ” , pod adresem www.hcp.ma (dostęp 9 listopada 2015 r. )
5. Tarik Hari , „  Fès-Meknes: rolniczy ośrodek w sercu Maroka  ” , na LesEco.ma ,6 września 2016(dostęp 28 kwietnia 2020 )
6. L’Usine Nouvelle , „  Maroko: wkrótce pierwsza fabryka południowokoreańskiego producenta kabli Yura Corporation w Meknes – L’Usine Maroc  ”, L’Usine nouvelle ,7 lipca 2016( przeczytaj online , skonsultowano 30 kwietnia 2020 r. )
7. L'Usine Nouvelle , „  Yazaki inauguruje swoją trzecią marokańską fabrykę w Meknes - L'Usine Maroc  ”, L'Usine nouvelle ,21 marca 2016( przeczytaj online , skonsultowano 30 kwietnia 2020 r. )
8. „  10 najlepszych miast Lonely Planet do podróży w 2019 roku  ” , na www.msn.com (dostęp 4 maja 2020 r. )
9. "  Meknes: miasto o wielkim historycznym potencjale do promocji  " , na francuskiej Hespress ,20 stycznia 2020 r.(dostęp 29 kwietnia 2020 )
10. “  Turystyka: Meknes pozostaje miastem przejścia!  » , O L'Opinion Maroc (dostęp 29 kwietnia 2020 )
11. „  Jedenaście jednostek turystycznych w budowie w Meknes  ” , na http://laquotidienne.fnh.ma (dostęp 30 kwietnia 2020 )
12. (Impr. Bonechi , Le livre d'or du Maroc , Raimage, 1993) ( ISBN  88-7009-841-9 i 978-88-7009-841-9 , OCLC  929572835 , czytaj online ) , s.  15
13. (w) „  Historyczne miasto Meknes  ” na unesco.org (dostęp 22 lipca 2021 )
14. Nadia Kaaouas, „  Linguistic ambiwalence about the translation of the Amazigh toponimy of Morocco  ” , na https://www.cairn.info/ ,2 lutego 2020(dostęp 18 kwietnia 2020 )
15. „  Het 5e Wereld Amazigh Congres wordt in Meknes of in Tizi Wezzu gehouden  ” , na amazightvmedia.com (dostęp 18 kwietnia 2020 r. )
16. (ar + fr + ber) „  Le Monde Amazigh n°106  ” [.pdf], http://amadalamazigh.press.ma/ , Le Monde Amazigh ,Marzec 2009(dostęp 18.04.2020 ) , s.  17
17. Voltaire, Wszystkie Dzieła Woltera , Fundacja Woltera ,1968, lot. 101, Korespondencja XVII, pismo D6708
18. „  Królewski impuls dla medyn: jaki wpływ na stolicę izmailitów  ” , o The Economist ,25 października 2018(dostęp 20 kwietnia 2020 )
19. „  Maroko regionów: Meknes: stolica izmailitów  ” , http://albayane.press.ma/ , Al Bayane ,22 sierpnia 2010(dostęp 20 kwietnia 2020 )
20. Anastase Goudal, Historia misji franciszkańskiej w Meknes i początki kultu maryjnego , Imprimerie Laboureur Et Cie,1955, 98  s. ( ISBN  978-2-402-19113-5 )
21. Ziad Elmarsafy, „Dionizos w Meknes: bogowie, ciała i miasto w Miloudi Chaghmoum”, Trasy [Online], 2012-3 | 2013, opublikowano 01.12.2012, skonsultowano 20.04.2020. URL: http://journals.openedition.org/itineraires/994; DOI: https://doi.org/10.4000/itineraires.994
22. Mohamed Méouak , Geneza miasta islamskiego w al-Andalus i w Zachodnim Maghrebie , Casa de Velázquez,1998, 402  s. ( ISBN  978-84-86839-89-5 , czytaj online )
23. Anastase Goudal , Historia misji franciszkańskiej w Meknes i początki kultu Matki Boskiej , reedycja cyfrowa FeniXX,1 st styczeń 1955( ISBN  978-2-402-19113-5 , czytaj online )
24. Granice Muzeum. and No Frontiers., Andaluzyjskie Maroko: odkrywanie sztuki życia. ,2015( ISBN  978-3-902782-31-1 i 3-902782-31-5 , OCLC  857904262 , czytaj online )
25. Maurice Arama , „Podróż” , w Delacroix, podróż do Maroka ,1999, s.  56( Alaouij 1999 ).
26. str.  3 słownika rzeczowników własnych Le Petit Robert
27. Marguerite Rollinde, Marokański ruch praw człowieka: między konsensusem narodowym a zaangażowaniem obywatelskim , Karthala, 2002, s.  61 i uwaga.
28. Populacje prawne
29. (fr) (ar) [PDF] „Królestwo Maroka – Wysoka Komisja Planowania – 2004 – Spis ludności i mieszkań z 2004 r. – Legalna ludność Maroka” , strona internetowa Wysokiej Komisji Planowania Królestwa Maroko, hcp.ma
30. http://www.ondh.ma/Pdf_doc/demographieA4corrige.pdf
31. Monografia Stacji Meteorologicznej Meknes
32. „  Climatological Information for Meknes, Maroko  ” , Obserwatorium w Hongkongu , 1961-1990 (dostęp 7 listopada 2013 )
33. Monografia turystyczna Meknes Tafilalet (DRTM / 2001)
34. Oficjalna strona: minculture.gov.ma: Zabytki, miejsca i strefy sklasyfikowane jako „dziedzictwo narodowe” (fr) / (arab.)
35. "  Miasto Meknes od - Turystyka  " , na www.meknes.ma Urban Gmina Meknes (konsultowane z 30 listopada 2012 )
36. Lahcen Daaïf, „Inskrypcje Bâba Mansura al-'ilj”, al-Qantara, 2 (2013), s. 243-266
37. „  Uruchomienie aplikacji mobilnej dla odwiedzających Meknes  ” , na Al HuffPost Maghreb ,15 kwietnia 2019 r.(dostęp 16 kwietnia 2019 )
38. "  AGROPOLIS MEKNES - FÈS-MEKNES  " , na www.zonesindustrielles.ma (dostęp 28 kwietnia 2020 )
39. „  Izba Rolnicza regionu Fès-Meknes  ” (dostęp 4 maja 2020 r. )
40. "  INRA | Regionalne Centrum Badań Agronomicznych w Meknes  ” (dostęp 4 maja 2020 r. )
41. Oficjalna strona klubu tenisowego Meknes
42. http://www.sorec.ma/fr/hippodromes/
43. "  Gmina chce wolnej strefy - LesEco.ma  " , na LesEco.ma ,8 maja 2018(dostęp 3 września 2020 r . ) .
44. www.ispitsme.com
45. Roselyne de Ayala i Jean-Pierre Guéno , Najpiękniejsze opowieści podróżnicze , Éditions de la Martinière ,8 października 2002 r.
46. https://www.yabiladi.com/articles/details/102382/maroc-italie-meknes-bologne-scellent-convention.html

Linki zewnętrzne

• Ewidencja organów  :
  • Plik wirtualnego organu międzynarodowego
  • Biblioteka Kongresu
  • Identyfikator WorldCat
  • ŚwiatKot
• Zasoby dotyczące sztuk pięknych  :
  • (w)  Grove Art Online
• Zasoby muzyczne  :
  • (pl)  MusicBrainz
• Uwagi w ogólnych słownikach lub encyklopediach  :
  • Encyklopedia Britannica
  • Encyklopedia Universalis
  • Gran Enciclopèdia Catalana
• Strona z marokańskiego Ministerstwa Komunikacji na
• Strona o Meknes na liście światowego dziedzictwa UNESCO
• Bibliografia na temat miasta