Qays ibn Sa'd (arab. قيس بن سعد قيس) zajmuje czołową pozycję w islamie. Uważany za jednego z największych przywódców armii muzułmańskiej, Qays ibn Sa'd jest znany ze swojej niezłomnej obrony w bitwie. Pragnienie oczyszczenia duszy przyniosło mu zaszczyt bycia jednym z wielkich towarzyszy islamskiego proroka Mahometa. Qays był także jednym z najwierniejszych towarzyszy Alego ibn Abi Taliba [1] [2].
Qay ibn Sa'd urodził się w Medynie w czasach Mahometa. Jego ojcem był Sa'd ibn ibn Ubadah, przywódca plemienia Khazraj (plemienia znanego ze swojej hojności). Zanim przeszedł na islam, ibn Sa'd z Qay był tak przebiegły, że nikt nie mógł go pokonać. Użył swojego sprytu, aby ominąć mieszkańców Medyny i jej okolic.
Po przejściu Sa'd na islam przedstawił Qays Mahometowi. Powiedział Muhammadowi,
- Od teraz jest twoim sługą. Mahomet był zadowolony z cech, które posiadał Qays. Qays następnie usiadł obok niego. Mohammed powiedział następnie Qaysowi:
„To miejsce zawsze będzie Twoje do końca życia”. Kiedy Qays przyjął islam, całkowicie zmienił swoje życie, postawę, wizję i usposobienie. Dzięki islamowi Qays nauczyli się szczerze traktować ludzi i nie uciekać się do oszustwa. Zrezygnował z całej przebiegłości w kontaktach z ludźmi i poświęcił się staniu się prawdziwym i szczerym muzułmaninem. Jednak były chwile w jego życiu (w trudnych sytuacjach), kiedy kusiło go, by użyć swoich sprytnych zdolności do oszukiwania ludzi. Ale szczerość Qaysa wobec religii islamu pomogła mu przezwyciężyć pokusy. Sam Qays oświadcza:
„Bez islamu użyłbym podstępu, aby przechytrzyć wszystkich Arabów”. ; „Gdybym nie słyszał, jak Prorok mówi, że przebiegłość i oszustwo żyją w piekle, byłbym najbardziej zręcznym człowiekiem w narodzie”.
Qays otrzymał tytuł al-Ansari. Al-Ansari oznacza asystenta. Charakterystyka Qays
Rodzina de Qays była znana ze swojej hojności. Nawet Mahomet pogratulował im, mówiąc:
„Szczodrość jest dominującą cechą tej rodziny”. Przedislamski arabski zwyczaj polegał na tym, że bogaci ludzie wynajmowali miejskiego woźnego (spikera), który w ciągu dnia stał na wysokim miejscu i wzywał gości i przechodniów, aby przychodzili do ich domów, aby zjeść i odpocząć. Nocą miejscy krzykacze rozpalali ognisko, aby kierować nieznajomych do miejsc, w których podawano jedzenie. Mieszkańcy przedislamskiej Arabii powiedzieli:
„Kto lubi tłuste mięso, powinien udać się do Dulaym ibn Hartithan”. Dulaym był pradziadkiem Qaysa. Dorastając w rodzinie znanej ze swojej hojności, Qayowie odziedziczyliby także hojność. Hojność Qaysa przewyższyła jego inteligencję. Qays był również znany ze swojej działalności charytatywnej. Udokumentowano, że pewnego dnia Abu Bakr i Umar powiedzieli:
„Jeśli pozwolimy temu chłopcu puścić wodze swej hojności, wyczerpie fortunę ojca”. Kiedy jego ojciec, Sa'd ibn ibn Ubadah, usłyszał ich komentarze, odpowiedział: „Abu Quhaafah i Ibn al-Khattab nie powinni byli zachęcać mojego syna do skąpstwa”. Aby wskazać na szczodrość Qaysa, Qays pożyczył zadłużonej osobie (w trudnych czasach) dużą sumę pieniędzy. Kiedy nadszedł czas spłaty, mężczyzna poszedł spłacić pieniądze, które pożyczył mu Qays. Jednak Qays odmówił zwrotu pieniędzy i powiedział:
„Nigdy nie cofam tego, co dałem”. Wiemy, że Qays również miał szybki i zaradny umysł. Qays miał cechy wodza, z wyjątkiem tradycyjnej arabskiej brody. Ansar drażnił Qays mówiąc:
„Gdybyśmy tylko mogli kupić mu brodę”.
Imam Ali wybrał Qays ibn Sa'd na gubernatora Egiptu. Wilferd Madelung w swojej książce The Succession to Muḥammad: A Study of The Early Califhate omawia mianowanie Qays ibn Sa'd na gubernatora Egiptu, stwierdzając:
„Był to akt zadośćuczynienia Ansarom i miał być postrzegany przez opozycję Kurajszów w Mekce jako potwierdzenie ich obaw, że Ali zamierza znieść ich uprzywilejowany status klasowy dominujący w islamie. Imam Ali wybrał Qays zamiast Mohammeda ibn Abu Hudhaifa , którego egipscy rebelianci uważali za swojego przywódcę i który kontrolował al-Fustat.
„On (Imam Ali) nie czuł się wdzięczny rebeliantom egipskim, którzy wrócili do domu, tak jak w przypadku al-Ashtara i Koufanów, i chciał trzymać się od nich z daleka. Mu'awiyah jako kandydat, chociaż Aisha zażądał jego przywrócenia ze względu na jego popularność w armii Egiptu. Madelung mówi również:
„Wiodąca rola Amra w agitacji przeciwko Uthmanowi, oparta na interesie własnym, a nie na zasadach islamskich, z trudem mogła przemówić do Alego. Amr był pewnego rodzaju pozbawionym skrupułów oportunistą, którego Ali nie lubił. Nie chciał przytłoczyć swoich rządów”. Według Sahl ibn Sa'd al-Sa'idi z plemienia Khazraj:
Ali zaproponował Qaysowi ibn Sa'owi wybór strażnika wojskowego w Median, który będzie mu towarzyszył, ale Qays odmówił, stwierdzając, że gdyby mógł wjechać do Egiptu tylko z wojskową eskortą, wolałby nigdy nie wjeżdżać do kraju.
Następnie Qays wyszedł z zaledwie siedmioma towarzyszami i mógł bez obaw dołączyć do al-Fustat. Przyniósł również list od Imama Alego, informujący egipskich muzułmanów o jego nominacji (mianowaniu Qays) i przeczytał go w meczecie. List został napisany w Hegira Safar 36 (Lipiec 656C.E.), około dwa miesiące po przystąpieniu Imama Alego przez Ubaydullaha ibn Abi Rafi. Imam Ali wspomniał, że Mahomet został najpierw zastąpiony przez dwie osoby, po czym władca (Uthman) objął władzę i wprowadził takie innowacje, że społeczność protestowała i obwiniała go. Komentarze Madelunga,
„Nie było wzmianki o gwałtownej śmierci Uthmana i roli odegranej przez egipskich rebeliantów. Ali najwyraźniej nie chciał poruszać tej powodującej podziały kwestii”. Po publicznym skierowaniu listu Qays pochwalił Imama Alego jako drużbę po Mahometie. Otrzymał również bay'ahs (przysięgi wierności) dla Imama Alego od narodu egipskiego. Jako gubernator Qays nie podjął żadnych poważniejszych działań przeciwko zwolennikom Uthmana, którzy odłączyli się od wioski Kharbita niedaleko Aleksandrii po buncie Muhammada ibn Abi Hudhayfy. Zwolennicy Uthmana stanęli naprzeciw Qays ibn Sa'd pod przywództwem Yazida ibn al-Harith al-Maudliji z Kinana. Poinformowali Qays, że chcą zobaczyć, jak się sprawy mają. Ponadto powiedzieli, że nie będą interweniować u jego poborców podatkowych i że nie wezmą przeciwko niemu broni. Qays przyjął ich prośbę i nie próbował zmusić ich do złożenia przysięgi wierności (zwolennicy Uthmana później przysięgali wierność Mu'awiyah zamiast Imamowi Ali). Maslama ibn Mukhallad al-Sa'idi, krewny Qays, wezwał do odwetu za krew Uthmana. Jednak Qays zapewnił Maslamę, że pod żadnym pozorem nie chce go zabić. W rezultacie Maslama przysiągł, że nie będzie przeciwstawiał się Qayom, dopóki Qays będzie gubernatorem Egiptu. Porozumienie (ze zwolennikami Uthmana) umożliwiło Qaysowi pobieranie podatków w całym Egipcie.
W relacjach Sahl ibn Sa'd nie wspomniano o Muhammadzie ibn Abi Hudhayfie i egipskich rebeliantach. Według al-Layth ibn Sa'd, Egipcjanina, Muhammad ibn Hudhayfa opuścił Egipt i udał się do Medyny, kiedy Qays został mianowany gubernatorem i dołączył do Imama Alego. Kiedy Mu'awiyah dowiedział się, że Mahomet opuścił Egipt i jest w drodze do Medyny, poprosił swoich poddanych, aby schwytali Mahometa i przywieźli go do Szam (Damaszek). Po przywiezieniu Mahometa do Damaszku Mu'awiyah uwięził go. Mohammedowi udało się uciec z więzienia, ale został zabity przez Jemeńczyków w Dhul Hijja 36 of the Hegira (Maja 657 naszej ery).
Qays ibn Sa'd był dowódcą Shurta al-Khamis, jednostki wojskowej wspierającej Imama Alego i Ahl al-Bayta w Iraku. Szurta al-Khamis składała się z czterdziestu tysięcy ludzi, którzy byli osobiście lojalni wobec Imama Alego.
Podczas bitwy pod Siffeen Qays stanął po stronie Imama Alego przeciwko Mu'awiyah. Qays dołączył do Sahl ibn Hunayf, jednego z gubernatorów Imama Alego, kiedy odszedł, by dołączyć do Imama Alego w bitwie pod Siffeen. Qays został mianowany jednym z dowódców armii Imama Alego; dowodził piechotą Basry. Qays otrzymał brygadę liczącą ponad 10 000 ludzi. Szóstego dnia bitwy pod Siffeen Qays ibn Sa'd al-Ansari posuwa się wraz z armią do walki z ibn Dhi'l-Kala i jego kontyngentem. Doszło do ciężkich walk. Podczas wojny Qays siadał i wymyślał spiski, które uczyniłyby Mu'awiyah i jego armię największymi przegranymi. Im więcej myślał o intrygach, tym bardziej zdawał sobie sprawę, że są one złe i niebezpieczne. Qays przypomniał sobie święte słowa Allaha:
„Ale zły spisek obejmuje tylko tego, kto to robi”. (Sura Fatir 35:43)
W rezultacie Qays pozbył się spisków i poprosił Allaha o przebaczenie.
Sulaym ibn Qays stwierdza:
„Mu'awiyyah przyszedł (odprawić) hadżdż podczas swojego kalifatu. Było to po zamordowaniu Imama Alego i po traktacie pokojowym z Imamem Hasanem. Przyjęli go mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego (mieszkańcy Medyny). Wśród nich był Qays ibn Sa '. d, który był przywódcą Ansarów (pomocników) i synem ich przywódcy. Dlatego odbyła się między nimi rozmowa. " (Qays ibn Sa'd i Mu'awiyah).
Qays zmarł w AH 59 (678-679 AD) w Medynie.
Anas ibn Malik, towarzysz Mahometa, stwierdza: „Qays ibn Sa'd ibn Ubadah był dla Proroka jako starszy oficer na dowódcę”.
Imam Ali
Imam Hasan
Sa'd ibn Ubadah
Lista Sahaba, którzy nie dali Bay'ah Abu Bakrowi
Sulaym ibn Qays