Heliotropism jest odpowiedzią na bodziec światła słonecznego, w wyniku odwracalnej ugięcia rośliny. Fakt, że bodźcem jest w szczególności promieniowanie słoneczne, odróżnia heliotropizm od fototropizmu .
Heliotropizm można podzielić na dwie odrębne formy: diaheliotropizm i parheliotropizm.
Rośliny reagujące na promienie słoneczne polegające na orientacji liści lub innych organów prostopadle do padających promieni, a zatem dążące do otrzymania maksymalnej ilości promieni słonecznych, nazywane są diaheliotropikami. Taka orientacja pozwala na zwiększenie ilości przechwytywanych promieni, a tym samym poprawę tempa fotosyntezy i wzrostu rośliny. Kilka gatunków wykazuje oba typy odpowiedzi heliotropowych w określony sposób w różnych porach dnia. Odpowiedź diaheliotropowa występuje w tych przypadkach wczesnym rankiem i późnym popołudniem, kiedy natężenie odbieranego światła jest niskie, ale nie zerowe.
Rośliny reagujące na promienie słoneczne polegające na orientacji liści lub innych organów równolegle do padających promieni, a zatem dążące do otrzymania minimalnej ilości promieni słonecznych, są uważane za parheliotropowe. Taka orientacja pomaga zmniejszyć pochłanianie nadmiaru światła, obniża temperaturę arkusza i zmniejsza ewapotranspirację. U gatunków, które wykazują oba typy odpowiedzi heliotropowych w określony sposób w różnych porach dnia, ruch parheliotropowy występuje głównie w okolicach południa, kiedy natężenie światła jest największe.
Ruch liści spowodowany reakcją na promienie świetlne jest często kontrolowany przez przegubowe wybrzuszenie znajdujące się u podstawy ogonka lub szypułki , czyli pulvinus . Pulvinus zawiera w środku tkankę naczyniową lub przewodnik, który jest otoczony korą. Zawiera również komórki miąższowe, adaksjalne i brzuszne, które poprzez zmiany ich turgoru wytwarzają siłę niezbędną do poruszania ogonkiem. Te komórki motoryczne mają bardzo elastyczne błony komórkowe, które pozwalają im szybko zmieniać kształt i rozmiar w miarę kurczenia się lub rozszerzania.