U Haplogrupa jest Haplogrupa z mitochondrialnego DNA ludzkiego (mtDNA). Klad pochodzi z haplogrupy R, prawdopodobnie na początku górnego Paleolitu . Jej różne podklady (oznaczone U1 - U9, rozbieżne w okresie górnego paleolitu) są szeroko rozpowszechnione w północnej i wschodniej Europie, środkowej, zachodniej i południowej Azji, a także w Afryce Północnej, Rogu Afryki i na Wyspach Kanaryjskich.
Najpowszechniejszą podgrupą haplogrupy U8b jest haplogrupa K, której wiek szacuje się na okres od 30 000 do 22 000 lat temu.
Haplogrupa U wywodzi się z gałęzi mtDNA haplogrupy R drzewa filogenetycznego. Szacuje się, że mutacje definiujące (A11467G, A12308G, G12372A) pojawiły się między 43 000 a 50 000 lat temu, na początku górnego paleolitu (około 46,530 ± 3290 lat temu, z przedziałem ufności 95% wg Behara i wsp., 2012).
Starożytne DNA sklasyfikowane jako należące do mitochondrialnej haplogrupy U * zostało znalezione w szczątkach ludzkich szkieletów odkrytych na zachodniej Syberii i datowanych na około 45 000 lat temu. Najwcześniejsze wystąpienie haplogrupy U2'3'4'7'8'9 stwierdzono w górnym paleolicie w północno-wschodniej Syberii. Szacuje się, że wiek tej haplgrupy sięga 43 000 lat. Mitogenom (33-krotne pokrycie) osobnika Peştera Muierii 1 (PM1) z Rumunii (35 kPa AP) został zidentyfikowany jako pochodzący z podstawowej haplogrupy U6 *, której wcześniej nie znaleziono u żadnego starożytnego ani współczesnego człowieka.
Haplogrupa U została znaleziona wśród okazów iberomaurusów pochodzących z epipaleolitu z prehistorycznych stanowisk Taforalt i Afalou. Wśród osobników Taforalt około 13% obserwowanych haplotypów należało do różnych podkladów w kształcie litery U, w tym U4a2b (1/24; 4%), U4c1 (1/24; 4%) i U6d3 (1/24; 4%). Kolejne 41% analizowanych haplotypów można przypisać do haplogrupy U lub haplogrupy H. Wśród osobników Afalou 44% analizowanych haplotypów można przypisać do haplotypów U lub haplogrupy H (3/9; 33%).
Haplogrupy U zaobserwowano także wśród starożytnych egipskich mumii odkryto na archeologicznego Abusir el-Meleq, w Środkowym Egipcie , pochodzący z 1 st tysiąclecia pne.
Ponadto haplogrupa U została zaobserwowana w starożytnych skamielinach Guanche , odkrytych na Gran Canarii i Teneryfie na Wyspach Kanaryjskich, datowanych na VII i XI wiek naszej ery. Wszystkie osobniki niosące te klady zostały pochowane na terenie Teneryfy, okazy te należały do podkladów U6b1a (4/7; 57%) i U6b (1/7; 14%).
Haplogrupa U obejmuje większość genomów mitochondrialnych Europy w paleolicie i mezolicie .
Haplogrupa U2 jest najbardziej rozpowszechniona w Azji Południowej, ale występuje również z niską częstotliwością w Azji Środkowej i Zachodniej, a także w Europie jako U2e (europejska odmiana U2 nazywa się U2e). Globalna częstotliwość U2 w Azji Południowej jest w dużej mierze kształtowana przez grupę U2i w Indiach, podczas gdy haplogrupa U2e, powszechna w Europie, jest tam rzadka; Ponieważ linie te rozeszły się około 50 000 lat temu, dane te zostały zinterpretowane jako wskazujące na bardzo niski przepływ genów linii matek między Azją Południową a Europą w tym okresie. Około połowa U mtDNA w Indiach należy do indyjskich odgałęzień haplogrupy U2 (U2i: U2a, U2b i U2c). Chociaż U2 jest zwykle spotykany w Indiach, występuje również w Nogai , potomkach różnych plemion mongolskich i tureckich, którzy utworzyli Hordę Nogai . U2 i U4 występują wśród ludów Kete i Nganassan , rdzennych mieszkańców dorzecza Jeniseju i Półwyspu Taimyr .
W 2009 mitochondrialnego DNA zostało wyizolowane z męskiego kopalnych dnia między 36,200 a 38,700 lat, odnalezione w miejscu Kostenki , wsi w Woroneżu obwodzie , Rosji , który zmarł w wieku 20-25 lat. Ze względu na matczyną linię należy do haplogrupy U2. Został pochowany w owalnym grobie w pozycji skulonej, pokrytej czerwoną ochrą .
Haplogrupa U4 powstała między 21 000 a 14 000 lat temu. Jego rozmieszczenie jest związane z wąskim gardłem populacji ze względu na ostatnie maksimum lodowcowe.
U4 został znaleziony w starożytnych DNA i jest stosunkowo rzadki we współczesnych populacjach, chociaż występuje w znacznych proporcjach w niektórych rodzimych populacjach Azji Północnej i Europy Północnej, jest związany z pozostałościami starożytnych europejskich łowców-zbieraczy zachowanych w rdzennych populacjach Syberii . U4 jest znaleźć wśród Nganassanes z Tajmyr , wśród Mansis (16,3%), co oznacza zagrożonych osób, a wśród Ketes (28,9%) w Jenisej rzeki. Okaże się w Europie o najwyższych stężeniach w Skandynawii i krajach bałtyckich . także w populacji Lapończyków na Półwyspie Skandynawskim (chociaż U5b ma wyższą reprezentację). U4 zachowało się również wśród Kalaszów (populacja 3700), plemienia unikalnego wśród ludów indo-aryjskich w Pakistanie, gdzie U4 (podgrupa U4a1) osiąga najwyższą częstotliwość 34%.
Szacuje się, że wiek U5 wynosi od 25 000 do 35 000 lat. Około 11% Europejczyków i 10% Amerykanów pochodzenia europejskiego ma haplogrupę U5.
U5 jest najpowszechniejszą haplogrupą mitochondrialną w paleolitycznej Europie . Został znaleziony w szczątkach ludzkich pochodzących z epoki mezolitu w dużej części Europy. Haplogrupa U5a byłaby charakterystyczna dla łowców-zbieraczy z Europy Wschodniej, podczas gdy haplogrupa U5b byłaby charakterystyczna dla tych z Europy Zachodniej. Neolityczne szkielety (około 7000 lat), które zostały odkopane w jaskini Avellaner w Katalonii , w północno-wschodniej Hiszpanii, obejmowały okaz z haplogrupą U5.
Haplogrupa U5 i jej pododdziały U5a i U5b stanowią obecnie największe skupiska ludności na Dalekiej Północy, wśród Samów , Finów i Estończyków . Jest jednak szeroko rozpowszechniony na niższych poziomach w całej Europie. Ten rozkład i wiek haplogrupy wskazują, że osoby należące do tego kladu były częścią początkowej ekspansji po ustąpieniu europejskich lodowców około 10 000 lat temu.
Ponadto haplogrupa U5 występuje przy niskich częstotliwościach i znacznie mniejszym zróżnicowaniu na Bliskim Wschodzie i w częściach Afryki Północnej (obszary, w których stężenia U6 są wysokie), co sugeruje powrotną migrację ludzi z Europy na południe.
Haplogrupa U6 jest datowana od 31 000 do 43 000 lat temu przez Behara i in. (2012). Jest to zgodne z odkryciem podstawowego U6 * w starożytnej rumuńskiej próbce DNA ( Peștera Muierilor ) sprzed 35 000 lat. Hervella i in. (2016) interpretują to odkrycie jako dowód powrotnej migracji homo sapiens z Eurazji do Afryki w paleolicie . Odkrycie podstawowego U6 * w starożytnym DNA pomogło cofnąć szacowany wiek U6 około 46 000 lat temu.
Haplogrupa U6 jest powszechna (z częstością około 10%) w północno-zachodniej Afryce (maksymalnie 29% w algierskich Mozabitach ) i na Wyspach Kanaryjskich (średnio 18% z częstotliwością szczytową 50,1% na La Gomerze ). Występuje również na Półwyspie Iberyjskim , gdzie występuje największe zróżnicowanie (10 z 19 sublinii występuje tylko w tym regionie, a nie w Afryce) oraz w Afryce Północno-Wschodniej. U6 występuje również z niską częstotliwością w dorzeczu Czadu , w tym w rzadkiej gałęzi Wysp Kanaryjskich. Sugeruje to, że dawni posiadacze kladu U6 mogli zamieszkiwać lub przekroczyć basen Czad w drodze na zachód w kierunku Wysp Kanaryjskich.
Uważa się, że U6 przybył do Afryki Północnej z Bliskiego Wschodu około 30 000 lat temu. Został znaleziony wśród okazów iberomaurusów pochodzących z epipaleolitu prehistorycznego stanowiska Taforalt (Maroko). Według Hernández i wsp. (2015) „szacowane wejście linii U6 z Afryki Północnej na Półwysep Iberyjski sprzed 10 000 lat koreluje z innymi afrykańskimi kladami L , wskazując, że linie U6 i niektóre L przeniosły się razem z Afryki do Iberii na początku holocenu. "
Haplogrupa U7 jest uważana za specyficzną zachodnio-eurazjatycką haplogrupę tDNA, która, jak się uważa, powstała na Bliskim Wschodzie między 18 600 a 15 600 lat temu. Ten klad jest najmłodszym z haplogrupy U, ponieważ pojawia się po ostatnim maksimum lodowcowym . Prawdopodobnie wiąże się to z silnym wąskim gardłem w epoce lodowcowej. We współczesnych populacjach U7 występuje w niewielkich ilościach na Kaukazie , w zachodnio-syberyjskich plemionach, w zachodniej Azji (około 4% na Bliskim Wschodzie, maksymalnie 10% u Irańczyków), Azji Południowej (około 12% w Gujarat , najbardziej wysuniętym na zachód stanie Indii, podczas gdy w całych Indiach jej częstotliwość utrzymuje się na poziomie około 2%, a 5% w Pakistanie ), a ludność Wedda na Sri Lance, gdzie osiąga najwyższą częstość 13,33% (podgrupa U7a). Jedna trzecia mtDNA specyficznych dla zachodniej Eurazji znalezionych w Indiach znajduje się w haplogrupach U7, R2 i W. Uważa się, że imigracja na dużą skalę sprowadziła te haplogrupy mitochondrialne do Indii.
Filogenetyczne drzewo haplogroups z mitochondrialnego DNA (mtDNA) człowieka. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ewa mitochondrialna ( L ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
L0 | L1–6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
L1 | L2 | L3 | L4 | L5 | L6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
M | NIE | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
CZ | re | mi | sol | Q | O | W | S | R | ja | W | X | Y | |||||||||||||||||||||||||
VS | Z | b | fa | R0 | przed JT | P. | U | ||||||||||||||||||||||||||||||
H V | JT | K. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
H. | V | jot | T |