Biblioteka Aleksandrii | |
![]() Ptolemeusz I st Soter , zaoyciel Biblioteki. | |
Prezentacja | |
---|---|
Informacje kontaktowe | 31 ° 12 32 pónoc, 29 ° 54 33 wschód |
Kraj | Staroytny Egipt |
Miasto | Aleksandria |
Fundacja | v. 288 pne |
Zamknicie | midzy 48 pne a 642 |
edytowa ![]() |
Biblioteka Aleksandryjska , zaoona w Aleksandrii , Egipcie , w 288 rpne i trwale zniszczone najpóniej od 48 roku pne a 642 ne, jest najbardziej znanym biblioteka od staroytnoci i zgromadzia najwaniejszych dzie czasu. Biblioteka bya czci wikszej grupy zwanej Mouseîon powicony Muz , dziewiciu bogi sztuki. Ksigarnia szybko pozyskaa wiele zwojów papirusu dziki woluntarystycznej polityce królów ptolemejskich, których liczb szacuje si na 40400 tysicy w szczytowym okresie.
Po otrzymaniu egipskiej udzia w mierci Aleksandra Wielkiego w 323 roku pne, Ptolemeusz , jeden z jego generaów, który zosta królem pod nazw Ptolemeusza I st Soter , stara si uczyni z Aleksandrii kapitau kulturowego s od wiata hellenistycznego , w stanie zastpi Ateny .
W 288 roku p.n.e. Demetrios z Falery , który rzdzi Atenami od 317 do 307 roku p.n.e., zesany do Aleksandrii i ucze Arystotelesa , namówi króla Egiptu, aby pozwoli mu zbudowa gmach, który mógby zgromadzi wszystkie znane dziea historyczne, poetyckie i filozoficzne.
Zbudowa Muzeum Aleksandryjskie ( Museîon , Paac Muz ), w którym miecia si dziaalno dydaktyczna i badawcza, a take bibliotek (pocztkowo szacowan na 400 000 woluminów, za czasów Cezara do 700 000). Pooone w dzielnicy Bruchium w pobliu paaców królewskich ( basileia ) - Épiphanes de Salamis la place au Broucheion - gównym celem jest zebranie caej uniwersalnej wiedzy w jednym miejscu. Fundusz powsta gównie w drodze zakupu, ale take w drodze zajcia lub podstpu: Ptolemeusz poprosiby wszystkie statki, które zawijay do Aleksandrii, o pozwolenie na kopiowanie i tumaczenie ksiek znajdujcych si na pokadzie; kopia zostaa zwrócona na statek, a orygina zachowa w bibliotece. Ten sposób nabywania, zwany funduszem okrtowym, jest przodkiem legalnego depozytu , poprzez interwencj wadz publicznych poczon z uznaniem ksiek za wspólne dziedzictwo. Zbiór wzbogacony jest równie o kopiowanie egzemplarzy nabytych lub wypoyczonych.
Biblioteka zacza funkcjonowa dopiero pod rzdami Ptolemeusza II Filadelfusa, który wedug Epifanesa poprosiby królów i wielkich tego wiata o przesanie dzie wszystkich kategorii autorów i wyznaczyby sobie za cel 500 000 tomów.
Ksika jest wic uwaana za narzdzie wadzy w subie monarchii. Duch tej polityki bdzie kontynuowany przez nastpców tych królów, w szczególnoci Ptolemeusza V , który nawet zabroni eksportu egipskiego papirusu, tak aby biblioteka aleksandryjska nie miaa rywala na wiecie.
Muzeum stao si orodkiem akademickim wysokich bada, gdzie naukowcy byli opacani przez ksicia (wybudowa dla nich równie apartamenty i refektarz w kompleksie Muzeum ) i gdzie znajdowali niezbdne instrumenty, zbiory, ogrody zoologiczne i botaniczne. do ich pracy. Biblioteka nie przypominaa dzisiejszych z okrelonym pomieszczeniem i umeblowaniem. Wedug Strabona ksiki znajdoway si w niszach w gruboci cian peripatos (peripate, portyki z kolumnami penicymi funkcj zadaszonego chodnika), czytelnicy prawdopodobnie czytali je w tym peripate lub w zacienionych alejkach ogrodów . Trzeba powiedzie, e przed Ambroise z Mediolanu czytamy na gos, a wic czsto w ogrodach.
Tumaczenie na jzyk grecki wszystkich tych dzie byo kolosalnym zadaniem, które zmobilizowao wikszo intelektualistów i uczonych z kadego kraju; ci ludzie musieli opanowa do perfekcji swój wasny jzyk, jak równie grek . Bibliotek prowadzili uczeni tacy jak Zenodot z Efezu, nastpnie Arystofanes z Bizancjum , Arystarch z Samotraki i Apoloniusz z Rodos . Od Zénodota szczególn uwag zwrócono na wydanie wielkich klasyków literatury greckiej, w szczególnoci poematów homeryckich : aby zapewni moliwie wiern edycj tekstu, linie kwestionowanej autentycznoci zaznaczono obelem , poziomym wiersz umieszczony po lewej stronie wersetu. Znajduje si równie w Bibliotece za namow suwerennego Ptolemeusza Ptolemeusza II Filadelfus , prawdopodobnie okoo -281 roku, zosta przetumaczony na grecki hebrajski Picioksig , dajc pocztek Septuagincie ; wedug legendy szeciu przedstawicieli kadego plemienia ydowskiego zamknoby si na wyspie Pharos, aby dokona tego tumaczenia, i wykonaoby je w siedemdziesit dwa dni.
Grecki poeta Kalimach z Cyreny , który wedug tradycji by pocztkowo prostym gramatykiem , uczcym czytania i pisania, zosta przyjty przez Ptolemeusza II i prowadzi w muzeum lekcje poezji: mia za uczniów Apoloniusza z Rodos i Arystofanesa z Bizancjum. Nastpca Zenodota jako bibliotekarz Aleksandrii po jego mierci, kontynuujc nauczanie, podj si sklasyfikowania ogromnej iloci tomów w bibliotece. Napisa pierwszy katalog raisonné literatury greckiej, Tabele osobowoci w kadej gazi wiedzy oraz list ich pism . Te stoy lub szpilki (z greckiego Pinax, co oznacza list lub rejestr) obejmoway okoo stu dwudziestu rolek. Dotaro do nas tylko kilka fragmentów cytowanych przez staroytnych autorów. Wiadomo wic, e listy te zawieray informacje biograficzne autorów oraz opis bibliograficzny : tytu, pocztek , liczb wierszy kadego zwoju , gatunek lub dyscyplin literack oraz przedmiot. Autorzy w ramach tej samej kategorii oraz tytuy dzie tego samego autora zostay uszeregowane alfabetycznie , zgodnie z praktykami rodzcymi si ju u Arystotelesa , który ustanowi pinaki poetów oraz w Teofrastusie . W przypadku Kallimacha po raz pierwszy zastosowano klasyfikacj alfabetyczn dla tak duego zbioru danych. Opracowanie tych tabel musiao przebiega w kilku etapach: inwentaryzacja, sortowanie tematyczne i klasyfikacja alfabetyczna. Jednak listy te nie zawieray adnej wskazówki co do liczby egzemplarzy dzie ani ich lokalizacji.
System pinaków zosta przyjty w najwaniejszych bibliotekach okresu hellenistycznego i pomóg upowszechni stosowanie klasyfikacji alfabetycznej w dzieach leksykograficznych tworzonych w Cesarstwie Bizantyjskim , a zwaszcza w Sudzie .
Na pocztku II th wpne, na drugim brzegu Morza ródziemnego , Eumenes II z Mysia zaoy bibliotek i orodek badawczy Pergamon , przez konkurenta w bibliotece w Aleksandrii. Konkurencja ta moga stymulowa rozwój biblioteki, ale te j osabia, gdy Ptolemeusze w tym stuleciu byli w peni upadku. W tym samym czasie w Serapeum w Aleksandrii utworzono aneks do biblioteki . Ta biblioteka-córka zawieraa 42 800 zwojów i bya przeznaczona dla zwykych czytelników.
Za panowania Ptolemeusza V napicia z bibliotek Pergamonu osigaj apogeum, stosunki midzy wadc Egiptu a królem Pergamonu Eumenesem II oywia intensywna rywalizacja obu bibliotek. Ptolemeusz V postanawia zatem zaprzesta eksportu papirusów, które s niezbdne do prawidowego funkcjonowania biblioteki Pergamon. W odpowiedzi Eumenes II wykorzysta skór modych zwierzt do tworzenia pergaminów, które s mocniejsze ni papirus, ale take drosze.
Obie instytucje spieray si równie o kwesti posiadania staroytnych tekstów. Jedna z tych kótni dotyczy nabycia nowego Filipika z Demostenesa , który, jak sdzono, zagin, ale zosta przejty przez bibliotek Pergamonu. Jednake, zgodnie z Luciano Canfora, w Aleksandrii mieszkacy potwierdzaj, e ten filipiski jest ju obecny w siódmej ksidze historii Filipin z Anaximene de Lampsaque . Ten odcinek wskazuje na konflikt midzy dwiema bibliotekami w sprawie pozyskiwania nowych róde, nie wahay si one korzysta z usug faszerzy w obawie, e konkurencyjna biblioteka najpierw zdobdzie podróbki.
Innym kluczowym aspektem tej rywalizacji jest take lektura tekstów: podczas gdy w Aleksandrii mieszkacy muzeum i biblioteki znani byli z analiz gramatycznych, Pergamon zadowala si analizami bardziej skupionymi na istocie badanych tekstów.
Okoo 145 rpne Ptolemeusz VIII Evergetus II wypdzi uczonych (filologów) z Aleksandrii. Ptolemeusz VIII wyznaczy na bibliotekarza onierza z korpusu uanów Cydasa. Moliwe, e dziaanie biblioteki zostao na jaki czas przerwane. Tomy mogy zosta zabrane przez uczonych i ich uczniów. Inne straty mogy by spowodowane grabieami milicjantów i niedbaym nadzorem.
W 86 rpne biblioteka odzyskaa swoje miejsce po spldrowaniu Aten przez Sylla, który sprowadzi ateskich uczonych do Aleksandrii.
Oxyrynchus papirus, X , 1241 podaje list dyrektorów biblioteki w Aleksandrii:
róda s niezwykle ograniczone, a stanowiska historyków równie jednoznaczne.
Jedyn pewnoci jest to, e dotychczas nie zidentyfikowano ani nie odnaleziono adnego materialnego ladu biblioteki Aleksandrii. Brak elementu materialnego uniemoliwia zatem badaczom walidacj, uniewanienie lub potwierdzenie stwierdze róde, które z biegiem czasu mogy zosta zmanipulowane, le zrozumiane lub zinterpretowane (w takim czy innym sensie). Ponadto dla historyków niektóre dokumenty, zwaszcza jeli znajdoway si w bibliotece od pocztku, musiay z czasem ulega pogorszeniu i nie wiadomo w jakim stopniu i czy doszo do przywrócenia tych dokumentów, tak jak ignorujemy ewolucj liczba prac w tej samej bibliotece [ref. konieczne] .
W dzisiejszych czasach we wspóczesnych bibliotekach nadal troszczy si o zachowanie zniszczonych dzie. Dlatego niezbdne s uzupenienia dokumentów. Nie wiadomo, które byy najstarszymi dokumentami, zwaszcza e mogy mie inn form ni papirus: np. Sumerowie pisali na glinianych tabliczkach.
Hipotezy o zniszczeniu Biblioteki Aleksandryjskiej:
Pod koniec wojny domowej midzy Cezarem a Pompejuszem, po bitwie pod Farsali w 48 roku pne, Cezar, zwycizca, ciga swojego rywala do Aleksandrii, gdzie zasta go zamordowanego na rozkaz modego Ptolemeusza XIII . Wkrótce potem rozpocza si wojna midzy Ptolemeuszem a Cezarem, który wspiera parti Kleopatry VII w konflikcie z jego bratem Ptolemeuszem. Rzymski genera wyszed zwycisko z konfrontacji i zdetronizowa modego wadc na rzecz Kleopatry i najmodszego z jej braci. W 47 roku pne wojska Juliusza Cezara ustawi Aleksandrii floty na ogie ; poar rozprzestrzeniby si na magazyny i, zgodnie z tradycj opisan przez Plutarcha , Swetoniusza i Aulu-Gelle , zniszczyby cz biblioteki. Luciano Canfora, przez swoj krytyk róde , odrzuca t tradycj, przypominajc, e Cyceron, Strabon czy Lucain nie wspominaj o niej w swoich pismach i opierajc si na Dion Cassius, który wspomina o ogniu, ale tylko o zoach pszenicy i ksiek , Lub 40 000 rolek papirusu - egzemplarzy przeznaczonych na eksport i przechowywanych w porcie. Poar, który mia miejsce, mia miejsce na nabrzeu, z dala od biblioteki. Dokumentalne dowody wskazuj, e po wyprawie Cezara do Egiptu nadal kwito przez dziesiciolecia. Poar spowodowany przez Cezara i róne starcia (poprzednie lub póniejsze) doprowadziy do utraty okoo 40 000 do 70 000 rolek w magazynie obok portu (a nie w samej bibliotece).
Zastpiono je bibliotek 200 000 zwojów ufundowan w Pergamonie przez Attalidów , a take bibliotek gimnazjum Ptolemeusza w Atenach [ref. konieczne] . Ponadto Cezar zbudowa now bibliotek, Cezareum , co sprawia, e hipoteza o zniszczeniu caej kolekcji jest niezwykle nieprawdopodobna.
Narastajce napicia midzy pogask potg cesarsk Rzymu a rosncymi wpywami religijnymi i politycznymi chrzecijan wywoay starcia, których efektem by m.in. edykt Teodozjusza 391 nakazujcy m.in. zniszczenie pogaskich wity. Hipoteza wysuwana przez niektórych autorów jest taka, e biblioteka Aleksandrii ostatecznie zniknaby podczas tych rónych star, takich jak zniszczone Serapeum z inicjatywy biskupa Teofila z Aleksandrii .
Oto teza poety Gérarda de Nervala w pierwszym licie Angélique w Les Filles du feu (1854):
Biblioteka Aleksandryjska i Sérapéon lub pomoc domowa, która bya czci, zosta spalony i zniszczony IV th century przez chrzecijan - co dalej, zmasakrowani na ulicach synnego Hypatia , filozofa Pitagorasa -. "
Psycholog Gustave Le Bon potwierdza t hipotez:
Pod panowaniem rzymskim Aleksandria ponownie wystartowaa i wkrótce staa si drugim miastem Cesarstwa Rzymskiego; ale ten dobrobyt znów mia by ulotny. Da si opanowa manii sporów religijnych, a od III wieku zamieszki i bunty nieustannie nastpoway po sobie, pomimo krwawych represji cesarzy. Kiedy chrzecijastwo stao si oficjaln religi, cesarz Teodozjusz zniszczy wszystkie pogaskie witynie, posgi i ksigi, jak powiedzielimy. "
- Cywilizacja Arabów , ksiga III , 1884, trzcina. z 1980, s. 468 .
Nie wiadomo jednak, ile ksiek znajdowao si w Seraponie, a nawet czy w chwili jego powstawania byo, a uczeni tamtych czasów nie wspominaj wprost o bibliotece.
W 1203 r. Abd al-Latîf al-Baghdâdâd , arabski historyk, a nastpnie Ibn al Qiftî przypisuje zniszczenie biblioteki kalifowi Omarowi ibn al-Khattâbowi, który w 642 r. Wydaby rozkaz zniszczenia biblioteki swojemu generaowi Amr Ibn al -'As . Stanowiska dotyczce tej historii pozostaj jasne, w zalenoci od wartoci nadanej temu wiadectwu.
Liczne badania na ten temat wskazuj na brak dokumentów lub przekonujcych zezna dotyczcych tej relacji. Jest on wymieniony przez kadego historyka, czy muzumanin czy chrzecijanin, midzy VII TH i XIII -go wieku . Al-Baghdâdî i Ibn Al-Qiftî stworzyliby t histori z powodów politycznych. Zgodnie z inn hipotez, wysunit przez Mostaf El-Abbadi , opowie byaby sfabrykowana przez krzyowców, majca na celu zdyskredytowanie Arabów i przedstawienie ich jako wrogów kultury.
Historia powtarza si niemal niezmieniony przez historyka Ibn Chalduna w jego Muqaddima ( XIII th wieku ). Zmienia jednak ramy, nie jest to ju kwestia Aleksandrii, ale Ktezyfonu w obecnym Iraku , a armi kieruje ju nie Amr Ibn al-'As, ale Sa'd Ibn Abî Waqqâs. Oto wycig:
Jednak kiedy muzumanie podbili Persj i dostali w swoje rce niezliczon ilo ksiek i pism naukowych, Sa'd Ibn Abî Waqqâs napisa do Umara Ibn al-Khattâba, proszc go o zamówienia dotyczce tych dzie. Muzumanie Umar odpowiedzia: Wrzu je do wody. Jeli ich tre wskazuje waciw drog, Bóg da nam lepszy kierunek. Jeli wskazuje drog do zbdzenia, Bóg nas przed tym zachowa. Ksiki te zostay wic wrzucone do wody lub ognia, a tym samym nauki Persów zaginy i nie mogy do nas dotrze. "
- Ibn Khaldûn, Ksiga przykadów , T. I , Muqaddima VI , tekst przetumaczony i opatrzony komentarzami Abdesselam Cheddadi, Gallimard, listopad 2002, s. 944 .
Jeli kontekst si zmieni, zdanie, które odnosi si do odpowiedzi Umar Ibn al-Khattâb, jest dosownie zaczerpnite z kroniki Al-Baghdâd, co potwierdza, e jest to legenda zbudowana od podstaw. Tak uwaa m.in.Ahmed Djebbar , kierujcy studiami z historii matematyki na Uniwersytecie Nauk i Technologii w Lille i autor wielu prac z zakresu historii nauki czy emerytowany dyrektor naukowy Richarda Gouleta na Uniwersytecie Warszawskim. CNRS .
Zniszczenie Biblioteki Aleksandryjskiej wojsk muzumaskich jest sprzeczne pocztku XVIII -go wieku przez Euzebiusza Renaudot , a potem na koniec XIX th wieku przez socjologa Gustave Le Bon .
W pierwszej poowie XX th century inne badania obfituj w tym kierunku, podobnie jak w 1911 roku Victor Chauvin , e od Alfred Joshua Butler w 1902 roku, e Paul Casanova w 1923 roku, a od Eugenio Griffini w 1925 roku.
W przeciwiestwie do tego, historyk Mireille Hadas-Lebel w swojej pracy w 2003 r Filon z Aleksandrii pisa, e biblioteka po jego zniszczeniu w 390 zosta odtworzony w VI th wieku i spalony podczas podboju arabskiego w 641. Wedug Martine Poulain w jego opinii prac El-Abbadie :
Pomimo ogranicze róde, historycy szacuj rzeczywicie generalnie Alexandria zosta zniszczony podczas najazdów arabskich w VII XX wieku na rozkaz kalifa Omara. "
Luciano Canfora (dyrektor naukowy Wyszej Szkoy Studiów Historycznych Uniwersytetu w San Marino ) wydawa si przyzna w 1988 roku zniszczenie biblioteki przez Arabów, jednoczenie uwaajc histori za wtpliw; Rónica w traktowaniu podmiotu midzy dwiema czciami jego pracy pozwolia wic uzna jego stanowisko za niejednoznaczne, niektóre recenzje oceniajce w ten sposób przeciwnie, e dopuszcza on hipotez zniszczenia podczas konfliktu midzy Aurélienem a Zenobi de Palmyra ( III th century ) jako najbardziej prawdopodobne. Canfora wydaje nastpnie wyjani swoje stanowisko, stwierdzajc, e czas zniszczenie chocia konfliktu w III th wieku.
Ahmed Dejbbar uwaa, e biblioteka aleksandryjska ju nie istniaa w czasie podboju arabskiego, ofiara poaru, który mia miejsce przed nadejciem islamu. Moemy równie przytoczy Bernarda Lewisa, dugie studium Mostafa el-Abbadi i Omnia Mounir Fathallah czy Paul Balta (który, podobnie jak Mostafa El-Abbadi, odrzuca trop armii Umara i faworyzuje patriarch Teofila z Aleksandrii ).
Zgodnie z bdn wersj prawdopodobnie wprowadzon przez Sprengla w artykule w Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste (1819), biblioteka po spaleniu przez Arabów w 641 r. Zostaa jednak odtworzona przez kalifa Al Mutawakkila okoo 845 r., naley ponownie zniszczony przez Turków z Ahmad Ibn Touloun w 868. wedug Paula Casanova, moe to by bd w odniesieniu do grabiey przez swoich tureckich najemników biblioteki kalifa Al-Mustansir Billah w 11 wieku wieku.
W mandze One Piece przez Eiichir Oda , masakry na wyspie Ohara i zniszczenie wycofaniu biblioteki drzewo Co si stao z Biblioteki Aleksandryjskiej.