Valarińskie jest skonstruowany język wymyślony przez pisarza i filologa JRR Tolkiena w jego legendarny . W fikcyjnym uniwersum, w którym historie o Śródziemie odbywają , valarińskiego (lub lambe valarinwa ) jest językiem Valarów , to znaczy te z Ainurów , którzy zdecydowali się „kształtować” w Ardy .
W valarińskim, podobnie jak w przypadku innych języków wymyślonych przez Tolkiena , musimy wyróżnić dwie chronologiczne osie rozwoju:
Poglądy Tolkiena na ten język zmieniały się kilkakrotnie w ciągu jego życia. W jego pierwszych pismach ( Le Livre des Contes Perdus ) po raz pierwszy został przedstawiony jako tajny język. Niemniej jednak pojawia się później w Lhammas , traktacie językowym napisanym przez Tolkiena w latach trzydziestych XX wieku, tym razem jako język ojczysty wszystkich innych języków Śródziemia . W pismach, które nastąpiły po tym okresie, język valariński nie jest już wspominany, a Tolkien wydawał się zdecydować, że Valarowie ostatecznie nie potrzebują takiego języka, jak twierdził w liście do czytelnika w 1958 roku.
Około 1959-1960 ponownie zmienił tę decyzję i podszedł do języka Valarine z nowej perspektywy w długim tekście Quendi & Eldar . Ten raczej techniczny esej stanowi dla Tolkiena pretekst do wyrażenia swoich poglądów na temat natury języka i jego związku z myślą poznawczą. Dowiadujemy się, że Ainurowie, którzy pojawiają się jako „ archangeliczne moce ” w jego fikcyjnym wszechświecie, mogli praktykować „komunikację za pomocą myśli” (ósanwe) i dlatego tak naprawdę nie potrzebowali artykulowanego języka. Jednak Valarowie stworzyli dla siebie język, gdy ozdabiali się widocznymi formami, zarówno po to, aby doświadczyć ich nowego wyglądu fizycznego, jak i lepiej zrozumieć sposób myślenia innych mówiących stworzeń.
Wszystkie nasze podstawowe informacje pochodzą z najnowszego tekstu Tolkiena na ten temat. Nie rozwinął szczegółowo języka valarińskiego, a jedynie podał krótki opis z bardzo krótką listą terminów. O ile nam wiadomo, valariński nie przypomina żadnego innego języka wymyślonego przez Tolkiena. Niektóre pozorne szczegóły strukturalne mogą sugerować, że był luźno zainspirowany prawdziwymi językami, takimi jak akadyjski (stąd domniemane użycie procesów takich jak mimacja we fleksji rzeczownika), ale pozostaje to hipoteza.
Kiedy ukształtowali się w Ardzie, Valarowie wyposażyli się w artykułowany język, przeznaczony na ich własny użytek. Jednak zwrócili się do elfów, którzy otarli się o nich w ich własnym języku, quenyi . Dlatego elfy rzadko miały kontakt z językiem valarińskim.
Elfy z rodziny Vanyar , które były bliższe Valarom niż Ñoldorowie , przyjęli jeszcze kilka słów, na przykład tulukha (n) „żółty”, przyjęty jako tulka w quenyi vanyarinskiej . Jednak jego tony często wydawały się trudne do wymówienia, jeśli nie nieprzyjemne, i ogólnie rzecz biorąc, valarinski był im obcy. Więc te zapożyczenia były bardzo ograniczone, a elfy zapisały bardzo mało informacji o tym złożonym języku. Nieliczne nadal znane elementy, czasami bardzo niepewne, pochodzą z traktatów mędrca Rúmila, a później z notatek językowych uczonego Pengolodha . Ograniczają się one do list nazw własnych, których interpretacja nie zawsze jest łatwa, na przykład Mânawenûz (= Manwë ), U (l) lubôz (= Ulmo ) lub Ibrîniðilpathânezel (= Telperion ) oraz do kilku pojedynczych słów, które lingwiści elficcy próbowali kategoryzacja z różnym stopniem powodzenia. W sumie opublikowane do tej pory słownictwo valarińskie zawiera około trzydziestu słów lub wyrażeń.
Znamy pewne elementy walarinu podane przez elfiego językoznawcę (fikcyjnego) Pengolodha w Wojnie klejnotów . Pośród innych:
Valarin | Francuski |
ayanūz | Ainu |
aþāra | przepisane |
akašān | On mówi |
delgūmā | kopuła |
iniðil | lilia lub inny duży kwiat na białym tle |
ithīr | lekki |
maχallām | tron |
māχan | upoważnienie, decyzja organu |
māχanumāz ( liczba pojedyncza māχanāz) | Władze |
mirub | wino |
mirubhōzē | miruvor (początek dłuższego słowa) |
rušur / uruš | ogień |
šata / ašata | włosy |
šebeth | powietrze |
tulukha (rzecz.) | żółty |
ullu / ulu | woda |
Prawdopodobnie moglibyśmy porównać valarin iniðil z adunaickim inzilem („kwiatem”), valarinem Mâchananaškadem („pierścień przeznaczenia”) z czarnym talk nazg („pierścień”) lub nawet gazem valarin * („ciepło”, izolowanym ze związku Aþâraigas oznaczającego słońce ) z czarnego na mowę ghâsh („ogień”). Chociaż Tolkien porzucił swój pierwotny pomysł uczynienia Valarina przodkiem wszystkich innych języków Śródziemia, wydaje się logiczne, że krasnoludzki khuzdulski i czarny mówią, odpowiednio, wymyślone w fikcyjnym wszechświecie przez Vala Aule i Maię Sauron , zainspiruj się Valarinem.