Radhanites

Radhanites lub Radanites ( hebrajski  : רדהני / Radhani (liczba pojedyncza) lub רדהנים / Radhanim (liczba mnoga); arabski  : الرذنية / Ar-Raḏaniyya ) są żydowscy kupcy tych późnego średniowiecza . Oni zdają się odgrywać ważną rolę w handlu towarami luksusowymi między chrześcijańskim i muzułmańskim głównie IX th  century. Szlaki handlowe otwarte w czasach Cesarstwa Rzymskiego pozostały w użyciu w tym okresie, w dużej mierze dzięki ich wysiłkom. Ich trasy obejmują znaczną część Europy , Afryki Północnej , Bliskiego Wschodu , Azji Środkowej i rozciągają się do Indii i Chin . Nie wiadomo jednak, czy termin, używany tylko przez jedno bezpośrednie źródło odnosi się do specyficznych prawnych , kasty , czy jest to ogólny termin dla żydowskich kupców, którzy angażują się w trans- commerce. Eurazji .

Źródła

Tylko jedno bezpośrednie źródło wspomina o Radhanites. O ich istnieniu i działalności wiemy tylko dzięki tekstowi Abū l-Qasim Ubaid Allah ibn Khordadbeh , Kitāb al-Masālik w'al-Mamālik ( Księga dróg i królestw ), napisanym między 846 a 886 (fragment na Radhanites z pierwszego wydania 846). Jego stanowisko jako dyrektora stanowisk i policji w Jibal prowincji pod Abbasydów kalif al-Mutammid (który panował od 870 do 885 ), wydaje się sugerować, że ma wszystkie cechy potrzebne do informacji raportu. Odnoszące się do handlu z Radhanites, ale nie można stwierdzić, czy posiadał bezpośrednią czy pośrednią wiedzę o elementach, które zgłasza.

Artykuł poświęcony Radhanitom w Encyclopedia of Islam mówi o obfitej literaturze im poświęconej o „spekulacjach” i wskazuje w preambule, że Radhanici to „nazwa, pod którą grupa żydowskich kupców, której pochodzenie, tożsamość i działalność nigdy nie przestały budzić pytań, refleksji, komentarzy i sprzecznych ocen, które nigdy nie były ostatecznie przekonujące [...] Tekst [ibn Khordadbeh] został skopiowany i streszczony, ale nigdy nie został autentycznie potwierdzony przez współczesnych lub późniejszych autorów ”

Historiografia zgadza się co do wyjątkowości źródła. Książka Kitab al-buldan ( "Book of the Country"), Ibn al-Faqih który pochodzi z X th  century wspomina Radhanites, ale jest to podsumowanie pismach Ibn Khordadbeh. Niemniej autor Kevin Alan Brook cytuje polski artykuł z 1936 roku, w którym można zidentyfikować dwie inne wzmianki o Radhanitach: z jednej strony Sefer ha-Dinim („Księga recept”), hebrajska relacja z podróży Jehudy ben Meira z Moguncji , cytować Przemyśla i Kijów jako handel posty wzdłuż rhadanite drogowym, a po drugie, na początku XII th  wieku, francuski kupiec żydowski nazwie Icchak Dorbelo rzekomo pisał, że miał wyjazd z kupców aż Radhanites Polsce .

Tekst opowiadania Ibn Khordadbeha

„Ci kupcy mówią po arabsku , persku , grecku [bizantyjsku], frankońsku , hiszpańsku i słowiańsku . Podróżując z zachodu na wschód i ze wschodu na zachód, częściowo na lądzie, częściowo na morzu, transportują z zachodu eunuchów , zniewolone kobiety , chłopców , jedwabie , bobry , kuny i inne futra oraz miecze . Biorą statek w Firanja (tj. We Francji , chociaż niektórzy, w tym Moshe Gil, utrzymują, że termin Firanja w tym kontekście odnosi się nie do samej Francji, ale do części Włoch okupowanej przez Franków) na Morzu Zachodnim i idą tak daleko. jako Farama ( Pelusium ). Tam ładują swoje towary na wielbłądy i udają się drogą lądową do al-Kolzum ( Suez ), na odległość dwudziestu pięciu farsakhów ( parasangów ). Wyruszają na Morze Czerwone i wypłynął z al-Kolzum al-Jar (port Medina ) lub al-Jeddah , potem idą do Sindh , Indiach i Chinach . W drodze powrotnej z Chin zabierają piżmo , aloes , kamforę , cynamon i inne produkty z krajów wschodnich do al-Kolzum i przywożą je z powrotem do Faramy, gdzie wypływają na Morze Zachodnie. Niektórzy płyną do Konstantynopola, aby sprzedawać swoje produkty Bizantyjczykom  ; inni udają się do pałacu króla Franków, aby tam sprzedać swoje towary. Czasami ci żydowscy kupcy, wyruszając z krainy Franków nad Morzem Zachodnim, kierują się do Antiochii (u ujścia Orontes ); stamtąd drogą lądową do al-Jabia ( al-Hanaya , nad brzegiem Eufratu ). Tam wypływają nad Eufrat i docierają do Bagdadu , skąd schodzą z Tygrysu w kierunku al-Obolla . Z al-Obolla płyną do Omanu , Sind , Hind i Chin… Te różne podróże można również odbywać drogą lądową. Kupcy, którzy wyjeżdżają z Hiszpanii lub Francji, udają się do Sus al-Aksa (w Maroku ), a następnie do Tangeru , skąd maszerują w kierunku Kairouan i stolicy Egiptu . Stamtąd udają się do Ar-Ramla , odwiedzają Damaszek , al-Kufa , Bagdad i al-Basra , przekraczają Ahvaz , Fars , Kerman , Sind, Hind i przybywają do Chin. Czasami też jadą drogą z Rzymu i przekraczając ziemię Słowian , docierają do Khamlidj , stolicy Chazarów . Wypływają na Morze Jorjan (Morze Kaspijskie ), docierają do Bałchj , przekraczają Oxus i kontynuują podróż do Jurty, Toghuzghuz, kraju Ujgurów, a stamtąd do Chin. "

Pochodzenie radhanitów

Zaproponowano kilka etymologii słowa Radhanite i pochodzenia tych żydowskich kupców. Pierwszy, starszy, uważa, że ​​Radhanici to potomkowie Żydów osiedlonych we Francji w starożytności ( Rodanien, dolina Rodanu ) , natomiast obrońcy drugiego uważają, że centrum ich działalności znajduje się na wschodzie ( Irak lub Persja ). Endlicher lub Wiedeń Słownik ; Z nominibus Gallicis, 9-11 czytamy: „  roth uilentum, (nam rho nimium) dan et in Gallico et in Hebraeo iudicem: ideo Hrodanus iudex uiolentus”. „  Roth gwałtowny, dan oznacza sędziego w Galii i po hebrajsku  ; tak więc Hrodanus znaczy gwałtowny sędzia ”. W okresie wczesnego średniowiecza , gdy żydowscy kupcy , którzy włóczyli się gwałtowny i porywczy Rhone rzekę dolinę Rodanu, a kto ożywiony handel międzynarodowy są określane jako Radhanites.

Radhanici, potomkowie Żydów z Zachodu?

Osadnictwo żydowskie w Europie Zachodniej jest prawdopodobnie dziełem kupców, którzy poszliby za rzymskimi legionami . Założyli liczniki w głównych centrach handlowych imperium  : portach , węzłach drogowych, miastach nadrzecznych i targowiskach. Odnosząc się do obecności żydowskich kolonii w całym imperium, na Zachodzie i na Wschodzie, grecki geograf Strabon pisze: „  Nie jest łatwo znaleźć miejsce na ziemi, które nie przyjąłby tej rasy.  Żydzi korzystają z wielu przywilejów nadanych przez Cezara , Augusta i Tyberiusza ze względu na bogactwo wytworzone przez ich działalność handlową. W 212 roku stali się obywatelami rzymskimi, jak wszyscy wolni ludzie imperium.

Osiedlili się na stałe we Francji od IV th  century pierwszy w dolinie Rhodanienne (Rhodanite / radhanite) z Rhone (Wiedeń, Lyon, Arles ...) i Saône (Trévoux ...), a następnie stamtąd do pozostałej części kraj. Założyli także punkty sprzedaży w Niemczech ( Kolonia , Moguncja itp.) I Hiszpanii ( Tarragona , Granada , Kordoba itp.). Jednocześnie chrześcijaństwo stopniowo rozprzestrzenia się w całym imperium i ostatecznie zostaje autoryzowane. Stając się oficjalną religią Imperium w IV XX  wieku, sytuacja Żydów uległa pogorszeniu, zwłaszcza w ich względnej prosperity wzbudza zazdrość. Cesarze Teodozjusz , Konstancja i Justynian z kolei ograniczają swoje prawa. Jednak wraz z rozpadem Cesarstwa Rzymskiego i związanym z tym spadkiem potęgi Kościoła, ich los chwilowo się poprawił.

Nawrócenie Wizygotów i Franków stwarza ich kłopoty: kolejne rady zmniejszyły ich prawa, aż Dabogert I po raz pierwszy zmusił ich do nawrócenia się lub opuszczenia Francji w 633 roku . Wraz z upadkiem władzy królewskiej kupcy żydowscy wrócili do Francji i osiedlili się głównie w Metz , Verdun i Narbonne . Radhanici byli potomkami tych Żydów, którzy osiedlili się we Francji bardzo wcześnie. Między innymi Cecil Roth i Claude Cahen umieszczają swój dom w Dolinie Rodanu , której łacińska nazwa brzmi Rhodanus . Według tych specjalistów centrum działalności radhanitów ma prawdopodobnie znajdować się we Francji, ponieważ tam zaczynają się wszystkie ich szlaki handlowe.

Orientalne pochodzenie?

Wielu ekspertów, w tym Charles Barbier de Meynard i Moshe Gil , uważa, że ​​termin Radhanite odnosi się do okręgu Mezopotamii zwanego krajem Radhan (region na wschód od Tygrysu , niedaleko Bagdadu ) w tekstach arabskich i hebrajskim tamtych czasów.

Według Sola Scharfsteina Radhanici pochodzili z Babilonu w Mezopotamii . Wysyłając swoich synów na studia na uniwersytecie, Radhanici nawiązują kontakty z wpływowymi postaciami w regionie. Następnie kontakty te są dla nich przydatne do finansowania ich działalności.

Niektórzy eksperci twierdzą, że ich centrum to miasto Ravy (Rhages) w północnej Persji . Wreszcie, inni myślą, że nazwa pochodzi od perskiego rah („droga”, „droga”) i dān („ten, który wie”), co oznacza „ten, który zna drogi”. Języki zachodnie, w tym francuski , dodały do terminu przyrostek „-ite”, jak to ma miejsce w przypadku etnonimów i słów z toponimów .

Działalność handlowa radanitów

Podczas gdy większość handlu między Europą a Dalekim Wschodem była do tej pory prowadzona przez pośredników z Persji lub Azji Środkowej , Radhanici są jednymi z pierwszych, którzy utworzyli rozszerzającą się sieć handlową od Europy Zachodniej po Azję Wschodnią . Jako jedyni handlują między Europą a Bliskim Wschodem w późnym średniowieczu . Co jeszcze bardziej niezwykłe, prowadzą ten międzykontynentalny handel regularnie i przez dłuższy czas.

Radhanites ( Judejczycy ) byliby poprzedzeni chrześcijańskimi kupcami syryjskimi ( Syri ), którzy handlują między Zachodem a Wschodem pod rządami Merowingów i dostarczają cenne produkty królewskim dworom północnej Europy. Źródła różnią się jednak, jeśli chodzi o istnienie wyraźnego rozróżnienia między Judaei i Syri . Maurice Lombard twierdzi, że handluje różnymi produktami i osiąga szczyt w różnych okresach. Wraz z podbojem Bliskiego Wschodu przez muzułmanów Syri znikają.

Inni specjaliści, tacy jak Postan, kwestionują to rozróżnienie: Judaeus i Syrus są mniej lub bardziej synonimami i raczej określają działalność rynkową na odległość, a nie pochodzenie etniczne.

Ibn Khordadbeh mówi, że Radhanici są wyrafinowani i poligloci. Wykorzystywane są cztery główne szlaki handlowe, z których wszystkie zaczynają się od doliny Rodanu i prowadzą do Chin  :

  1. Jeden zstępuje dolinie Rodanu i dociera do prowansalskie porty z Arles i Marsylii  ; stamtąd Radhanici płyną aż do Egiptu , a następnie wyruszają na Morze Czerwone do Indii  ;
  2. Jeden sprowadza kupców drogą morską do północnej Syrii  : z Antiochii przekraczają Irak, a następnie płyną przez Zatokę Perską do północno-zachodnich Indii, Cejlonu i Dalekiego Wschodu  ; wydaje się, że podróż między Indiami a Chinami była powszechna;
  3. Jeden przechodzi przez Pragę , Królestwo Wołgi , Azję Środkową , Północny Iran i podąża starożytnym Jedwabnym Szlakiem do Chin; to na tej drodze korzystają z pomocy Chazarów  ;
  4. Ostatni przechodzi przez Hiszpanię , Afrykę Północną , Palestynę , Damaszek , Irak , Iran i dociera do Indii.

Podróże Radhanitów są długie i niebezpieczne i często trwają kilka lat: potrzeba około roku, aby przejść z Kordoby do Bagdadu . Karawany Radhanitów są chronione przez uzbrojonych jeźdźców; w piśmie z XI th  century znalezionego w Kairze geniza , Żydzi z Aleksandrii zapytać władze żydowskie Kair do uwolnienia kupca porwany przez piratów . Los społeczności żydowskich zainstalowanych na szlaku Radhanitów, które znacznie ułatwiają ich handel, jest również niepewny: miasto Kanton , główne centrum radhanitów w Chinach , przeżywa kilka zamieszek, podczas których masakrowani są zagraniczni kupcy.

W Europie bogactwo finansowe Radhanitów budzi zazdrość chrześcijan. Agobard , arcybiskup Lyonu , napisał do biskupa Narbonne (gdzie zainstalowano znaczną liczbę Radhanitów) w 827 r. W celu potępienia obecności Żydów. Podróże Radhanitów są również bolesne z powodu zakazów żywnościowych: według tekstów rabinicznych z północy i wschodu Francji , Musieli powstrzymać się od jedzenia mięsa, o ile nie mogli odpocząć. Dostarczać po drodze koszernego mięsa,

Radanity niosą głównie cenne i małe towary, w tym przyprawy ( piżmo , aloes , kamfora , cynamon itp.), Porcelanę , perfumy , biżuterię i jedwab . Handlu one także w oleju The kadzidło , gdy ramiona w stali , z futer , że eunuchowie i niewolników (zwłaszcza saqaliba , Słowianie w średniowieczu ). Te dwa ostatnie dobra stanowią ważną część ich działalności.

W Radhanites odgrywają istotną rolę w handlu niewolników słowiańskich, który wie silny rozwój w X XX  wieku. Na przykład Verdun , jedno z głównych centrów handlowych Radhanite, to duży targ niewolników. To miasto jest również ważnym miejscem kastracji eunuchów. Pierwotnie niewolnicy byli przewożeni do muzułmańskiej Iberii (czasami przez Verdun), a następnie, po buncie Zanj , do Egiptu i Syrii . Tak więc, w 961 , nie było 13,750  męskich Saqalibas w Kordobie . W saqaliba są tak liczne, że założyli dynastię w południowej Hiszpanii w XI -tego  wieku.

Karty i przywileje

W nagrodę za bogactwo, które przynoszą, żydowscy kupcy cieszą się różnymi przywilejami pod panowaniem Karolingów we Francji i w całym świecie muzułmańskim . Szczególnie często są na dworze pod wodzą Karola Wielkiego . Przywileje te silnie irytują lokalne władze chrześcijańskie: Kościół uważa, że ​​działalność gospodarcza sprzyja chciwości, a zatem prowadzi do „haniebnego zysku” ( turpe lucrum ). W XII -tego  wieku, Żydów aszkenazyjskich z Europy Północnej uważają, że „King Charles” po raz pierwszy przyniósł Żydów z Włoch w dolinie Renu .

W ten sam sposób Ludwik Pobożny udziela w 825 r . Żydowskim kupcom Donatowi, Samuelowi, Abrahamowi z Saragossy , Davidowi Davitisowi i Józefowi z Lyonu ochrony ich życia i towarów, wolności handlu, wolności religijnej. Przyznane czartery są inspirowane tymi, które otrzymał Karol Wielki (ale o których zapomnieliśmy). Te przywileje - udzielone na prośbę żydowskich kupców - umieszczają ich bezpośrednio pod ochroną cesarza (są to ludzie cesarza), ale nie dają im prawa do posiadania nieruchomości: w istocie, bardzo duża swoboda radhanickich kupców byłaby umożliwiły im zmonopolizowanie ziemi i budynków. Niemniej jednak fakt ten jest kwestionowany przez kilku autorów, w szczególności Esther Benbassa  : „Wszyscy Żydzi nie podzielają jednak tego bogactwa: większość z nich to hodowcy winorośli lub rolnicy w dolinach Rodanu i Saony. "

Istotna rola w późnym średniowieczu

Podczas późnego średniowiecza , gdy islamskie kraje z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i chrześcijańskie królestwa z Europy często zakazane kupców z drugiej strony z wejściem swoje porty . W korsarze z obu stron atakowali statki przeciwstawnych na wypoczynek. Radhanici służyli jako neutralni pośrednicy, dzięki czemu wielkie szlaki komunikacyjne i handlowe między terytoriami starożytnego Cesarstwa Rzymskiego i Dalekiego Wschodu pozostały otwarte.

Jako jedyni podróżujący między Zachodem a światem muzułmańskim Radhanici odegrali również rolę polityczną. Tak więc, kiedy Karol Wielki szukał poparcia kalifa Bagdadu , Harouna al-Raszida przeciwko emirom Umajjadów z Kordoby , użył radhanickiego kupca z Narbonne o imieniu Izaak. Wysłał go z dwoma szlachcicami w ambasadzie do kalifa. Dwaj szlachcice zginęli podczas podróży, a Izaak wrócił sam do Akwizgranu pięć lat później z wieloma darami, w tym słoniem.

Radhanici, podróżujący między różnymi częściami świata, pomogli szerzyć wiedzę. Więc przynieśli Chiny kilka technik do IX th i X th  stulecia: wśród nich, kołnierz ramię umożliwiły lepsze wykorzystanie siły koni i odegrał rolę w boomu gospodarczego i kulturalnego, który opanował Francji w XI TH i XII th  stulecia.

Chociaż tradycyjnie większość historyków uważa, że ​​chińska technika papierowa została przekazana Europie za pośrednictwem arabskich kupców, którzy trzymali sekrety jeńców wojennych schwytanych w bitwie pod Talas , niektórzy eksperci uważają, że żydowscy kupcy, tacy jak Radhanici, odegrali decydującą rolę w przybyciu papieru na Zachodzie.

Józef z Hiszpanii , być może Radhanita, według niektórych źródeł wprowadziłby arabsko-indyjskie postacie do Europy. Historycznie rzecz biorąc, społeczności żydowskie wykorzystywały akredytywy do transportu dużych ilości pieniędzy bez ryzyka, że ​​zostaną okradzione po drodze. Średniowieczni kupcy żydowscy rozwinęli i stosowali ten system na dużą skalę: kupcy radhanityczni stosowali suftata , akredytywy prostsze niż te używane później. Pozwolili Radhanitom na handel na duże odległości. Mówi się, że zostały wymyślone przez żydowskich bankierów z Bagdadu , prekursorów banków, które kwitły w późnym średniowieczu i na początku współczesności .

Radhanici przyczyniliby się również do rozwoju medycyny w społecznościach żydowskich Europy Zachodniej: przywracając do Europy leki, produkty lecznicze i nieznane receptury, pozwolili niektórym z ich współwyznawców zostać sławnymi lekarzami we Francji ( Paryż , Montpellier ), Hiszpanii ( Uniwersytet w Salamance ) i Portugalii ( Uniwersytet w Coimbrze ).

Niektórzy eksperci uważają, że Radhanici mogli odegrać rolę w konwersji Chazarów na judaizm . Ponadto braliby udział w zakładaniu społeczności żydowskich w różnych miejscach na ich szlakach handlowych: prawdopodobnie byli zaangażowani w osadnictwo Żydów w Europie Wschodniej ( Praga ), Azji Środkowej , Chinach i Indiach .

Koniec ery radhanitów

Źródła różnią się w okresie rozkwitu Radhanitów. Według MacDonald, Gastmann i innych, to w X XX  wieku i początku XI -tego  wieku. Jednak Postan Data spada Radhanites z IX th  wieku.

Istnieje wiele przyczyn stopniowego upadku Radhanitów. Upadek dynastii Tang w Chinach w 908 roku i zniszczenie chaganatu chazarskiego sześćdziesiąt lat później wywołały chaos w środkowej Eurazji , na Kaukazie iw Chinach . Szlaki handlowe stały się niestabilne i niepewne, a sytuację pogorszyły tureckie inwazje na Persję i Bliski Wschód . Silk Road została odcięta przez kilka stuleci. Ponadto fragmentacja świata islamskiego (i, w mniejszym stopniu, chrześcijaństwa ) na małe państwa daje nie-Żydom więcej możliwości angażowania się w handel. Pod koniec X XX  wieku oraz XI -tego  wieku, europejskie miasta wziął ich rozwój. W tym okresie pojawiły się włoskie miasta kupieckie, w szczególności Genua , Wenecja , Piza i Amalfi, które uważały Radhanitów za niepożądanych konkurentów. Narodziła się chrześcijańska klasa handlowa, najpierw w południowych Włoszech, a następnie w północnych Włoszech, we Flandrii i dolinie Renu .

Sytuacja Żydów na Zachodzie pogorszyła się. Z powodu handlu niewolnikami i wrogości duchowieństwa Radhanici straciliby poparcie, jakie mieli na europejskich dworach. W okresie pierwszej krucjaty wzmocnił się antysemityzm, a Żydzi padli ofiarą prześladowań: pogromów, wypędzeń z dużych centrów handlowych.

Jednak niektóre kontynuował swoją działalność dopiero w drugiej połowie XI -tego  wieku. Tak więc, w 1084 The biskup z Speyer Rüdiger, który chciał, aby jego miasto ważnym ośrodkiem handlowym, przyznano im przywilej, aby mogli tam osiedlić. Karta miała pozytywny wpływ. Został odnowiony w 1090 roku przez cesarza Henryka IV i rozszerzony na miasto Worms . Ostatnia wzmianka o dobrobycie Żydów z doliny Renu pochodzi z pierwszej krucjaty. Żydowscy kupcy z przełomu XI -tego  wieku i XII th  century nadal handlować ale na znacznie mniejszą skalę (to znaczy dużo więcej lokalnie) Radhanites ich poprzednicy.

Gospodarka Europy została dogłębnie zmieniona przez zniknięcie radhanitów. Na przykład, dane wskazują, że wiele przypraw powszechnie stosowane w Wysokich średniowieczu całkowicie zniknęły ze stołów europejskich w X XX  wieku. Wcześniej Żydzi cieszyli się monopolem na handel przyprawami w dużej części Europy Zachodniej.

Wieki później Marco Polo i Ibn Battuta opowiedzieli chrześcijanom i muzułmanom o swoich podróżach po Wschodzie . Uważa się, że Ibn Battuta towarzyszył muzułmańskim kupcom, którzy podróżowali na wschód szlakami podobnymi do tych używanych przez Radhanites.

Radhanici oczami radzieckiego historyka Lwa Gumilowa

Radziecki historyk , Lev Gumilev twierdził, praktycznie bez jakiegokolwiek źródła, że Radhanites odegrał ważną rolę w niewoli Słowian. Goumilev nie winił ich tak bardzo za to, że praktykowali handel niewolnikami, ale za to, że robili to z niewolnikami i niewolnikami chrześcijańskimi. Oskarżył ich, że żyli kosztem miejscowej ludności:

„Żydzi radhaniccy stanowią grupę ponadetniczną, która zachowuje bardzo wysoki poziom władzy. Nie przeszkadza im rozproszenie, o ile żyją kosztem ziemi antropogenicznej, czyli miast. "

Przedstawił ich jako złe demony. Według niego Radhanici sprzedaliby Chazarów, którzy ich złożyli. Chciał przez to pokazać ich brak wdzięczności, co byłoby typowym zachowaniem Żydów, podobnie jak rasizm i ksenofobia.

Ostatecznie, według niego, wywarłyby one nadmierny wpływ na krajobraz społeczno-polityczny i gospodarczy średniowiecza. W ten sposób oskarżył ich o praktykowanie małżeństw mieszanych w celu podbicia władzy politycznej Chazarów.

Załączniki

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne

Źródła artykułu

  • (fr) Ten artykuł jest częściowo lub w całości zaczerpnięty z artykułu Wikipedii w języku angielskim zatytułowanego „  Radhanite  ” ( zobacz listę autorów ) .
  • (en) Elkan Adler, Jewish Travellers in the Middle Ages , Dover Publications, Nowy Jork, 1987.
  • (en) Esther Benbassa, Żydzi Francji: historia od starożytności do współczesności , Princeton University Press ( ISBN  0691090149 ) .
  • (en) Elmer Bendiner, The Rise and Fall of Paradise , Putnam Books, 1983 ( ISBN  0399128573 ) , s. 99-104.
  • (en) Jon Bloomberg, The Jewish World in the Middle Ages , KTAV Publishing House ( ISBN  0881256846 ) , s. 137.
  • Philippe Bourdrel, Historia Żydów we Francji , t. 1: From origins to the Shoah , Albin Michel, 2004 ( ISBN  2-226-14215-0 ) [ czytaj online ] .
  • (w) Kevin Alan Brook, Żydów Chazarii , Rowman i Littlefield Publishers, Inc. ( 2 th ed.) ( ISBN  0-7425-4981-X ) , str. 77.
  • (en) „China”, w Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present , t. 1, Cynthia Clark Northrup (red.), ME Sharpe, Armonk (NY), 2005 ( ISBN  0-7656-8058-0 ) , str. 29.
  • (en) Mark R. Cohen, Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages , Princeton University Press, 1995 ( ISBN  069101082X ) , s. 78-82.
  • Michael De Goeje, Bibliotheca Geographorum Arabicorum , vol. 4, Leiden, 1889.
  • (en) Douglas Morton Dunlop, Historia żydowskich Chazarów , Princeton University Press, Princeton (NJ), 1954.
  • Flavius ​​Josephus , Jewish Antiquities (XVIII, 6, 3).
  • (en) Robert Fossier (red.), The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages , vol. 1, Cambridge University Press, 1997, s. 350–950.
  • (en) Moshe Gil, „The Radhanite Merchants and the Land of Radhan”, w Journal of the Economic and Social History of the Orient 17: 3 (1976), s. 299-328.
  • Patrick Girard, Na dobre i na złe, dwadzieścia wieków historii Żydów we Francji , t. 2, wyd. Bibliophane, Paryż, 1986 ( ISBN  2-86970-002-4 ) , s. 45-46.
  • Grégoire de Tours , De Gloria Martyrorum [„Ku chwale męczenników”].
  • (en) Maurice Lombard (tłum. Joan Spencer), The Golden Age Of Islam , Markus Wiener Publishing ( ISBN  1558763228 ) , str. 212.
  • (en) Scott B. MacDonald i Albert L. Gastmann, History of Credit and Power in the Western World , Transaction Pub, 2004 ( ISBN  0765808331 ) , s. 44.
  • (en) Joseph Needham , Science and Civilization in China, tom III , Cambridge University Press, 1991 ( ISBN  0521058015 ) , str. 681.
  • (en) MM Postan, Cambridge Economic History of Europe: Trade and Industry in the Middle Ages , Cambridge University Press, 1987 ( ISBN  0521087090 ) , s. 416-419.
  • (en) Omeljan Pritsak, „The Khazar Kingdom's Conversion to Judaism”, Harvard Ukrainian Studies 3: 2,Wrzesień 1978.
  • (en) Louis Rabinowitz, Jewish Merchant Adventurers: A Study of the Radanites , Edward Goldston, Londyn, 1948.
  • (en) „Radanites”, w Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present , vol. 3, Cynthia Clark Northrup (red.), ME Sharpe, Armonk (NY), 2005 ( ISBN  0-7656-8058-0 ) , str. 763-764.
  • (en) Vadim Rossman, Rosyjski antysemityzm intelektualny w erze postkomunistycznej , University of Nebraska Press ( ISBN  0803239483 ) , str. 82-83.
  • (w) Norman Roth , Medieval Jewish Civilization; Encyklopedia , („Rādhānites”, Elinoar Bareket), Routledge, 2002 ( ISBN  0415937124 ) , str. 558–561.
  • (en) Sol Scharfstein, Jewish History and You: From the Patriarchs to Expulsion from Spain With Documents and Texts , KTAV Publishing House Inc., 2002 ( ISBN  0881256862 ) , s. 133.
  • (pl) Itzhak Schipper, Dzieje Gospodarcze Żydów Korony i Litwy w Czasach Przedrozbirowych. , Żydzi w Polsce Odrodzonej, wyd. A. Hafftka i in., Warszawa 1936, s. 116.
  • (z) Zur Weissenbron, Geschichte der Jetzigen Ziffern , 1892.
  • (pl) Donald N. Yates, Merchant Adventurer Kings of Rhoda: The Lost World of the Tucson Artifacts , Panther's Lodge Publishers, 1 stycznia 2018 r. ( czytaj online )
  • Yosef Hayim Yerushalmi , „Conference of19 października 1993Carl Friedrich von Siemens Fundacja Monachium „, w powodów politycznych n O  7 (August-Październik 2002), Presses of the National Foundation for Political Science ( ISBN  2724629353 ) [ czytaj online ] , str. 19-52.

Uwagi i odniesienia

  1. Eliyahu Ashtor, „Insights on Radhanites” Schweizerische Zeitschrift für Geschichte , tom. 27, przyp. 3, 1977, w szczególności s. 250-251
  2. Eliyahu, Ashtor, „Insights into the Radhanites”, op. cit , s. 246-247
  3. Charles Pellat , art. „Al-Rād̲h̲āniyya”, w Encyklopedii Islamu , wydanie drugie, Brill, 1993, t. 8, s. 363-367.
  4. Charles Pellat , art. „Al-Rād̲h̲āniyya”, w Encyklopedii Islamu , wydanie drugie, Brill, 1993, t. 8, s. 363-367
  5. (pl) Itzhak Schipper, Dzieje Gospodarcze Żydów Korony i Litwy w Czasach Przedrozbirowych. , s. 116 cytowane przez (w) Kevina Alana Brooka, The Jews of Khazaria , s. 77. Yitzhak (Ignacy) Schipper, jest ważnym polskim historykiem żydowskim (zamordowanym na Majdanie w 1943 r.), Który stworzył obszerną pracę, ale dość kontrowersyjną zarówno pod względem metod, jak i wyników. Pisze o nim współczesny historyk: „Schipper był chyba najbardziej kontrowersyjnym z żydowskich historyków. Niektóre z jego teorii są uważane za naciągane, a jego metodologia została nazwana niechlujną. Został oskarżony o błędne cytowanie, cytat wyrwany z kontekstu, wewnętrzną sprzeczność i brak kompleksowego opracowania bibliograficznego. [...] Inni sądzili, że Schipper był bardziej stawiającym problemy niż rozwiązującym problem, który wniósł do badania historii Żydów nowe podejście społeczno-naukowe. Jego pisarstwo było naznaczone brakiem powściągliwości, brakiem naukowej skrupulatności i brakiem precyzyjnego wykorzystania źródeł. (MJ Rosman, „Litman's Contribution of Yitzhak Schipper”, The Jewish Quarterly Review , New Series, lipiec-październik 1987, vol. 78, no. 1/2, s. 152). Dlatego informacje przekazane przez Kevina Alana Brooka należy traktować z ostrożnością, zwłaszcza że pochodzą one z prawie niedostępnego, trudnego do zweryfikowania odniesienia, nie są sprawdzane przez żadne inne źródło i są w sprzeczności z historiografią Radhanitów.
  6. . Język, do którego odwołuje się Ibn Khordadbeh, nie jest dokładnie określony. Słowo Firanj może oznaczać „  Frank  ”, ale w średniowieczu było to ogólne określenie używane przez Arabów i wschodnich chrześcijan w odniesieniu do ogółu mieszkańców Europy Zachodniej. Możliwe, że Ibn Khordadbeh użył „Franka” zamiast „rzymskiego” (bizantyjskiego greckiego), co wskazuje, że Radhanici mówią kilkoma językami używanymi przez wschodnich i zachodnich chrześcijan.
  7. Tutaj ibn Khordadbeh prawdopodobnie oznacza Konstantynopol , „Nowy Rzym”, a nie Rzym we Włoszech .
  8. Przetłumaczone z angielskiej wersji Elkana Adlera, Jewish Travellers in the Middle Ages , New York: Dover Publications, 1987, s. 2-3
  9. „  Endlicher Glossary - Wikisource  ” , na fr.wikisource.org (dostęp 2 września 2020 )
  10. Jean-Bernard Lang, "  Żydzi Austrasian w handlu międzynarodowym w późnym średniowieczu VII TH  -  X th  stulecia  " ,2011(dostęp 21 września 2014 ) ,s.  327/328.
  11. Nie ma pewności, że ta decyzja została wykonana. Jednak mniej więcej w tym czasie żydowska obecność we Francji zmalała. (Źródło: Esther Benbassa).
  12. Patrick Girard, Na dobre lub na złe, dwadzieścia wieków historii Żydów we Francji , s. 45-46.
  13. (w) Norman Roth, Medieval Jewish Civilization; Encyklopedia , s. 558-561.
  14. (w) Moshe Gil, Radhanite Merchants and the Land of Radhan , str. 299-328.
  15. (w) Sol Scharfstein, Jewish History and You: From the Patriarchs to Wygnanie z Hiszpanii z dokumentami i tekstami , s. 133.
  16. (w) Encyklopedia światowego handlu: od starożytności do współczesności , „Radhanites” str. 763–4.
  17. Zobacz na przykład: (en) Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present , „China”.
  18. (w) Maurice Lombard, Złoty wiek islamu , str.  212 .
  19. (en) Mark R. Cohen, Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages , str.  78-82 .
  20. (en) MM Postan, Cambridge Economic History of Europe: Trade and Industry in the Middle Ages , s.  416-419 .
  21. (w) Jon Bloomberg, Świat żydowski w średniowieczu , str.  137 .
  22. Philippe Bourdrel, Historia Żydów we Francji , t.  1  : Od początków do Shoah .
  23. Źródło: Mark R. Cohen
  24. Źródło: Mark R. Cohen .
  25. (w) Donald N. Yates , Merchant Adventurer Kings of Rhoda: The Lost World of the Tucson Artifacts , Panther's Lodge Publishers1 st styczeń 2018( ISBN  9781974677726 , czytaj online ) , str.  124-126, 152-153
  26. Yosef Hayim Yerushalmi , „  „ Słudzy królów i nie sługi sług. „O niektórych aspektach historii politycznej Żydów  ”, Przyczyny polityczne , t.  7, n O  3,2002, s.  19 ( ISSN  1291-1941 i 1950-6708 , DOI  10.3917 / rai.007.0019 , odczyt online , dostęp 12 czerwca 2019 )
  27. Pełne teksty tych trzech kart znajdują się w Karl Zeumer (red.), Formulas Merowingici i Karolini Aevi: Accedunt; Ordines Iudiciorum Dei, Hanower, Impensis bibliopolii Hahniani, 1886, 30, 31 i 52; wersje skrócone i opatrzone komentarzami Juliusa Aroniusa, Regesten zur Geschichte der Juden im fränkischen und deutschen Reiche bis zum Jahre 1273 , Berlin, L. Simion, 1902, 81–83.
  28. (Źródło: Yosef Hayim Yerushalmi)
  29. (Źródło: Philippe Bourdrel)
  30. (Źródło: Philippe Bourdrel)
  31. (w) Elmer Bendiner, The Rise and Fall of Paradise , str. 99-104.
  32. (w) Joseph Needham, Science and Civilization in China , vol. 3, s. 681.
  33. Zobacz na przykład: (en) Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present , „Radanites” str. 764.
  34. (w) Elkan Adler, Żydowscy podróżnicy w średniowieczu i (z) Zur Weissenbron, Geschichte der Jetzigen Ziffern , s. 74–78. Zobacz także (w) Encyklopedii handlu światowego: od starożytności do współczesności , „Radanites” str. 764.
  35. Flavius ​​Josephus , Jewish Antiquities (XVIII, 6, 3).
  36. (w) Scott B. MacDonald i Albert L. Gastmann, History of Credit and Power in the Western World , str. 44.
  37. (w) Louis Rabinowitz, Jewish Merchant Adventurers: A Study of the Radanites , str. 91.
  38. Na przykład: (en) Encyklopedia światowego handlu: od starożytności do współczesności , „Radanites” str. 764. Zobacz także: (en) Omeljan Pritsak, The Khazar Kingdom's Conversion to Judaism , s. 265.
  39. Możliwe, że niektóre gminy zostały założone przez starszych żydowskich kupców. (Źródło: MM Postan) .
  40. (it) E. Ashtor, Gli Ebrei nel commercio mediterraneo nell'alto medioevo (sekcja X-XI.) , Settimane di studio Centro Italiano di studisull'alto medioevo, XXVI: Gli Ebrei nell'Alto Medioevo, Spoleto, 1980 s. 454-456, przedruk w: (en) E. Ashtor, The Jews and the Meditterranean Economy, 10th-15th century , London, 1983.
  41. Josef Hayim Yerushalmi, z powodów politycznych n O  7 (sierpień-wrzesień 2002), s. 19-52.
  42. (w) Louis Rabinowitz, Jewish Merchant Adventurers: A Study of the Radanites , str. 150-212.
  43. (w) Vadim Rossman, Rosyjski antysemityzm intelektualny w erze postkomunistycznej , str. 82-83.
  44. Większość historyków uważa, że ​​Chazarowie przeszli na judaizm, aby zachować niezależność polityczną w stosunku do swoich chrześcijańskich i muzułmańskich sąsiadów.