John Locke

Christ Church Oxford, gdzie Locke studiowa i naucza

Pierwsza pisemna Locke'a na bieco tolerancji 1660 i jest odpowiedzi na ksiki wielkie pytanie dotyczce rzeczy obojtne w kulcie religijnym z Edwardem Bagshaw . Aby zrozumie natur problemu, wane jest, aby umieci to pisanie w kontekcie. Niektórzy protestanci chcieli umieci organizacj polityczn pod egid prawa Boego i rozróni midzy punktami, w których Ewangelie byy wyrane, a tymi, o których milczeli jako forma kultu. Jeli uwaali, e te ostatnie punkty dotycz tylko wolnoci sumienia i wolnoci chrzecijanina, z drugiej strony dla nich wadze cywilne musiay interweniowa tam, gdzie Ewangelie byy precyzyjne. Dla Jean-Fabien Spitz , w obliczu takiej koncepcji, Locke przejawia w dwóch opracowa z 1660 r problemem, który nigdy nie opuci go i którego Epistola nadal bd opatrzone znakiem a mianowicie niemono w tych warunkach ustanowienia politycznego cywilnego autorytet. Dla Locke'a, podobnie jak dla rówieników, poniewa rzeczy obojtne nie maj wpywu na zbawienie ludzi, mona je regulowa zgodnie z najlepszymi doczesnymi interesami ludzi i, jeli to konieczne, powierzy ich zarzdzanie wadzom wieckim. Locke posuwa si nawet do wniosku, e rzd moe narzuci jednolito kultu, jeli uzna to za konieczne dla pokoju. W rzeczywistoci, jeli posuwa si do tej skrajnoci, to dlatego, e dla niego religia sprowadza si do kilku podstawowych artykuów, do wewntrznej skruchy i mioci, która kieruje yciem cnotliwym . Locke zdaje sobie jednak spraw, e jego argumentacja nigdy nie przekona wierzcego, który wierzy, e zewntrze kultu ma krytyczne znaczenie dla jego zbawienia. Równie dla Jeana-Fabiena Spitza badania nad granicami ludzkiego zrozumienia i negatywnymi wnioskami, do których prowadz doprowadziy go do zaproponowania w swoich póniejszych pismach z 1667 i 1686 r. polityki tolerancji religijnej.

1667 esej zosta napisany prawdopodobnie na rozkaz Shaftesbury. Zosta napisany w kontekcie, w którym konieczne byo poczenie rónych nurtów protestantyzmu, aby pojcie tolerancji byo postrzegane jako porozumienie wspólnego ycia midzy protestanckimi sektami i wspólne zaangaowanie w walk z ateistami i katolikami. Locke, podobnie jak ci, którzy wtedy pisali o tolerancji, nie zwracali uwagi na stosunek do niechrzecijan, problem, który w jego czasach nie pojawia si w Anglii. Przedstawia jej polityczne zalety dla angielskiej monarchii. Wspóistnienie protestantów rónych wyzna jest postrzegane jako moliwe pod warunkiem, e nie skonfrontuje si si z teologiami i odrzuci ich konsekwencje szkodliwe dla spoeczestwa lub dla innych. To domylnie definiuje naturaln etyk opart na obojtnoci, która jest równie definicj umowy spoecznej Locke'a. Ten esej nie zosta opublikowany, a kontekst polityczny Restauracji sprawia, e jego publikacja jest ryzykowna dla autora.

List o tolerancji

All Souls College (Oxford), gdzie Jonas Proast, krytyk Locke'a, by kapelanem.

Dla Locke'a pastwo jest spoeczestwem ludzi utworzonym wycznie w celu ustanowienia, ochrony i wspierania ich interesów obywatelskich . Wedug niego sdzia cywilny, gubernator, zajmuje si tylko sprawami doczesnymi. Duchowi, zakonnicy nie nale do jego pola dziaania. Na poparcie tej tezy przytacza trzy argumenty. Z jednej strony Bóg nie powierzy nikomu misji czuwania nad zbawieniem innych. Drugi argument, wadza rzdu opiera si tylko na sile, podczas gdy prawdziwa religia jest domen ducha. Argument trzeci, zaómy nawet, e rzdzcy mog zapewni zbawienie, rzdzcy s rónorodni, a take religie nakazane przez rzdzcych, tak e nie wszyscy wadcy mog zapewni zbawienie, poniewa proponuj róne drogi. Wynika z tego, e sdzia nie musi zajmowa si religi i duszami. Wedug Jeana-Fabiena Spitza Liberalny argument jest tu zastosowany w sposób wyrany: wadza polityczna nie musi regulowa postpowania jednostek w dziaaniach, które nie s w stanie wpyn na osobiste interesy innych . I odwrotnie , Jonas Proast (1640-1710), jeden z krytyków Locke'a, twierdzi, e w rzeczywistoci tylko dwa argumenty s wane. Rzeczywicie, wedug niego, sia moe skoni obywateli do rozwaenia przekona, które w przeciwnym razie zignorowaliby. Co wicej, czowiek zawsze chce promowa to, co uwaa za prawdziwe, nawet jeli nie moe udowodni, e jest to naprawd prawda.

Bd co bd, Locke zdecydowanie odrónia spoeczestwa lub pastwa, którego celem jest pokój spoeczny i dobrobyt, lub zachowanie spoeczestwa i kadego z jej czonków i spoeczestwem religijnym. Lub koció, którego celem jest umoliwienie osobom do osign szczcie po tym yciu iw przyszym wiecie . Jeli te dwie rzeczy czy to, e s stowarzyszeniami dobrowolnymi, dzieli je inna zasadnicza rónica: w polityce od istot ludzkich wymaga si przestrzegania prawa pod grob sankcji czasowych (wizienia, grzywny itp.), przeciwnie, w Spoeczestwo duchowe, jakim jest Koció, mona uywa tylko perswazji, a nie siy czy przemocy. W tych warunkach sdzia cywilny musi kara wystpki tylko wtedy, gdy zagraaj one pokojowi cywilnemu. Locke pisze

Chciwo, szorstko wobec ubogich, bezczynno i wiele innych wad to grzechy, wszyscy przyznaj; ale kto kiedykolwiek odway si powiedzie, e sdzia ma prawo kara. Poniewa wady te nie szkodz cudzej wasnoci i nie zakócaj spokoju publicznego, prawa cywilne nie karz ich tam, gdzie s uznawane za grzechy. Przepisy te nie przewiduj równie kar za kamstwo ani krzywoprzysistwo, chyba e w pewnych przypadkach, gdy nie ma si adnego wzgldu na wrzaw zbrodni, ani na obraon bosko, ale niesprawiedliwo wyrzdzon spoeczestwu lub jednostkom

Problem dla Locke'a wynika z faktu, e ludzie odwracaj porzdek jasnoci i s gównie zainteresowani tym, co nie jest istotne dla ich zbawienia: kwestiami dogmatów, form ceremonialnych i maej cnoty oraz e poprosz sdziego cywilnego o interwencj w tych sprawach. wskazuje i prowokuje, jeli sdziowie ustpi, konflikty midzy Kocioami a spoeczestwem obywatelskim. Dlatego wane jest, aby by stanowczym w rozrónieniu. Mimo to mog si zdarzy przypadki, w których recepty cywilne ingeruj w ludzk wiadomo. W tym przypadku dla Locke'a moe doj do nieposuszestwa i jeli radzi kierowa si wasnym sumieniem, to podkrela, e trzeba te pogodzi si z cen.

Przekonania religijne Locke'a

Faustus Socinus (1539-1604), jeden z twórców socynianizmu .

Przekonania polityczne Locke'a s czsto postrzegane przez naukowców jako powizane z jego przekonaniami religijnymi. Jeli Locke w modoci by kalwinist, który wierzy w trójc , to w czasie, gdy publikowa swoje Refleksje (1695), nie tylko przyjmowa pogldy socynianizmu na tolerancj, ale take jego chrystologia bya socynowska. Jednak Wainwright (1987) zauwaa, e w swoim pomiertnym dziele Parafraza (1707) interpretacja wersetu 1:10 listu do Efezjan stanowi wyran rónic w porównaniu z interpretacj Socyczyka, takiego jak Biddle , co moe wskazywa, e na kocu Locke powróci do wiary bliskiej arianizmowi, akceptujc preegzystencj Chrystusa. Dla historyka Johna Marshalla , pod koniec swojego ycia, postrzeganie Chrystusa przez Locke'a byo gdzie pomidzy socynizmem a arianizmem . Jeli Locke nie mia wówczas pewnoci w kwestii grzechu pierworodnego , co równie przyczynio si do tego, e mimo wszystko uwaano go za socyniana, ariana, a nawet deist, to nie zaprzecza realnoci za: bycie czowiekiem jest w stanie rozpocz niesprawiedliwe wojny lub popenianie przestpstw. Przestpcy musz by ukarani nawet kar mierci. Jeli chodzi o Bibli, Locke jest bardzo konserwatywny. Akceptuje natchnion przez Boga doktryn pism witych, a cuda s dowodem boskiej natury biblijnego przesania. Locke jest przekonany, e caa tre Biblii jest zgodna z ludzkim rozumem ( The Reasonness of Christianity , 1695). Cho Locke jest ordownikiem tolerancji, apeluje do wadz cywilnych, by nie toleroway ateizmu , poniewa uwaa, e zaprzeczanie istnieniu Boga narusza porzdek spoeczny i prowadzi do chaosu. Stanowisko to wyklucza wszelkie próby wydedukowania etyki i prawa naturalnego z czysto wieckich specyfikacji. Dla Locke'a argument kosmologiczny jest prawdziwy i dowodzi istnienia Boga. Dla Waltrona myl polityczna Locke'a opiera si na szczególnym zestawie zaoe protestanckich chrzecijan .

Sposób, w jaki Locke pojmuje czowieka, znajduje swoje ródo w stworzeniu. Zostalimy "wysani na wiat z rozkazu Boga i dla jego spraw, jestemy jego wasnoci, jego dzieem wykonanym, aby trwa, a nie dla naszej wasnej przyjemnoci ( wysani do wiata z rozkazu [Boga] i w jego sprawie, [ my] jestemy Jego Wasnoci, której Rzemioso [jestemy] stworzone, by trwa podczas jego, a nie innych Przyjemnoci ) . Podobnie jak w przypadku dwóch innych wanych filozofów tradycji prawa naturalnego, Hugo Grocjusza i Samuela Pufendorfa , prawo naturalne Locke'a i objawienie Boe to dwa bliskie pojcia, poniewa oba maj swoje ródo w Bogu i dlatego nie mog sobie nawzajem zaprzecza. Locke jako filozof jest niezwykle naznaczony doktryn chrzecijask. W swojej ksice Reasonableness (1695) podkrela, e bez pomocy nauk i przykadu Jezusa jest mao prawdopodobne, aby ludzie zrozumieli dokadne wymagania prawa natury. Podstawowe koncepcje teorii politycznej Locke'a wywodz si z tekstów biblijnych, w szczególnoci z Ksigi Rodzaju 1 i 2, z Dekalogów , z ( Ksiga Wyjcia 20), ze zotej zasady Mateusza (7,12) , z nauk Jezusa i jego doktryna mioci , Mateusza 19:19 i Listów Pawa . W szczególnoci Dekalog umieszcza ycie czowieka, jego godno i honor pod opiek Bo. Podobnie idea wolnoci jest ceniona w Ksidze Wyjcia (wyzwolenie ydów z Egiptu). Kiedy Locke czerpie fundamentalne aspekty swojej etyki (wolno, równo, przyzwolenie rzdzonych) z tekstów biblijnych, robi to jako filozof, a nie jako teolog. Deklaracja Niepodlegoci Stanów Zjednoczonych poda za myleniem Locke'a, kiedy prawa czowieka czciowo opiera na biblijnym sposobie pojmowania stworzenia. Robi to samo, gdy opiera rzd na zgodzie rzdzonych.

Wpyw Locke'a

Hans Aarsleff uwaa Locke'a za "najwaniejszego filozofa czasów nowoytnych" . Wedug niego wyraenie Bóg rozkazuje, co czyni rozum, które znajdujemy w IV ksidze dzie Johna Locke'a, podsumowuje zarówno tre, jak i jedno myli tego filozofa.

Ojciec angielskiego empiryzmu

Uwaa si, e jego ksika Esej o ludzkim zrozumieniu zapocztkowaa tak zwany angielski empiryzm , który od dawna jest gównym sposobem filozofowania wród anglojzycznych osób od Berkeley po Hume , od Johna Stuarta Milla po Bertranda Russela i Alfreda Julesa Ayera . Dla Aarsleffa filozoficzna myl Locke'a i angielski empiryzm:

Empiryzm Locke'a sprawia, e przedstawia si on jako przeciwnik Kartezjusza, nawet jeli jego myl przedstawia pewne aspekty kartezjaskie. Empiryzm Locke'a przysporzy mu sprzeciwu czci Kocioa anglikaskiego zwaszcza Stillingfleet który widzia w nim zagroenie dla tajemnic wiary zwaszcza Trójcy witej . W dziedzinie nauk przyrodniczych empiryzm Locke'a prowadzi do odrzucenia prawd absolutnych. Locke w rzeczywistoci wskazuje zarówno granice naszej wiedzy, ludzkiego zrozumienia, jak i innej sztuki, i utrzymuje, e skoro nie moemy pozna prawdziwej istoty substancji, nauki przyrodnicze nie mog by ani tej samej natury, ani tak pewne jak geometria.

Wpyw testu na Woltera i encyklopedystów francuskich z XVIII ^-tego  wieku

Czytanie eseju Voltaire'a

Anthony Collins Ucze i przyjaciel Locke'a.

Locke in the Essay utrzymuje, e nic nie pozwala nam powiedzie, e materia nie moe myle. Stwierdzenie to naley czy z tym, co musi by dla niego skromnoci filozofii, na co Voltaire w swoim bardzo wpywowym fragmencie o Locke'u z jego pracy Listy dotyczce narodu angielskiego bdzie nalega. Problem polega na tym, e pisarstwo francuskiego filozofa owiecenia zblia filozofi Locke'a do filozofii Spinozy i Hobbesa, a take mylicieli deistycznych, takich jak John Toland i Anthony Collins . Tak wic dla Aarlsleffa to , co dla Locke'a byo tylko niewinn uwag, staje si przedmiotem ostrych debat midzy wierzcymi i niewierzcymi, midzy tymi, dla których Locke jest sceptykiem, a tymi, dla których jest gosem wolnoci. wieckich . Gazety z czasem dadz impuls do tych debat tak Aarsleff bo jest wity Locke'a jak wiele elementów, które bd w Nietzschem i Derridy pod koniec 20 ^-tego  wieku . Niemniej jednak, wszystko to haas sprawia, e Locke przepustk do radykalnego sceptyka, który przyniós mu tyle opozycji w 19 ^th  wieku .

Do tego dodaje si uwag Williama Molyneux, która doprowadzi do synnego problemu Molyneux , który wywoa wiele dyskusji po tym, jak Voltaire mówi o tym w swojej pracy Elementy filozofii Newtona . Przypomnijmy, e problem rodzi pytanie o zdolno niewidomego od urodzenia, który nagle odzyskaby wzrok, do rozróniania tylko poprzez patrzenie na nie dwóch przedmiotów, które w przeszoci identyfikowa dotykiem. Stamtd pytanie podejm La Mettrie , Buffon i Condillac . W Anglii problem Molyneux pozwoli Berkeleyowi w jego ksice Esej o nowej teorii widzenia (1709) oraz w swoim Traktacie o zasadach poznania czowieka zainaugurowa postlockowsk tradycj brytyjskiego empiryzmu.

Wpyw na filozofi jzyka encyklopedystów

Etienne Bonnot de Condillac francuski ucze Locke'a.

Locke marka gboko filozofia jzyka, który rozwija 18 ^th  century . Dla niego jzyk jest pochodzenia ludzkiego, a nie boskiego czy adamicznego. Sowa nie zostay wymylone przez filozofów czy logików, ale przez ignorantów i niepimiennych ludzi, którzy nazywali rzeczy zgodnie z potrzebami i wygod. Idc za nim, Condillac bdzie uwaa, e dobry jzyk moe by tylko udoskonaleniem jzyka zwykego i lokalnego, nigdy za jzyka doskonaego, uniwersalnego i filozoficznego. Pomys, który zostanie podjty przez Diderota w 1755 roku w artykule Encyclopédie . Tak czy inaczej, takie podejcie do jzyka prowadzi Locke'a do uczynienia etymologii gazi historii myli, poniewa sowa ostatecznie prezentuj si jako symbole sensownych idei (sowa ostatecznie wywodzce si z takich, jak oznaczaj sensowne idee , jedna z najbardziej Podane zwroty w 18 ^XX  wieku . w 1756, Turgot bierze si ten pomys w artykule etymologii z Encyklopedii kiedy opisuje t dziedzin wiedzy w interesujcej brany metafizyki dowiadczalnych. w tym samym artykule Turgot mówi pochodni etymologii unikajc tysice bdów. Ten obraz pochodni bdzie bardzo popularny pod koniec 18 ^-tego  wieku . dla Aarsleff z metafory pochodni etymologii to troch jak wejcie jaskini Platona z wasnym wiatem.

Étienne Bonnot de Condillac, który podziwia Locke'a, uwaa go za najwikszego wspóczesnego filozofa. Uwaa jednak, e idea mowy bez sów Locke'a jest mrzonk. W swojej ksice z 1746 r. Esej o pochodzeniu ludzkiej wiedzy podkrela, e jzyk jest niezbdny, aby zacz rozumie wiat. Dla Condillaca jzyki s przede wszystkim poetyckie, poniewa wyobrania odgrywa wan rol w ich rozwoju. Wrcz przeciwnie, wiat prozy jest wiatem analizy, która ogranicza wyobrani. Znaczenie przywizywane do wyobrani prowadzi Diderot do podkrelenia w swoim artykule Encyklopedia o geniuszu i zapowiada romantyzm z tego punktu widzenia . Co wicej, Condillac, podkrelajc, e jzyk moe narodzi si tylko w spoeczestwie, wedug Willarda Van Ormana Quine'a, sprawia, e logika staje si wanym punktem zwrotnym, który porównuje do kopernikaskiej rewolucji w astronomii. Rzeczywicie, po nim naturaln jednostk semantyczn nie bdzie ju sowo, ale zdanie.

Wpyw traktatów politycznych

Wedug Simone Goyard-Fabre tym, co wyrónia pisma polityczne Locke'a, jest ich antyabsolutyzm , co czyni go gronym anty- Bossuetem   . W XVIII ^-tego  wieku , jego pisma polityczne doznaj silnego publiczno i dwa traktaty bd w sowach Stephen L. cytowany przez Goyard-Fabre polityczny bibli nowego wieku . W 1704 roku, w roku swojej mierci, Pierre Coste opublikowa Pochwa M. Locke'a . On jest postrzegany w 18 ^th  wieku we Francji jako twórca teorii umowy spoecznej i jako ten, który podwaa teori boskie prawo królów. Czciowo dziki Monteskiuszowi liberalizm Locke'a zosta zrównany z konstytucjonalizmem. W rzeczywistoci dwaj mczyni Locke i Montesquieu dostpi konsekracji podczas Deklaracji Niepodlegoci Stanów Zjednoczonych . Dla Goyard-Fabre, jeli autorzy Deklaracji Praw gosowali w 1776 invoke Arystotelesa i Cycerona , to z Wystpienie z Sidney , do Traktatu II Locke'a, z duchem U. Monteskiusza e oni poyczy " ich liberalna inspiracja i ich konstytucyjna inspiracja .

W 19 ^-tego  wieku , Locke jest mniej cytowane nawet jeli dla Goyard-Fabre, liberalizm wynikajce ze Locke jest pod królowej Wiktorii, w procesie stawania si nie doktryna partii, ale filozofia narodu, a poza znakiem epoki w historii Zachodu . Na pocztku 19 ^-go  wieku , liberalizm Locke'a wpad na tych, którzy chc kracowego indywidualizmu w imi wyszej instancji, takich jak koció w Joseph de Maistre , pastwo w Hegla pozytywnej nauki w Augusta hr . Od Wiosny Ludowej jego mylenie musiao zmierzy si z socjalizmem . Pod koniec 20 ^th  wieku , liberalizmu Locke'a, który wedug Goyard-Fabre zaleca umiarkowane stan i którzy wierzyli, e ludzie, poprzez ich udzia w yciu politycznym, mona sobie wypracowa warunki dla wolnoci . Starciach z tymi, którzy maj absolutn wizj wolnoci, którzy chc, aby wszystko byo dozwolone.

Zamienie w XIX ^th  century i powrót do XX ^th  wieku

Joseph de Maistre , przeciwnik Locke'a.

Na pocztku XIX ^th  wieku , myli Locke'a jest powszechnie rozumiane jako e od encyklopedystów i filozofów Owiecenia. W zwizku z tym ponosi odpowiedzialno za rewolucj francusk . Coleridge przekonuje, e eseje doprowadziy zarówno do zniszczenia metafizyki, jak i do przekonania ludzi bez kultury, e zdrowy rozsdek zwalnia ich od studiowania. Dla Thomasa Carlyle'a Locke doprowadziby do wygnania religii ze wiata. Dla de Maistre Locke jest zy geniusz théophobie 18 ^th  wieku , rewolucja francuska, której grzechem bya kara boska. W 19 ^-tego  wieku , Locke by postrzegany jako sensualista, ateista, materialista i utylitarnych oraz w latach 1830/40 jego mylenie byo wyjtkowo mile widziana na Uniwersytecie w Cambridge. W tym samym czasie we Francji Victor Cousin opublikowa ksik Philosophie de Locke, która bya szeroko czytana i uwaana za powan. Jednak specjalici nie ceni tej ksiki, niektórzy tacy jak Thomas Webb. autor w 1857 roku ksiki "Intelektualizm Locke'a ucisza nie tylko pami Locke'a, ale take filozofi i zdrowy rozsdek" . W rzeczywistoci Kuzyn kwestionuje pojcie idei bdcych owocem pracy czowieka Locke'a, woli pojcie wrodzonych idei Kartezjusza, które uwaa za bardziej zgodne z religi i tradycyjnymi wartociami.

Locke wraca dziki pod koniec XIX ^-go  stulecia z amerykaskich pragmatyków. W 1890 roku Charles Sanders Peirce napisa: Wielkie dzieo Locke'a zasadniczo mówi tak: mczyni musz myle samodzielnie, a zdrowe mylenie jest aktem percepcji. Nie mona nie dostrzec wyszego elementu prawdy w myli praktycznej Locke'a, co w sumie plasuje go prawie powyej poziomu Kartezjusza . To samo pozytywne uznanie znajdujemy u Williama Jamesa . Mimo wszystko krytyczne pierwsze wydanie Eseju o ludzkim zrozumieniu, opublikowane w 1894 roku, sprzedawao si sabo. Dopiero w latach pidziesitych prace Locke'a zostay powanie przestudiowane. W tym czasie prace Petera Lasletta pokazuj, e oba traktaty nie zostay napisane po 1688 roku, podczas gdy John Dunn twierdzi, e praca Locke'a bya mniej wpywowa w Anglii i Ameryce, ni pocztkowo sdzono. Teza, który mia zasug popychanie naukowcom lepiej analizowa wpyw Locke'a na 18 ^th  wieku . John Yolton w swojej ksice z 1956 roku John Locke and the Way of Ideas bada odbiór dziea i jego intelektualny kontekst. Ten wysiek badawczy doprowadzi do nowego wydania dzie Locke'a przez wydawnictwo Locke's Clarendonvaux. W 1991 roku filozof Michael Ayer opublikowa dwutomow ksik zatytuowan Locke

Pracuje

Prace opublikowane za jego ycia

• Esej o tolerancji , 1667
• Anatomia , 1668
• Z arte medica , 1669
• Udzia w opracowaniu konstytucji dla kolonii Pónocnej Karoliny , nigdy nie egzekwowany, 1670
• List o tolerancji , 1689
• Esej o ludzkim zrozumieniu , 1689
• Dwa traktaty rzdu cywilnego , 1690 r
• Rozwaania na temat konsekwencji zmniejszenia odsetek i wzrostu wartoci pienidza (1691)
• Myli o edukacji , 1693
• Rozsdne chrzecijastwo

Prace opublikowane pomiertnie

• Pierwszy traktat rzdowy (lub traktat angielski )
• ( ok. 1662) Drugi traktat rzdowy (lub traktat aciski )
• (1664) Questions Concerning the Law of Nature (acisko-angielskie wydanie dwujzyczne w Robert Horwitz i in., red., John Locke, Questions Concerning the Law of Nature , Ithaca: Cornell University Press, 1990).
• Badanie opinii P.Malebranche'a o widzeniu wszystkiego w Bogu (1693)
• O prowadzeniu porozumienia 1697
• Dyskurs o cudach (1702)
• (1707) Parafraza i notatki na temat Listów w. Pawa do Galatów, 1 i 2 Koryntian, Rzymian, Efezjan
• (1722) Historia nawigacji: jej pocztki, postpy i odkrycia... , tom pierwszy, tom drugi.

Hody

• (7010) Locke , asteroida nazwana na jego cze.
• John Locke , jeden z gównych bohaterów serii Lost: The Disappeared , nazwanej na cze filozofa

Uwagi i referencje