fiski
Informacje, które udało nam się zgromadzić na temat fiski, zostały starannie sprawdzone i uporządkowane, aby były jak najbardziej przydatne. Prawdopodobnie trafiłeś tutaj, aby dowiedzieć się więcej na temat fiski. W Internecie łatwo zgubić się w gąszczu stron, które mówią o fiski, a jednocześnie nie podają tego, co chcemy wiedzieć o fiski. Mamy nadzieję, że dasz nam znać w komentarzach, czy podoba Ci się to, co przeczytałeś o fiski poniżej. Jeśli informacje o fiski, które podajemy, nie są tym, czego szukałeś, daj nam znać, abyśmy mogli codziennie ulepszać tę stronę.
.
| Fiski suomi | |
| Kraj | Estonia , Finlandia , Norwegia , Rosja , Szwecja |
|---|---|
| Liczba goników | 6.000.000 |
| Typologia | SVO + porzdek dowolny , biernik , aglutynacja , sylabiczna , akcentowana intensywnie |
| Klasyfikacja wedug rodziny | |
|
|
| Status oficjalny | |
| Oficjalny jzyk |
 Finlandia Rada Nordycka Unii Europejskiej uznany jzyk mniejszoci: Rosja ( Republika Karelii ) Szwecja Norwegia ( Kven )
    |
| Zarzdzane przez | Kotimaisten kielten keskus |
| Kody jzyków | |
| ISO 639-1 | fi |
| ISO 639-2 | koniec |
| ISO 639-3 | koniec |
| IETF | fi |
| Linguasphere |
41-AAA-a
|
| WALS | koniec |
| Glottolog | finn1318 |
| Próba | |
| Artyku 1 Powszechnej deklaracji praw czowieka ( patrz tekst w jzyku francuskim ):
1. artikla. |
|
| Menu | |
 Obszar dystrybucji
| |
edytowa 
|
|
Finnish (fiski: Suomi ) jest jzykiem ugrofiski The fiskich oddzia z rodziny jzyków uralskich , uywajc alfabetu aciskiego .
Fiski jest uywany w caej Finlandii , z wyjtkiem Wysp Alandzkich, na których mówi si gównie po szwedzku. Znajduje si równie w Rosji , w Autonomicznej Republice Karelii , gdzie ma oficjalny status. Fiski ma cznie 5 milionów uytkowników i jest jzykiem ojczystym dla okoo 91% Finów; w rosyjskiej Karelii liczba osób mówicych wynosi okoo 70 000.
W grupie gmin fiskich pooonych w poudniowo-zachodniej i zachodniej czci kraju, gównie na wybrzeu Morza Batyckiego , mówi si nim w konkurencji ze szwedzkim , czsto przewaajcym na tych obszarach.
Nazwa jzyka
Sowniki utrzymuj, e jzyk fiski oznacza jzyk, podczas gdy fiski jest przymiotnikiem odnoszcym si do Finlandii i jej mieszkaców, niektórzy zauwaaj, e uycie fiskiego jako jzyka równie istnieje de facto . Dziewite wydanie Sownika Akademii Francuskiej podaje dwa terminy preferujce jzyk fiski .
Rónica midzy fiskim a fiskim pochodzi z historii i kultur Finlandii.
- Sowo fiski odnosi si do jzyka i kultury Finów , jednego z narodów, który przez tysiclecia stopniowo zajmowa terytorium Finlandii. Moemy zatem odróni ethnologically, jzykowo i historycznie z jednej strony Samis lub Lapps pierwsze przebywajcych na terytorium drugiej strony Finów na kolejne pasaerowie, którzy stopniowo odsuna najpierw na pónoc, a na kocu Szwedów. Kto skolonizowa poudniowo-zachodni cz dzisiejszej Finlandii. Kada z tych populacji jest nasycona specyficznym podoem kulturowym, ugrofiskim w przypadku pierwszych dwóch i indoeuropejskim w przypadku trzeciej.
- Termin fiski odnosi si do realiów wspóczesnej Finlandii, urodzonej jako taka w 1917 roku . S wic Finowie, którzy mówi po fisku, inni, którzy mówi po szwedzku, a jeszcze inni mówi w jzyku laposkim .
W praktyce tym, którzy nie znaj zoonoci historii Finlandii, rozrónienie to moe wydawa si sztuczne. Zachowanie fiskiego przymiotnika umoliwia jednak dokonanie zasadniczego rozrónienia midzy jedn z kultur tworzcych tosamo narodow (fiska) a narodowoci zwizan z pastwem fiskim. Aby zilustrowa zoono kulturow zwizan z tym problemem nazewnictwa, wystarczy wspomnie o fiskim hymnie narodowym Vårt Land - Nasz kraj w jzyku szwedzkim - napisanym po szwedzku przez Johana Ludviga Runeberga , którego Finowie uwaaj wówczas za swojego narodowego poet. ma szwedzk kultur i jzyk, a nie fiski.
Historia
Pre-historia
Te jzyki Fenic s czci jzyków ugrofiskich . Obecne teorie zakadaj, e istniay co najmniej trzy proto-dialekty jzyka proto-fiskiego, które razem ewoluoway w podoe wspóczesnego jzyka fiskiego w pierwszym tysicleciu pne.
redniowiecze
Do redniowiecza fiski by tylko jzykiem mówionym. Nawet póniej jzykiem biznesowym by rednio-dolnoniemiecki , szwedzki jzyk administracyjny , podczas gdy naboestwa odbyway si w jzyku aciskim , co pozostawio fiskim uytkownikom niewiele moliwoci uywania ich jzyka ojczystego w innym miejscu ni w rodzinie.
Najwczeniejszy znany przykad pisanego jzyka fiskiego pochodzi z tego okresu i znajduje si w niemieckim dzienniku podróy datowanym na okoo 1450 r .: Mÿnna tachton gernast spuho somen gelen Emÿna daÿda (we wspóczesnym fisku: Minä tahdon kernaasti puhua suomen kieltä, [mutta] in minä) taida. , po francusku: Naprawd chc mówi po fisku, ale nie potrafi. ). Wedug tej gazety ródem tego cytatu by fiski biskup, którego nazwisko nie jest znane. Bdy gramatyczne (niewaciwe uycie biernika gelen / kielen dla gelta / kieltä partitive oczekiwane w tym kontekcie) i skadnia (brak spójnika mutta ) prowadz do podejrze obcokrajowca, który nie opanowa w peni gramatyki fiskiej, poniewa niejasnoci midzy wieloma przypadkami s powszechne dla pocztkujcych. W tamtych czasach duchowiestwo byo gównie jzykiem szwedzkim , co moe wyjania te bdy.
Umieszczenie jzyka na pimie
Pierwszy kompletny system zapisu jzyka jest dzieem Mikael Agricola , fiski kapana XVI -tego wieku. Inspiruje si pisowni szwedzkiego, niemieckiego i aciskiego. Jego gównym celem jest tumaczenie Biblii , ale w tym celu musi zdefiniowa zasady pisania i morfologii, zasady, na których nadal opiera si wspóczesny fiski.
Agricola projektuje swój system pisma w oparciu o dialekty zachodniej Finlandii, z zamiarem, aby kady fonem by reprezentowany przez jedn liter. Ale Agricola ma kilka problemów i nie osiga tak podanej jednorodnoci. Dlatego uywa rónych znaków dla tego samego fonemu, w zalenoci od kontekstu. Na przykad, na przemian uywa dh i D do / d / .
Póniej inni zmienili jego system, aby uzyska jednolite pismo fonemiczne. Podczas tego procesu fiski traci wiele swoich fonemów. Na przykad / ð / i / / nie istniej ju w standardowym jzyku, ale tylko w niektórych dialektach. Ostatecznie pisanie jzyka fiskiego jest dzi prawie doskonale fonemiczne.
Modernizacja
W XIX th century, Johan Wilhelm Snellman i inni nalegaa na konieczno poprawy stanu fiskie: w istocie od czasu Agricola, fiski pisanie by uywany tylko w kontekcie religijnym. Fiski nadal nie by jzykiem kultury. Ale nacjonalizm, który zaczyna si rozwija, teraz pozwoli Finom osign ten status, o ile mentalno bya na to gotowa, a nawet zada tej zmiany. Znaczne wysiki pozwoliy na popraw statusu w spoeczestwie fiskim i unowoczenienia jzyka, tak e pod koniec XIX th century fiski sta si jzykiem administracji i kultury, uywane w gazetach oraz w nauczaniu, wszyscy oprócz szwedzkiego . Ponadto XIX E stuleciu narodziny literaturze fiskiego ekspresji, w szczególnoci dziki Zacharias Topelius , Aleksis Kivi i Elias Lönnrot .
To by Elias Lönnrot który stworzy najbardziej niezwyky wkad. Jego wpyw na rozwój wspóczesnego sownictwa fiskiego by szczególnie wany. Oprócz pracy nad kompilacj Kalevali , suy jako arbiter w sporach midzy zwolennikami dialektów zachodnich lub wschodnich jako podstawy standardowego fiskiego, zapewniajc prymat zachodnich dialektów, które wczeniej preferowa Agricola, podczas gdy wiele sów ze wschodnich dialektów weszo do sownika i tym samym znacznie wzbogaci jzyk fiski. Pierwsz powieci napisan w jzyku fiskim przez fiskiego mówc bya Siedmiu braci wydana przez Aleksisa Kivi w 1870 roku.
Alfabet fiski
Porzdek alfabetyczny i warto grafemów
Transkrypcja jest zgodna z zasadami midzynarodowego alfabetu fonetycznego .
| Grafem | Warto fonemiczna | Uwaga |
|---|---|---|
| A, a | / / | Wymowa taka sama jak francuska â (dla osób, które robi rónic za pomoc a ) |
| B, b | / b / | Tylko zapoyczonymi sowami. Wci czsto wymawiane [p] |
| CC | / k /, / s / | Tylko zapoyczonymi sowami. Wymowa rónie w zalenoci od sowa |
| D, d | / d / | |
| E, e | / e / | Wymawiane jak francuskie é |
| F, f | / f / | Tylko zapoyczonymi sowami. Nadal czsto wymawiane []. |
| G, g | / g / | W sowach pochodzenia fiskiego zawsze czy si z n, tworzc grup ng wymawian []. W przeciwnym razie tylko w zapoyczeniach, gdzie nadal czsto wymawia si [k]. |
| H, h | / h / | |
| Ja, ja | / ja / | |
| Nie sowo | / d / | Wymowa jak Y z majonezem |
| K, k | / k / | |
| L, l | / l / | |
| M, m | / m / | |
| N, n | /nie/ | |
| O, o | / o / | |
| P, s | / p / | |
| Q, q | / k / | Tylko zapoyczonymi sowami. Zastpiono go k w sowach jzyka fiskiego. |
| R, r | / r / | Zawsze zwinity |
| S, s | / s / | Zawsze ciko, jak w sowie dawniej, nawet w otoczeniu samogosek |
| T, t | / t / | |
| U, u | / u / | Wymawiane jak lub po francusku |
| V, b | / / | Jest blisko / v / francuski, ale mniej ywy |
| X, x | / ks / | Tylko zapoyczonymi sowami. Zosta on zastpiony przez ks w sowach jzyka fiskiego. |
| Y, y | / R / | Wymawiane jak francuskie u |
| Z, z | / ts / | Tylko w zapoyczeniach |
| Å, å | / gdzie / | Reprezentuje dugie o . Tylko w sowach pochodzenia szwedzkiego i niektórych rzeczowników wasnych. |
| , ä | / æ / | Otwarty, jak w ap lub sowa do |
| Ö, ö | / ø / | Wymowa jak byo z niewiele |
Litery Å, i Ö s uwaane za pene litery alfabetu, wystpujce po Z w kolejnoci alfabetycznej. W sowniku znajdziemy zatem w nastpujcej kolejnoci: paahto, paini, puu, pytty, päin, pää, pöllö.
Odwrotnie, () i () s uwaane za warianty S i Z. S one uywane w jzyku fiskim do transkrypcji odpowiednio [ ] ( francuskie ch ) i [ ] ( francuskie j ). Wystpuj tylko w niektórych zapoyczeniach, transkrypcjach nazw wasnych lub nawet w niektórych nazwach krajów, takich jak Azerbejdan (Azerbejdan) czy Fidi (Fidi). Ponadto s czsto przepisywane jako Sh i Zh .
Uwaga: asymilacja W do V. Zatem w porzdku alfabetycznym W jest klasyfikowane jako V.
Podwójny znak odpowiada dugiej samogosce lub podwójnej spógosce: tuuli / tuli /, takka / taka /, tyytymättömyys / tytymættømys / itp.
Standardowy fiski (z wyczeniem odmian regionalnych) jest jednym z jzyków wymawianych tak, jak s pisane i pisane tak, jak s wymawiane, innymi sowy, system graficzny jzyka fiskiego jest prawie w 100% reprezentowany przez foniczne realizacje. Dlatego bardzo atwo jest nauczy si czyta po fisku (dotyczy to równie dzieci mówicych po fisku, które ucz si czyta duo atwiej ni modzi uytkownicy jzyka angielskiego i francuskiego).
Gramatyka
Morfologia
Harmonia samogosek
Podobnie jak turecki , mongolski , koreaski i wgierski , fiski ma usystematyzowan harmoni samogosek .
Samogoski s podzielone na trzy serie:
- samogoski przed: ä ö y [æ / ø / y]
- tylne samogoski: aou [ / o / u]
- samogoski neutralne: ei [e / i]
Dwie pierwsze serie nie mog miesza si w obrbie danego sowa, ale samogoski e oraz i s neutralne, tj. Mog czy si ze wszystkimi innymi samogoskami: kuolematon , säilöminen , tyytymättömyys itp. Kocówki lub przyrostki maj wic form w a lub w ä w zalenoci od tego, czy sowo zawiera samogoski tylne czy przednie: taloss a (w domu), ale metsäss ä (w lesie), ei sinullek aa n (ani dla ciebie ), ale w minäk ää n (ani dla mnie).
Wyrazy zoone mog czy samogosk przedni i tyln: syntymätodistus ( syntymä + todistus ), barw samogoski desinencjalnej w tym przypadku w zalenoci od ostatniego elementu: syntymätodistuksess a . W niektórych przypadkach istnieje pewna niepewno wród samych fiskich uytkowników ( kilometri a vs kilometri ä ) i sowniki czasami podaj barw samogoski deklinacyjnej.
Aglutynujcy charakter
Fiski czsto uywa przyrostków, podczas gdy inne jzyki czciej uywaj wyznaczników i przyimków; to wanie doprowadzio do opisania fiskiego jako jzyka aglutynacyjnego .
Jednym z przejawów zbrylajcego si charakteru jzyka fiskiego jest wzgldna obfito przypadków deklinacji: istnieje zatem 15 oficjalnie odnotowanych przypadków i 12 dodatkowych, które s uywane tylko dla ograniczonej liczby sów w celu wytworzenia przysówków. Sporód 15 gównych przypadkach, o wskazuje na przedmiot, przedmiot i mianownik ( nominatiivi ), dopeniacz ( genetiivi ), biernikowe ( akkusatiivi ) i czstkowy ( partitiivi ) stanowi, jak mona by oczekiwa, okoo 70% formy z nazwy.
Aglutynacja jzyka fiskiego nie ogranicza si do przypadków lub sów zoonych. Inne elementy gramatyczne logicznie zajmuj swoje miejsce po rdzeniu i to w niezmiennej kolejnoci. Na przykad forma taloissani w moich domach moe by podzielona na segmenty w nastpujcy sposób: talo dom + i liczba mnoga + ssa inessive case mark (in) + ni sufiks wskazujcy pierwsz osob liczby pojedynczej posiadacza (My, my, my ), forma uidessani podczas pywania jest zbudowana na uida pywa oraz -ssa i -ni jak poprzednio (dosownie w moim pyniciu ).
Kolejno kanoniczna skadników sowa jest nastpujca:
- Dla nazwy: motyw + liczba mnoga (prawdopodobnie) + zakoczenie przypadku + sufiks dzierawczy (prawdopodobnie) + czstki enklityczne (prawdopodobnie)
- Dla zaimka: temat + liczba mnoga (prawdopodobnie) + zakoczenie wielkoci liter + czstki enkliktyki (prawdopodobnie)
- Dla przymiotnika: temat + znak porównawczy lub najwyszy (prawdopodobnie) + znak liczby mnogiej (prawdopodobnie) + zakoczenie przypadku + czstki enklityczne (prawdopodobnie)
- Dla czasownika: dla form bezokolicznika: temat + znak bezokolicznika + zakoczenie przypadku + przyrostek dzierawczy (ogólnie obowizkowy) + czstki enklityczne (ewentualnie). Dla form bezokolicznikowych: motyw + czas lub znak mody + osobiste zakoczenie + czsteczki enklityczne (ewentualnie).
Przemiana konsonantyczna
Fiski charakteryzuje si równie zjawiskiem przemiany spógosek w deklinacji i koniugacji. Pewne grupy spógosek ze zwartymi p , k i t istniej w dwóch stopniach, zwanych silnymi i sabymi, które pojawiaj si w ostatniej sylabie tematu sowa. Historycznie rzecz biorc, stopie saby by uywany na pocztku sylaby zamknitej, ale dzi s pewne wyjtki, na przykad przyrostki dzierawcze uywane z mianownikiem liczby pojedynczej nie powoduj zmiany w stopniu sabym: mówimy poi k amme (nasz syn ), a nie * po j amme .
Gdy do rzeczownika lub przymiotnika stosuje si przemian spógoskow, te dwa stopnie najczciej znajduj si w ich mianowniku i dopeniaczu w liczbie pojedynczej. Jeli mianownik koczy si otwart sylab, to jest w silnym stopniu, podczas gdy dopeniacz jest w sabym stopniu. Jeli przeciwnie, mianownik koczy si sylab zamknit, to jest w stopniu sabym, podczas gdy dopeniacz jest w stopniu silnym, a forma mianownika liczby pojedynczej podlega innym modyfikacjom w celu skonstruowania tematu deklinacji w tym przypadku. Naley zauway, e wikszo sów koczcych si na e wymawia si z kresk krtaniow na kocu i dlatego koczy si zamknit sylab. Na przykad grupa kk (silna) wystpuje naprzemiennie z k (saba), tak e ku kk a (kwiat) staje si ku k an w dopeniaczu, nu kk e (lalka) staje si nu k en , ale liu k as (liskie) staje si liu kk aan , and nimi k e (title) staje si nimi kk een w dopeniaczu. To, co poprzedza, jest jednak bardzo uproszczone, poniewa dla niektórych sów temat deklinacji uywa spógoski, której nie ma w mianowniku liczby pojedynczej. Na przykad käsi (gówny) ma silny motyw w käte- , ze sabym stopniem käde- , a kolmas (trzeci) ma motyw kolmante- , saby stopie kolmanne- .
Alternacja lub gradacja moe by ilociowa (podwójna spógoska naprzemiennie z prost spógosk, jak pp: p przedstawiona powyej) lub jakociowa (spógoska zmienia jako, jak p: v w a p u (pomoc) / a v ulla (uywajc)).
Ponisza tabela przedstawia pary spógosek w stopniach mocnych i sabych, po obu stronach znaku :. Zobacz przykady w artykule Alternacja konsonansowa .
| Gradacja ilociowa | |||
|---|---|---|---|
| 1 | pp: str | tt: t | kk: k |
| 2 | mpp: mp | ntt: nt | kk: k |
| 3 | lpp: lp | ltt: lt | lkk: lk |
| 4 | rpp: rp | rtt: rt | rkk: rk |
| 5 | bb: b | gg: g | |
| Jakociowa gradacja | |||
| 6 | tt: mm | nt: nn | k: |
| 7 | lp: lv | lt: ll | lk: l ~ lj |
| 8 | rp: rv | rt: rr | rk: r ~ rj |
| 9 | ht: hd | hk: h ~ hj | |
| 10 | p: v | t: d | k: - (~ v) |
Motywy
Fleksje, deklinacja i koniugacja s zbudowane z rodników zwanych tematami . Wyraz (rzeczownik, przymiotnik lub czasownik) ma zawsze temat wokaliczny, niektóre wyrazy s równie tematem spógoskowym, uywanym w mianowniku (forma wyrazu znalezionego w sowniku) oraz w czciowym. Aby odmieni czasowniki i odrzuci rzeczowniki lub przymiotniki, musisz wiedzie:
- temat sowa (którego uczy si leksykon; najczciej rzeczowniki maj jeden temat, a wród czasowników najczciej mona wyprowadzi temat z bezokolicznika);
- zasady dotyczce modyfikacji samogosek w kontakcie z i w liczbie mnogiej, przedterycie, warunku oraz w stopniu wyszym i stopniu porównawczym dla przymiotników i przysówków;
- zasady wymiany spógosek.
Reguy te dziaaj jednoczenie i mog prowadzi do modeli deklinacji, które wydaj si róne, chocia istnieje tylko jeden model deklinacji: fiski jest rzeczywicie bardzo regularnym jzykiem.
W fiskim istniej nieliczne czasowniki nieregularne: the 3 th osoba wskazuje czasownik olla by s nieregularne, a radykalny tryb potencja - patrz poniej - to czasownik róni si od zwykej grupy, ale jednak to jest sprzone regularnie. Kilka innych czasowników ma zmiany spógoskowe, których nie mona wywnioskowa z bezokolicznika, np. Tehdä "do", nähda "see", juosta "run". Jest to równoczesne zastosowanie kilku mechanizmów (wród których mona równie wymieni efekty pozornego zwarcia krtaniowego w koniugacji niektórych czasowników), które mog sprawia wraenie zoonoci. Naley jednak zaznaczy, e zawsze warto nauczy si dopeniacza i czci czstkowej kadego sowa, aby wiedzie, jak prawidowo je odmawia, a take teraniejszo i przeszo czasowników, aby je odmieni.
Deklinacja
Przypadki jzyka fiskiego nie daj si przyrówna do przypadków aciny czy staroytnej greki i raczej przypominaj proste przyrostki niosce znaczenie. W rzeczywistoci istnieje tylko jedno moliwe zakoczenie na przypadek (z wyjtkiem dopeniacza liczby mnogiej lub czsteczki, która moe mie kilka kocówek).
Naley zwróci uwag, e kocówki wielkoci liter s nie tylko dodawane do sowa w postaci, w jakiej jest, ale take temat jego odmiany, który moe róni si od zarejestrowanej formy znajdujcej si w sowniku (a tematem soitin (instrument muzyczny) jest soittime- ). Istniej zasady dotyczce wyprowadzania tematu ze sowa dla wikszoci typów sów.
Dodatkowo motyw moe ulec wewntrznym przemianom przed zaszczepieniem kocówki przypadku:
- W ten sposób niektóre zakoczenia wyzwalaj przemian spógoskow ( puku (kostium) staje si pu v un w dopeniaczu).
- Przyrostek i w liczbie mnogiej, który jest wstawiany przed kocówk, moe zatem spowodowa modyfikacje ostatniej samogoski sowa: kissa (kot) sprawia, e kiss o ja (koty, liczba mnoga niepena).
Naley zauway, e w jzyku fiskim nie ma artykuu ani gatunku. Przymiotniki (epitety, wskazujce i nieokrelone) zgadzaj si wic tylko w liczbie i przypadkach z rzeczownikiem, do którego si kwalifikuj. Zaimek trzeciej osoby hän oznacza zarówno on, jak i ona.
Zauwa, e biernik jest szczególny, poniewa tylko zaimki osobowe i zaimki kuka maj w tym przypadku odmienn morfologicznie form. W przypadku wszystkich innych rzeczowników, zaimków i przymiotników, forma uywana przy mówieniu o bierniku (na przykad w sekcji o teletycznoci poniej) jest identyczna z mianownikiem lub dopeniaczem. W liczbie mnogiej jest to zawsze mianownik. W liczbie pojedynczej forma zaley od skadni zdania: mianownik jest uywany, gdy konstrukcja zdania nie pozwala na obecno podmiotu w mianowniku, na przykad w zdaniach w biernej, w bezokoliczniku, w pierwsze i drugie imperatywne osoby, w bezosobowych konstrukcjach, takich jak Minun täytyy ostaa kirja (musz kupi ksik). W przeciwnym razie uywany jest dopeniacz. Niektóre gramatyki uywaj terminu biernik dla wszystkich tych form, tak jak jest to zrobione tutaj, okrelajc w razie potrzeby mianownik-biernik lub dopeniacz-biernik. Inni uwaaj, e biernik dotyczy tylko zaimków, dla których ma odrbn form, a inne formy s mianownikiem lub dopeniaczem.
Lista 15 spraw urzdowych. Tumaczenia podane w kolumnie znaczenie s oczywicie tylko przykadami moliwych tumacze w okrelonych przypadkach i nie odpowiadaj wszystkim zastosowaniom. Na przykad pidän tytöstä , gdzie tyttö jest elative, oznacza "lubi dziewczyn", a tytön pitää tulla , gdzie tyttö jest w dopeniaczu, oznacza "dziewczyna musi przyj".
| Nazwa sprawy | Oznaczenia | Przykad | Znaczenie | Uwaga |
|---|---|---|---|---|
| Mianownikowy | - (pojedynczy)
t (liczba mnoga) |
tyttö
tytö t |
dziewczynka
dziewczyny |
W jzyku fiskim nie ma artykuów: moemy przetumaczy dziewczyna , dziewczyna , dziewczyna (liczba pojedyncza) lub dziewczyny , dziewczyny , dziewczyny (liczba mnoga). Ta uwaga dotyczy caej tabeli. |
| Dopeniacz | n (liczba pojedyncza)
en, den, tten, ten, in (liczba mnoga) |
tytö n | dziewczyny / dziewczyny | |
| Czstkowy | a / ä, ta / tä, tta / ttä (liczba pojedyncza)
a / ä, ta / tä (liczba mnoga) |
tyttö ä | (z) dziewczyny | |
| Biernik | t | minu t | mnie
(pene bezporednie uzupenienie obiektu) |
Przypadek cakowitego dopenienia dopenienia zamiast dopeniacza, tylko dla zaimków osobowych. |
| Essif | na / nä | tyttö nä | jako dziewczyna | |
| Translacyjne | ksi | tytö ksi | jako dziewczyna | |
| Niekoczcy si | ssa / ssä | tytö ssä | w dziewczynie (nieruchome) | Te trzy przypadki tworz lokalne sprawy wewntrzne. |
| Elative | sta / stä | tytö stä | od dziewczyny | |
| le | Vn, hVn, seen (V oznacza ostatni samogosk tematu) (liczba pojedyncza)
hin, siin, in (liczba mnoga) |
tyttö ön | w dziewczynie (dynamiczna) | |
| Adessive | lla / llä | tytö llä | do dziewczyny, do dziewczyny (statyczne) | Te trzy przypadki tworz lokalne przypadki zewntrzne. |
| Narzdnik | lta / ltä | tytö ltä | od dziewczyny | |
| Allative | Ona | tytö lle | do dziewczyny, do dziewczyny (dynamiczne) | |
| Abessive | tta / ttä | tytö ttä | bez dziewczyny | Rzadko spotykany. |
| Komatywny | ine | tyttö ine ni | z moj córk | Rzadko spotykany.
Uywana jest tylko liczba mnoga, ale znaczenie moe by pojedyncze lub mnogie. Konieczne jest dodanie sufiksu dzierawczego do tej formy: proponowana forma zawiera sufiks dzierawczy ani równowany z mój / mój |
| Pouczajcy | w | tytö w | Rzadko spotykany.
Ten przypadek istnieje tylko w liczbie mnogiej. |
Tak zwane przypadki przysówkowe, które s uywane przy zmniejszonej liczbie sów w celu uzyskania przysówków:
| Nazwa sprawy | Koczcy si | Przykad | Znaczenie | Uwaga |
|---|---|---|---|---|
| Superessive | alla / ällä | T Alla
kaikki alla |
tutaj (statyczne)
wszdzie (statyczne) |
|
| Delative | alta / ältä | T Alta
kaikki alta |
std
zewszd |
|
| Podpowiedzi | id, nne | kaikki alle
tä nne |
(do) wszdzie
tutaj |
|
| Latif | s | ala s
alemma s |
dó, dó (dynamiczny)
(w kierunku) niej |
Uywane z niewielk liczb przysówków i porówna. |
| Czasowy | lloin / llöin | T llöin
jo lloin |
w tym momencie
kiedy (wzgldny) |
Uywany z ma liczb zaimków |
| Przyczynowy | dziesi | mi dziesi
useimmi dziesi |
jak (pytajce)
ogólnie najczciej |
|
| Mnony | sti | kolme sti | trzykrotnie | |
| Dystrybucyjny | ttain / ttäin | kimpui ttain
kunnni ttain |
w pczkach, w pczkach
przez gmin |
|
| Dystrybucja czasowa | grzech | maanantai grzech | kady poniedziaek | |
| Prolative | tse | ali tse
posti tse maantei tse |
od dou (dynamiczny)
poczt drogami ldowymi |
|
| Sytuacyjne | kkain / kkäin | viere kkäin
Perä kkäin |
obok siebie, w jednej linii
jedna po drugiej |
Na temat viere-: vieressä (obok (statyczny)), viereen (obok (dynamiczny)) ... |
| Naprzeciwko | tusten / tysten | kasvo tusten | face to face (przysówek) | Na kasvot (twarz) |
Koniugacja
Fiski zna nastpujce tryby i czasy:
- orientacyjny, teraniejszy i niedoskonay (czasy proste), doskonay i wicej ni doskonay (czasy zoone);
- warunkowy, obecny (prosty) i doskonay (zoony);
- potencjalny, obecny (prosty) i doskonay (zoony);
- imperatywny, obecny (prosty) i doskonay (zoony);
- imiesów, czas teraniejszy czynny, czas teraniejszy bierny, przeszy czynny, przeszy pasywny i imiesów zwany agentem równowany biernemu imiesowowi czasu przeszego, ale pozwalajcy okreli sprawc czynnoci;
- bezokolicznik, który istnieje w 6 formach: nie s one tak naprawd bezokolicznikami, ale zdominowanymi formami czasownika, które s odrzucane w przypadkach, ale nie w liczbie, i su do wyraenia wspóistnienia, celu, faktu akcja ...
Zauwaamy, e w jzyku fiskim nie ma przyszoci morfologicznej. Wszystkie te mody (z wyjtkiem niektórych imiesowów) maj znaczenie aktywne. Fiski ma równie gos bierny we wszystkich trybach i czasach, ale jest to faszywy pasywny w tym sensie, e jest bezosobowy (jest tylko jedna osoba) i nie pozwala na okrelenie agenta. Jest wic odpowiednikiem francuskiego on: sanotaan il est dit, on dit.
Koniugaty fiskie wedug 3 osób do dwóch liczb. Osobiste zakoczenia (wspólne dla wszystkich czasów i trybów) s zatem:
| Numer | Nikt | Koczcy si |
|---|---|---|
| Pojedynczy | 1 ul | -nie |
| 2 nd | -t | |
| 3 rd | -V (wyduenie samogoski tematu)
lub bez wypowiedzenia |
|
| Liczba mnoga | 1 ul | -Pani |
| 2 nd | gowa | |
| 3 rd | -vat / -vät |
Osobisty zaimek nie jest obowizkowe, z wyjtkiem 3 e ludzi, gdzie jest to obowizkowe, jeli nie wyrazi przedmiotem.
Fiski ma t szczególn cech, e ma negatywny czasownik pomocniczy: jest to czasownik bez bezokolicznika, który jest sprzony z rónymi osobami, tworzc zaprzeczenie czasownika, poprzez skojarzenie z form czasownika zwan czc , która nie zawiera osobisty znak, ale tylko znak czasu i mody. Tak wic na sanoa (powiedzie) mamy ( minä) sano n , (sinä) sano t , hän sano o (mówi, ty mówisz, on / ona mówi) i ( minä) in sano, (sinä) i sano, hän ei sano (nie mówi, ty nie mów, on / ona nie mówi). Negatywny rodek pomocniczy ma w trybie rozkazujcym specjalne formy.
Skadnia
Ogólnie rzecz biorc, chocia fiski nie jest jzykiem indoeuropejskim, ogólnie struktura skadniowa jest podobna do struktury innych jzyków europejskich.
- Kolejno sów to zwykle SVO (podmiot-czasownik-dopenienie), tak jak w jzyku francuskim, a nowe informacje znajduj si na kocu grupy syntaktycznej (jak w jzyku francuskim). Porówna:
- Huomenna käyn postissa : Jutro id na poczt
- Käyn postissa huomenna : Jutro opublikuj post
- Obecno kocówek umoliwia w zasadzie swobodne umieszczenie przedmiotu w zdaniu, na przykad, ale kolejno sów jest daleka od swobody. Tam, gdzie fiski uywa inwersji, francuski, na przykad, uywa dyslokacji (jzyk mówiony) lub strony biernej:
- Talon ostivat hänen vanhempansa :Dom, kupili go jego rodzice; Domkupili jego rodzice.
Wród osobliwoci jzyka fiskiego moemy wymieni nastpujce fakty:
- Brak artykuu.
- Brak czasownika, który naley mie. Posiadanie jest wyraone przez parafraz do / na posiadacza + czasownik do bycia + optany: Minulla na kirja Mam ksik (dosownie: Moja / na mnie to ksika). W czasach zoonych koniugacji czasownikiem pomocniczym jest zawsze czasownik oll a (by).
- Przyimki lub postpozycje mog mie przyrostki dzierawcze : takana behind (pozycja)> takana ni , takana si behind me, behind you itp. S równie dostpne w zalenoci od ruchu i pozycji. Zatem alla under przyjmuje trzy formy, w których znajdujemy trzy przypadki zewntrzne.
- Pöydän alle : kiedy przechodzisz pod stoem;
- Pöydän alla : kiedy jeste pod stoem;
- pytajcy forma w cznej przesucha (odpowied tak / nie) przeprowadza si przez dodanie -KO / -KO czstki (w zalenoci od harmonii samogosek) sowu zdaniu, którego dotyczy pytanie. Sowo, do którego dodano t czstk, jest przenoszone na pocztek zdania, reszta zdania pozostaje niezmieniona. Kiedy czstka jest dodana do czasownika, otrzymane znaczenie jest takie samo, jak otrzymane przez odwrócenie podmiotu w jzyku francuskim, jednak fiski moe uywa tej czstki w bardzo elastyczny sposób, poniewa moemy doda j do dowolnego sowa, na którym chcemy zada pytanie: czasownik, podmiot, dopenienie, przysówek itp. Na przykad w zdaniu hän osti sen eilen = on / kupi / wczoraj ( kupi wczoraj ) moemy doda czstk do kadego ze sów, w zalenoci od znaczenia pytania:
- Hän osti sen eilen . Kupi go wczoraj.
- Osti ko hän sen eilen Kupi to wczoraj Kupi to wczoraj
- Hän kö osti sen eilen Czy to on kupi go wczoraj
- Sen kö hän osti eilen Czy to wanie kupi wczoraj
- Eilen kö hän osti sen Kupi to wczoraj
- Przesuchanie czciowe (kto , co , co , jak Itd.) Konstruuje si po prostu przez dodanie pytajcego sowa na pocztku zdania. Przykad: MISTA tulet " Skd pochodzisz »Zbudowany jest z tiulu « przyjd ». Pytanie pytajce jest w wikszoci przypadków skonstruowane przez deklinacj tego samego tematu: Mi-stä "D'où", Mi-hin "(to) gdzie", " Mi-ssä " "(in) gdzie", " Mi -ksi (in) gdzie , Mi-lloin kiedy , Mi-ksi dlaczego itd.
Wyraz telicznoci
Jedn z osobliwoci jzyka fiskiego jest to, e odrónia dziaania telic i atelic, czyli dziaania uznane za zakoczone, zakoczone, od tych, które nie s. To rozrónienie nie jest wyraone przez czasownik, ale przez przypadek uyty dla dopenienia dopenienia. W ten sposób przeciwstawiamy si przypadkowi przedmiotu cakowitego (biernikowi) wyraajcemu teliczno dziaania, a przypadkowi przedmiotu czciowego (czstkowemu) atelicznoci. Ta terminologia jest mylca, termin czciowy nie wyraa czci czego, nie bardziej ni czciowej . Moemy zatem sprzeciwi si:
- Hän rakentaa talo a On buduje / buduje / dom. (sprawa czciowa, akcja w toku)
- Hän rakentaa talo n Zbuduje / dom. (przypadek biernika-dopeniacza: czynno jest rozpatrywana w caoci, jako dokonana, czasownik w czasie teraniejszym ma zatem znaczenie przysze).
Lub z czasownikiem ampua strzela (z broni palnej):
- Ammuin karhu n . Strzeliem do niedwiedzia z pistoletu. (Biernik-dopeniacz, przedmiot cakowity: zastrzeliem niedwiedzia i akcja jest zakoczona, zabiem go.)
- Ammuin karhu . Zraniem niedwiedzia / Spóniem si na niedwiedzia (Czciowy, czciowy obiekt: zastrzeliem niedwiedzia, ale akcja jest niekompletna, niedwied jest kontuzjowany lub nie trafiem w strza i uciek)
Charakter teletyczny akcji zaley oczywicie od kryteriów semantycznych (a zatem leksykalny, a wic arbitralny, proces postrzegany jako telika w jzyku fiskim, niekoniecznie odczuwany jako taki w innym jzyku) oraz od licznych przypadków analogii, leksykalizacji itp. przyby, aby udaremni jego dziaanie. Tak wic tylko fiscy uytkownicy opanowuj t naprzemienno (czasami wystpuj rónice midzy mówcami), a szwedzcy uytkownicy mniejszoci szwedzkiej w Finlandii s znani z bdów przedmiotowych, kiedy mówi po fisku.
Niektóre czasowniki maj róne znaczenie w zalenoci od przypadku uytego dla obiektu. Na przykad näen hänet , gdzie przedmiot jest biernikiem, oznacza, e widz go w sensie postrzegania wizualnego, a näen häntä , z przedmiotem czstkowym, oznacza równie, e go widz, ale tym razem w znaczeniu datowania lub mie romantyczny zwizek.
W zdaniach przeczcych przedmiot jest systematycznie partycypacyjny, poniewa jeli akcja nie ma miejsca, nie moe zosta zakoczona i dlatego jest ateliczny: Hän ei rakenna taloa. Nie buduje / nie buduje / nie zbuduje domu / domu.
Uwagi i odniesienia
- (w) Finlandia w faktach na albumie This Is Finland ,(dostp 30 grudnia 2014 ) .
- Definicje leksykograficzne i etymologiczne sowa fiski ze skomputeryzowanego skarbca jzyka francuskiego na stronie internetowej National Center for Textual and Lexical Resources .
- Fiski , w Sowniku Akademii Francuskiej , w National Center for Textual and Lexical Resources .
- Laakso, Johanna, " Omasta ja vieraasta rakentuminen " [ archiwum z] ,(konsultowane 22 wrzenia 2007 r. ) :Najnowsze badania (Sammallahti 1977, Terho Itkonen 1983, Viitso 1985, 2000 itd., Koponen 1991, Salminen 1998, itd.) badaj te trzy hipotetyczne dialekty i odnosz si do ewolucji wspóczesnego jzyka fiskiego w stron konwergencji tych proto-dialektów .
- (z) Christine Wulff , " Zwei Finnische Sätze aus dem 15. jahrhundert " [ "dwa fiskich zda w XV, XX wieku"] Ural-Altaische Jahrbücher , tom. 2,, strona 9098.
- http://www.kotus.fi/files/1291/Kielen_aika.pdf [PDF] .
- Svenskfinland.fi , Svenskfinland.fi (dostp: 5 kwietnia 2012 ) .
- (fi) Rekunen, Jorma, Yli-Luukko, Eeva i Jaakko Yli-Paavola, " Eurajoen murre " , Kauden murre (Przykady dialektów jzyka fiskiego) , Kotus (Instytut Badawczy Jzyków Finlandii) ,(dostp 11 lipca 2007 ) :" " on sama äänne kuin th englannin sanassa thing. ð sama äänne kuin th englannin sanassa this. "
- Matti Kuusi i Anttonen Pertti, Kalevala-lipas , SKS, Fiskie Towarzystwo Literackie ,( ISBN 951-717-380-6 ).
- Istnieje tylko kilka bardzo rzadkich bdów w systemie: odmienne formy sydämen s zapisywane z m, ale wymawiane przez dwa m. Wyduenie spógoski pod wpywem zwarcia krtaniowego nie podlega transkrypcji: se ei ole painavaa, wymawiane przez dugie p. Istniej równie pewne wtpliwoci co do tego, czy niektóre sowa zoone s zapisywane jako jedno czy dwa wyrazy. Ale to pozostaje marginalne w porównaniu z wieloma konkurujcymi i sprzecznymi systemami graficznymi i podsystemami francuskiego lub angielskiego. Dyktowanie jest wic prawie bezuytecznym wiczeniem w fiskich szkoach.
- (fi) " Gramatyka fiska Urzdu Jzyków Narodowych Finlandii, rozdzia" Deklinacja " "
- (in) Gramatyka fiska, zakoczenia przypadków
- (fi) VISK - § 41 Mitä astevaihtelu on Astevaihtelun tyypit ( ostatnia wizyta 2 kwietnia 2014 )
- Jak Iso kielen suomioppi
Zobacz te
Powizane artykuy
Linki zewntrzne
- (en) Arkusz jzyka fiskiego
[fin]w lingwistycznej bazie danych Ethnologue . - (en) Arkusz jzyka fiskiego
[finn1318]w bazie danych jzyków Glottolog . - (en) róda informacji o jzyku fiskim na stronie internetowej OLAC .
- Freelang fiski-francuski / francusko-fiski sownik
- Tavataan Taas , Wprowadzenie do jzyka fiskiego z plikami audio, pojciami gramatyki i sownictwa
- Sownik kaannos.com , sownik fisko-francuski / francusko-fiski
- Sownik Ranska.net, Sownik francusko-fiski, Sownik fisko-francuski (25.000 hase)
- Zwró uwag w sowniku lub encyklopedii ogólnej : Encyclopædia Britannica
Mamy nadzieję, że informacje, które zgromadziliśmy na temat fiski, były dla Ciebie przydatne. Jeśli tak, nie zapomnij polecić nas swoim przyjaciołom i rodzinie oraz pamiętaj, że zawsze możesz się z nami skontaktować, jeśli będziesz nas potrzebować. Jeśli mimo naszych starań uznasz, że informacje podane na temat _title nie są całkowicie poprawne lub że powinniśmy coś dodać lub poprawić, będziemy wdzięczni za poinformowanie nas o tym. Dostarczanie najlepszych i najbardziej wyczerpujących informacji na temat fiski i każdego innego tematu jest istotą tej strony internetowej; kierujemy się tym samym duchem, który inspirował twórców Encyclopedia Project, i z tego powodu mamy nadzieję, że to, co znalazłeś o fiski na tej stronie pomogło Ci poszerzyć swoją wiedzę.