Dlaczego Pluton stracił status planety?

Wprowadzenie

Pluton to obiekt, który przez długi czas uważano za jedną z planet Układu Słonecznego. Jednakże, w 2006 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna zdecydowała, że Pluton nie spełnia kryteriów będących standardem dla planet, i tym samym utracił swoje miejsce w tej ekskluzywnej grupie. Dlaczego tak się stało? Odpowiedź na to pytanie wymaga przeglądu historii, badań naukowych oraz debat prowadzonych przez naukowców na całym świecie.

Historia odkrycia Plutona

Pluton został odkryty przez amerykańskiego astronoma Clyde'a Tombaugha w 1930 roku. Odkrycie Plutona było wielką sensacją, ponieważ przez wiele lat astronomiczne poszukiwania planety poza orbitą Neptuna były bezskuteczne. Tombaugh użył nowatorskiej metody fotograficznej, aby zidentyfikować migające światło, które wskazywało na istnienie nowego obiektu w Układzie Słonecznym.

Kontrowersje od początku

Od samego początku, odkrycie Plutona było źródłem kontrowersji. Astronomowie zaczęli kwestionować to, czy Pluton jest faktycznie planetą czy nie. Jednym z najważniejszych kryteriów, które musi spełnić obiekt, aby uznać go za planetę, jest to, że musi on poruszać się wokół Słońca, co Pluton z pewnością robi. Jednakże, jednocześnie inne kryteria były postrzegane jako mniej jasne.

Kryteria do uznanie za planetę

Aby zostać uznany za planetę, obiekt musi spełniać trzy kryteria:

1. Musi krążyć wokół Słońca.
2. Obiekt musi być samodzielny, a jego masa musi być wystarczająca, aby bezpośrednio osiągnąć równowagę hydrostatyczną (czyli kształt kulisty).
3. Obiekt musi wyczyścić swoją orbitę z innych obiektów.

Po odkryciu Plutona, przyjęto, że jedynymi planetami w Układzie Słonecznym są: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. Jednakże, w 2003 roku odkryto obiekt o nazwie Sedna, który znajdował się poza orbitą Neptuna i był większy niż Pluton. To doprowadziło do rozwoju idei, aby wykluczyć Plutona z grupy planet.

Kontrowersyjna decyzja Międzynarodowej Unii Astronomicznej

Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) jest organizacją, która zajmuje się klasyfikowaniem i nazewnictwem planet, gwiazd i innych obiektów astronomicznych. W 2006 roku IAU podjęła decyzję, która określiła, że Pluton nie spełnia wszystkich wymaganych standardów i nie może być uznany za planetę. Decyzja ta spotkała się z krytyką ze strony naukowców, którzy nie zgadzali się z kryteriami ustanowionymi przez IAU. Niektórzy twierdzili, że Pluton powinien pozostać planetą, ponieważ spełnia on dwa pierwsze kryteria, a trzecie (czyści swoją orbitę) jest trudne do zdefiniowania. Inni z kolei postulowali, aby wprowadzić nową kategorię obiektów transneptunowych, w której mogą znaleźć się obiekty podobne do Plutona.

Dlaczego Pluton nie jest planetą?

Decyzja IAU, aby wykluczyć Plutona z grupy planet, opierała się na trzecim kryterium. Pluton nie jest w stanie wyczyścić swojej orbity z innych obiektów. Oznacza to, że w jego orbicie znajduje się wiele innych ciał, zwanych planetoidami, które krążą wokół Słońca i krzyżują orbitę Plutona. To oznacza, że Pluton nie spełnia jednego z podstawowych kryteriów, aby być uznawanym za planetę.

Nowa kategoria - Karłowate planety

Pomimo że Pluton nie jest już planetą, został zakwalifikowany jako karłowata planeta. Karłowate planety to obiekty, które nie spełniają wszystkich kryteriów do uznanie za planetę, ale są za to zbyt duże, aby być uznane za planetoidy. W latach 2008-2018 kategorii tej dołączyły jeszcze cztery inne obiekty: Ceres, Eris, Haumea i Makemake.

Podsumowanie

Decyzja, że Pluton nie spełnia wszystkich kryteriów, aby być uznawanym za planetę, jest nadal przedmiotem kontrowersji i debat. Jednakże, bez względu na to, czy Pluton jest planetą czy karłowatą planetą, to wciąż fascynujący obiekt astronomiczny, którego badania dają nam wgląd w to, jak działa Układ Słoneczny i jakie zjawiska są w nim obecne.