Amsterdam

Miasto Amsterdam ma jedno z najwikszych dziedzictwa kulturowego i architektonicznego w Europie. Podobnie jak wikszo miasta, cznie z kanaami, ley poniej poziomu morza, tak stare lub wspóczesne budynki budowane s na palach wspartych mniej lub bardziej gbokimi warstwami piasku. Wikszo miasta zostaa zbudowana podczas holenderskiego Zotego Wieku , wzdu nowych koncentrycznych kanaów, które zostay zbudowane w duej mierze z bogactwa nagromadzonego przez trójktny handel. A do XIX ^-tego  wieku, miasto otwiera swój port i Zuiderzee , która jest oddzielona od budowie duej stacji centralnej postawione na 8687  palach .

Miasto XVII ^th i XVIII ^-go  stulecia, niemal w caoci zachowany, przedstawia plan zagospodarowania przestrzennego, który jest najwikszym i najbardziej jednorodny swój czas. Nie ma w tym model rozwoju miast na du skal, która zostaa wykorzystana jako punkt odniesienia w wiecie a do XIX ^-tego  wieku .

Amsterdam jest dzi uwaany za punkt odniesienia w zakresie urbanistyki. To dlatego, e rozwój miasta uczyni tak cigle planowane z XVII ^-tego  wieku , który nadal jest wyjtkiem w Europie. W szczególnoci miasto unikno anarchicznego rozwoju urbanistycznego, który towarzyszy rewolucji przemysowej w wielu krajach Starego Kontynentu, po czci z powodu opónie w tym procesie przez Holandi. Zapotrzebowanie na mieszkania w miecie odnotowano silny wzrost w ostatniej wierci XIX ^th  wieku , w czasach, gdy rozwój miejski sta si powanym problemem. Ponadto, prawie dwa wieki upyny pomidzy ambitnymi planami ekspansji na XVII ^-tego  wieku i demograficzne odzyskiwania po rewolucji przemysowej, która promuje harmonijny rozwój miasta. Amsterdam ma równie 8 tradycyjnych mynów na swoim terytorium, z których najsynniejszym, ale nieotwartym do odwiedzenia jest De Gooyer .

Architektura

Nocny widok na star miejsk hal wagow (  Waag   lub Waga Publiczna  ). Fort z czasów redniowiecza, nastpnie przeksztacony w muzeum, a od 2002 roku w restauracj.

Amsterdam ma bogat histori architektoniczn , której jedn z najlepszych ilustracji jest najstarszy budynek miasta, Oude Kerk (stary koció), pooony w sercu dzielnicy De Wallen i który zosta powicony w 1306 roku. Najstarszy drewniany budynek siga 1425 roku  ; jest to Houten Huys ("drewniany dom" w staroholenderskim), który znajduje si w Begijnhof . Jest to jeden z zaledwie dwóch drewnianych budynków stojcych w Amsterdamie i jeden z nielicznych zachowanych przykadów architektury gotyckiej . Rzeczywicie, drewniane budynki, zbyt podatne na pomienie, zostay zrównane z XVI ^th  wieku , aby zrobi miejsce dla niepalny. W tym samym czasie powstao wiele budynków w stylu renesansowym . Budynki z tego okresu s bardzo rozpoznawalne dziki schodkowym fasadom szczytowym, charakterystycznym dla holenderskiego renesansu. Amsterdam szybko rozwin nawet wasn renesansow architektur, która opieraa si na zasadach architekta Hendricka de Keysera , podobnie jak zaprojektowany wedug jego planów Westerkerk . W XVII ^-tego  wieku , architektura barokowa staje si bardzo popularny, jak w caej Europie, dziki architektom Jacob van Campen , Philips Vingboons i Daniël Stalpaert. Philips Vingboons projektuje w szczególnoci wspaniae domy kupieckie w caym miecie.

Widok Magere Brug noc w grudniu.

W duej mierze pod wpywem kultury francuskiej , architektury barokowej ronie silnie przez cay XVIII ^-tego  wieku, o czym wiadczy Paac Królewski na placu Dam . Okoo 1815 roku architekci zerwali ze stylem barokowym i rozpoczli budow budynków w stylu neogotyckim . Pod koniec XIX ^-go  wieku , w stylu Art Nouveau stao si modne i wielu architektów decyduje si na tego nowego popularnego stylu. Ze wzgldu na bardzo siln ekspansj miasta Amsterdam w tym czasie, wiele budynków prezentowao ten styl w pobliu centrum miasta lub wokó Museumplein. Styl Art Deco , a jej lokalny wariant Szkoy Amsterdam , ronie w czasie pierwszej poowy XX ^th  wieku , szczególnie w obszarze Rivierenbuurt . Jedn z godnych uwagi cech stylu szkoy amsterdamskiej jest zastosowanie wysoce zdobionych i kwiecistych fasad z oknami i drzwiami o nieregularnych ksztatach.

Stare centrum miasta jest zatem ogromna tyglem, która czy wszystkie style architektury przed kocem XIX ^-tego  wieku . Style Art Deco i gruziski znajduj si z kolei gównie poza centrum miasta w dzielnicach zbudowany na pocztku XX ^-go  wieku . Wikszo zabytkowych budynków w centrum miasta to budynki dwuspadowe, których najlepsz ilustracj s due domy kupieckie wzdu kanaów.

Fasady szczytowe o rónych ksztatach wyznaczaj architektur kadej epoki:

• 1200-1550: drewniany dom ze spiczastym szczytem: dwa pozostay, pozostae z czasem pon.
• 1570-1600: szczyt z wcitymi groteskami. To najstarsze ceglane elewacje.
• 1620-1720: spaszczony zbnik uywany szczególnie w magazynach.
• 1600-1665: zbnik zbaty. Do 1665 miasto byo ich pene, pomieszane z drewnianymi domami.
• 1660-1790: zakrzywiony zbnik. Fronton segmentowy, boki zwieczone girlandami z piaskowca.
• 1640-1670: szczyt z podwyszonymi wolutami. Mieszanka prostych wolut i stopni.
• 1670-1800: zdobiony szczyt gzymsowy. Mae drzwi mog da dostp do strychu.
• 1880-1900: pojedynczy szczyt gzymsowy. Po 1790 roku nie odnotowano ju konstrukcji schodkowych szczytów.

Kanay koncentryczne

Grachtengordel

System kanaów w Amsterdamie jest wynikiem starannej polityki planowania . Na pocztku XVII ^-tego  wieku , w szczytowym okresie emigracji, kompleksowy plan zosta opracowany na podstawie czterech koncentrycznych krgów pó kanaów, których koce pojawiaj si w zatoce o tej IJ . Praca jest czci ambitnego programu rozwojowego polegajcego na osuszaniu terenów bagiennych. Pod zabudow mieszkaniow zarezerwowane s trzy kanay: Herengracht (Kana Lordów w odniesieniu do Heren Regeerders van de stad Amsterdam , panujcych nad Amsterdamem), Keizersgracht (Kana Cesarski) i Prinsengracht (Kana Ksi ). Zbudowane w holenderskim Zotym Wieku , tworz tak zwan zot krzywizn ( Gouden bocht ). Czwartym i najbardziej peryferyjnym z kanaów jest Singelgracht , który jest rzadko wymieniany na mapach, poniewa jest to ogólne okrelenie wszystkich maych kanaów peryferyjnych. Singel , dawny kana otaczajcy redniowieczne miasto, znajduje si bardziej w centrum miasta, w tym, co stanowi hiper-Center ( Binnenstad ).

Kanay od dawna s wykorzystywane do obrony wojskowej, gospodarki wodnej i transportu. Obrona miasta najwyraniej nigdy nie przybraa formy murowanych nadbudówek, takich jak na przykad mur, ale skadaa si raczej z fos i ziemnych grobli, przebitych kilkoma bramami w punktach tranzytowych. Jeli oryginalne plany kanaów zostan utracone, historycy uwaaj, e ukad w koncentrycznych pókolach wynika bardziej ze wzgldów praktycznych i obronnych ni z czysto dekoracyjnego celu.

Budow systemu kanaów, pocztkowo a do Leidsegrachtu , rozpoczto ju w 1613 roku . Odbywa si to z zachodu na wschód, jak pajcza sie, a nie koncentrycznie od rodka na zewntrz. Prace nad ostatnim odcinkiem kanau midzy Leidsegracht i Amstel rozpoczy si w latach 1658-1662, ale nadal nie zostay w peni ukoczone w 1679 roku. Wschodnia cz sieci kanaów, odpowiadajca obecnemu Plantage, nigdy jednak tego dnia nie widziaa, a pas kanau nie czy si bezporednio z zatok IJ od wschodu. Od koca prac powoli buduje si tam osiedla mieszkaniowe. Przez kolejne stulecia w sposób niemal anarchiczny osiedlay si tu parki, domy starców, teatry i inne instytucje publiczne. Z biegiem czasu kilka kanaów zostao zasypanych i przeksztaconych w ulic lub plac, takich jak Nieuwezijds Voorburgwal czy Spui .

Te kanay Amsterdamu s warte w stolicy Holandii jego przydomek   Wenecj Pónocy  . Rozcigaj si na ponad sto kilometrów, a przecina je okoo 1700 mostów, czcych okoo dziewidziesiciu wysp. Pierwsze cztery kanay s oddzielone pasami ziemi o szerokoci od 80 do 150 metrów, natomiast odlego midzy czwartym a pitym moe wynosi do okoo 550 metrów (pónocna granica dzielnicy Jordaan ). Kanay te s równie poczone przez inne prostopade do nich, takie jak Brouwersgracht , Leidsegracht lub Reguliersgracht . 14 czerwca 2010Kanay Amsterdam uzyska etykiet wiatowego Dziedzictwa pod obszar koncentrycznych kanaów z XVII ^-tego  wieku wewntrz Singelgracht.

Kolejne ekspansje

W okolicy De Pijp , który rozwija XIX ^th  century .

Po rozwój kanau w dwóch fazach XVII ^th  century , miasto prawie nie rosn poza jej granicami na przestrzeni dwóch stuleci. Podczas XIX ^e  wieku , Samuel Sarphati pojmuje ide rozwoju wzorowany na planie Parya i Londynu czasu. W zwizku z tym planuje budow nowych domów, budynków uytecznoci publicznej i szeregu ulic tu za Grachtengordel . Gównym celem pozostaje jednak poprawa zdrowia publicznego . Chocia w tym czasie nie dowiadczy silnej ekspansji, Amsterdam by wiadkiem wzniesienia kilku duych budynków uytecznoci publicznej, które wci istniej, takich jak Paleis voor Volksvlijt (Paac Przemysu). W nastpstwie Sarphati, Van Niftrik i Kalff zaprojektowania XIX ^th  century piercie, który obejmuje wszystkie obszary wokó centrum miasta, przy zachowaniu wasnoci wszystkich gruntów, które oddzielaj ten nowy piercie granicach miasta XVII ^th  wieku , w celu lepszej kontroli rozwój. Nastpnie w wikszoci tych nowo wybudowanych dzielnic osiedlia si ówczesna klasa robotnicza.

Dzielnica Osdorp , która rozwijaa si od lat 50. XX wieku.

Brak miejsca i przeludnienie mieszkaców to dwie gówne przeszkody w rozwoju miasta. Podczas gdy modele opracowane w Europie maj na celu poczenie renowacji starych dzielnic z ekspansj peryferyjn, pierwszestwo przyznaje si drugiemu modelowi, czciowo ze wzgldu na wielko starego centrum i fragmentacj przestrzeni przez kanay. Rónorodno i wiek budynków sprawia, e niemal niemoliwe jest Haussmannizowanie historycznego centrum na wzór Brukseli. Postanowiono jednak zyska przestrze nad kanaami, uruchamiajc due projekty plombowe, takie jak Spui , gdzie planowany jest równie rozwój transportu publicznego. Proces ten bdzie trwa do lat pidziesitych , ostatni duy projekt stanowi wypenienie Rokina . Koniec XIX ^-tego  wieku zosta oznaczony przez zniszczenie wielu domach na rzecz duych sklepach takich jak De Bijenkorf lub budow biur korporacyjnych, takich jak Holandia Trading Society .

W odpowiedzi na przeludnienie miasta, dwa plany zostay zaprojektowane na pocztku XX ^th  century , cakowite zerwanie z t Amsterdam znanej poprzednio:   Plan Zuid   Zaprojektowany przez architekta Hendrik Petrus Berlage oraz   Planu Zachodnim  . Plany te zakadaj rozwój nowych osiedli zoonych z duych osiedli mieszkaniowych, zapewniajc jednoczenie pewn mieszank spoeczn . Po II wojnie wiatowej na zachód, poudnie i pónoc od miasta wybudowano due osiedla, aby zagodzi niedobór mieszka i zapewni niedrogie mieszkania ze wszystkimi nowoczesnymi udogodnieniami. Te nowe dzielnice skadaj si z duych bloków mieszkalnych przeplatanych terenami zielonymi i poczonych szerokimi drogami, aby promowa ruch samochodowy. Zachodnie przedmiecia miasta zbudowane w tym czasie nazywane s Westelijke Tuinsteden (dosownie zachodnie miasta kwiatowe), podczas gdy obszar na poudniowy wschód od miasta znany jest jako Bijlmer. wiadkiem oywienia budownictwa mieszkaniowego, ponad poowa istniejcych obecnie jednostek mieszkaniowych w miecie zostaa wybudowana po 1945 roku.

Zielone przestrzenie

Vondelpark , najbardziej znany park w Amsterdamie.

Miasto Amsterdam jest pene parków, duych otwartych przestrzeni i placów. Tereny zielone stanowi zatem okoo 12% powierzchni miasta, na którym znajduje si od 360 000 do 400 000 drzew. Vondelpark , najbardziej znany park w miecie, znajduje si w dzielnicy Oud-Zuid ( Old South) i zosta nazwany na cze synnego autora Amsterdamczyków XVII ^th  wieku , Joost van den Vondel . Co roku przyciga okoo 10 milionów odwiedzajcych. Nale do nich teatr na wieym powietrzu, plac zabaw, kilka lokali gastronomicznych i tarasy kawiarniane. Beatrixpark , nazwany na cze królowej Beatrix , znajduje si w Zuid dzielnicy , na poudnie od miasta. Pomidzy Amsterdamem a gmin Amstelveen ley Las Amsterdamski , najwikszy obszar rekreacyjny w aglomeracji. Kadego roku park odwiedza prawie 4,5 miliona ludzi, którego 1000  akrów jest mniej wicej trzy razy wiksze ni Central Park w Nowym Jorku . Na poudnie od miasta, w pobliu wiatraka Rieker , znajduje si Amstelpark z galeri sztuki, ogrodem róanym, labiryntem i zwierztami. Dzielnica Plantage jest nie tylko domem dla Artis , parku zoologicznego z ponad 8000 zwierzt, a take akwarium i planetarium, ale take Amsterdamu Botanical Garden , ogrodu botanicznego, który ma kilka tropikalnych szklarni, w tym jedn z motylami. Inne wane parki to Sarphatipark w dzielnicy De Pijp , Oosterpark i Flevopark w dzielnicy Oost , Westerpark w dzielnicy o tej samej nazwie i Rembrandtpark w dzielnicy Oud-West .

Miasto posiada cztery plae, Nemo Beach, Citybeach "  Het stenen hoofd  " (Silodam), Blijburg i Amsterdam-Noord.

Wiele duych otwartych przestrzeni znajduje si równie w centrum Amsterdamu, wród których przede wszystkim jest Dam , duy plac, na którym znajduje si Paac Królewski i Pomnik Narodowy , czy Museumplein , duy obszar pokryty trawnikiem, na którym znajduj si muzea Rijksmuseum , Muzeum Van Gogha i Stedelijk Museum s zgrupowane razem . Inne wspaniae miejsca w Amsterdamie to Rembrandtplein , Muntplein , Nieuwmarkt , Leidseplein , Spui , Frederiksplein i Waterlooplein , wszystkie zlokalizowane w centrum miasta.

Kocioy

Nieuwe Kerk jest koció obywatelem Holandii, a zwaszcza miejsca Inwestytura kilku wadców.

Koció ukryty na strychu Ons' Lieve Heer op Solder , obecnie wpisany do rejestru zabytków i muzeum.

Miasto Amsterdam charakteryzuje si mnogoci kocioów, zarówno katolickich , jak i protestanckich , które wiadcz o religijnej historii miasta i kraju. Symbol walki obu kultów po reformacji , Krijtberg ( 1642 ), dawny podziemny koció katolicki z czasów Zjednoczonych Prowincji , jest jednym z wielu tego typu kocioów ( Schuilkerken ), który rozwin si jako kulty inne. ni kalwinizm by tolerowany pod warunkiem, e aden zewntrzny znak nie by widoczny. Ons' Lieve Heer op Solder jest równie w tej sytuacji: wybudowany w latach 1661 i 1663 na strychu przez bogatego kupca katolickiego, jest pod ziemi. Wadze wietrz ukryty budynek sakralny, ale stosuj polityk tolerancji , poniewa jest on zakwaterowany w domu, a wierni dyskretnie wchodz alejkami, aby si tam modli.

Oude Kerk ( stary koció), zbudowany w 1306 roku i posiadajcy jako patrona Mikoaja z Miry , jest najstarszym kocioem w miecie, a take jest jednym z najstarszych zabytków w Amsterdamie. Pierwotnie zbudowany jako koció rzymskokatolicki, po reformacji w 1578 r . sta si kocioem kalwiskim . Zosta zbudowany na starym cmentarzu i do 1865 r . mieci zwoki mieszkaców miasta . W sumie ma 2500 grobów, w których pochowanych jest 10 000 Amstellodamois, w tym Jacob van Heemskerk , Frans Banning Cocq i Saskia van Uylenburgh , ona Rembrandta . Obecnie znajduje si na Oudekerksplein , w samym sercu dzielnicy czerwonych latarni.

Wbrew temu, co moe sugerowa jego nazwa w przeciwiestwie do Oude Kerk , Nieuwe Kerk ("nowy koció"), znajdujcy si na tamie, zosta zbudowany zaledwie sto lat póniej, a ukoczony w 1408 roku . Zbudowany w stylu gotyckim , jest narodowym kocioem Holandii, ale take gównym miejscem wystaw. W szczególnoci jest to miejsce inwestytur wadców Holandii. Intronizuj tu królowe Wilhelmine , Juliana , Beatrix i król Wilhelm Aleksander . 02 lutego 2002obchodzone jest tam zalubiny Guillaume-Alexandre, ksicia Oraskiego z Máxima Zorreguieta .

Pooona w pobliu gównego dworca kolejowego w Amsterdamie, bazylika w. Mikoaja w Amsterdamie jest najwikszym kocioem katolickim w miecie. Zosta wzniesiony w latach 1884 i 1887 przez architekta Adrianus Bleijs i to trzeci koció w miecie, aby nosi nazw witego Mikoaja . Ponadto, cztery kocioy pochodzcy z XVII ^-tego  wieku i oznaczone przez punkt kardynalny, pooone s w centrum miasta. Noorderkerk ( Church of the North), zbudowany specjalnie dla mieszkaców Jordaan , jest skromna w wielkoci. Z kolei Westerkerk (Koció Zachodu), znajdujcy si na Prinsengracht , jest najwikszym kocioem w Holandii i sta si jednym z symboli miasta, w szczególnoci ze wzgldu na swoj szczególn architektur, koron cesarz Maksymilian i ^st Austrii , który obejmuje j i jej gong zdobicy jego wie. Zuiderkerk ( "Church of the South"), z siedzib w kierunku Nieuwmarkt , to pierwszy koció w miecie ma zosta zbudowany specjalnie dla protestanckiego kultu midzy 1603 a 1611 r . Wreszcie Oosterkerk (Koció Wschodu), równie niewielkich rozmiarów, nie by uywany do naboestw od 1962 roku .

ycie kulturalne

Biblioteka Centralna w Amsterdamie, w centrum miasta.

wiatowej sawy targ kwiatowy w Amsterdamie .

Podczas drugiej czci XVI ^-tego  wieku , gdy Rederijkerskamers (   izby retoryki  ) w Amsterdamie, w obrazie De Egelantier , organizowanie konkursów poetyckich midzy rónymi czytelniach i teatrze. Utworzenie Akademii w 1617 roku pozwala Amsterdam liczy najbardziej renomowanych krgi literackie Zjednoczonych Prowincji w XVI ^-tego  wieku . W 1637, Amsterdam zbudowany jego pierwszy teatr, zaprojektowany przez Jacob van Campen , gdzie baletowe s podane od 1642 roku Na XVIII ^-tego  wieku , teatr francuski sta si popularny. Istnieje kilka produkcje operowe narodowy podczas XIX ^-tego  wieku , gdy Amsterdam znajduje si pod wpywem muzyki niemieckiej. Hollandse Opera zostaa zbudowana w 1888 roku, aby temu zaradzi i promowa holenderskie oper. W tym czasie kultura popularna koncentrowaa si wokó wodewilu i sali muzycznej wokó dzielnicy Nes w Amsterdamie. Metronom , jedno z najwaniejszych osigni w europejskiej muzyki klasycznej , zosta wynaleziony w 1812 roku w Amsterdamie przez Dietrich Nikolaus Winkel . Pod koniec tego stulecia zbudowano Rijksmuseum , Stedelijk i Concertgebouw . Z XX ^th  century pochodzi kina, radia i telewizji. Chocia wikszo studiów znajduje si w Hilversum i Aalsmeer , na program w duej mierze ma wpyw Amsterdam, gdzie mieszka wielu ludzi pracujcych w brany telewizyjnej.

Zwierzta z zoo Artis .

Amsterdamskie zoo Artis wzio swoj nazw od Królewskiego Towarzystwa Zoologicznego Natura Artis Magistra (Natura jest mistrzyni sztuki). Jest jednym z najstarszych na wiecie (gówny budynek pochodzi z 1838 r.), obok londyskiego (1828). Pooony w centrum miasta, jego klimat mocno kontrastuje z otaczajcym go miejskim gwarem. Obejmuje akwarium (zbudowane w 1882 r.), muzea zoologiczne i geologiczne, planetarium i bibliotek uniwersyteck.

Centralna biblioteka Amsterdamu ma niedawno centraln siedzib: s one pozyskiwane z wody, w pobliu dworca, w dzielnicy Oostelijk Havengebied . Jest ogólnodostpny i bezpatny. Na miejskim targu kwiatowym prezentowane s róne kwiaty z holenderskich pól. Odwiedzany masowo przez zagranicznych turystów, którzy najczciej kupuj cebulki na wynos, targ ma te swoich staych bywalców, którzy przyjedaj kupi kwiaty po niskich kosztach.

Muzea

Dzielnica Muzeów

Sala wystawowa Rijksmuseum , czasami nazywana holenderskim Luwrem.

Biblioteka Rijksmuseum .

Najwaniejsze muzea w Amsterdamie znajduj si na Placu Muzeów (Museumplein), w Dzielnicy Muzeów . Przestrze jest tworzony w kocu XIX ^th  stulecia w dziedzinie poprzedni Midzynarodowa Wystawa i kolonialne 1883. Plac jest prawie w caoci pokryty traw, z wyjtkiem pónocnej czci, pokryte wirem i centrum, które jest duga prostoktny basen, który zim zamienia si w lodowisko. Obecna organizacja placu siga 1999 roku, kiedy to zosta gruntownie przebudowany przy okazji budowy duego parkingu podziemnego.

Na pónoc od placu graniczy Rijksmuseum z neogotyck architektur stworzon przez Pierre'a Cuypersa . Muzeum zostao otwarte w 1885 roku i przeszo gruntowny remont w latach 2003-2013 za kwot 375 milionów euro. Rijksmuseum posiada najwiksz i najwaniejsz kolekcj klasycznej sztuki holenderskiej. Jego kolekcja skada si w rzeczywistoci z prawie miliona dzie holenderskich malarzy i rzebiarzy, gównie XVII ^-tego  wieku . Muzeum jest czsto kojarzone z nazwiskiem Rembrandta , którego prace i prace jego uczniów s szeroko reprezentowane w rónych galeriach. Centralnym punktem muzeum jest prawdopodobnie arcydzieo Rembrandta, Nocna stra . Jest take domem dla obrazów takich artystów jak Johannes Vermeer ( La Laitière , La Ruelle ), Bartholomeus van der Helst , Frans Hals , Ferdinand Bol , Albert Cuyp , Jacob van Ruisdael i Paulus Potter . Oprócz malarstwa, kolekcja skada si take z rónorodnych dzie rzemiosa artystycznego  : the Delft do dollhouses olbrzymich z XVII ^-tego  wieku .

Na pónocny zachód od Museumplein znajduje si Muzeum Van Gogha , które upamitnia krótki pobyt Van Gogha w Amsterdamie. Muzeum mieci si w jednym z niewielu nowoczesnych budynków w tej dzielnicy, zaprojektowanym przez Gerrita Rietvelda i posiada du sta kolekcj. W 1999 roku do muzeum dobudowano nowy budynek, skrzydo widowiskowe, w którym mieszcz si wystawy czasowe. To skrzydo muzeum zostao zaprojektowane przez japoskiego architekta Kish Kurokaw . Muzeum Van Gogha wystawia jedne z najsynniejszych obrazów holenderskiego mistrza, takie jak Pokój Van Gogha w Arles , The Potato Eaters czy The Sunflowers , dziki czemu jest to najczciej odwiedzane muzeum w Amsterdamie.

Obok Muzeum Van Gogha znajduje si najwaniejsze w miecie muzeum sztuki nowoczesnej, Muzeum Stedelijk . Zbudowany w tym samym czasie co plac, budynek zosta oddany do uytku w 1895 roku. Na sta kolekcj muzeum skadaj si prace Pieta Mondriana , Karela Appela i Kazimierza Malewicza . Muzeum zostaje ponownie otwarte wwrzesie 2012, po gruntownych remontach, z now kompozytow nadbudówk, zwan ze wzgldu na swój ksztat wann.

Bogata i zrónicowana oferta pomocnicza

Kolejka przed Domem Anny Frank .

Widok na Hollandsche Schouwburg , dawny teatr, który po II wojnie wiatowej sta si pomnikiem wojennym, na Plantage Middenlaan .

NEMO (zielony budynek) z replik VOC Amsterdam zadokowany w planie. Po prawej w tle Holenderskie Muzeum Morskie .

EYE Film Instituut Nederland w Noord .

Miasto Amsterdam jest domem dla wielu innych muzeów rónej wielkoci i typów. W rejestrze muzeów historycznych Nederlands Scheepvaartmuseum (holenderskie muzeum morskie) zawiera najbogatsz kolekcj powicon marynarce wojennej na wiecie. S obrazy, modele, bro, a nawet mapy z geografii morskiej. Amsterdam Museum (dawniej Amsterdams Historisch Museum ) jest w caoci powicona historii holenderskiej stolicy przez dziea sztuki i rónych dokumentów. Dom Anny Frank , w którym Anna Frank i jej rodzina ukrywali si przed nazistami przed jej deportacj dosierpie 1944, przyciga równie dziesitki tysicy turystów, obok Westerkerk . Jewish Historical Museum , otwarte w 1987 roku, zajmuje cztery aszkenazyjskich synagog , natomiast Muzeum Biblii ( muzeum biblijny ), pooony na Herengracht , zawiera pierwszy Biblii wydrukowanej w Holandii (1477). W muzeum znajduj si równie modele wityni Salomona , Heroda i tabernakulum oraz dua liczba obiektów i drzew wymienionych w Biblii . Inne muzeum, Verzetsmuseum (muzeum ruchu oporu) ledzi ycie holenderskiej ludnoci pod okupacj nazistowsk. Synagoga Portugalska w Amsterdamie , gównym miejscem kultu ydowskiego przez kilkaset lat w miecie, jest teraz otwarty dla zwiedzajcych.

Inne godne uwagi muzea malarstwa to Dom Rembrandta , który odtwarza ycie artysty poprzez jego prace, a take Ermita, który jest najwiksz zagraniczn fili Muzeum Ermitau w Petersburgu . Tropenmuseum ( "muzeum tropikach"), która jest czci wikszej jednostki, Royal Institute of the Tropics, jest powicona etnografii i badania kultur tropikalnych na caym wiecie. Cabinet des Chats prezentuje rysunki, obrazy, grafiki i inne utwory dedykowane do tego zwierzcia.

W dziedzinie sztuk wizualnych i wydajnoci , na FOAM , muzeum fotografii dziaa przede wszystkim w oparciu o wystawach czasowych. Nederlands Filmmuseum powicona jest siódmej sztuki . EYE Film Instituut Nederland przeniós si w 2012 roku z Vondelpark do Amsterdam-Noord po inauguracji przez królow Beatrix.

Du popularnoci cieszy si równie kilka innych muzeów zorientowanych na turystów. Moemy przytoczy muzeum Madame Tussauds , gdzie s wywietlane figury woskowe wielu osobistoci, takich jak Lenin, Michael Jackson, Pelé czy James Bond z worka muzeum Hendrikje , najwiksze muzeum na wiecie dedykowany do worka lub Heineken Experience. , Dedykowany do tytuowej marki piwa i znajduje si w starym browarze. NEMO , muzeum naukowe dla dzieci i dorosych podobne do francuskiego Cité des Sciences , zosta zaprojektowany przez architekta Renzo Piano i oddany do uytku w 1997 roku.

Wreszcie, chocia nie jest to muzeum, Holenderski Instytut Studiów Wojskowych otwiera publicznie dostp do swoich zbiorów z czasów II wojny wiatowej . : Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences , od którego zaley, ma równie swoj siedzib w Amsterdamie w Trippenhuis.

Muzyka

Wielka sala Concertgebouw .

Coldplay na Johan Cruyff Arena (2016).

Amsterdam ma wiatowej sawy orkiestr symfoniczn, Royal Concertgebouw Orchestra , która wystpuje w Concertgebouw na Museumplein . Akustyka tej sali koncertowej uwaana jest przez krytyków za jedn z najlepszych na wiecie. Budynek skada si z trzech pomieszcze: Wielkiej Sali, Maej Sali oraz Sali Lustrzanej. Kadego roku odbywa si tam blisko osiemset koncertów z udziaem okoo 850 000 widzów. Amsterdamska opera, Muziektheater , znajduje si obok ratusza w ramach tego samego zespou architektonicznego o nazwie   Stopera   ( sowo portmanteau od Stadhuis , ratusz i opery). Ten ogromny nowoczesny kompleks, otwarty w 1986 roku, znajduje si w starej ydowskiej dzielnicy Waterlooplein w pobliu rzeki Amstel . Mieci si w nim zespoy Nederlandse Opera , Nationale Ballet i Holland Symfonia . Otwarty w 2005 roku Muziekgebouw aan 't IJ to sala koncertowa pooona na IJ, na pónoc od dworca centralnego, w której odbywaj si gównie wystpy muzyki wspóczesnej . Pooony w bezporednim ssiedztwie Bimhuis jest bardziej oddany jazzowi i improwizacji.

Heineken Music Hall jest sala koncertowa znajduje si w pobliu Johan Cruijff ArenA i które odbywaj si najwaniejsze koncerty wiatowej sawy artystów. Jest równie gospodarzem wielu festiwali muzyki elektronicznej , takich jak Amsterdam Music Festival , w szczególnoci z udziaem holenderskich dokejów Armina van Buurena , Hardwella , Martina Garrixa i Tiesto . Wci w pobliu Amsterdam ArenA, Ziggo Dome zosta otwarty w 2012 roku i goci midzynarodowych artystów, takich jak Pearl Jam , Madonna , Beyoncé i Lady Gaga . Paradiso jest audytorium i kulturalnym centrum mieci si w dawnym kociele w Amsterdamie, zbudowany w latach 1879 i 1880 w pobliu Leidseplein , jeden z orodków turystycznych i kulturalnych miasta. Mieszczcy si równie w pobliu Leidseplein, Melkweg jest kolejnym multidyscyplinarnym alternatywnym miejscem, które powstao w niezalenej organizacji w 1970 roku. Oba oferuj eklektyczne programy, od indie rocka przez hip-hop do R'n'B i innych popularnych gatunków. Inne miejsca muzyczne bardziej skupione na subkulturach to hale OCCII, OT301, De Nieuwe Anita, Winston-Uni i Zaal 100. Kadej wiosny odbywa si festiwal 5 Days Off, który odbywa si przez pi wieczorów w Paradiso i Melkweg. Latem odbywa si kilka duych koncertów pod goym niebem, np . Dzie w Parku .

Teatr i kabaret

Teatr Stadsschouwburg .

W Amsterdamie znajduje si kilka miejsc o teatralnej ekspresji. Budynek Renaissance Revival zbudowany w 1894 roku na Leidseplein , Stadsschouwburg jest siedzib firmy Toneelgroep Amsterdam . Podczas gdy wikszo utworów bya wczeniej wystawiana w Wielkiej Sali, budynek przeszed powan faz renowacji i rozbudowy, aby stworzy dodatkow sal widowiskow, która jest obsugiwana wspólnie z Melkweg. Królewski Teatr Carré , zbudowany na brzegach Amstel w 1887 roku w tym samym stylu neorenesansowym w modzie w tym czasie, by pierwotnie przeznaczony do umieszczenia staego cyrku. Obecnie jest gospodarzem pokazów kabaretowych , musicali i kilku koncertów. Tuschinski Teatr i niedawne wznowienie hali DeLaMar umoliwiaj kompletne oferty w odniesieniu do sztuk i musicali.

Holandia ma siln tradycj kabaretow , która czy muzyk, opowiadanie historii, komentarz, teatr i komedi. Gatunek kabaretowy siga lat 30. XX wieku, kiedy artyci tacy jak Wim Kan, Wim Sonneveld i Toon Hermans byli pionierami tej formy sztuki w Holandii. Na przykad w Amsterdamie istnieje akademia sztuk performatywnych specjalnie dedykowana kabaretowi Kleinkunstacademie . Wspóczeni popularni artyci to na przykad Freek de Jonge , Herman Finkers , Hans Teeuwen , Herman van Veen , Youp van 't Hek, Theo Maassen, Najib Amhali, Raoul Heertje, Jörgen Raymann, Brigitte Kaandorp i Comedytrain.

Goska bezdwiczna

Siedziba gazety Volkskrant .

Teatr Miejski na Kleine-Gartmanplantsoen to jedno z najbardziej znanych kin w miecie.

Het Parool , utworzona jako gazeta ruchu oporu podczas II wojny wiatowej , z czasem staa si gazet ogólnokrajow, ale pozostaa bardzo skupiona na Amsterdamie. Dzienny nakad jest dzi rzdu 85 000 sztuk. Du popularnoci cieszy si taketygodnik De Groene Amsterdammer (Zielony Amsterdammer). Gazeta Algemeen Handelsblad , z której wywodzi si NRC Handelsblad (w Rotterdamie ) , równie powstaje w Amsterdamie - gdzie zostaa ponownie zaoona od grudnia 2012 r. - i wiele krajowych gazet ma równie swoje siedziby w miecie, np. De Telegraaf , de Volkskrant , Trouw oraz Het Financieele Dagblad . Dziaaj tam równiebezpatne gazety Metro en Sp!Ts oraz wydawnictwo Elsevier , które wydaje m.in. tygodnik o tej samej nazwie.

AT5 ( Amstel Televisie 5 ) to lokalny kana telewizyjny. Zosta zaoony w 1992 roku i ujawnia wiele narodowych osobistoci telewizyjnych, takich jak Sacha de Boer, Matthijs van Nieuwkerk i Fons van Westerloo. RTV Noord-Holland , SBS6 , Endemol , MTV i kilka innych domów produkcyjnych równie wybray Amsterdam na swoj siedzib. Wiele ogólnopolskich programów telewizyjnych i radiowych jest nagrywanych w studiach Desmet Studio (a do 2012 roku Studio Plantage ), obydwa zlokalizowane w Plantage . W Westergasfabriek znajduj si równie nagrania licznych programów telewizyjnych, zwaszcza muzycznych.

Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX) jest jednym z najwikszych www przekaników midzyoperatorskich w Holandii, a nawet jeden z najwikszych na wiecie.

Sport

Ajax jest najbardziej charakterystycznych klub sportowy w miecie. Z czterema zwycistwami w Lidze Mistrzów jest równie najbardziej utytuowany w Holandii .

Prinsengracht jest szczególnie popularny wród ywiarzy w zimie.

Ajax jest gównym klub pikarski w miecie. Jest druyn holenderskiej Premier League piki nonej , kilkukrotn zwyciczyni pikarskiej Ligi Mistrzów ( 1971 , 1972 , 1973 i 1995 ) oraz dwukrotn zdobywczyni Pucharu Interkontynentalnego (1972 i 1995). Klub ma najlepszy rekord Holandii, oprócz tytuów europejskich, zdoby 30 mistrzostw krajowych. W 1996 roku porzucili stary Stadion De Meer, aby przenie si do nowej Johan Cruyff ArenA , w poudniowo-wschodniej czci miasta, w pobliu stacji Amsterdam Bijlmer Arena. Olimpijski stadion , zbudowany gospodarzem Letnie Igrzyska Olimpijskie 1928 , przeszed gruntowny remont pod koniec 1990 do teraz gospodarz imprez kulturalnych i sportowych, takich jak Amsterdam maratonu lub Mistrzostw Europy. Lekkoatletyk 2016 . W 1920 roku Amsterdam goci zawody eglarskie na IJ, podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich 1920 w Antwerpii .

Gówn franczyz miasta w zakresie futbolu amerykaskiego jest Amsterdam Crusaders . Kiedy NFL Europa nadal istniaa (rozwizana w 2007 roku gówna liga), holenderska stolica jest reprezentowana na europejskiej scenie przez amsterdamskich admiraów . Zespó koszykówki z MyGuide Amsterdam , z siedzib w Sporthallen Zuid, ewoluuje w holenderskim Championship . Baseball jest reprezentowany przez zespó Amsterdam Pirates w holenderskiej lidze major . Jeli chodzi o hokej na lodzie , moemy wspomnie o druynie Amstel Tijgers Amsterdam, która gra na lodowisku Jaap Eden, natomiast bardzo popularny hokej na trawie reprezentuj trzy druyny: Amsterdam, Pinoké i Hurley, które zmierz si w Wagener Stadion w Amstelveen .

Oprócz maratonu amsterdamskiego, co roku midzy Amsterdamem a Zaandam odbywa si trasa Dam to Dam , która ma 10 mil (okoo 16,1  km ). Od 1999 r. miasto Amsterdam uhonorowao swoich najlepszych sportowców nagrodami Amsterdam Sports Awards . Pierwsza edycja nagrody trafia do boksera Raymonda Jovala i pomocnika hokeja na trawie Carole Thate.

W miecie rozwija si take rugby League , w której powstaje klub cobras Amsterdam, który gra w Mistrzostwach Holandii w rugby League i wygra w 2018 roku.

ycie nocne

ycie nocne w Amsterdamie.

ycie nocne w Amsterdamie jest jednym z najywszych w Europie. Dziesitki modnych klubów nocnych ( klubów ) przycigaj wielu modych ludzi z caej Holandii, a take turystów zagranicznych. Do najbardziej znanych nale Melkweg i Paradiso , ale take Radion, Club More, Marktkantine, Shelter i Escape. Kluby te mona znale we wszystkich dzielnicach miasta, ale dwa gówne punkty koncentracji to Rembrandtplein i Leidseplein oraz ich okolice. Synne s równie tereny festiwalowe Thuishaven, oferujce urozmaicony program, zwaszcza w weekendy.

Amsterdam jest równie znana z gównej dzielnicy czerwonych latarni, De Wallen , w otoczeniu wielu miejscach cenie przyjemnoci ( Oudezijds Achterburgwal ) i hars haszyszu lub kawiarniach rozoone miasta, przyciga wielu obcokrajowców w poszukiwaniu marihuany w zdekryminalizowana rodowiska .

Festiwale

Uroczystoci z okazji Dnia Królowej 2009 w Amsterdamie.

Miasto Amsterdam jest bardzo dynamiczne w dziedzinie festiwali, w 2008 r. odbyo si tam prawie 140 festiwali i wydarze. Na czele amsterdamskich wydarze znajduje si Holenderski Dzie Narodowy, znany odtd jako Koningsdag (wito Króla), poprzednio Koninginedag ( Dzie Królowej), w zwizku z koronacj William Alexander w30 kwietnia 2013 r.. wito narodowe tradycyjnie odpowiada urodzinom wadcy, chyba e wypada ono w niedziel, w którym to przypadku Koningsdag odbywa si dzie wczeniej. Tak wic pierwszy Koningsdag za panowania Wilhelma Aleksandra ma miejsce w dniu26 kwietnia 2014 a nie 27 kwietnia, jego urodziny. Za poprzednich rzdów Beatrix wito Narodowe nie zbiego si z urodzinami królowej. Po wstpieniu na tron30 kwietnia 1980, królowa Beatrix postanawia zachowa urodziny swojej matki, królowej Juliany ,30 kwietnia zamiast wasnych urodzin w dniu 31 stycznia, aby odda hod matce, ale take ze wzgldów praktycznych. Uroczystoci w rodku zimy, a wic w zimnie lub nawet na niegu, prawdopodobnie mniej sprzyjayby uroczystociom i ludowej radoci. Kadego roku kilkaset tysicy osób podróuje do Amsterdamu, aby wraz z mieszkacami odda hod królowi (lub królowej). Dziesitki tysicy ludzi gromadz si w miecie, czy to na imprezie przy muzyce wzdu kanaów lub na ulicznych koncertach, czy te na polowaniu na duych targach ( wolnych rynkach ) w caym miecie, a zwaszcza w Vondelpark .

Wydanie Sail Amsterdam 2005 .

Parada Równoci w Amsterdamie 2015.

Inne wane wydarzenia to Stille Omgang , cicha procesja katolicka, która odbywa si po zmroku w marcowy wieczór. Holland Festival , powicony sztuce przycigania scen tymczasem co roku artyci z caego wiata, w czerwcu, podczas gdy Gay Pride ( Gay Pride ) i jego synny parada odzi na kanaach kapitaowych odbywaj si w miesicu sierpniu. W sierpniu na Prinsengracht odbywa si równie koncert Prinsengracht powicony muzyce klasycznej , a take Uitmarkt , który co roku otwiera nowy sezon kulturalny koncertami, recitalami i przedstawieniami. W innym rejestrze Cannabis Cup nagradza w listopadzie najlepsze odmiany konopi. Sail Amsterdam to wydarzenie, które odbywa si co pi lat i skupia najpikniejsze aglowce na wiecie; ostatnia edycja ma miejsce w 2015 roku.

Amsterdam to take bardzo dynamiczne miasto na scenie muzyki elektronicznej . Kadego roku Amsterdam Dance Event (ADE), odbywajca si w padzierniku, przyciga ponad 200 000 odwiedzajcych, w tym 40 000 turystów. Jest to jeden z najwikszych klubowych festiwali na wiecie, reprezentowane s tu wszystkie gatunki muzyki elektronicznej. W miecie odbywa si równie wikszo festiwali techno Awakenings, które kadego roku przycigaj dziesitki tysicy odwiedzajcych, zarówno na imprezach plenerowych (w Spaarnwoude ), jak i wewntrz (w Gashouder w Westerpark ). Inne wane festiwale odbywajce si w miecie to Dance Valley ( w 2011 zataczy tam premier Mark Rutte ), Mystery Land , Lowlands (generalici), Latin Village ( house ) oraz Dekmantel i Welcome To The Future ( deep house i techno ). Miasto jest równie jednym z pierwszych holenderskich miast, które gociy muzyk gabber wywodzc si ze sceny house na pocztku lat 90 - tych  ; pierwszy tego typu midzynarodowy festiwal, Thunderdome , odby si tam w 1992 roku.

Edukacja

Edukacja na Uniwersytecie

Brama Anietenkapel Uniwersytetu w Amsterdamie , zaoona w 1632 jako Athenaeum Illustre .

Ksigarzy na Uniwersytecie Amsterdamskim, w Kampusie Nauk Spoecznych.

Amsterdam ma dwa uniwersytety ogólne: Uniwersytet Amsterdamski ( Universiteit van Amsterdam , wiecka instytucja zaoona w 1632 r. ) oraz Wolny Uniwersytet w Amsterdamie ( Vrije Universiteit , instytucja pochodzenia protestanckiego zaoona w 1880 r .). Uniwersytet w Amsterdamie jest taki, który cieszy si najwikszym midzynarodowe wpywy, które doprowadziy do niego w rankingu 71 ^th  miejsce w rankingu uczelni Worldwide opublikowanych przez brytyjskiego dziennika the Times w 2012 roku i 81 ^th w roku 2013. Miasto zawiera równie inne instytucje szkolnictwo wysze powicone sztuce, takie jak Konserwatorium w Amsterdamie i Gerrit Rietveld Academie . Amsterdam University of Applied Sciences ( Hogeschool van Amsterdam ) jest tzw techniczna uczelnia, natomiast Midzynarodowy Instytut Historii Spoecznej jest jednym z najwikszych orodków dokumentacji i bada w historii spoecznej, w szczególnoci na temat historii ruchu robotniczego . Zaoony na pocztku XVII ^-tego  wieku , Hortus Botanicus jest jednym z najstarszych ogrodów botanicznych na wiecie z wielu starych i rzadkich okazów, w tym kawowca Pochodzcy z caej kultury kawy w Ameryce Poudniowej i Europie rodkowej. W miecie znajduje si równie kilka wydziaów polityki i ekonomii, które s kierowane gównie przez studentów zagranicznych.

Wyksztacenie rednie

Amsterdam ma pi prywatnych szkó rednich (zwanych gymnasium ), Vossiusgymnasium , Barlaeusgymnasium , St. Ignatius Gymnasium , Het 4 ^e Gymnasium i Cygnus Gymnasium , gdzie program klasyczny obejmuje lekcje aciny i staroytnej greki . Chocia do niedawna przez wielu uwaane za koncepcj anachroniczn i elitarn, gimnazja ostatnio odnotoway odrodzenie zainteresowania prowadzce do powstania czwartego, a nastpnie pitego liceum. Wikszo szkó rednich w Amsterdamie oferuje róne poziomy edukacji w ramach tej samej szkoy.

Niektóre szkoy podstawowe w Amsterdamie opieraj swoje nauczanie na okrelonych metodach nauczania, takich jak metoda Montessori . Najwaniejszym liceum opartym na tej pedagogice jest Liceum Montessori . Inne szkoy rednie opieraj si gównie na wyznaniach religijnych, gównie katolickich lub protestanckich, ale take szkoach islamskich i hebrajskich, zwaszcza na poudniu i zachodzie Amsterdamu.

Transport

Sie transportu publicznego w Amsterdamie (tramwaj i metro).

Ruch samochodowy w centrum miasta jest bardzo mocno zniechca poprzez inicjatywy gminy, takie jak wysokie opaty parkingowe wielu ulic zamknitych dla ruchu lub jedno- sposób . Aby zachci kierowców do pozostawienia pojazdu przy wjedzie do miasta, gmina tworzy motywacyjny system parkowania skadajcy si z siedmiu parków sztafetowych zgrupowanych pod nazw Parkeren + Reizen (P + R) . Dziki temu kierowcy mog korzysta z bardzo przystpnych opat parkingowych, pod warunkiem, e do centrum miasta dojad rodkami transportu publicznego (tramwaj, metro). Gmina promuje równie inicjatywy w zakresie car- sharingu i carpoolingu . W Amsterdamie preferowane s zatem rodki transportu publicznego i transport alternatywny.

Sie dróg i autostrad

Gówny artyku: Lista autostrad w Holandii .

Miasto Amsterdam posiada dwa peryferyjne bulwary, które pozwalaj omin miasto lub szybko przejecha przez aglomeracj. Zewntrzn obwodnic miasta jest autostrada A10 . O dugoci 32  km czy 18 gównych dróg miejskich - ponumerowanych od S101 do S118 - z gównymi autostradami kraju, a w szczególnoci z A1 (która obsuguje wschód Holandii ), A2 (która czy Utrecht , 's- Hertogenbosch , Eindhoven i Maastricht ) oraz A4, która obsuguje o czc Amsterdam , Hag , Rotterdam i Belgi . Druga obwodnica miasta znana jest jako Wewntrzna Obwodnica ( Amsterdamse binnenring ) lub S100 i skada si z trzech nabrzey, które wyznaczaj dzielnic Centrum wzdu Singelgracht , Nassaukade , Stadhouderskade i Mauritskade .

Pocztkowo, gdy w 1932 roku wyobraano sobie autostrady , celem byo uczynienie Amsterdamu centralnym wzem holenderskiej sieci drogowej, z którego miayby si zaczyna autostrady A1 do A8. Jednak wybuch II wojny wiatowej i zmiana priorytetów sprawiy, e w miecie ruszyy tylko autostrady A1 , A2 i A4 . Autostrada A3 do Rotterdamu zostaa anulowana w 1970 roku , aby zatrzyma Groene Hart w sercu Randstad . Autostrada A8 , prowadzca na pónoc w kierunku Zaandam , oraz obwodnica Amsterdamu (A10) zostay otwarte odpowiednio w 1968 i 1974 r. Oprócz A1, A2, A4 i A8, dwie autostrady umoliwiaj odcienie ruchu w kierunku z Fryzji , w pónocno-wschodniej czci kraju, poprzez prowincji Flevoland (przez A6 ) lub North Holland (przy A7 ).

Transport publiczny

Powizane artykuy: Metro w Amsterdamie i tramwaj Amsterdam .

Te tramwaje s idealnym rodkiem transportu w centrum Amsterdamu.

Stacja Wejcie Vijzelgracht Metro w Amsterdamie , na Vijzelstraat .

Sie transportu publicznego miasta, zarzdzana przez GVB ( Gemeentelijk Vervoerbedrijf ), jest bardzo rozwinita, czc kilka rodzajów transportu, zarówno kolejowy ( tramwaj i metro ), drogowy (autobus), jak i morski i rzeczny ( promy ). W centrum tramwaje i autobusy skupiaj wikszo ruchu pasaerskiego, podczas gdy metro obsuguje obszary peryferyjne i gminy na poudniu ( Amstelveen i Diemen ). Bezpatne poczenia promowe umoliwiaj przekroczenie IJ i poczenie Noord i okolicznych spoecznoci z reszt miasta. Autobusy regionalne i niektóre autobusy podmiejskie s obsugiwane przez Connexxion i Arriva  ; obsuguj m.in. lotnisko Amsterdam Schiphol . W 2013 roku GVB zorganizowao przewóz okoo 211 milionów pasaerów. Kadego dnia 740 000 korzysta z 56 linii autobusowych, 14 linii tramwajowych, 5 linii metra i 5 bezpatnych pocze morskich.

Budowa sieci metra, której pierwsza linia zostaa oddana do uytku w 1977 roku , bya przerywana kilkoma incydentami i sporami ze strony mieszkaców. W latach 70. wiele budynków wybudowanych na Nieuwmarkt i wokó niego zostao zniszczonych, aby zrobi miejsce dla projektu budowy metra (a take drogi ekspresowej), która miaa przecina dzielnic. Projekt spowodowa powane zakócenia (znane jako Nieuwmarktrellen ) w 1975 roku , co doprowadzio do zaniechania budowy drogi ekspresowej. Zbudowano jednak metro, a Nieuwmarkt jest teraz jedn ze stacji. W ostatnim czasie projekt budowy Noord/Zuidlijn (Linia Pónoc/Poudnie), majcy na celu znaczn popraw warunków ruchu w centrum miasta i na pónocy, naznaczony by powanymi incydentami (zawalenie si budynków na Vijzelstraat , drosze stacje ni oczekiwano, powodzie), które przesuwaj dat inauguracji o sze lat, z 2011 do 2017 roku. Podobnie cakowity koszt projektu dla miasta wzrós ponad trzykrotnie, z 300 mln euro w pierwotnym planie do ponad 900. Cakowity koszt linii, zainaugurowanej w 2018 roku , szacowanej pocztkowo na 1,46 mld euro, ostatecznie przekracza 3,1 mld.

Karta inteligentna OV-chipkaart , wprowadzona na rynek w 2005 roku i wana zarówno w sieci kolejowej Nederlandse Spoorwegen , jak iw sieciach transportu publicznego kilku miast w Holandii, moe by uywana we wszystkich systemach transportu publicznego w Holandii. Biuro GVB, znajdujce si naprzeciwko dworca centralnego, rozdaje bezpatn map komunikacji miejskiej.

Rowery i jednolady

Rowery zaparkowane na Place de la Bourse , niedaleko Damrak .

Rowerzyci w centrum Amsterdamu.

38% podróy odbywa si w cyklach. Ponad milion rowerzystów porusza si codziennie po miejskiej sieci rowerowej.

Rower jest najbardziej popularna i powszechnie stosowana forma transportu w Amsterdamie. Miasto oferuje wic liczne infrastruktury uatwiajce podróowanie rowerem, takie jak specjalne pasy na wikszoci ulic, ale take specjalne oznakowanie, umoliwiajce rowerom (i ogólniej jednoladom ) poruszanie si po pasach w jedn stron w wielu miejscach w miecie. Miasto posiada równie rozbudowan infrastruktur garaow, w tym ogromne parkingi strzeone na niektórych stacjach ( fietsenstallingen ), ale take odzie specjalnie przystosowane do przewozu rowerów. Wedug I Amsterdam , w sumie Amsterdam ma ponad 400 kilometrów cieek rowerowych. Brak ulgi równie sprzyja korzystaniu z roweru. Wszystkie warstwy spoeczne korzystaj z tego rodka transportu, co stanowi blisko 38% dziennych podróy.

Wedug szacunków miejskich z 2012 roku miasto posiada 881 000 rowerów. Wedug tego samego badania okoo 70% mieszkaców uwaa, e jazda na rowerze jest przyjemnym sposobem poruszania si. Z pozostaych 30% tylko 11% nie ma z tego przyjemnoci, a 19% jest neutralnych. Wród gównych powodów podawanych przez osoby, które s entuzjastycznie nastawione do korzystania z roweru, znajdujemy atwo obsugi i szybko (50%), a nastpnie to, e pozwala cieszy si miejskim rodowiskiem (19%) i jest zdrowy. i zdrowe rodki transportu (17%). Jako infrastruktury i bezpatny dostp to dopiero czwarte i pite miejsce (odpowiednio 9% i 6%). Wród gównych punktów negatywnych w opracowaniu wymieniono zachowania antyspoeczne niektórych uytkowników, bezpieczestwo, a take niedogodnoci powodowane przez skutery , równie dopuszczone do poruszania si po pasach zarezerwowanych dla rowerów. Ponadto mieszkacy miasta wspominaj równie o trudnociach, jakie czasami napotykaj w parkowaniu rowerów, zwaszcza w okolicach Dworca Centralnego w Amsterdamie . W 2012 roku gmina zebraa 65 000 jednoladów i przewioza je do zajezdni w Westelijk Havengebied. Dla porównania liczba ta wynosi 54 tys. w 2011 r. i 34 tys. w 2010 r . Wzrost ten odzwierciedla brak miejsc parkingowych w miecie, co w coraz wikszym stopniu skania ludzi do parkowania rowerów w niedozwolonych miejscach.

Nadmiar rowerów w miecie ma równie negatywne reperkusje. Kradziee rowerów i handel nimi pozostaj zatem powszechnym problemem, nawet jeli tendencja ta ma tendencj spadkow. W 2008 r. odnotowano okoo 50 000 kradziey rowerów wobec 80 000 w 2001 r. Wedug danych z 2012 r. zoono nieco ponad 10 000 skarg dotyczcych kradziey rowerów, skuterów lub motorowerów.

Transport wodny

Dostawa DHL do Amsterdamu.

Amsterdam i jego okolice przecina ponad 150 kanaów, tworzc blisko 90 mini-wysp poczonych sieci tysica mostów. Przez wiele stuleci te kanay i drogi wodne byy uywane jako gówne szlaki transportowe w Amsterdamie, zwaszcza do transportu wody, wgla, ywnoci lub przypraw. Dzi kanay te nadaj si tylko dla maych barek , odzi rekreacyjnych i odzi rzecznych . Jednak nadal s uywane przez firm kuriersk DHL , której statek dostarcza paczki na terenie miasta.

Trzy promy przewo pieszych i rowerzystów bezpatnie na IJ, midzy dworcem gównym w Amsterdamie a Amsterdam-Noord. Dwa inne patne promy kursuj IJ ze wschodu na zachód, wzdu portu. Mona równie skorzysta z taksówek wodnych i promów rzecznych, wypoyczy ódki elektryczne lub wybra si na rejs po kanaach miasta. Oprócz tego Pywajcy Holender , autobus równie zdolny do poruszania si po wodzie, robi wycieczk krajoznawcz po centrum miasta.

Sie kolejowa

Powizany artyku: Dworzec Centralny w Amsterdamie .

Central Station Amsterdam .

Gówn stacj w miecie, zarówno pod wzgldem liczby przejazdów, jak i liczby pocigów, jest Dworzec Centralny w Amsterdamie , który obsuguje zarówno reszt kraju ( Intercity i Sprinter ), jak i poczenia midzynarodowe ( Fyra , Thalys , Deutsche Bahn ). Dworzec gówny jest drugim po Utrechcie najbardziej ruchliwym dworcem w kraju , codziennie przejeda przez niego 165 000 pasaerów. Lotnisko Schiphol jest równie wanym wzem kolejowym, na którym spotykaj si linie lokalne i midzynarodowe (poczenie z Amsterdamu Centralnego do Amsterdamu Zuid, Fyra , Thalys ). Linia Amsterdam-Central do Schiphol jest zatem najbardziej ruchliw lini kolejow w kraju, obsugujc 5,6 mln pasaerów rocznie. Ponadto Amsterdam-Central znajduje si na dwóch pozostaych najbardziej ruchliwych liniach w kraju (Utrecht-Central do Amsterdam-Central i Haarlem do Amsterdam-Central).

Amsterdam-Sloterdijk (pónoc-zachód, 40.000 pasaerów dziennie), Amsterdam-Sud i Amsterdam-Amstel (East) stacje suy gównie pocze wewntrznych, w szczególnoci do Haga , Leiden i Utrecht . Stacje Lelylaan , Muiderpoort , Bijlmer ArenA i RAI uzupeniaj urzdzenie suce miastu.

Transport lotniczy

Gówny artyku: Amsterdam Airport Schiphol .

Amsterdam Airport Schiphol , w rankingu 3 ^th  lotniska europejskiego transportu pasaerskiego w 2017 roku.

Lotnisko Schiphol, pooone na poudniowy zachód od miasta w gminie Haarlemmermeer , jest poczone kolej z reszt miasta, do którego mona dotrze w pitnacie minut z dworca centralnego.
W 2019 r. przejeda przez nie ponad 71 mln pasaerów (wzrost o 0,9% w porównaniu z 2018 r.), co plasuje go na czternastym lotnisku na wiecie i trzecim w Europie, po Londynie-Heathrow (80,8 mln pasaerów), Paryu-Charles- de-Gaulle (76,1 mln pasaerów)
W 2019 roku lotnisko obsuyo 71 707 144 pasaerów, co daje mu trzecie miejsce w Europie i czternaste na wiecie.
Flota KLM , której samoloty lataj do prawie 131 miejsc docelowych w 65 rónych krajach, ma siedzib na lotnisku Schiphol.

Pod wzgldem objtoci adunkowej Schiphol pojawi si w 2012 roku do 18 ^th  na wiecie o pojemnoci adunkowej 1,511,824 ton i 4 ^th  miejsce w Europie za Pary-Charles de Gaulle (2,150,950 ton), Frankfurt am Main (2,066,432 ton) i Londyn -Heathrow (1,556,203).

Kultura popularna

Literatura

Akcja wielu znanych dzie literackich rozgrywa si w caoci lub czciowo w Amsterdamie. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych jest The Diary of Anne Frank , ksika skadajca si z pamitnika prowadzonego przez Ann Frank , mod niemieck ydówk na wygnaniu w Holandii, kiedy ukrywa si ona nad sklepem niedaleko Westerkerk , przez dwadziecia pi miesicy, z jego rodzina i czterech przyjació podczas okupacji Holandii przez hitlerowskie Niemcy . W powieci The Fall of Albert Camus (1956), historia gównego bohatera, Jean-Baptiste Clamence, odbywa si w Amsterdamie, gdzie dowiadujemy si, e upad na wygnanie.

Holenderski pisarz Cees Nooteboom równie wybra Amsterdam jako to dla wydanej w 1983 roku powieci Rytuay , która opowiada histori dwóch przyjació, z których jeden ma niefortunn tendencj do amania prawa, a drugi przestrzega go. Miasto jest równie scena z powieci De Tijd Hoogste z Harry Mulisch , opublikowanej w 1985 roku , który stanowi szczegóowy portret wspóczesnego miasta, opowiadajc histori o klasycznej holenderskiej aktor Peter de Vries. W Na Wodzie , opublikowanej w 1998 roku , HM van den Brink opowiada histori dwóch wiolarzy z klubu eglarskiego Amstel, Anton i Dawida, który jest ydem; ci ostatni zobaczyli, jak ich los zmieni si w czasie niemieckiej inwazji.

W wydanym w 2005 roku Ministerstwie bólu Dubravka Ugrei przedstawia trudne warunki ycia imigrantów z Europy Wschodniej w jednej z biednych dzielnic Amsterdamu, które od zawsze byo orodkiem przyjmowania uchodców.

Kino

Sean Connery w Amsterdamie podczas krcenia filmu Diamenty s wieczne (1971), w którym wystpuje jako James Bond .

Amsterdam jest tem dla wielu filmów i seriali, zarówno holenderskich, jak i midzynarodowych. Wród holenderskich filmów, w których pojawia si miasto, jest szczególnie znany za granic The Choice of Fate ( Soldaat van Oranje po holendersku), wyreyserowany przez Paula Verhoevena i wydany w 1977 roku . Film, w którym gra m.in. Rutger Hauer , opowiada histori szeciu studentów Uniwersytetu w Leiden , u progu drugiej wojny wiatowej . Beztroska na pocztku filmu wojna zmieni ich ycie; podczas gdy niektórzy wybior bunt i przeciwstawi si okupantowi, inni zdecyduj si na wspóprac. Ciske le Filou , wydany w 1984 roku, opowiada histori Ciske, 11-letniego dziecka mieszkajcego w biednej dzielnicy Amsterdamu w latach 30. XX wieku . Film oparty na powieci dla dzieci; aktor Danny de Munk wykonuje tam piosenk Czuj si tak samotna, która staa si klasycznym utworem dla miasta Amsterdam. Równie w 1980 roku , film Assault , filmowa adaptacja powieci De Aanslag przez Harry Mulisch , opowiada Anton Steenwijk, który stara si zrozumie okolicznoci mierci jego rodziny w ataku Niemiec podczas II wojny wiatowej . Cho akcja toczy si gównie w Haarlemie , film, który w 1987 roku zdoby Oscara, jest punktem odniesienia w kinie holenderskim. W Amsterdamned , wyreyserowanym przez Dicka Maasa i wydanym w 1988 roku, niebezpieczny nurek szaleje przez miasto, dziko zabijajc swoje ofiary nacitym noem. W ten sposób zabójca wykorzystuje kanay miasta do popeniania zbrodni.

Amsterdam pojawi si take w kilku duych hollywoodzkich i midzynarodowych produkcjach. W wydanym w 1971 roku Diamonds Are Eternal James Bond , grany przez Seana Connery'ego , podróuje do holenderskiej stolicy, by spotka Tiffany Case; film przedstawia gównie kanay miasta, w szczególnoci Magere Brug . Dwa lata póniej, w Turkish Délices , miasto jest gównym teatrem namitnej i burzliwej relacji artysty-rzebiarza Erica z Olg z konserwatywnej rodziny. Film przedstawia wic wiele czci miasta, takich jak Plac Dam i Damrak , Rokin , Oudezijds Voorburgwal i Vondelpark . W filmie Pulp Fiction przez Quentina Tarantino , Vincent Vega (w tej roli John Travolta ) wraca do Los Angeles po spdzeniu trzech lat w Amsterdamie. Scena otwierajca film Ocean's Twelve w reyserii Stevena Soderbergha pokazuje ekip Daniela Oceana organizujc napad w Amsterdamie. W tym celu bandyci posuwaj si do zburzenia domu o kilka centymetrów przez zawalenie pali, na których jest zbudowany. Amerykaska komedia Gigolo wbrew sobie z 2005 roku rozgrywa si w Amsterdamie i pokazuje szkody zwizane z uywaniem konopi indyjskich i prostytucj , ale take porusza temat rasizmu .

Niedawno w Amsterdamie rozgrywa si kilka scen z filmu Nasza wina w gwiazdach (2014), opowiadajcego histori dwojga nastolatków cierpicych na raka. W Hitman and Bodyguard (2017) pocig odbywa si w Amsterdamie, zwaszcza przed Rijksmuseum  ; inne sceny filmu krcone s w Hadze , z udziaem Midzynarodowego Trybunau Karnego (MTK).

Muzyka i piosenki

Gówny artyku: Lista francuskich piosenek, których tytu zawiera nazw miasta # Amsterdam .

Piosenka Amsterdam w interpretacji Jacquesa Brela jest jedn z najsynniejszych francuskich pieni powiconych miastu. Tytu by czsto powtarzany, np. przez grup Oi! Sekta Orleans Komintern , a zwaszcza po angielsku Scott Walker , David Bowie i John Cale . Zostaa równie podjta i zredagowana przez grup Parabellum , która uczynia z niej piosenk przeciwko uywaniu narkotyków. Inni francuskojzyczni artyci równie piewali   Wenecj Pónocy   (przydomek nadawany take miastu Brugia w Belgii ), moemy zacytowa Guy Béart ( W Amsterdamie ), Maxime Le Forestier ( Petit Nuage sur Amsterdam ), Les Innocents ( Midzy Amosem a Amsterdamem ), Graziella Michele ( Wizja Amsterdamu ), Billy Ze Kick ( Bons Baisers z Amsterdamu ) czy Oxmo Puccino ( W drodze do Amsterdamu ). Niedawno grupa rapowa Octobre Rouge równie zoya hod miastu, a zwaszcza jego synnej dzielnicy czerwonych latarni w tytuowym Week end a Meda .

W midzynarodowym rejestrze kilka piosenek o nazwie Amsterdam zostao zinterpretowanych przez artystów takich jak holenderska piosenkarka Maggie MacNeal , czy grupy Coldplay , Van Halen , Peter Bjorn i John czy Mando Diao . Popularnymi klasykami stay si równie piosenki   Aan de Amsterdamse grachten   (Do kanaów Amsterdamu) Pietera Goemansa i   Tulipany z Amsterdamu   brytyjskiego piosenkarza Maxa Bygravesa .

Osobowoci zwizane z miastem

• Rembrandt (1606-1669), malarz
• Baruch Spinoza (16321677), filozof
• Agneta Matthes (18471909), kierownik Agnetaparks, pionierskiego na owe czasy kompleksu robotniczego, zapewniajcego przyzwoite warunki mieszkaniowe pracownikom fabryki drody w Delft i ich rodzinom.
• Max Euwe (1901-1981), szachista
• Anne Frank (1929-1945), ofiara Zagady
• Johan Cruyff (1947-2016), pikarz
• Eddie Van Halen (1955-2020), gitarzysta
• Dennis Bergkamp (1969), pikarz
• Ruud Gullit (1962), pikarz
• Lale Gül (1997), pisarz.

Uwagi i referencje

• (fr) Ten artyku jest czciowo lub w caoci zaczerpnity z anglojzycznego artykuu Wikipedii zatytuowanego "  Amsterdam  " ( patrz lista autorów ) .

Uwagi

1. Wojny o Holandi (1672-1678), Lig Augsbursk (1688-1697) io sukcesj hiszpask (1701-1713).
2. ta dzieli si na 22,1% obcokrajowców drugiego pokolenia i 28,6% pierwszego pokolenia.
3. Oryginalna nazwa w jzyku niderlandzkim:   Kiezen voor de stad  .
4. Oryginalny cytat w jzyku niderlandzkim:   Ik voel me zo verdomd alleen  .

Bibliografia

1. (w) Populacja gminy Amsterdam w 2017 r. , amsterdam.info.
2. (nl) Bevolkingsontwikkeling Amsterdam , Centralne Biuro Statystyczne . Skonsultowano si z1 ^st kwiecie 2018.
3.   CBS Amsterdam Bevolkingsontwikkeling; regio per maand   , na statline.cbs.nl
4.   Metropoolregio Amsterdam w cijfers 2013   , na os.amsterdam.nl , Biuro Onderzoek & Statistiek Amsterdam . Dostp 7 lipca 2014 r.
5. Ranking 2011 Instytutu Strategii Miejskich Fundacji Mori Memorial w Tokio: (en)   Global Power City Index 2011   [PDF] ,padziernik 2011(dostp 13 czerwca 2016 r . ) .
6. (w) 50 najlepszych miast do zamieszkania teraz na forbes.com, 24 kwietnia 2017 r.
7. (w) Indeks bezpiecznych miast 2019 , The Economist .
8. Wspaniaa historia Amsterdamu , na books.google.fr.
9.   Fab City Global Initiative   , na fab.city (dostp 28 lutego 2020 r. )
10. Boyer 1999 , str.  11
11. (Nl) Joost van den Vondel, De werken van Vondel , Amsterdam University Press , 1637-1640, 37  s. Tekst oryginalny w jzyku niderlandzkim
12. (nl) De Geschiedenis van Amsterdam , www.amsterdam.nl. Skonsultowano si z31 lipca 2013 r.
13. Louis Deroy, Marianne Mulon, Sownik nazw miejscowoci , kolekcja Les Usuels, edycje sowników Le Robert, 1992, w padzierniku, 532 stron. Wpis Amsterdam.
14. (Nl) Nicolaas Simon van Winter, Aanteekeningen tot opheldering van verscheide zaken in den Amstelstroom voorkomende. , blz. 156
15. (Nl) M. Carasso-Kok, Geschiedenis van Amsterdam. Deel 1: Een stad uit het niets: tot 1578 , s.  57 . Wydania SUN.
16. (nl) Geschiedenis van het wapen van Amsterdam , www.amsterdam.nl. Dostp 16 wrzenia 2013 r.
17. (Nl) "  Obywatelska heraldyka Holandii  " , Nederlandse Gemeentewapens (dostp 24 czerwca 2013 )
18. (nl) Tolprivilege , Archiwum Miejskie w Amsterdamie . Dostp 12 wrzenia 2013 r.
19. (nl) Johannes Bernardus Berns i Jo Daan, Hij zeit wat: de Amsterdamse volkstaal , 's-Gravenhage, BZZTôH ,1993, 96  pkt. ( ISBN  90-6291-756-9 ) , s.  91
20. (w)   Przywilej patniczy   , Archiwa Miasta Amsterdamu (dostp 20 maja 2013 r . ) .
21. (nl) Carasso-Kok M. , Geschiedenis van Amsterdam. Deel 1: Een stad uit het niets: tot 1578 , SUN.
22. (nl) GC van Nieuwenhuize, Gwijde van Avesnes, Bisschop van Utrecht 1301-1317 , Scriptie RUU,1976.
23. (Nl)   Procesie   , z Archiwum Miejskiego w Amsterdamie (dostp 12 wrzenia 2013 r . ) .
24. (w)   Huiszittenhuizen   na stadsarchief.amsterdam.nl (dostp 31 lipca 2013 ) .
25. (nl)   Historisch hout in Amsterdamse monumenten   , na Gemeente Amsterdam (dostp 10 wrzenia 2013 ) .
26. Alexandre Ferrier de Tourettes. Opis historyczno-topograficzny Amsterdamu i okolic; ze szczególnym uwzgldnieniem miast Harlem i Utrecht. 1837. Przeczytaj online
27. (nl)   Schutterij op de Dam   , z Amsterdam City Archives (dostp 12 wrzenia 2013 ) .
28. (Nl)   1568-1648: In opstand tegen Spanje   , na holenderskim Ministerstwie Obrony (dostp 12 wrzenia 2013 ) .
29. Boyer 1999 , s.  12
30. (Nl)   Satisfactie   , z Archiwum Miejskiego w Amsterdamie (dostp 12 wrzenia 2013 r . ) .
31. (nl)   uittocht van katholieken   w City Archives Amsterdam (dostp 24 wrzenia 2013 ) .
32. (en) XVII-wieczny obszar piercienia kanau Amsterdamu wewntrz Singelgracht , UNESCO. Dostp 15 wrzenia 2013.
33. Jacques Attali , Krótka historia przyszoci , Fayard ,2006.
34. Boyer 1999 , s.  14
35. Boyer 1999 , s.  21
36. Dobry przykad podaje Galileusz, który po procesie i skazaniu w Rzymie w 1633 roku wybra holenderskiego drukarza Elzeviera do opublikowania jednego ze swoich najbardziej znanych dzie, Discours sur deux sciences nouvelles . (en) Wade Rowland, Galileo's Mistake, Nowe spojrzenie na epick konfrontacj Galileusza z Kocioem , Nowy Jork, Arcade Publishing,2012, 298  s. ( ISBN  978-1-55970-684-1 i 1-55970-684-8 , czytaj online ) , s.  260.
37. (en) E. Haverkamp-Bergmann, Rembrandt; Stra nocna , New Jersey, Princeton University Press ,1982, s.  57.
38. (w) Reinhild Tschöpe,   The old share   na old-share.com (dostp 23 maja 2013 ) .
39. Boyer 1999 , s.  17
40. Boyer 1999 , s.  18
41. (w) Robert W. Brown,   Amsterdam w XVII wieku   , Pembroke University of North Carolina (dostp 24 maja 2013 ) .
42. (Nl)   Paleis op de Dam, het achtste wereldwonder   , z National History Museum (dostp 16 wrzenia 2013 ) .
43. (w) JP Sommerville,   Geografia, klimat, ludno, gospodarka, spoeczestwo   , na stronie history.wisc.edu (dostp 24 maja 2013 r . ) .
44. (nl) ERM Taverne , In 't land van belofte, in de nieuwe stadt: ideaal en werkelijkheid van de stadsuitleg in de Republiek, 15801680 , Maarssen, Schwartz,1978, 582  s. ( ISBN  90-6179-024-7 ).
45. (nl) Z Derde Uitleg , amsterdam.nl. Dostp 10 wrzenia 2013 r.
46. (nl) AM Rosenhart, De vierde uitleg van Amsterdam van 1662: Stedenbouwkundige ontwikkeling en verkaveling , Universiteit Utrecht,2012
47. Informator o rozbudowie miasta (w jzyku holenderskim): Migrantenstad, drzwi Erika Kuijpers ze s.  139 , Geschiedenis van Amsterdam , Willem Frijhoff, Marijke Carasso-Kok, Maarten Roy Prak, Nienke Huizinga i inni , uitg. Boom-niedz, 2004-2009
48. Pfeil 2001 , s.  54
49. Geyl 1971 , s.  13
50. Schama 1977 , s.  29
51. Geyl 1971 , s.  109
52. Fernand Braudel , Material Civilization, Economy and Capitalism, XV-18th century Volume 3: Le Temps du Monde , Armand Colin ,1967, s.  323.
53. Willem Frijhoff i Maarten Praak, Geschiedenis van Amsterdam: Deel 2. Zelfbewuste Stadstaat 1650-1813, SUN, 2005.
54. Boyer 1999 , s.  25
55. (nl) Hoofdstad to 200 jaar, nawet niet aan gedacht, Het Parool , 19 kwietnia 2008
56. (Nl) "Hoe lang zijn we nu hoofdstad", Het Parool , 25 kwietnia 2008
57. (nl) N. Wisman: Het vergeten jubileum . Ons Amsterdam , czerwiec 2006, s.  232-236 .
58. Boyer 1999 , s.  27
59. (nl)   Jaarboekje ponad 1831   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 ) , s.  123
60. (w) Encyclopaedia Britannica Eleventh Edition , tom 1, s. 896-898.
61. (Nl)   100 jaar stadsreiniging   , na bronnenuitamsterdam.nl (dostp 27 sierpnia 2013 ) .
62. (nl) Voogd Fanta , Fabrieksbrood , De Ingenieur,19 stycznia 2007.
63. (nl) R. Aerts i P. De Rooy , Geschiedenis van Amsterdam. Deel 3: Hoofdstad w aanbouw, 1813-1900 , NIEDZIELA ,2006.
64. Boyer 1999 , s.  29
65. (nl) Palingoproer , Archiwum Miejskie w Amsterdamie. Dostp 16 wrzenia 2013 r.
66. (nl) Vakbond , Archiwum Miejskie Amsterdamu. Dostp 16 wrzenia 2013 r.
67. Boyer 1999 , s.  28
68. Boyer 1999 , s.  32
69. (nl) Plan Zuid , Archiwum Miejskie w Amsterdamie . Dostp 10 wrzenia 2013 r.
70. (nl) Aardappeloproer , Archiwum Miejskie w Amsterdamie. Dostp 16 wrzenia 2013 r.
71. (NL)   Aardappeloproer   [PDF] , Legermuseum (dostp 25 maja 2013 ) [PDF]
72. Boyer 1999 , s.  76
73. (nl) AUP , archiwa Amsterdam City. Dostp 16 wrzenia 2013 r.
74. Popularna ewokacja Jawy i Borneo , Sumatry i Surinamu bdzie tam jeszcze przez kilkadziesit lat.
75. (nl) Z bezetting , http://www.joodsamsterdam.nl/ . Dostp 16 wrzenia 2013 r.
76. (w)   Wywózka do obozów   , Hollandsche Schouwburg (dostp: 7 lipca 2014 )
77. (nl) Maili Blauw, De stad is nooit af. Ontstaan en ontwikkeling van het stadsdeel Slotervaart, van Algemeen Uitbreidingsplan tot stedelijke vernieuwing , Uitgeverij Verloren BV,2005, 37  pkt. ( ISBN  90-6550-898-8 , czytaj online )
78. (nl) "  Over Stadsherstel  " , na stadsherstel.nl (dostp 7 lipca 2014 ) .
79. (nl) Grondlegger van Hippe reputatie Amsterdam , z Volkskrant . Dostp 13 wrzenia 2013.
80. https://www.cairn.info/revue-h page 343.htm
81. (nl) Inhuldigingsrellen , Archiwum Miejskie Amsterdamu. Dostp 13 wrzenia 2013.
82. (Nl)   Typisch Metrostad   , Gmina Amsterdam (dostp 7 sierpnia 2013 ) .
83. (nl) Nieuwmarkt Rellen , Archiwum Miejskie w Amsterdamie . Dostp 13 wrzenia 2013.
84. (Nl) Miejsce  wiatowego dziedzictwa UNESCO   na stronie whc.unesco.org (dostp 7 sierpnia 2013 r . ) .
85. Po zabójstwie Theo van Gogha Ahmed Aboutaleb wypowiada nastpujce sowo podczas przemówienia w meczecie w Amsterdamie: Amsterdam to miasto wolnoci i rónorodnoci. Ci, którzy nie mog podziela tych zasad, niech lepiej wycign wasne wnioski i odejd . (en) Ian Buruma, Morderstwo w Amsterdamie: Liberalna Europa, Islam i Granice Tolerancji , Penguin Books ,2007, 37  pkt. ( ISBN  978-0-14-311236-5 i 0-14-311236-8 )
86. (w)   To Soothe Nerves Dutch-Muslim, Jewish Try a Mayor   w The New York Times (dostp 17 lipca 2014 )
87. "  Audacieuse Amsterdam  " , na lefigaro.fr ,22 padziernika 2012
88. (w) "  Dlaczego to muzeum ma ksztat wanny  » , On The New York Times (dostp 14 padziernika 2014 )
89. (w)   Muzeum Van Gogha pozostanie otwarte dla publicznoci podczas caego okresu budowy   na vangoghmuseum.nl ,15 kwietnia 2014
90. (nl)   Actueel Hoogtestand Nederland   na ahn.nl (dostp 16 wrzenia 2013 )
91. (nl)   Kerncijfers Amsterdam 2013   , Miasto Amsterdam,2013(dostp 16 wrzenia 2013 )
92. (nl)   Openbare ruimte en groen   [PDF] , Onderzoek en Statistiek Amsterdam,2013(dostp 7 lipca 2014 )
93. (w) Maximiliano Herrera,   Ekstremalne temperatury na caym wiecie   , na mherrera.org (dostp 25 maja 2013 )
94. (nl) Kerncijfers sta bevolking , Gemeente Amsterdam - Biuro Onderzoek pl Statistiek . Dostp 7 lipca 2014 r.
95. (nl) H. Obdeijn, M. Schrover Komen en gaan - Immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550 . Immigratie ten tijde van de Republiek: 1550-1800 , s.  31-66
96. (nl) "  Joodse Genealogia, een Eerste Handreiking  " na stronie internetowej Nederlandse Vereniging genealogicznych (dostp na 1 ^st sierpnia 2013 ) .
97. (nl) H. Obdeijn, M. Schrover Komen en gaan - Immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550 . Immigratie uit de kolonies - Terugkeer naar het vaderland: de Indische Nederlanders , s.  229-240
98. (nl) H. Obdeijn, M. Schrover Komen en gaan - Immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550 . Immigratie uit de kolonies - Surinam: de grote uittocht , s.  248-257
99. (w) "  Historia Amsterdamu, wczesnej historii  " , Biuro Pomniki & Archeologie (Pomniki i Archeologia Bureau) (dostp na 1 ^st sierpie 2013 )
100. Paul Bairoch , Jean Batou i Pierre Chèvre , Ludno miast europejskich. Baza danych i zbiorcza analiza wyników , Genewa, Droz ,1988( OCLC  19650044 ) , s .  53
101. (w) "  Historia Amsterdamu, The Golden Age  " , Biuro Pomniki & Archeologie (Urzd Ochrony Zabytków i Archeologii) (dostpne na 1 ^st sierpie 2013 )
102. (nl)   Volkstellingen 1796   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 r. ) , s.  50
103. (nl)   6de Algemene volkstelling   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 r. ) , s.  54
104. (nl)   6de Algemene volkstelling   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 r. )
105. (nl)   Volkstelling 31 grudnia 1930   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 )
106. (Nl)   13de Algemene volkstelling   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 ) , s.  36
107. (nl) 14  of Algemene volkstelling   , Volkstellingen 1795-1971 (dostp 9 lipca 2014 r. ) , s.  22
108. (NL) "  ptli van de bevolking, 1985-2012  " , Biuro Onderzoek i Statistiek Amsterdam (dostp 09 lipca 2014 ),
109. (n) "  Baza Stalines  " , Centralne Biuro Statystyczne (obejrzano 1 ^st lipca 2013 )
110. (Nl)   Bevolking naar herkomstgroepering, 1 stycznia 2013   , Bureau Onderzoek en Statistiek, Gmina Amsterdam (dostp 7 lipca 2014 )
111. (Nl) Quest Magazine, wydanie z marca 2009.
112. https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37713/tablefromstatweb
113. (Nl)   Programmaraadnieuws   , Kabelraden.nl (dostp 27 maja 2012 )
114. (nl)   Nederland - PvdA-lijsttrekker: Van der Laan ongekend hypocriet   , Elsevier.nl,18 lutego 2010(dostp 27 maja 2012 )
115. (nl) Bevolking naar herkomstgroepering , Bureau Onderzoek en Statistiek. Dostp 31 lipca 2013 r.
116. (w) "  stadsdelen voor 1 mei 2010  " , Web.archive.org (dostp 7 lipca 2014 )
117. (nl) Statistiek bij O + S - Feiten en cijfers> Stadsdelen> Alle stadsdelen> Bevolking> Bevolking naar geslacht en leeftijdsgroepen, 1 stycznia 2014 r . Dostp 7 lipca 2014 r.
118. (w)   Randstadmonitor 2013   , Randstadregion,2012(dostp 8 lipca 2014 )
119. (nl) Anna Luten jest nieuwe fietsburgemeester van Amsterdam , NOS.nl .
120. (w) Wskanik lepszego ycia OECD, OECD. Dostp 17 wrzenia 2013.
121. (w)   5 rzeczy, których moesz nie wiedzie   na iamsterdam.com (dostp 28 stycznia 2014 ) , I Amsterdam . Dostp 17 wrzenia 2013.
122. (nl) Veel overvallen op ouderen Rotterdam , AD. Dostp 17 wrzenia 2013.
123. (nl) AD: Amsterdam opnieuw onveiligste stad , Beveiliging Managementblad . Dostp 17 wrzenia 2013.
124. (nl) PvdA, VVD, GroenLinks: Kiezen voor de stad , GroenLinks , 27 kwietnia 2010. Dostp 17 wrzenia 2013.
125. (nl) Veiligheidsplan , Amsterdam.nl . Dostp 17 wrzenia 2013.
126. (nl) Nad projektem 1012 , Amsterdam.nl. Dostp 5 wrzenia 2013 r.
127.   Spoeczno marokaska w Amsterdamie czuje si niepewnie   na yabiladi.com (dostp 24 wrzenia 2020 r . ) .
128. (w) "  Gdzie znajduj si najbardziej miercionone due miasta na wiecie  " , Opiekun ,30 listopada 2012 r.( przeczytaj online , konsultacja 24 wrzenia 2020 r. ).
129. (Nl)   Poprzednie wersje konstytucji   , Nl.wikisource.org (dostp 10 padziernika 2010 )
130. (nl)   International beleid gemeente Amsterdam   , na miasto Amsterdam ,9 lipca 2014(dostp 9 lipca 2014 )
131. (nl)   Evaluatie Internationale Samenwerking Amsterdam 2002-2009   , na City of Amsterdam ,czerwiec 2009(dostp 9 lipca 2014 )
132. (nl) "  Stedenband met Accra is een fiasco  " , na Het Parool ,27 grudnia 2013(dostp 8 lipca 2014 )
133. (in) brahim Karaosmanolu i Andrée van Es, "  agreement Corporation  " na amsterdam.nl , Amsterdam,18 stycznia 2012(dostp 11 lipca 2014 r . ) .
134. (Nl)   Stichting Stedenband Amsterdam-Managua (SAM)   na ssam.nl (dostp 7 lipca 2014 )
135. (nl) "  Overeenkomst tot samenwerking tussen het Eilandgebied Curaçao en de Gemeente Amsterdam  " , na miasto Amsterdam ,30 sierpnia 2007 r.(dostp 9 lipca 2014 )
136. (nl) "  Amsterdam gaat intensief samenwerken met São Paulo  " , na Het Parool ,26 lutego 2014(dostp 8 lipca 2014 )
137. (nl) "  Internationaal - Stedenbanden dupe van kryzys, behalve als ZE handel opleveren  " , na recht.nl (dostpny 7 lipca 2014 )
138. (nl)   Verslag werkbezoek Burgemeester Van der Laan aan Beijing, wrzesie 2013   , na temat miasta Amsterdam ,7 stycznia 2014(dostp 8 lipca 2014 )
139. (nl)   Verslag werkbezoek Burgemeester Van der Laan aan Seul, wrzesie 2013   , na temat miasta Amsterdam ,7 stycznia 2014(dostp 8 lipca 2014 )
140. (nl)   Verslag werkbezoek wethouder Gehrels aan San Francisco, stycze 2013   , na temat miasta Amsterdam ,7 stycznia 2014(dostp 8 lipca 2014 )
141. (nl)   Samenwerking tussen Amsterdam en Parijs   , na miasto Amsterdam ,14 lutego 2013 r.(dostp 9 lipca 2014 )
142. https://www.zapopan.gob.mx/soy-turista/relaciones-internacionales/
143. (w) Jennifer Fishbein,   Europe's Best Cities for Business   na stronie businessweek.com (dostp 30 wrzenia 2013 r. )
144. (w)   O Zuidas Fakty i liczby   na amsterdam.nl (dostp 8 lipca 2014 )
145. (w)   Rembrandt Tower   na emporis.com (dostp 30 wrzenia 2013 )
146. (w) Nasze dziaania , Amsterdam RAI. Dostp 2 sierpnia 2013.
147. (w) wiat wedug GaWC 2010 , www.lboro.ac.uk. Dostp 29 sierpnia 2013 r.
148. (w) Global Power City Index 2011 s.  8-10 , Fundacja Mori . Dostp 29 sierpnia 2013.
149. (w) Hot spoty Global Benchmarking compétitivité miasta s.  6 , Jednostka Wywiadu Ekonomistów . Dostp 29 sierpnia 2013.
150. (w) 2012 Global Cities Index i Emerging Cities Outlook , s.  3 . , AT Kearney, 2012. Dostp 29 sierpnia 2013.
151. (w) Best ranking cities and carry , s.  3 , Jednostka Wywiadu Ekonomistów . Dostp 29 sierpnia 2013.
152. (nl)   Amsterdam stijgt op lijst van leefbare steden   , na stronie volkskrant.nl ,19 lutego 2014, Z Volkskrant . Dostp 8 lipca 2014 r.
153. Bankjescollectief w Amsterdamie, Télérama.
154. (w) wiatowe rankingi portów AAPA 2010 . Dostp 31 lipca 2013 r.
155. Boyer 1999 , s.  137
156. (nl) T. Fedorova,   Toerisme in Amsterdam en regio 2011-2012   [PDF] , na os.amsterdam.nl ,padziernik 2012(dostp 29 sierpnia 2013 )
157. (nl) T. Fedorova,   Toerisme in Amsterdam en regio 2011-2012, s. 9   , na os.amsterdam.nl ,2012(dostp 30 wrzenia 2013 ) [PDF]
158. (NL) Toerisme Amsterdam EN regioselektywnie 2011-2012 , str.  5 . , Onderzoek en Statistiek Amsterdam . Dostp 29 sierpnia 2013.
159. (nl) Toerisme w Amsterdamie en regio 2011-2012 , s.  7 . , Onderzoek en Statistiek Amsterdam . Dostp 29 sierpnia 2013.
160. (NL) kawiarniach , ja Amsterdam . Skonsultowano si z5 wrzenia 2013 r..
161. (nl) 70 coffeeshopów Amsterdam moeten dicht w 2015 r. , RTL Nieuws . Dostp 5 wrzenia 2013 r.
162. (NL) Buitenlander kan blijven blowen , NOS Nieuws . Skonsultowano si z6 wrzenia 2013 r..
163. (nl) Projekt 1012 - Aanpak , Amsterdam.nl. Dostp 5 wrzenia 2013 r.
164. Straatgerichte aanpak , Amsterdam.nl. Dostp 5 wrzenia 2013 r.
165. (nl) Van der Laan: wietpas werkt niet , NOS Nieuws (pitek, 19 listopada 2010). Dostp 6 wrzenia 2013 r.
166. (en) Oficjalna strona internetowa targu Albert Cuyp . Skonsultowano si z1 ^st lipca 2013.
167. (nl) Leukste Winkelstraat van Nederland 2011 , RTVNH. Dostp 8 lipca 2014 r.
168. (w) Time Out Amsterdam Edition 9 , Random House ,2005, 320  pkt. ( ISBN  1-904978-36-3 ) , s.  170
169. (nl) Oficjalna strona rynku - Historia . Skonsultowano si z1 ^st lipca 2013.
170. Heineken, Rynki, Silny wzrost Le Figaro.fr
171. Corinne Tissier,   Jak AB InBev zosta królem piwa   , na Groupe Express-Expansion ,9 sierpnia 2012
172. (nl) Bierbrouwerij 't IJ na Biernet.nl. Dostp 4 lipca 2014 r.
173. (nl) Dworzec Centralny , Archiwum Miejskie w Amsterdamie. Dostp 15 wrzenia 2013.
174. Boyer 1999 , s.  65
175. (Nl)   Oude Kerk oficjalna strona internetowa   , na oudekerk.nl (dostp 10 czerwca 2009 )
176. (Nl) "  Houten Huys  " , na amsterdam.nl (dostp 8 lipca 2014 )
177. (w) Dziwne i cudowne domy , I Amsterdam. Dostp 30 sierpnia 2013.
178. (nl) G. van Tussenbroek Historisch hout in Amsterdamse monumenten , Gemeente Amsterdam City report w jzyku niderlandzkim . Dostp 15 wrzenia 2013.
179. (w) Phil Lee, Martin Dunford i Karoline Densley, The Rough Guide to Amsterdam , Rough Guides,2010
180. (w) Jakob Rosenberg, Seymour Slive i EH ter Kuile, Dutch Art and Architecture, 1600 do 1800 , New Haven (Connecticut) / Londyn, Penguin USA,1992, 502  pkt. ( ISBN  0-300-05312-6 )
181. (nl) Anna Bergmans, Neostijlen in de negentiende euw: zorg geboden : Handelingen van het tweede Vlaams-Nederlands sympozjum restauracyjne , Universitaire Pers Leuven,2002, 264  pkt. ( ISBN  90-5867-262-X , czytaj online )
182. (nl) Wil Swart, Schoonheid in verscheidenheid, de Rivierenbuurt w Amsterdamie , SDAprint + media,1998, 164  pkt. ( ISBN  90-5366-087-9 )
183. (w)   Co naley wiedzie o Amsterdamie   na whatyoushouldknowaboutamsterdam.wordpress.com (obejrzano 1 ^st lipca 2013 )
184. (nl) De grachtengordel , www.bibliotheek.nl . Dostp 29 lipca 2013 r.
185. (w) Sako Musterd GM i Willem Salet , kapita ludzki Amsterdamu , Amsterdam University Press ,2003, 399  pkt. ( ISBN  978-90-5356-595-7 )
186. (NL) Grachtengordel Archives, Amsterdam City. Dostp 15 wrzenia 2013.
187. (nl) G. Mak, Een kleine geschiedenis van Amsterdam , Amsterdam / Antwerpia, Atlas Uitgeverij,1995( ISBN  90-450-1232-4 )
188. (nl) Bruggen , www.amsterdam.nl. Dostp 15 wrzenia 2013.
189. (nl) Grachtengordel Amsterdam Werelderfgoed . www.amsterdam.nl. Dostp 29 lipca 2013 r.
190. Boyer 1999 , str.  66-68
191. (Nl) "  Samuel Sarphati  " , Joods Historisch Museum Amsterdam (dostp 5 czerwca 2008 )
192. (Nl) "  Uitbreidingsplan Sarphati  " , Zorggroep Amsterdam (dostp 5 czerwca 2008 )
193. (Nl) "  Samuel Sarphati  " , JLG Nieruchomoci (dostp 5 czerwca 2008 )
194. Boyer 1999 , s.  72
195. (NL) plan Van Niftrik , Stadsarchief Amsterdam . Dostp 5 wrzenia 2013 r.
196. (w)   Berlage's Expansion Plan   , National Archives of Amsterdam (dostp 5 czerwca 2008 )
197. (Nl)   Ontwerp Westelijke Tuinsteden   , Archex.info (dostp 5 czerwca 2008 )
198. (Nl)   Westelijke Tuinsteden   , Ymere (dostp 5 czerwca 2008 )
199. (Nl)   Amsterdamse bomen   , Stadswandelkantoor (dostp 8 lipca 2014 )
200.   The Vondelpark   , Ja w Amsterdamie
201. (nl) Feiten en cijfers Amsterdamse Bos , Oficjalna strona. Dostp 5 wrzenia 2013 r.
202. (nl) Schuilkerken , Archiwum Miejskie w Amsterdamie. Dostp 30 lipca 2013 r.
203. (w) Martin Dunford, The Rough Guide to the Netherlands , Penguin,2010, 69  pkt. ( ISBN  978-1-84836-882-8 )
204. (nl) B. Albach, P. Blom (1985) Uit w Amsterdamie. Van schouwburgen en kermissen tussen 1780 w 1813 r. , s.  125 .
205. Donald Jay Grout i Hermine Weigel Williams , Krótka historia opery , Columbia University Press ,2003, 1030  pkt. ( ISBN  978-0-231-11958-0 , czytaj online ) , s.  541
206. (nl) Rijksmuseum De toekomst van het Rijksmuseum - Fakty i liczby , strona internetowa Rijksmuseum. Dostp 8 lipca 2014 r.
207. (w)   Strona gówna   , Rijksmuseum Amsterdam (dostp 25 padziernika 2008 )
208. (w)   Rijksmuseum   , Amsterdam Widok na miasta (dostp 25 padziernika 2008 )
209. (nl) "  Van Gogh Museum Amsterdam  " , Amsterdam.info (dostp na 1 ^st czerwiec 2008 )
210. (nl) "  Architektura Van Gogh Museum Amsterdam  " , Architectuur.org (dostp na 1 ^st czerwiec 2008 )
211. (w) Tony Long,   11 kwietnia 1888 Concertgebouw, Home of Nearly Perfect Acoustics, Opens   na wired.com ,4 listopada 2012 r.(dostp 8 lipca 2014 )
212. (w) Rekordowy rok dla AMS-IX , I Amsterdam . Dostp 4 wrzenia 2013 r.
213. (w) Centrum danych euNetworks Amsterdam ma teraz certyfikat AMS-IX , ams-ix.net 18 kwietnia 2013 r. Dostp 4 wrzenia 2013 r.
214. (Nl) "  De Meer  " , AFC Ajax (dostp 8 lipca 2014 ).
215. (Nl)   Een monument spotka historie   , Olympisch Stadion Amsterdam (dostp 8 lipca 2014 )
216. (Nl) "  Over Sporthallen Zuid: Referenties  " , Sporthallenzuid Amsterdam (dostp 8 lipca 2014 )
217. "  Amsterdamski mistrz Holandii!"  » , na treizemondial.fr ,7 lipca 2018 r.(dostp 20 padziernika 2018 )
218. (nl)   Amsterdam kans op 'evenementenstad'   , AT5 Nieuws,17 maja 2008(dostp 2 lipca 2013 )
219. (Nl)   Gay Pride Amsterdam 2013   , Gmina Amsterdam (dostp 2 lipca 2013 )
220. (w)   Uitmarkt   , Iamsterdam (dostp 2 lipca 2013 r . ) .
221. (nl) O ADE - Amsterdam Dance Event 2013 . Dostp 28 sierpnia 2013.
222. (w)   Gabba Hardcore Dance Music   na Fantazia (dostp 14 lipca 2014 ) .
223. (w)   01.04.2000: Thunderdome 2000 (anulowane)   na thunderdome.com (dostp 2 stycznia 2013 r . ) .
224. (nl) Vijf Nederlandse universiteiten behoren tot wereldtop , Elsevier. Dostp 8 sierpnia 2013.
225. (w)   Najlepsze uczelnie wedug reputacji w 2012 r.   , na stronie internetowej Times Higher Education (dostp 8 sierpnia 2013 r . ) .
226. (w)   Higher Education in Amsterdam   , Amsterdam.info (dostp 4 czerwca 2008 )
227. Boyer 1999 , s.  96-97
228. (Nl)   Amsterdam op de Fiets   , na fietsberaad.nl (dostp 8 lipca 2014 )
229. (Nl)   De eerste autosnelwegen (1927-1940)   , Autosnelweg (dostp 8 lipca 2014 ) .
230. (nl)   Massamotorisatie   , Autosnelweg (dostp 8 lipca 2014 r . ) .
231. (nl) Materieel en cijfers , GVB.nl. Dostp 8 lipca 2014 r.
232. (nl) Bedrijfsprofiel , GVB.nl. Dostp 28 sierpnia 2013.
233. (nl) Artyku   Noord / Zuidlijn bodemloze put   (Linia pónoc-poudnie, studnia bez dna) Het Parool , 17 kwietnia 2008 r.
234. (nl) Artyku   Geschiedenis van een debacle   (Historia poraki); Het Parool , 17 kwietnia 2008.
235. https://www.lefigaro.fr/voyages/conseils/petit-guide-pratique-du-cycliste-a-amsterdam-20210613
236. (w) "  Dane ogólne-rowerowej  " na iamsterdam.com (obejrzano 1 ^st lipca 2013 )
237. (nl) Amsterdam telt 881,000 fietsen , fietsberaad.nl. Dostp 6 sierpnia 2013.
238. (Nl) Feiten en cijfers, Iamsterdam. Dostp 6 sierpnia 2013 r.
239. (nl) Recordaantal fietsen weggeknipt , Het Parool , 2 lipca 2013. Dostp 6 sierpnia 2013.
240. (nl)   Amsterdam gaat diefstal van fietsen serieus aanpakken   , na stronie fietsberaad.nl , www.fietsberaad.nl. Dostp 8 lipca 2014 r.
241. (nl) Stacje w reizen , ns.nl. Dostp 29 sierpnia 2013.
242. (w) Wstpne 2012 World Airport Traffic and Rankings , Airports Council International . Dostp 29 sierpnia 2013.
243. (en) 10 najlepszych ksiek osadzonych w Amsterdamie , The Guardian. Dostp 4 wrzenia 2013 r.
244. Top 100 (sprzeda) Nationale Hitparade , wyprodukowanego przez Buma-Stemra .
245. (w) Amsterdam w filmach , ja Amsterdam . Dostp 4 wrzenia 2013 r.

Zobacz równie

Bibliografia

 : dokument uywany jako ródo tego artykuu.

Ksika referencyjna

• Jean-Claude Boyer , Amsterdam, najmniejsza z wielkich metropolii , Pary/Montreal (Quebec), Editions L'Harmattan ,1999, 222  pkt. ( ISBN  2-7384-7360-1 , przeczytaj online )

Ksiki po francusku

• Murielle Lucie Clément , Bajeczna historia Amsterdamu i Holandii , Editions du Rocher ,2011, 292  s. ( ISBN  978-2-268-07176-3 i 2-268-07176-6 )
• Henry Méchoulan , Amsterdam w czasach Spinozy , Berg International ,2014, 280  pkt. ( ISBN  978-2-37020-007-5 i 2-37020-007-3 )
• Henry Méchoulan , Amsterdam, XVII ^th  kupców wiecznych i filozofów: korzyci tolerancji , inaczej ,1993, 238  s. ( ISBN  2-86260-410-0 )
• Tom Pfeil "  Obawa przed bankructwem: finansów publicznych w okresie francusko-batawia (1795-1810)  ", Annales Historique de la Revolution française , n ^o  326,padziernik-grudzie 2001, s.  53-64 ( czytaj online )
• Pieter Geyl ( pref.  Jacques Godechot), Rewolucja Batawska (1783-1798) , Pary, Société des études robespierristes,1971, 386  s.

Prace w jzyku obcym

• (nl) Marijke Carasso-Kok , Geschiedenis van Amsterdam. Deel 1: Een stad uit het niets: tot 1578 , Amsterdam, SUN,2004, 540  pkt. ( ISBN  90-5875-181-3 )
• (nl) Willem Frijhoff i Maarten Praak , Geschiedenis van Amsterdam: Deel 2. Zelfbewuste Stadstaat 1650-1813 , Amsterdam, SUN,2005, 581  s. ( ISBN  90-5875-138-4 )
• (nl) Remieg Aerts i Piet De Rooy , Geschiedenis van Amsterdam. Deel 3: Hoofdstad w aanbouw, 1813-1900 , 2006, SUN, 636  s. ( ISBN  978-90-5875-139-3 i 90-5875-139-2 )
• (nl) Piet De Rooy , Geschiedenis van Amsterdam. Deel 4: Tweestrd om de hoofdstad, 1900-2000 , Amsterdam, SUN,2007, 655  s. ( ISBN  978-90-5875-140-9 , OCLC  773543623 )
• (nl) Johannes Bernardus Berns i Jo Daan , Hij zeit wat: de Amsterdamse volkstaal , 's-Gravenhage, Bzztôh te Den Haag,1993, 96  pkt. ( ISBN  90-6291-756-9 )
• (nl) Erika Kuijpers , Migrantenstad: imigracja socjalna verhoudingen w 17e-eeuws Amsterdam , Hilversum, Verloren,2005, 448  s. ( ISBN  90-6550-852-X , czytaj online )
• (nl) Marlou Schrover i HLM Obdeijn , Komen en gaan. Immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550 , Bert Bakker,2008, 412  pkt. ( ISBN  978-90-351-3034-0 )
• (nl) Eduard Robert Marie Taverne , In 't land van belofte: in de nieue stadt. Ideal en werkelijkheid van de stadsuitleg in de Republiek 1580-1680 , Maarssen, Universiteit van Groningen,1978, 582  s. ( ISBN  90-6179-024-7 )
• (nl) Eduard Robert Marie Taverne , De Amsterdamse stadsuitleg (1613) in het licht van humanistische opvattingen over stad en koopman , Universiteit van Groningen,1990
• (en) Willem Sallet i Sako Musterd , Amsterdam Human Capital , Amsterdam University Press ,2003, 384  s. ( ISBN  90-5356-595-7 )
• (en) Simon Schama , Patriots and Liberators: Revolution in the Netherlands 1780 - 1830 , New York, Collins ,1977, 745  pkt. ( ISBN  978-0-00-216701-7 )
• (en) Ian Buruma, Morderstwo w Amsterdamie: Liberalna Europa, Islam i Granice Tolerancji , Penguin Books ,2007, 37  pkt. ( ISBN  978-0-14-311236-5 i 0-14-311236-8 ).

Powizane artykuy

• Stadsregio Amsterdam
• Stadsdeel (dzielnica Amsterdamu)
• Nowy Amsterdam
• Gieda w Amsterdamie
• Port w Amsterdamie
• Letnie Igrzyska Olimpijskie 1928

Linki zewntrzne

• Ewidencja organów  :

  • Plik wirtualnego organu midzynarodowego
  • Biblioteka Narodowa Francji ( dane )
  • Biblioteka Kongresu
  • Gemeinsame Normdatei
  • Narodowa Biblioteka Dietetyczna
  • Biblioteka Narodowa Izraela
  • Czeska Biblioteka Narodowa
  • Identyfikator WorldCat
  • wiatKot
• Uwagi w ogólnych sownikach lub encyklopediach  :

  • Brockhaus Enzyklopädie
  • Dizionario di Storia
  • Enciclopedia De Agostini
  • Encyklopedia Britannica
  • Encyklopedia Universalis
  • Gran Enciclopèdia Catalana
• Zasoby zwizane z organizacjami  :
  • Rejestr przejrzystoci UE
• Zasób komiksu  :
  • (w)  Komiks Winoroli
• Zasoby dotyczce sztuk piknych  :
  • (w)  Grove Art Online
• Zasoby muzyczne  :
  • (pl)  MusicBrainz
• Amsterdam (Oficjalna strona Holenderskiego Urzdu Turystyki)
• (mul) I Amsterdam (oficjalny portal informacyjny miasta)
• (en) (nl) Bureau Onderzoek en Statistiek (baza danych statystycznych miasta)
• (en) (nl) Stadsarchief ( Archiwum miejskie Amsterdamu )

Wersja tego artykuu z 23 lipca 2014 roku zostaa uznana za   dobry artyku  , co oznacza, e spenia kryteria jakoci dotyczce stylu, przejrzystoci, trafnoci, cytowania róde i jakoci.