Republika Weimarska

Rzesza Niemiecka
(z) Deutsches Reich

9 listopada 1918 - 23 marca 1933
( 14 lat, 4 miesiące i 14 dni )


Flaga Niemiec (1919-1933) .
Herb
Herb Niemiec (1919–1928) .
Hymn Das Lied der Deutschen
Niemcy (na zielono) w Europie w 1930 roku. Ogólne informacje
Status Republika półprezydencka federalna
Tekst podstawowy Konstytucja Weimarska
Stolica Berlin
Języki) Niemiecki
Religia Państwem świeckim
Zmiana Papiermark (1919–1923)
Rentenmark (1923–1933)
Reichsmark (1924–1933)
Demografia
Ludność (1925) 62 411 000 mieszk  .
Powierzchnia
Obszar (1925) 468 787  km 2
Historia i wydarzenia
9 listopada 1918 Abdykacja od Wilhelma II , proklamowania republiki .
7 kwietnia 1919-
3 maja 1919
Niepodległość Bawarii .
11 sierpnia 1919 Ogłoszenie konstytucji weimarskiej , koniec rewolucji niemieckiej 1918-1919 .
1921-1923 Hiperinflacja .
23 marca 1933 Akt upoważniający do Adolfa Hitlera .
Prezydent Rzeszy
( 1 ul ) 1919 - 1925 Fryderyka Eberta
( D er ) 1925 - 1934 Paul von Hindenburg
Kanclerz Rzeszy
( 1 ul ) 1918 - 1919 Fryderyka Eberta
( D er ) 1933 Adolf Hitler
Parlament
Górny pokój Reichsrat
Komora dolna Reichstagu

Poprzednie podmioty:

Następujące podmioty:

Republiki Weimarskiej (w języku niemieckim  : Weimarer Republik [ v ma ɪ . M ma . ʁ ɐ ʁ e . P u . B l i ː k ] ) to nazwa nadana przez historyków do systemu politycznego w miejscu w Niemczech od 1918 do 1933 .

Został ogłoszony podczas rewolucji 1918 r9 listopada 1918na dwa dni przed zakończeniem działań wojennych w I wojnie światowej . Konstytucja Weimarska została przyjęta na31 lipca 1919 i ogłoszone w dniu 11 sierpnianastępujący. Weimar , miasto, w którym Konstytuanta sporządziła projekt konstytucji, nadając a posteriori nazwę całemu okresowi historycznemu. Państwo niemieckie nadal w tym okresie nosi oficjalną nazwę Rzeszy Niemieckiej (niem. Deutsches Reich ), jak wcześniej w ramach Cesarstwa Niemieckiego .

Jest to demokracja parlamentarna kierowana przez prezydenta Rzeszy i zarządzana przez kanclerza Rzeszy , mianowanego przez pierwszego, zainwestowanego przez większość członków Reichstagu i odpowiedzialnego przed tym zgromadzeniem. Historia tej republiki naznaczona jest wieloma napięciami i konfliktami wewnętrznymi. Jej instytucje funkcjonowały normalnie do 1930 r. , kiedy to ostatni gabinet, wspierany przez stabilną większość parlamentarną, znalazł się w mniejszości i został zmuszony do ustąpienia, co doprowadziło do wyborów. Zwrzesień 1930, prawicowe gabinety mniejszości popierane przez prezydenta Rzeszy podążają za sobą, prowadząc coraz bardziej autorytarną politykę.

Po nominacji Adolfa Hitlera na kanclerza30 stycznia 1933umocnienie polityki autorytarnej prowadzonej w latach 1930-1932 , postępująca konfiskata władzy politycznej na rzecz NSDAP oraz modyfikacja struktur politycznych doprowadziły do de facto kresu już osłabionej przez republikę weimarską Republiki Weimarskiej. Dolchstoßlegende  - i nadejście III Rzeszy . Konstytucja weimarska nie została oficjalnie uchylona do końca II wojny światowej w 1945 roku , kiedy kontrolę nad krajem przejęła czterostronna administracja aliancka w Niemczech.

Rewolucja kontrolowana: ustanowienie republiki (1918-1919)

Od 1916 roku Cesarstwem Niemieckim rządzili żołnierze Oberste Heeresleitung (OHL, Naczelnego Dowództwa Armii ), z szefem sztabu Paulem von Hindenburgiem, który wraz z Erichem Ludendorffem utworzył duet zwany dioscuri . Gdy wojskowym wydaje się, że wojna jest przegrana, OHL prosi o utworzenie nowego rządu (rząd cywilny już istniał, ponieważ na początku wojny był to Bethmann-Hollweg , kanclerz gazety ”; został zastąpiony przez Michaelisa , a drugi przez Hertling ). WPaździernik 1918, kiedy Ludendorff prosi o nawiązanie kontaktów w celu zawieszenia broni i przekształcenie reżimu w parlament, Hertling rezygnuje i zostaje zastąpiony przez księcia Maxa z Baden .

28 października 1918Konstytucja z 1871 roku została zmieniona , aby uczynić Rzeszy do demokracji parlamentarnej , który został oddalony przez pół wieku: kanclerz jest teraz odpowiedzialny do Reichstagu i nie jest już do cesarza . Pierwotny plan przekształcenia Niemiec w monarchię konstytucyjną wydaje się wkrótce chimeryczny w obliczu rewolucyjnej gorączki, która wstrząsa krajem. Władza nie może przeciwstawić się żołnierzom i rannym powracającym z frontu. W przypadku głodu przemoc jest wszechobecna, dochodzi do walk między rywalizującymi grupami lewicy i prawicy.

29 październikawybucha powstanie, gdy dowództwo wojskowe, bez konsultacji z rządem, wydaje rozkaz ostatecznego wypadu na flotę niemiecką. Ten manewr jest beznadziejny z militarnego punktu widzenia i grozi zakończeniem negocjacji rozejmowych. Załogi dwóch statków z Wilhelmshaven zbuntowały się. Wojsko aresztowało około tysiąca marynarzy, wywołując bunty w Kilonii , lokalną rewoltę, która szybko przekształciła się w bunt narodowy, który rozprzestrzenił się na zagłębie przemysłowe i duże ośrodki miejskie w Niemczech. Żeglarze, żołnierze i robotnicy zawierają pakt z buntownikami. Te zaczęły się wybiera „ pracowniczychrad  ”, które zgromadziło robotników i żołnierzy na modelu z Sowietami o rewolucji rosyjskiej . Następnie przejmują one władzę cywilną i militarną w wielu miastach. 7 listopadarewolucja dociera do Monachium , powodując ucieczkę pierwszego zdetronizowanego władcy, Ludwika III Bawarskiego .

Początkowo zapotrzebowanie na rady robotnicze było skromne: chciały uzyskać uwolnienie uwięzionych marynarzy. W przeciwieństwie do Rosji rok temu, te rady nie są kontrolowane przez Partię Komunistyczną , która jeszcze nie powstała. Jednak wraz z pojawieniem się reżimu bolszewickiego podczas rewolucji rosyjskiej bunt ten wywołał wielkie zaniepokojenie wśród klas wyższych i średnich. Kraj wydaje się być na skraju przekształcenia się w republikę socjalistyczną .

Sami przedstawiciele klasy robotniczej są podzieleni. W Niezależnych Socjaldemokratów (USPD), którzy dążą do utworzenia systemu socjalistycznego są oddzielenie od większości socjaldemokratów (M) SPD. Reszta socjaldemokratów („(M) SPD”), którzy popierają system parlamentarny, decyduje się objąć przewodnictwo i7 listopadapoproś cesarza Wilhelma II o abdykację .

9 listopada 1918Republika jest proklamowana przez Philippa Scheidemanna w Pałacu Reichstagu w Berlinie , na dwie godziny przed socjalistyczną republiką Karla Liebknechta . Zawsze9 listopadaw spornym akcie kanclerz Rzeszy książę Max von Baden przekazuje wszystkie swoje uprawnienia przywódcy MSPD Friedrichowi Ebertowi. Oczywiste jest, że ten akt sam w sobie nie wystarczy, aby zadowolić masy.

Następnego dnia powstał rewolucyjny rząd zwany Radą Komisarzy Ludowych ( Rat der Volksbeauftragten ). Składa się z trzech członków MSPD i trzech członków USPD i jest wspólnie kierowany przez Eberta z MSPD i Haase z USPD. Chociaż ten rząd został potwierdzony przez robotniczą radę robotniczą w Berlinie, spartakusowcy kierowani przez Różę Luksemburg i Karla Liebknechta , tworzący lewe skrzydło USPD, sprzeciwili się mu.

Ebert następnie wezwał do Kongresu robotników Rzeszy i Żołnierskich rad  (z) , która odbyła się w dniach od 16 do20 grudnia 1918, w którym MSPD uzyskuje większość. Ebertowi udało się szybko przeprowadzić wybory do Narodowego Zgromadzenia Ustawodawczego , aby jak najszybciej wprowadzić konstytucję parlamentarną, marginalizując w ten sposób ruch na rzecz ustanowienia republiki socjalistycznej .

W celu zapewnienia nowego rządu zdolnego do utrzymania kontroli nad krajem, Ebert sprzymierzył się z OHL, dowodzonym przez następcę Ludendorffa , generała Wilhelma Groenera . Ten pakt Eberta i Groenera stanowi, że rząd nie będzie reformował armii, dopóki przysięga chronić rząd. Z jednej strony ten układ symbolizuje przyjęcie tego rządu przez armię i uspokaja klasę średnią, z drugiej strony lewica uważa to porozumienie za zdradę interesów robotników i czyni armię grupą konserwatywną, która będzie miał wielki wpływ na losy Republiki Weimarskiej. 11 listopada 1918, zostaje podpisany rozejm kończący I wojnę światową.

Porozumienie między wojskiem a nowym rządem jest także jednym z etapów podziału klasy robotniczej między formującą się SPD i Partią Komunistyczną (KPD). Przerwa staje się ostateczna w dniu23 listopada 1918kiedy Ebert wzywa OHL do stłumienia buntu w Berlinie, w którym żołnierze przejmują kontrolę nad miastem i blokują Kancelarię Rzeszy. Brutalna interwencja pozostawiła wielu zabitych i rannych, co skłoniło lewicowe skrzydło do wezwania do secesji z MSPD, które z ich punktu widzenia zawarło pakt z kontrrewolucyjnymi żołnierzami w celu stłumienia rewolucji. USPD następnie opuszcza Rada Komisarzy Ludowych ZSRR po kilku tygodniach. Podział staje się jeszcze głębszy, gdy wgrudzień, Komunistyczna Partia Niemiec (KPD) jest założona przez ruch spartakusowski i inne grupy podające się za rewolucyjny marksizm .

W styczeń, nowa próba ustanowienia socjalistycznego reżimu przez robotników na ulicach Berlina jest tłumiona przez jednostki Freikorps , paramilitarnej grupy złożonej z ochotników. Punkt bez powrotu zostaje osiągnięty15 styczniaz zabójstwem Róży Luksemburg i Karla Liebknechta . Na prośbę Eberta morderców nie osądza sąd cywilny, lecz trybunał wojskowy , który wydaje bardzo łagodne wyroki. Generał Walther von Lüttwitz wraz ze swoimi ludźmi tłumi powstanie spartakusowców .

Te wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego odbyły się19 stycznia 1919. Na dzień dzisiejszy partie lewicowe, w tym USPD , nie są w pełni zorganizowane, a KPD odmówiła kandydowania w wyborach, co doprowadziło do uzyskania solidnej większości miejsc dla ruchów umiarkowanych. Samodzielna SPD zdobyła 45% oddanych głosów, co pozwoliło Ebertowi zostać pierwszym prezydentem Rzeszy Republiki Weimarskiej. Aby uniknąć trwających w Berlinie zamieszek, w Weimarze zbiera się Narodowe Zgromadzenie Ustawodawcze , nadając nowej republice nazwę.

Podczas debat w Weimarze walki trwały. W Monachium zostaje nawet ogłoszona „republika radziecka”, republika rad ( Räterrepublik ) Bawarii, ale zostaje rozwiązana wmaj 1919działaniami Freikorps i jednostek regularnej armii, prowokując do kontynuacji walk w kraju. Walki toczyły się także we wschodnich prowincjach, które pozostały wierne cesarzowi i nie życzyły sobie nadejścia republiki.

Tymczasem delegacja do rozmów pokojowych podpisała traktat wersalski , zgadzając się na duże cięcia w armii niemieckiej, wypłatę poważnych szkód wojennych oraz klauzulę odpowiedzialności wojennej. Tak narodził się mit ciosu w plecy , często używany w przemówieniach politycznych. Między innymi Adolf Hitler krytykował później Rzeczpospolitą za podpisanie tego traktatu.

Traktat Wersalski

Traktat wersalski jest ważną częścią historii Republiki Weimarskiej.

Przed wymienieniem jego elementów ważne jest, aby umieścić sytuację w kontekście. Niemcy są w trakcie rewolucji, a władza polityczna jest nadal bardzo niestabilna, ale kraj działa demokratycznie, a dokładniej dzięki głosowaniu Zgromadzenia Narodowego. Nadal walczy na froncie, ale jej porażka to tylko kwestia czasu. Sojusznicy sami przygotowują warunki do pokoju i starają się je narzucić7 maja 1918 do Niemiec.

Najbardziej niepokojącą klauzulą ​​traktatu jest art. 231, który przewiduje uznanie przez Niemcy ich odpowiedzialności na początku wojny. Reakcje są wtedy jednomyślne w Niemczech; klauzula ta jest po prostu niedopuszczalna. Przewodniczący Zgromadzenia Philipp Scheidemann zadaje pytanie, które podsumowuje opinię Niemców na ten temat: „Jak mogłaby nie wysychać ręka, która sama się narzuca i nakłada na nas te kajdany?”. ”. Wciąż broniona jest polityka imperialna, podobnie jak idea, że ​​Niemcy mają prawo do sprawiedliwego traktowania i podpisania traktatów bez przymusu. Niemcy liczą też na honorowy pokój z przeciwnikami. Niemniej jednak28 czerwca 1919W obliczu nieustępliwości zwycięzców Zgromadzenie Narodowe głosuje za podpisaniem traktatu – 237 głosami „za” i 138 głosami „przeciw” – dzięki sojuszowi między Partią Socjaldemokratyczną a Zentrum .

W historiografii wspomina się, że rząd zgodził się na podpisanie traktatu, ponieważ nie miał wyboru: armia niemiecka była w trakcie pogromu, bardzo osłabiona wielokrotnymi ofensywami aliantów, a rząd chciał uniknąć okupacji terytorium i rozpad Rzeszy.

Niemiecka klauzula winy pozostaje ukryta przed opinią publiczną.

Wysokość reparacji do wypłacenia krajom napadniętym i złupionym przez Niemcy nie jest od razu ustalana.

Oprócz wypłaty szkód wojennych kraj musi dostarczyć 5000 ciężarówek i lokomotyw, 15 000 wagonów oraz część floty handlowej. Ponadto musi opuścić część swojego terytorium: Alzacja-Lotaryngia , uzyskana po klęsce Francji w 1870 r. , zostaje mu przywrócona; tereny otaczające miasto Poznań (Poznań) wracają do Polski , izolując tym samym Prusy Wschodnie  ; kanton Eupen - Malmedy jest obecnie częścią Belgii . Niemcy muszą także zrezygnować ze wszystkich swoich afrykańskich kolonii . W sumie Niemcy tracą około 14% swojego terytorium i 10% ludności. Z ekonomicznego punktu widzenia oznacza to roczną stratę 1 miliona ton węgla i 50% spadek produkcji rudy, 25% koksu i 13% pszenicy. Ponadto armia niemiecka została zredukowana do 100 000 ludzi i 15 000 marynarzy, a czołgi bojowe, łodzie podwodne, samoloty i gaz są obecnie zakazane. Członkostwo w Lidze Narodów również pozostaje czasowo zabronione w Rzeszy.

Podpisanie traktatu wywołało w opinii niemieckiej ogólne niezadowolenie. Cierpi na tym atmosfera polityczna. Przedstawiciele skrajnej lewicy kwalifikują socjaldemokratów, którzy ją podpisali, jako „przestępców”listopad ”. Skrajna prawica nazywa przyznanie się do winy wielkim kłamstwem. Przemoc publiczna potrwa do 1923 roku .

Opinia publiczna, kierowana m.in. przez partie ekstremistyczne, do 1923 r . prowadziła gwałtowne działania przeciwko rządowi . Władcy oskarżani są o zdradę imperium, a Wersal przyniósł dwa problemy polityczne. Po pierwsze, przyjęcie odpowiedzialności za wojnę stanowiło problem, ponieważ Cesarstwo, zdaniem większości Niemców, nie było odpowiedzialne za rozpoczęcie wojny, przynajmniej nie bardziej niż inne zaangażowane kraje. Po drugie, ta adopcja była postrzegana jako cios w plecy armii niemieckiej, która wciąż walczyła na froncie. Innymi słowy, armia była niepokonana na polu bitwy, ale została zamordowana przez własnych przywódców politycznych. Jednak według historyków Niemcy nie były skazane na ciemną przyszłość; wręcz przeciwnie, Weimar miał duże szanse, by ponownie stać się wielką potęgą europejską. Jednak niezadowolenie było tak silne, że poważnie sparaliżowało nową republikę i nie pozwoliło jej zerwać ze starą imperialistyczną mentalnością. Krótko mówiąc, historiografia wspomina, że ​​zawsze istniał konsensus między wszystkimi partiami politycznymi w historii Weimaru; akceptacja traktatu wersalskiego była niedopuszczalna i bezwzględnie musiała zostać zrewidowana. Nowy reżim był w stanie wykazać swoją przydatność dopiero kilka lat później, aby znaleźć tymczasowe rozwiązania kryzysu z 1923 roku .

Prezydent Rzeszy Friedrich Ebert z MSPD promulguje nową konstytucję w dniu11 sierpnia 1919.

Członek landów

Landy Stolica
Wolne Państwo Anhalt ( Freistaat Anhalt ) Dessau-Roßlau
Republika Badenii ( Freistaat Baden ) Karlsruhe
Wolne Państwo Bawaria ( Freistaat Bayern ) Monachium
Wolne Państwo Braunschweig ( Freistaat Braunschweig ) Brunszwik
Państwo Ludowe Hesja ( Volksstaat Hessen ) Darmstadt
Wolne Państwo Lippe ( Freistaat Lippe ) Detmold
Wolne Państwo Meklemburgia-Schwerin ( Freistaat Mecklenburg-Schwerin ) Schwerin
Wolne Państwo Meklemburgia-Strelitz ( Freistaat Mecklenburg-Strelitz ) Neustrelitz
Wolne Państwo Oldenburg ( Freistaat Oldenburg ) Oldenburg
Wolne Państwo Pruskie ( Freistaat Preußen ) Berlin
Saxe-Coburg ( Sachsen-Coburg ) - włączone do Bawarii w 1920 Cobourg
Wolne Państwo Saksonia ( Freistaat Sachsen ) Drezno
Schaumburg-Lippe Free State ( Freistaat Schaumburg-Lippe ) Buckeburg
Turyngia ( Turyngia ) - Od 1920 Weimar
Waldeck-Pyrmont - wszedł do Prus w 1921/1929 Arolsen
Wolne Państwo Ludowe Wirtembergia ( Freier Volksstaat Württemberg ) Stuttgart
Miasta-państwa
Leszcz
Hamburg
Lubeka
Państwa tworzące Turyngię w 1920
Państwo Ludowe Reuss ( Volksstaat Reuß ) Gera
Sachsen-Altenburg ( Sachsen-Altenburg ) Altenburg
Sachsen-Gotha ( Sachsen-Gotha ) Gotha
Sachsen-Meiningen ( Sachsen-Meiningen ) Meningen
Sachsen-Weimar-Eisenach ( Sachsen-Weimar-Eisenach ) Weimar
Schwarzburg-Rudolstadt Rudolstadt
Schwarzburg-Sondershausen Sondershausen

Wczesne lata: konflikty wewnętrzne i trudności gospodarcze (1919-1923)

Niepokoje polityczne

Republika od początku znajdowała się pod presją ekstremistów wszelkiego rodzaju. Lewej stronie oskarżył Socjaldemokratów zdradę ideału ruchu robotniczego przez sprzymierzenie się z siłami starego reżimu, zamiast prowadzenia rewolucję komunistyczną. Konserwatywna prawica była przeciwna systemowi demokratycznemu i wolała zachować monarchię lub państwo autorytarne, jakim było imperium z 1871 roku .

13 marca 1920ma miejsce pucz Kappa . Oddziały Freikorpsu zajęły Berlin przy współudziale dowódcy wojskowego miasta, generała Walthera von Lüttwitz i mianowały kanclerzem nowego rządu Wolfganga Kappa , prawicowego dziennikarza . Ebert wycofał się z parlamentu berlińskiego i osiadł w Dreźnie . Odpowiedź była natychmiastowa, ogłoszono wezwanie do strajku generalnego . To było całkowite i trwało cztery dni, blokując całą gospodarkę, zmuszając Kappa i Freikorps do jak najszybszego wycofania się.17 marca. Jednak ten epizod ilustruje słabość nowego reżimu, ponieważ regularna armia odmówiła interwencji w celu stłumienia puczu pomimo rozkazów Eberta.

Zainspirowany sukcesem strajku generalnego , komunistą bunt wybuchł w Zagłębiu Ruhry wMarzec 1920kiedy 50 000 ludzi utworzyło Armię Czerwoną i przejęło kontrolę nad prowincją. Regularna armia i Freikorps położyły temu kres bez otrzymania rozkazu od rządu wKwiecień 1920po walce zginęło ponad 2000 osób. Inne komunistyczne bunty również zostały zatrzymane wMarzec 1921w Saksonii i Hamburgu . Powstania te otrzymały nazwę Akcja Marcowa .

24 czerwca 1922Minister spraw zagranicznych Walter Rathenau został zamordowany przez Organizację Konsul , skrajnie prawicową grupę terrorystyczną, która skrytykowała go za chęć zbliżenia się do aliantów, jak również za jego żydowskie pochodzenie . Setki ataków dokonanych przez skrajną prawicę na postacie polityczne z umiarkowanych ruchów krwawiły w pierwszych latach Republiki Weimarskiej i destabilizowały reżim. W tym napiętym klimacie dziesiątki tysięcy polskich górników, którzy przybyli w latach 90. XIX wieku, opuściło Zagłębie Ruhry, by zatrudniać francuskich przemysłowców, chcących ożywić swoją gospodarkę, ze względu na ich know-how , co jeszcze bardziej zakłóciło gospodarkę.

W 1923 r. gwałtowny wzrost inflacji wywołał nowe niepokoje. Tajna armia, „  Czarna Reichswehra  ”, która liczyła w sumie 20 000 ludzi, podjęła próbę puczu, ale została pokonana.październikprzez regularną armię. Fale rewolucyjne rozwijają się w Turyngii , Hamburgu i Saksonii, ale są ponownie dławione przez armię. 8 listopada 1923Następuje nowy atak na republikę: pucz browarniczy podsycony przez Adolfa Hitlera w Monachium . Pomimo niepowodzenia puczu i jego tymczasowego zakazu, założona w 1920 r. NSDAP (Partia Nazistowska) stanie się jedną z głównych sił, które doprowadzą do upadku republiki.

Kryzys walutowy

Powojenne Niemcy przeżyły bezprecedensowy kryzys gospodarczy, którego główną cechą była hiperinflacja .

W 1923 r. Rzeczpospolita nie miała już środków na spłatę reparacji ustalonych w Traktacie Wersalskim , a nowy rząd przestał płacić . W odpowiedzi Francja pod przywództwem Raymonda Poincaré i Belgia zajęły Zagłębie Ruhry , najbardziej uprzemysłowiony region Niemiec . Przejęli kontrolę nad kopalniami i fabrykami w dniu11 stycznia 1923. Wezwanie do strajku generalnego i biernego oporu przez 8 miesięcy doprowadziło do upadku niemieckiej gospodarki.

Mimo strajku robotnicy nadal byli opłacani przez państwo, w tym celu masowo drukowano pieniądze, co otwierało okres hiperinflacji . Wartość marki spada z 4,2 marki za dolara do 1 000 000 (1 milion) marek za dolara wSierpień 1923 potem do 4 200 000 000 000 (4200 miliardów) marek za dolara dalej 20 listopadatego samego roku. Inflacja jest taka, że ​​ceny zmieniają się z godziny na godzinę, a pracownicy otrzymują wynagrodzenie raz lub nawet dwa razy dziennie, aby zapewnić, że ich zarobki są nadal wartościowe, gdy wychodzą z pracy. Poczta emituje znaczki bez wartości nominalnej , dopłata z wartości stempla jest przymocowana gdy płyta jest wprowadzony do obrotu, nominalny koszt wysłania listu 30 gramów jest mnożona przez sześć między1 st stycznia i 1 st lipca 1923 (od 10 marek do 60 marek), potem o 1500 do 20 września(wysłanie listu o wadze 30 gramów wynosi wtedy 100 000 marek), potem o 400 do12 listopadalub 40 milionów marek; 30 listopada, wysłanie tego samego listu kosztuje nominalnie 30 miliardów marek. Pojawienie się barteru (w szczególności pozyskiwania produktów spożywczych) świadczy o utracie zaufania do waluty.

Hiperinflacja nie została powstrzymana z kilku powodów. Przede wszystkim duże niemieckie firmy przemysłowe przychylnie odnosiły się do tego zjawiska, co umożliwiło zmniejszenie zadłużenia wobec banków i łatwiejsze eksportowanie ich produkcji ( Papiermark tracił na wartości w stosunku do innych międzynarodowych walut, niemieckie produkty stawały się coraz tańsze). Ale również państwo niemieckie ponosi część odpowiedzialności, ponieważ hiperinflacja pozwoliła mu także na spłatę długów i tym samym przywrócenie równowagi budżetowej.

1 st grudzień 1923, powstaje nowa waluta, Rentenmark , podczas gdy kurs Papiermark wynosi 4 200 000 000 000 (4200 miliardów) marek za dolara. Ta nowa waluta jest wymieniana na marki wprowadzone do obiegu w poprzednim okresie po kursie 1 rentenmark za 1000 miliardów papiermarków (tj. 4,2 rentenmarks za dolara).

Po przyjęciu planu Dawesa , w celu zmiany harmonogramu odszkodowań, spłata napraw mogła zostać wznowiona i17 sierpnia 1924Wojska francusko-belgijskie zaczęły opuszczać Zagłębie Ruhry .

Stabilizacja reżimu (1924-1929)

Ożywienie ekonomiczne

Niemcy stabilizują się

W swoich Niemczech od 1918 do 1945 historyk Alfred Wahl mówi o złotym wieku lat 1923-1928 , aż do kryzysu 1929 roku .

Pierwszym działaniem nowego kanclerza Gustava Stresemanna było wprowadzenie nowej waluty rentenmark , aby powstrzymać hiperinflację nękającą niemiecką gospodarkę i społeczeństwo. W jego akcji pomagał mu doktor Schacht , dyrektor Reichsbanku, a także minister finansów Hans Luther, którzy utworzyli bank odpowiedzialny za emisję tej nowej waluty, Rentenbank. Rząd odniósł sukces w swoim działaniu, wielokrotnie odmawiając zwiększenia podaży pieniądza , głównej przyczyny spirali inflacyjnej. WKwiecień 1924The marki rentowej ustąpiła Reichsmark , zastawiane na złoto. Aby jeszcze bardziej ustabilizować gospodarkę, obniżył wydatki państwa i podniósł podatki.

W tym okresie wprowadzono plan Dawesa, który miał na celu połączenie zwrotu reparacji wojennych z możliwościami ekonomicznymi Niemiec. W następstwie planu Dawesa napłynął kapitał amerykański , aw 1927 r . podpisano umowy między niemieckimi i amerykańskimi firmami, między Standard Oil a IG Farben lub między Krupp i General Electric .

Wskaźnik wzrostu odnotował spektakularny wzrost po upadku lat 1919-1923 , a następnie od 1928 r . uległ stagnacji .

Powrót Niemiec na arenę międzynarodową

Stresemann przyjął stanowisko ministra spraw zagranicznych w dniu30 listopada 1923, pozostanie nim aż do śmierci, w Październik 1929. Narzucił swoje oportunistyczne koncepcje dyplomatyczne, aby umożliwić Rzeszy szybkie odzyskanie rangi wielkiego mocarstwa.

16 października 1925umowy z Locarno są podpisywane między przedstawicielami Niemiec, Francji, Anglii i Belgii. Niemcy uznają swoje zachodnie granice i zgadzają się na zajęcie na wypadek przyszłego postępowania sądowego konwencji arbitrażowej, która jest ustalana w ramach porozumień. Odmawia jednak uznania swoich wschodnich granic, ponieważ na wschodzie, poza granicami mieszkało 10 mln Niemców, a rząd niemiecki był zdeterminowany bronić ich interesów. W zamian Stresemann uzyskał ewakuację okolic Kolonii .

Stresemann uwarunkował wstąpienie Niemiec do Ligi Narodów , zakończeniem powoływania się na winę wojny Rzeszy i uzyskaniem stałego miejsca w Radzie. Wygrywa sprawę w obu punktach,10 września 1926, data słynnych przemówień pacyfistycznych w Genewie , jego i Brianda , inaugurujących „erę Brianda-Stresemanna”.

Co więcej, zbliżenie francusko-niemieckie było skuteczne wraz z utworzeniem w 1926 r. komitetu francusko-niemieckiego , nawet jeśli jego działanie padło ofiarą zbyt silnych uprzedzeń między obydwoma krajami.

Potwierdzający traktat w Rapallo z 1922 r. , niemiecko-sowiecki traktat berliński , podpisany dnia24 kwietnia 1926, zapewnił neutralność obu krajów w przypadku agresji trzeciego na jedno z nich. Stresemann liczył na presję ZSRR na Polskę , której zachodnia granica została uznana przez Niemców za hańbę.

republika społeczna

30 października 1923, kanclerz Stresemann ustanowił, w drodze rozporządzenia, arbitraż państwowy w przypadku braku pojednania między pracodawcami a związkami, za pośrednictwem organu składającego się z dwóch przedstawicieli każdego z partnerów i prezesa wyznaczonego przez rząd. Z biegiem lat te obowiązkowe arbitraże rosły i przynosiły korzyści pracownikom.

Prawo 16 lipca 1927 przekształcenie pomocy dla bezrobotnych w ubezpieczenie na wypadek bezrobocia oraz powołanie specjalnego biura, które zajmuje się przekwalifikowaniem i dokształcaniem.

Po 1924 r. system ubezpieczeniowy objął wszystkich członków rodziny. Zwiększono wysokość emerytur i rozszerzono gwarancje ubezpieczenia wypadkowego, zwłaszcza na choroby zawodowe.

Republika Sztuki

Termin złoty wiek odnosi się bardziej do osiągnięć intelektualnych i artystycznych lat 20. XX wieku . Jeżeli między 1918 i 1923 , zdominowany ekspresjonizm, przekazywana od 1923 roku , przez prąd New Obiektywizm , Ekspresjonizm nadal produkowane kilka arcydzieł jak Metropolis of Fritz Lang , 1927 .

Bauhaus , instytut sztuki i rzemiosła, założona w 1919 roku , przeniósł się do Dessau , w 1924 roku , Orients, od tego czasu do funkcjonalnej architektury projektów. Jednak po kryzysie 1929 r. tradycyjne elity odrzucają te nowatorskie ruchy artystyczne, których dopełnieniem będzie dojście do władzy nazistów.

W 1929 roku śmierć Gustava Stresemanna zbiega się z końcem złotego wieku Republiki Weimarskiej.

Powstanie sceny homoseksualnej

Niemiecka scena kulturalno-polityczna homoseksualistów, szczególnie widoczna w okresie Republiki Weimarskiej, była szeroko komentowana przez współczesnych świadków.

Stolica Niemiec uzyskała w okresie międzywojennym „nieoficjalny status kapitału homoseksualnego , ze względu na rozgłos balów transwestytów, różnorodność miejsc spotkań homoseksualnych” .

Upadek Republiki Weimarskiej i powstanie Hitlera (1929-1933)

Nowe trudności gospodarcze

Pod koniec lat dwudziestych , mimo względnego dobrobytu, Niemcy znalazły się w niestabilnej sytuacji. W rzeczywistości zależy to od otoczenia na dwóch poziomach:

  • Po pierwsze, imponujący deficyt budżetowy (6,5 miliarda dolarów) sprawia, że ​​niezbędny jest import kapitału zagranicznego na inwestycje w przemysł krajowy. Ponadto około 40% tego kapitału to krótkoterminowe pożyczki dla niemieckich banków, które następnie inwestują w krajowy przemysł w formie kredytów długoterminowych. Jeśli pożyczka kapitału zagranicznego nie zostanie odnowiona, banki nie będą w stanie spłacić swoich długów;
  • Po drugie, nawet jeśli bilans handlowy jest deficytowy, Niemcy eksportują jedną trzecią swojego PKB, co uzależnia je od gospodarki międzynarodowej. Jeśli handel światowy spadnie, ucierpi niemiecka gospodarka.

Jednak kryzys z 1929 roku ujawniło słabości niemieckiej gospodarki 1920 roku . Pod koniec 1928 r. podupadł kapitał z zagranicy, zwłaszcza ze Stanów Zjednoczonych. Następnie, od 1929 roku , osłabienie handlu międzynarodowego (spowodowany spowolnieniem amerykańskiej handlu) miała wpływ na poziom niemieckiego eksportu, który spadł o 25% w objętości od 1929 do 1932 roku . Załamuje się niemiecka giełda, produkcja przemysłowa spada o 20%, a11 maja 1931, bankrutuje największy austriacki bank Kredit Anstalt .

Niepowodzenie polityki gospodarczej i ogólne niezadowolenie

Rząd niemiecki musi więc zmierzyć się z sytuacją paniki bankowej , ponieważ Niemcy, nie mając już zaufania do instytucji bankowych znajdujących się na skraju bankructwa, pędzą do banków, aby dokonać masowych wypłat. Danatbank ważne kredyty instytucji, ogłasza12 lipca 1931brak możliwości uregulowania jego płatności. Następnego dnia rząd Brüninga („  Zentrum  ”) ogłasza tymczasowe zamknięcie banków i kas oszczędnościowych, próbując uspokoić nastroje.

Gospodarka niemiecka pogrąża się w recesji (spadek produkcji i cen w przemyśle i rolnictwie), w związku z czym dochody państwa spadają (spadek aktywności, a co za tym idzie niższe podatki). W obliczu tych trudności rząd zdecydował się na politykę deflacji i przywrócenia równowagi budżetowej. WMarzec 1930, rząd Brüninga ("  Zentrum  ") podnosi podatki na firmy, co nie podoba się wówczas pracodawcom, wwrzesień 1931, obniża płace, ceny i czynsze (niższe płace w służbie cywilnej, obniżenie zasiłków dla bezrobotnych i świadczeń socjalnych  itp .). Rząd decyduje się również na ograniczenie importu w celu ograniczenia zadłużenia zagranicznego.

Ta polityka zawiodła, bezrobocie osiągnęło w 1932 roku sześć milionów ludzi i niezadowolenie wszystkich obywateli. Podczas przedterminowych wyborów14 września 1930, KPD, a zwłaszcza Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza osiągają dobre wyniki dzięki swojemu programowi obiecującemu pełne zatrudnienie . Nazi Party wtedy miał 375.000 członków.

Wojsko i policja

Republice Weimarskiej (w przeciwieństwie do krajów takich jak Francja) brakuje wsparcia policji i wojska w obliczu poważnego kryzysu bezpieczeństwa i kryzysu społecznego, z jakim boryka się kraj. Rzeczywiście, każde tak zwane suwerenne państwo musi móc liczyć na siły bezpieczeństwa (wojsko i policja) gwarantujące jego legitymację, stosowanie jego decyzji i utrzymanie porządku w obliczu przeciwnych sił, które chcą jego zniszczenia. Największe słabości Republiki Weimarskiej tkwią w jej początkach.

Od czasu niemieckiej klęski w I wojnie światowej, proklamacji Republiki Weimarskiej i podpisania traktatu wersalskiego (zwanego dyktatem ), wielu Niemców (a zwłaszcza armia, która uważa, że ​​ich zwycięstwo zostało skradzione) uważa za demokratyczne partie (SPD, Zentrum, Niemiecka Partia Demokratyczna) odpowiedzialne za sytuację w kraju.

W szczególności policja i wojsko są sceptycznie nastawione do partii demokratycznych (socjaldemokratów, centrystów, liberałów), które zasiadają w parlamencie i rządzie. Ten brak poparcia będzie oczywisty podczas puczu Kappa, kiedy regularne siły odmawiają stłumienia powstańców pomimo rozkazów rządowych.

Poważne trudności budżetowe, przed którymi stoi rząd, zmuszają go do drastycznego ograniczenia wydatków rządowych. Ciężkie cięcia uderzyły w policję i wojsko, co miało poważne konsekwencje dla rekrutacji, szkolenia, awansu, podwyżek płac i modernizacji sprzętu. Brak budżetu na policję i brak silnej woli politycznej sprawi, że policja i wojsko będą bezsilne i sfrustrowane w obliczu wzrostu przestępczości spowodowanego kryzysem gospodarczym i przemocą polityczną.

Wszystko to powoduje powszechne niezadowolenie wśród funkcjonariuszy policji i wojska, ponieważ kolejne rządy w Republice Weimarskiej są coraz bardziej osłabiane i stawiane przed wyzwaniem pojawiania się nowych, brutalnych i potężnych sił politycznych, takich jak komuniści (KPD) czy naziści (NSDAP). .

Do władzy dochodzi Adolf Hitler

Historiografia oferuje kilka wyjaśnień dojścia do władzy Adolfa Hitlera. Pierwsza teza głosi, że kryzys gospodarczy 1929 r. jest przyczyną przejęcia władzy przez Narodową Socjalistyczną Partię Robotników Niemieckich (NSDAP). Teoria ta opiera się na fakcie, że przed 1929 r . partia nazistowska ograniczała się do 2,6  % elektoratu. Co więcej, na początku republiki Hitler znalazł chętnego tylko w grupach zaciekle antykomunistycznych i ultranacjonalistycznych. Krótko mówiąc, dopiero wraz z nadejściem kryzysu Hitler mógł zdobyć władzę. Sytuacja była wówczas w Niemczech nie do pozazdroszczenia; posiadające przemysł zależny od zewnątrz, że kryzys doprowadził do wysokiej stopy bezrobocia, która znacznie wzrosła między 1929 i 1932 . Przemysł węglowy, samochodowy i stalowy dotkliwie odczuwają spadające ceny i gromadzące się zapasy. W zimie latach 1931-1932 , było czternaście milionów trwałe i niepełnym wymiarze czasu pracy. W wyborach Hitler uzyskałby w ten sposób poparcie wszystkich tych ofiar kryzysu. Społeczność biznesu widziała w nim bastion przeciwko rewolucji i postępowi Partii Komunistycznej, a wielcy szefowie przemysłu poparli Hitlera, aby mógł położyć kres nieładowi.

Obecny rząd starał się wówczas zrównoważyć budżet kraju, który borykał się z deficytem od 1926 r. , kiedy to według władz wykonawczych konieczne było ożywienie gospodarcze.

Wewnętrzny kryzys polityczny dostarcza drugiego wyjaśnienia powstania nazizmu. Obowiązujący reżim parlamentarny nie jest w stanie rozwiązać kryzysu gospodarczego, a opinia publiczna tęskni za silnym reżimem. Rozwiązanie prezydenckie nie może już istnieć, ponieważ nie ma możliwości koalicji między partiami ekstremistycznymi, które reprezentują 38,4  % głosów w wyborach14 września 1930. Lewicowe partie polityczne podzielił między sobą spór między socjalizmem a komunizmem, reprezentowanym przez SPD i KPD. Zentrum nie dążyło do upadku reżimu weimarskiego, co kosztowało je wiele głosów.

Jednak NSDAP wykorzystała tę sytuację. Ten ostatni jest określany przez niektórych historyków jako ruch dążący do całkowitego zreformowania Rzeszy, któremu udaje się zgromadzić wszystkich niezadowolonych z reżimu weimarskiego. Propaganda wychodziła naprzeciw potrzebom ludu, przyłączała się do nacjonalistów, odrzucała demokrację i opowiadała się za zniesieniem planu Younga . W latach pięćdziesiątych Lipset pisał, poprzez swoją teorię „Centrofaszyzmu”, że pod wpływem kryzysu politycznego i gospodarczego ludzie porzucali partie liberalne, aby zwrócić się do tego, kto proponował rozwiązanie. W rzeczywistości udało mu się zjednoczyć całą prawicę. Bendix później stwierdził, że elektorat Hitlera składał się z mobilizacji niegłosujących, a także z wkroczenia na scenę młodych wyborców, którzy byli zdezorientowani i którzy nie mieli nic innego do roboty poza okupacją w ciągłej mobilizacji. W 1980 r. wreszcie postawiono tezę, że NSDAP nie ma profilu społecznego wyborcy, że jest po prostu partią zgromadzeń i protestów narodu niemieckiego.

Hitler wykorzystał także luki w niemieckiej konstytucji. W rzeczywistości Dyzenhaus wspomina, że ​​jego art. 48 jest początkiem końca reżimu, ponieważ pozwala legalnie pozbyć się opozycji demokratycznej, jaką była Partia Socjaldemokratyczna. Hitler dokonałby zatem zamachu konstytucyjnego. Jednak, zdaniem Hellera, również interpretacja sędziów została zakwestionowana, ponieważ sędziowie nie oparli się w swojej interpretacji na fundamentalnych zasadach prawa i demokracji.

Istniała też teoria „ciągłości elit”, która mówi, że stara szlachta pozostała u władzy od upadku monarchii i nie zostałaby zastąpiona przez republikanów. Początkowo szlachta została włączona do rządu przez Eberta, ponieważ ich potrzebował. Natomiast wpływy szlachty spadły pod koniec dekady. Ten ostatni zaczął więc popierać nazizm, ponieważ jego władza była zagrożona przez demokrację parlamentarną; Hitler pozostał więc jedyną nadzieją szlachty na odzyskanie władzy. Ta szlachta nie była czynnikiem zgubnym w reżimie republikańskim, niemniej jednak przyczyniła się do jego osłabienia.

Historycy zauważają również, że wśród narodu niemieckiego istniała kultura polityczna przesiąknięta autorytarnymi zasadami i tradycją antydemokratyczną. W każdym razie nowy reżim nie zrobił nic, by zdemokratyzować administrację wojska i wymiaru sprawiedliwości, aby w ten sposób zaangażować się w prawdziwą demokrację. Wśród obywateli republiki nie było poczucia przynależności ani dumy; przeciwnie, był z nią związany traktat wersalski. W całej republice lud pracujący był zniechęcony wobec demokracji i jej reżimu. Jest to zatem kolejny powód, który przyczynił się do przejęcia władzy przez Hitlera.

Clemenceau w swoim dziele Grandeur et misère d'une Victoire (1929) podkreśla ducha zemsty narodu urodzonego i wykształconego w idei wyższości wojskowej. Pokazuje, że ten duch zemsty i to dozbrojenie rozpoczęło się dzień po klęsce 1918 roku, podkreśla gwałtowność słów niemieckich intelektualistów, którzy po klęsce nadal bronią pangermanizmu, idei wielkich Niemiec ... a od „Niemcy przede wszystkim” nawołuje do nowej wojny, zachęcanej przez pacyfikację pozostałych narodów europejskich.

Koniec demokracji

Hitler przyjmuje stanowisko kanclerza w dniu 30 stycznia 1933pod warunkiem szybkiego przeprowadzenia nowych wyborów. Ponieważ4 lutego, niektóre gazety socjalistyczne i komunistyczne są zakazane. 27 lutego, budynek Reichstagu zostaje podpalony przez bezrobotnego holenderskiego komunistę, prawdopodobnie zmanipulowanego. Następnego dnia dekret prezydencki Reichstagsbrandverordnung ograniczył wolności jednostki.

Hitler oskarża komunistów o ten pożar, delegalizuje KPD, zawiesza wolność opinii (28 lutego 1933), co umożliwia aresztowanie wielu antynazistów. Mimo klimatu terroru wybory5 marca 1933dać tylko 44% miejsc dla nazistów w Reichstagu. W 81 komunistyczne zastępcy jest zatrzymany, co daje NSDAP absolutnej większości (51% miejsc, całkowitą siłę Reichstag o faktycznie zostało zredukowane do 566 miejsc , zamiast z 647 wcześniej). W "  Prawo24 marca 1933zadośćuczynienia za cierpienia ludu i Rzeszy  „przyznał mu pełnię władzy 441 głosami do 92 .

12 listopada 1933, nowe „wybory” do Reichstagu są organizowane na jednej liście obejmującej tylko nazistów, którzy są wybierani z 92% „tak”. Hitler następnie tłumi zgromadzenia w landach i nadaje Niemcom scentralizowaną administrację.

Zgodnie ze swoją strategią Hitler doszedł do władzy legalnie, na platformie demagogicznej i populistycznej, z pomocą partii politycznych prawicy i „  Zentrum  ”, jako „przedmurze” przeciwko komunizmowi.

Od 14 lipca 1933 rThe partia nazistowska jest stroną tylko prawnych; jego godło i jego ideologia są obecne wszędzie. Wszelka skłonność do sprzeciwu zostaje również unicestwiona nawet we własnym obozie po fizycznej eliminacji – przez morderstwo lub internowanie – tych, którzy prawdopodobnie będą sprzeciwiać się Hitlerowi i jego najbliższym zwolennikom: jest to odcinek nocy Długich Noży (od piątku29 czerwca w poniedziałek 2 lipca 1934 r) prawdopodobnie zezwolono na to, że Hitler w ten sposób przyciągnął łaski wojska ze szkodą dla historycznej narodowosocjalistycznej milicji SA , zbyt imponującej swoją liczebnością. Miesiąc później2 sierpnia, prezydent Hindenburg umiera, ale wybory prezydenckie zastępuje plebiscyt19 sierpnia, przewrót konstytucyjny zaaprobowany przez prawie 90% wyborców: Hitler łączy następnie dwie funkcje Prezydenta Republiki i Kanclerza; daje się poznać pod imieniem Führer . Na mocy „  Führerprinzip  ” twierdzi, że nie jest odpowiedzialny przed nikim.

Odtąd mówimy o Trzeciej Rzeszy , nawet jeśli formalnie konstytucja weimarska nigdy nie została przez nazistów zniesiona.

Uwagi i referencje

Uwagi

  1. NB: w języku niemieckim Francja nazywa siebie Frankreich  : słowo „Rzesza” oznacza tutaj terytorium, ląd, przestrzeń zjednoczoną teoretycznie przez wspólny język i praktyki. To, co znika w 1919 r. to niemieckie imperium kolonialne , a także część Prus Wschodnich m.in. na rzecz Polski.
  2. Republika Weimarska skończyła się dopiero w 1945 roku: np. marszałek Hindenburg pozostał prezydentem Rzeszy aż do śmierci wSierpień 1934, data od której w plebiscycie Hitler kumuluje funkcje Prezydenta Rzeszy i Kanclerza Rzeszy , a tym samym oficjalnie nazywa siebie "  Führerem i Kanclerzem Rzeszy  " (niem. Führer und Reichskazler ), z2 sierpnia 1934 po jego śmierci w dniu 30 kwietnia 1945.
    Po śmierci Hitlera wyłączny tytuł „Prezydenta Rzeszy” i związane z nim uprawnienia przeszły testamentem na wielkiego admirała Karla Dönitza .
    Podobnie jedyny tytuł „kanclerza Rzeszy” i związane z nim uprawnienia przechodzą na Josepha Goebbelsa .
    Dönitz jest zatem prezydentem Rzeszy30 kwietnia, data samobójstwa Hitlera, aż do jego aresztowania przez aliantów wraz z członkami „  rządu Flensburga  ”,23 maja 1945, z rozkazu generała Eisenhowera , głównodowodzącego zachodnich aliantów .
    Co do Goebbelsa, jest on kanclerzem tylko jeden dzień, ponieważ popełnił samobójstwo dzień po Hitlerze, angażując w jego śmierć żonę i dzieci; Dönitz zastąpił go Lutz Schwerin von Krosigk  ; ten ostatni nie chce być nazywany kanclerzem, lecz ministrem-prezydentem Rzeszy i tym samym zajmuje stanowisko2 maja w 23 maja 1945, data aresztowania członków tego rządu i rzeczywisty koniec istnienia Republiki Weimarskiej.
  3. W ciągu tych trzech dni i trzy dni, co najmniej sto morderstwa zostały popełnione, w tym tych z własnym poprzednik Hitlera jako kanclerza, Schleicher i jego żona, na czele SA , Ernst Röhm i wybitnego wczesnego narodowego socjalizmu, Gregor Strasser .

Bibliografia

  1. (de) Paul von Hindenburg , "  Erlaß des Reichspräsidenten über die vorläufige Regelung der Flaggenhissung  " , na documentArchiv.de ,12 marca 1933(dostęp 25 sierpnia 2015 )
  2. Republika Weimarska (1918–1933) , francuska strona na stronie Bundestagu .
  3. Pierre Renouvin, 11 listopada , kolekcja Trzydzieści dni, które uczyniły Francję Gallimard.
  4. Polacy z Alzacji: praktyki pracodawców i górników polskich w zagłębiu potasowym Górnej Alzacji, 1918-1948 , Yves Frey, Presses Universitaires de Franche-Comté, 2003, s.  220 [1]
  5. Michel Spezial Deutschland , s.  187 (wydanie z 1993 r.) [katalog niemieckich znaczków]
  6. Wahl , s.  38.
  7. Wahl , s.  41.
  8. Wahl , s.  42.
  9. Wahl , s.  43.
  10. Florencja Tamagne "Deportacja homoseksualistów w czasie II wojny światowej", Revue d'éthique et de Theologie morale , 2/2006, n o  239, str.  77-104 .

Załączniki

Bibliografia

  • Christian Baechler, L'Allemagne de Weimar (1919-1933) , Paryż, Librairie Arthème Fayard ,2007, 483  s. ( ISBN  978-2-213-63347-3 ).
  • Dorothea Bohnekamp: Od Weimaru do Vichy. Żydzi Niemiec w Republice 1918-1940/1944, Paryż 2015, Fayard, ( ISBN  9782213642864 ) .
  • Chauvet, Didier, Franz von Papen. Lata u władzy. Portret polityczny , Paryż, L'Harmattan 2020.
  • Sefton Delmer ( przekład  z angielskiego F. Didier-Lauber), La République de Weimar , Lozanna, Éditions Rencontre ,1971.
  • Simon Epstein , 1930. Rok w historii narodu żydowskiego , Paryż, 2011, editions Stock, 341p. ( ISBN  978-2-234-07102-5 ) .
  • Horst Möller ( przekład  z niemieckiego Claude Porcell ), La République de Weimar , Paris, Tallandier ,2005( 1 st  ed. 1985), 367  , str. ( ISBN  2-84734-191-9 , prezentacja online ).
  • (DE) Hans Mommsen ( 2 od red.), Aufstieg und untergang von der Republik Weimar od 1918 do 1933 , Monachium, Econ-Ullstein-Lista Verlag2001( 1 st  ed. , 1988), 742  , str. ( ISBN  3-548-26581-2 , prezentacja online ).
  • Rita Thalmann , Wszystko zaczęło się w Norymberdze , Paryżu, 2004, wydawnictwo Berg International, ( ISBN  2-911289-64-1 ) .
  • Marie-Bénédicte Vincent , Nowa historia Niemiec. XIX th -21 st wieku , Perrin, 2020.
  • Alfred Wahl , Niemcy od 1918 do 1945 , Paryż, Armand Colin ,1993, 176  pkt. ( ISBN  2-200-21338-7 ).
  • (DE) Heinrich August Winkler ( 4 th ed.), Weimar 1918/33: Die Geschichte der Deutschen Demokratie ersten , Monachium, CH Beck2005( 1 st  ed. 1993), 709  , str. ( ISBN  3-406-44037-1 , prezentacja online ).

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne