Narodziny |
Około 46 AD JC Chaéronée |
---|---|
Śmierć |
Około 125 - |
Szkoła / tradycja | średni platonizm |
Główne zainteresowania | Psychologia , polityka , sofistyka , epistemologia , metafizyka , język , etyka , estetyka |
Podstawowe prace | Życie równoległe , uczynki moralne |
Wpływem | Platon , Sokrates , Caecilius de Calé Acté |
Pod wpływem | Sir Francis Bacon , Montaigne , Érasme , Jean-Jacques Rousseau , Joseph de Maistre |
Wspólny | Timoksena ( d ) |
Dzieci |
Plutarch Młodszy ( d ) Lamprias ( d ) |
Plutarch (w starożytnej grece : Πλοχταρ Pος / Ploútarkhos ), urodzony w Cheronee w Beocji około 46 roku i zmarły około 125 roku , jest filozofem , biografem , moralistą i głównym myślicielem starożytnego Rzymu . Grek z pochodzenia, uważany jest za środkowego platonistę , w niektórych swoich dziełach moralnych lub Moraliach był przeciwny nurtom stoickim i epikurejskim .
Plutarch urodził się w Chéronée , małym miasteczku na wschód od Fokidy , niedaleko Delf w Grecji. Żył między 46 i 125. Niestety, historycy mają mało informacji o jego życiu, tylko Souda ( X th wieku ) i nutą Euzebiusza odnoszą się do niego. Najważniejszymi świadectwami pozostają te, które sam pisarz wślizgnął do swojej twórczości. Plutarch twierdzi, że jest synem zamożnej rodziny właścicieli ziemskich z linii Ofeltiades (potomek mitycznego króla Tesalii Ofeltiasa). Ma co najmniej dwóch braci, najstarszego Lampriasa i Timona, któremu wyznaje szczególne uczucia.
W 65 roku został wysłany do ateńskiej szkoły platońskiej , gdzie uczył go nauk ścisłych i filozofii Ammonios z Aten . Uzyskuje obywatelstwo ateńskie. Odbył podróż do Delf , z Ammoniosem i Neronem , a następnie kolejną do Aleksandrii .
Mając pierwszą misję do Koryntu , po raz pierwszy udał się do Rzymu , gdzie nauczał filozofii greckiej i moralnej pod kierunkiem Wespazjana , aw 79 Tytusa . Ożenił się z rodakiem Timoxeną, od której miałby pięcioro dzieci: Soclarosa, Autoboulosa, Plutarcha młodszego, Chairona i Timoxeny, który zmarł w wieku 2 lat, a następnie przeniósł się do Chéronée, gdzie z pewnością otworzył szkołę. Pisze O losie Aleksandra , żywotach Galby i Othona . Ponownie przebywał w Rzymie w 88, a następnie na dłuższy okres w 92. Otrzymał obywatelstwo rzymskie i przyjął pogańskiego Mestriusa , w hołdzie swemu przyjacielowi Florusowi .
Został mianowany księdzem z Apolla w Delfach, prawdopodobnie około 85 i trzymał ten urząd aż do śmierci. Plutarch prawdopodobnie uczestniczył także w misteriach eleuzyjskich . Około 100-102 roku rozpoczyna ogromny cykl swoich Żywotów równoległych . Następnie wrócił do Chéronée, gdzie dzielił się między pisaniem swojej twórczości a życiem publicznym (organizował święta religijne ). Zmarł około 125. Miejsce jego śmierci nie jest znane; to może być Cheronea, gdzie spędził koniec swojego życia.
Podobnie jak wielu notabli swego czasu, Plutarch miał karierę polityczną: od młodości, został wysłany jako ambasady do prokonsula w Achai , w Koryncie. Celem tej podróży byłaby obrona interesów Cheronei lub Beocji jako całości. Później Plutarch kontynuował tę działalność i możliwe, że jego podróż do Egiptu w latach 69-70 ne miała na celu między innymi utworzenie ambasady u nowego cesarza Wespazjana. Kontynuował tę działalność ambasadorską, podróżując do Rzymu z wpływowymi postaciami lub nawet dworem cesarskim, aby bronić interesów Delf, Beocji, a nawet Greków. Ostatnia z tych wypraw mogła mieć miejsce na początku lat 90., aw latach 93-94 Plutarch wycofał się na stałe do Cheronei.
Ta działalność polityczna Plutarcha prowadziła nie tylko do Rzymu, ale także do jego rodzinnego miasta: między innymi był tytułowym archontem i długo piastował stanowisko kapłana Apolla w Delfach - i to do końca życia. Funkcja ta nie tylko religijne, ale także zaangażowany wiele działań o charakterze politycznym, na przykład jako członek Rady i epimelet z delfickiego Amphictyonia .
Niemniej jednak dyskutuje się o przyznaniu Plutarchowi pewnych urzędów politycznych: poświęcona mu nota Souda wspomina, że otrzymałby od Trajana insygnia konsularne, w co niektórzy badacze wątpią. Podobnie za nieprawdopodobną uważa się przez niektórych badaczy informacja przekazana przez Euzebiusza z Cezarei, zgodnie z którą Hadrian mianowałby go prokuratorem prowincji Achaia, skoro Plutarch miał wówczas już ponad 80 lat.
Tradycyjnie dzielone między Żywoty równoległe z jednej strony i Moralia z drugiej, dzieło Plutarcha wyróżnia się przede wszystkim obfitością. Według katalogu Lampriasa jest on autorem 227 prac , ale współczesna krytyka szacuje, że liczba ta może wzrosnąć do 260. Oprócz Żywotów równoległych zachowalibyśmy od 75 do 80, ale dokładna liczba pozostaje niepewna. ich autentyczność jest wątpliwa.
W " Życiach równoległych " celem Plutarcha jest za każdym razem raczej narysowanie portretu moralnego niż relacjonowanie ówczesnych wydarzeń politycznych: uważa się bardziej za moralistę niż za historyka. Stąd tak szczegółowe traktowanie, jakie poświęca swojemu bohaterowi. Chociaż Plutarch wypacza prawdę, jest na ogół tak samo wiarygodny, jak jego źródła, a czasami ma wielką wartość. Nie okazuje pochlebstw dla ówczesnej dominującej potęgi Rzymu, ani próżności dla dawnej chwały własnego narodu. Wierzył w koegzystencję rzymskiego władcy i greckiego wychowawcy.
W Parallel Lives sławnych ludzi (w greckiej Βίοι Παράλληλοι / Bioi Parállêloi ) zrzesza pięćdziesięciu biografii, z których 46 są przedstawione w parach, porównując sławnych Greków i Rzymian (np Tezeusza i Romulusa , Aleksander Wielki i Cezara , Demostenesa i Cycerona ) . Na końcu każdego dubletu, przez większość czasu, krótki tekst ( σύγκρισις / súnkrisis ) porównuje dwa znaki. Straciliśmy pierwszą parę, dedykowaną Epaminondasowi i Afrykaninowi Scypionowi . Wśród odrębnych biografii znajdują się biografie Artakserksesa II , Aratosa z Syjonu oraz osiem biografii Cezarów, od Augusta do Witeliusza . Napisanie tych biografii datuje się od 100 do 110 lat . The Moral Prace ponad 230 rozpraw poświęconych wielu różnych tematów. Tylko 79 przyszło do nas: Z ciekawości , Z spokoju duszy , Z cnót moralnych , Z demona Sokratesa , Z twarzy, która pojawia się na Księżycu , Na Izydzie i Ozyrysie …
Według J. Humberta i H. Berguina Żywoty równoległe są ilustracją i ukoronowaniem Dzieł moralnych, których bohaterów traktuje się jako wzory cnót, które Plutarch proponuje sobie i zachęca do naśladowania. Ponadto w Życiach pojawiają się dygresje moralne. Czasami uważa swojego bohatera za źle i wyjaśnia dlaczego.
W Parallel Lives jest najlepiej znanym dziełem Plutarcha. Byli podziwiani przez Montaigne'a jak przez Wielkiego Kondeusza ; Corneille (dla Sertoriusa ) i Szekspir czerpali z niego tematy tragedii. Innym wielkim czytelnikiem Żywotów równoległych był Rousseau , któremu towarzyszyli do końca jego życia. Ludwig van Beethoven był również inspiracją do skomponowania swojego 3 th symfonię, nazywany „ heroiczny ”.
Filozofia Plutarcha jest dość eklektyczna, choć w większości odnosi się on do Platona.
Plutarch napisał również Pythian Dialogues and Table Proposals (zwany także w transkrypcji Symposiacs ), naśladowany przez Platona . Nazwa „Pseudo-Plutarch” to umowna nazwa nadana nieznanym autorom szeregu pseudopigrafów przypisywanych Plutarchowi.
Plutarch opowiada o użyciu scytale (znanego również jako laska Plutarcha) przez Lysandera ze Sparty w 404 p.n.e. J.-C.
Plutarch i astronomiaW dialogach z twarzy, który pojawia się na Księżycu i na sanktuariów których wyrocznie zatrzymał się Moralia Plutarch naraża fizyczny oryginał. Obserwując nieregularny wygląd Księżyca doprowadziły go do powiedzenia: „Księżyc jest niebiański ziemia” , która odbija promienie na słońcu . Porzuca Arystotelesowskie pojęcie różnicy między światem pod-księżycowym (niedoskonałym) a światem nad-księżycowym (doskonałym) . Wszystkie gwiazdy są centrum świata: „Każdy ze światów ma ląd i morze”, a ruch basu świata zmierza w kierunku środka tego świata. Pisze też: „Księżyc nie jest unoszony przez swój ciężar w kierunku Ziemi, ponieważ ciężar ten jest odpychany i niszczony siłą rotacji” .
Plutarch i teorie kosmologiczne swoich czasówJego pisma ujawniają również dobrą znajomość różnych greckich teorii kosmologicznych . Na przykład w Życiu Numy Plutarch opisuje pitagorejski system kosmologiczny , który niewątpliwie można przypisać Filolaosowi z Krotonu , który umieszcza w centrum Wszechświata wieczny ogień, wokół którego krąży Ziemia ; jest to przeciwieństwo tradycyjnego systemu geocentrycznego . Przywołuje również zwrot Platona, który pod koniec swojego życia przyjąłby inną kosmologię niż system geocentryczny opisany w Timajosie : sądząc, że Ziemia nie była warta zajęcia pierwszego miejsca, umieściłby w centrum Wszechświata kolejny element i dałby Ziemi tylko drugie miejsce.
Pisma Plutarcha wywarły ogromny wpływ na literaturę europejską , zwłaszcza francuską i angielską. Odbyła się długa debata, czy biograf-filozof w swoich biografiach dążył do analizy cnót bardziej niż do akulturacji grecko-rzymskiej , ale jego pisma, jego wybory polityczne i zachowania społeczne pokazują, że jest on częścią spotkania dwóch osób. światów, ze świadomością, że dziedzictwo helleńskie jest związane z działaniem Rzymu.
Praca jest pokaźna i stanowi bardzo ważny wektor pośredniego przekazu literatury grecko-łacińskiej, w większości zaginionej . Jej źródła mocno podzieliły historyków, dokumentacja jest taka, że musiała wezwać sekretariat. Często używa cudzysłowów , w pracy jest ich 10 000, skompilowanych w 152 kolumnach.
Przekład francuski równoległych Lives przez Jacques Amyot w połowie XVI th wieku , stale publikowane do tej pory, umocniła swoją dystrybucję i wykonane Plutarch przemytnikiem od starożytności do czasów współczesnych; to także zabytek francuskiej literatury prozatorskiej. W 1579 r. Anglik Thomas North podał tłumaczenie, które posłużyło jako źródło niektórych tragedii historycznych Williama Szekspira , w szczególności Juliusza Cezara , Antoniego i Kleopatry , Koriolana czy Timona z Aten . Wśród jego anglojęzycznych wielbicieli byli także Ben Jonson , Sir Francis Bacon , John Milton , John Dryden , a później Robert Browning . Prace Rabelaisa , Erazma , La Boétie , Essais de Montaigne , później prace Jean-Jacques Rousseau i Josepha de Maistre są głęboko inspirowane jego dziełami moralnymi i Parallel Lives . Cotton Mather , Alexander Hamilton , Ralph Waldo Emerson i American Transcendentals pozostali pod dużym wpływem Moral Works . Ponadto w Maurice Leblanc w powieściach , Żywoty równoległe są książka nocna bohatera Arsène Lupin , który świadczy o ambicjach zarówno głównego bohatera i jego autora.
Słynne zdanie Montaigne'a: „Dobrze wykonana głowa jest lepsza niż pełna głowa”. „ Jest przeformułowaniem cytatu z Plutarcha: „Bo duch nie jest jak naczynie, które trzeba napełnić; jest to raczej substancja, która jest tylko kwestią ogrzewania; trzeba inspirować w tym duchu zapał dociekań, który popycha go energicznie w poszukiwaniu prawdy” .
W jej science fiction powieść Frankenstein lub Modern Prometheus , Mary Shelley pokazuje istota stworzona przez doktora Frankensteina poddaniem odrzucenia i horroru. Kiedy stworzenie zdoła się nauczyć, robi to, czytając autorów takich jak Plutarch, nadal uważanych za ważne odniesienia w dobrej edukacji dzieci.
Wpływ Plutarcha przeżywa odrodzenie w XX th century , z odzysku przeciwko podnóża Lives od Michela Foucaulta : „Życie na niesławnych mężczyzn” w drodze książkach lub, w roku 1984 , Pierre Michon publikuje malutkie Lives , pożyczki niektóre metody Plutarcha.
W swoim Repertorium starożytnych źródeł filozoficznych Martine Vidoni (CNRS) zauważa o różnych pseudo-plutarchach: „Tylko wygoda umożliwia przyznanie autorstwa różnym autorom dzieł tak różnych, jak: De musica , Placita philosophorum , From fluviis , Vita Homeri . "