Słowo natura jest terminem wieloznacznym (tzn. ma kilka znaczeń): może oznaczać skład i materię rzeczy (co to jest, jej istotę ), pochodzenie i powstanie rzeczy, całość realnego niezależnego kultury ludzkiej lub całych systemów i zjawisk przyrody.
W zdrowym rozsądku natura może obejmować:
W obliczu obserwowania negatywnych skutków działalności człowieka dla środowiska biofizycznego oraz przyspieszonej utraty naturalności i różnorodności biologicznej w ostatnich dziesięcioleciach, ochrona przyrody i środowisk przyrodniczych, zachowanie siedlisk i gatunków, należy prowadzić w sposób zrównoważony i rozsądny Edukacja ekologiczna stała się postulatem dla dużej części obywateli większości krajów uprzemysłowionych. Zasady etyki środowiskowej , nowe prawa i karty ochrony środowiska są podstawą rozwoju ludzkiej ideologii kulturowej w odniesieniu do biosfery.
Jeśli etymologia terminu „natura” jest stosunkowo dobrze znana, ewolucja jego znaczenia jest znacznie bardziej złożona do ustalenia, a termin ten w swojej historii znał bardzo różne, a nawet sprzeczne znaczenia.
Słowo natura jest udokumentowane w języku francuskim od 1119 roku. Pochodzi od łacińskiego natura , które oznaczało „bieg rzeczy; naturalność, konstytucja, jakość; wszechświat” i dosłownie „narodziny” . Sam termin pochodzi od czasownika nascor ( „urodzić się” ), tutaj na wznak . Jeśli termin ten zasadniczo oznacza „wrodzony” w II th BC wieku, klasyczne Łacińskiej, zwłaszcza przez Cycerona , wzbogacą go z każdym znaczeniu greckiego terminu physis , o wiele bardziej skomplikowane i ciemno, a on staje się tłumaczenie na język filozofii Łacińskiej. Phusis pochodzi od czasownika phuein , wywodzącego się od korzenia phu oznaczającego wzrost roślin. Phuein to wylęganie, które objawia się poprzez ujawnienie tego, co było zawarte w nasieniu; zatem phuein jest cechą charakterystyczną rośliny, która wyrasta sama z siebie, której centrum przemian znajduje się wewnątrz, a nie na zewnątrz, jak kamień. Dla Merleau-Ponty'ego to pokrewieństwo phusis i rośliny oznacza, że „jest naturą to, co ma znaczenie, bez tego znaczenia, które zostało ustalone przez myśl. Jest to samoprodukcja znaczenia” .
Etymologia ta wskazuje, że starożytni Grecy i Rzymianie mieli dynamiczny, „ vitalist ” koncepcję natury, koncepcja, zgodnie z którą istoty żywe nie sprowadza się do prawa fizykochemicznych materii. Dla starożytnych Greków, w szczególności Arystotelesa , natura jest mocą tworzenia bytów, ale moc ta nie jest oddzielona od samych rzeczy, jest im „immanentna” : „każda istota naturalna ma w sobie coś . i odpocznij ” .
Arystoteles wylicza jednak kilka różnych definicji natury i wprowadza opozycję między naturalnym i sztucznym: naturalne jest tym, co wytwarza phusis , co istnieje samo, sztuczne jest tym, co wytwarza technika , poprzez działanie i pracę. (Ludzie, zwierzęta lub bogowie). To właśnie ta opozycja zostanie później podjęta w filozofii rzymskiej przez Cycerona poprzez opozycję natura/kultura.
To pierwsze podejście i dynamiczny witalizm zatarła XVII th wieku , gdy słowo stało się synonimem wszechświata materialnego, rządzonym przez prawa. Tak Fontenelle , za Kartezjuszem , powie, że „przyroda jest duża tym, czym zegarek jest mały” . Ale jeśli ta wizja mechanistyczny charakter jest nadal powszechna, to było krytykowane przez romantycznego pokolenia na początku XIX th wieku , zwłaszcza przez Engelsa w jego Anti-Dühringu : dla niego konieczne jest pojąć naturę, zarówno na lądzie, że we wszechświecie jako proces ewolucyjny, historyczny i dialektyczny: nic w naturze nie pozostaje identyczne z sobą, wszystko się zmienia i jest nieustannie przekształcane. Ten nowy ponownie stać podejście dynamiczne zostanie zilustrowany przez cały XIX th century, szczególnie poprzez Darwina , która ustanawia, w wyniku Buffon , historycznego podejścia do natury, która jest w związku z tym nie jest już ustalony: gatunek stale się rozwija, a także środowiska, w których żyją. Podczas gdy Darwin skupia się na historii bytów, historię skał zilustruje Alfred Wegener , który teoretyzuje dryf kontynentów .
Pierwsza wielka filozofia natury znajduje się w dziele Arystotelesa . Według niego „przyroda nie robi nic na próżno” , co oznacza, że natura jest siłą skierowaną ku pewnym celom. Wyjaśnienie naukowe będzie więc polegało na odkryciu tej ostateczności. Na przykład, jeśli woda unosi się w rurze, z której zasysane jest powietrze, dzieje się tak dlatego, że „natura nie znosi próżni”. Zdaniem Jana Patockiej „można zapytać, czy ta filozofia nie oferuje nam typowego przypadku antropomorfizmu” .
W rzeczywistości Arystoteles myśli o działaniu natury, wychodząc od pracy rzemieślnika, który odciska formę na materiale, aby osiągnąć swój cel, jakim jest stworzenie przedmiotu. Różnica polega na tym, że praca rzemieślnika pozostaje poza materią, podczas gdy natura działa w materiale: „każda istota naturalna ma w sobie zasadę ruchu i odpoczynku” .
Ale to działanie natury jest nieskończenie doskonalsze niż działanie rzemieślnika i jego „techné”. „Człowiek nie może stworzyć żywej istoty ani ożywionej istoty tak doskonałej jak istoty natury” . Dlatego Arystoteles stwierdza, że „sztuka naśladuje naturę”
Taka konstrukcja finalista natury była sprzeczna z filozofią mechanistycznego rozwiniętej XVII -tego wieku przez Kartezjusza . Według Miguela Espinozy „mechanizm jest metafizycznym szkieletem nauki” . W tej filozofii natura nie jest już postrzegana jako siła zorientowana na doskonałość i którą człowiek powinien naśladować, ale jako materialny wszechświat podlegający prawom („prawom natury”). Znając te zasady, człowiek może stać się „panem i właścicielem przyrody” (Kartezjusz).
Jednak koncepcja ta sprowadza naturę do statusu przedmiotu, którym istoty ludzkie (podmioty) mogą rozporządzać, jak im się podoba. Ekologia współczesny pokazał granice tego dualizmu. Jak mówi Michel Serres , musimy zmodyfikować nasz stosunek do natury: w swojej książce „Kontrakt naturalny” (1990) proponuje traktować naturę jako „podmiot prawa”: „Natura byłaby tym podmiotem prawa, za pomocą którego moglibyśmy czynić ten słynny kontrakt. "
W tej samej perspektywie François Flahault pokazuje, że rozdział człowieka i natury sięga wstecz do dualizmu platońskiego i chrześcijańskiego, oddzielającego duszę i ciało, i proponuje uwolnić się od tego poprzez uświadomienie sobie, że człowiek jest integralną częścią natury. Musimy „rozpoznać komu i czemu zawdzięczamy nasze życie – a czasownik” to „tu wskazuje na wdzięczność i troskę, zachęca nas do pielęgnowania relacji przynależności, do przyjmowania odpowiedzialności i obowiązków. -. "
W powszechnym i religijnym użyciu przyrodę od dawna przedstawiano w Europie dychotomicznie, jako to, co otacza Człowieka, co nie jest nim (w przeciwieństwie do kultury), a które jest ożywiane przez procesy lub siły, które mu wymykają się ujęciu horyzontalnym, to w średniowieczu i wraz z nadejściem myśli industrialnej niezbędna jest hierarchia między człowiekiem a naturą, człowiek jest ponad naturą, dopóki nie dojdzie do etapu sprzeciwu wobec natury. Obecnie, wraz z postępem naukowym, powszechnie przyjmuje się za pewnik, że gatunek ludzki występuje między innymi w naturze. Nauki, a w szczególności ekologia, pokazują, że natura (współ) ewoluuje w czasie i przestrzeni, zgodnie ze złożoną dynamiką, w tym ewolucją gatunków, doborem naturalnym oraz że siły animowane lub odwracane przez ludzi i inne gatunki stały się zdolne modyfikacji wielkich planetarnych procesów naturalnych.
W interpretacji filozofii animistycznych czy religijnych natura przedstawiana jest jako manifestująca ekwiwalent autonomicznej woli lub określonego znaczenia. W ten sposób ten ostatni zemści się za to, co się mu źle zrobi, lub przeciwnie, zwróci stokrotność dobra, które mu wyrządzi. Niektóre czyny są uważane za nienaturalne . Wyrażenia te sugerują, że kultury współczesnego człowieka przywiązują szczególną wartość do Natury, o charakterze etycznym, moralnym lub naturalnym, niezależnie od tego, czy są w niej zawarte, czy nie.
Rodzaj jest postrzegane przez zmysły i jest uważana w różnym stopniu w zależności od gatunku i osób objętych . Z filozoficznego punktu widzenia rozróżnienie jest po prostu dokonywane między naturą , naturą gatunków i reprezentacją natury ludzkiej ( Homo sapiens ). Rozumowanie ogranicza, ogranicza, a zatem domyślnie określa ludzkie możliwości i zakres uznania, uznania i rozważenia wartości ćwiczenia.
Przedstawienie „ natury ludzkiej ” logicznie odpowiada istniejącym ludzkim filozofiom i możliwym ludzkim kulturom .
„ Filozofia natury ” jest tematem pozornie niezbadanym dla żywych istot, pomimo wielu wyczuwalnych drobinek.
W pewnym sensie można powiedzieć, że chrześcijaństwo , idąc za tradycją biblijną i judaistyczną , zdesakralizowało naturę, która była wówczas kojarzona z transcendencją boską, zewnętrzną wobec człowieka. Samo słowo „natura” nigdy nie pojawia się w Biblii .
W Genesis natura jest przedstawiona w historii stworzenia jako dzieło Boga stwórcy:
„Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię” ( Rdz 1,1 ).Utworzenia trwa przez „sześciu dni”. Szóstego dnia Bóg stwarza mężczyznę i kobietę :
„I Bóg im pobłogosławił i rzekł do nich: „Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, napełniajcie ziemię i ujarzmijcie ją, panujcie nad rybami morskimi, nad ptakami powietrznymi i nad wszelkim zwierzęciem, które się porusza na ziemi”.” ( Rdz 1,28 )Natura jest wtedy przedstawiana jako dostęp do Pisma Świętego .
Obecnie dla katolików natura jest świecką nazwą stworzenia.
Św. Augustyn , podejmując grecką tradycję filozoficzną, widzi w stworzeniach dwa rodzaje natury: istotę ( essentia ) i substancję ( substantia ). Dla niego „nawet najbardziej ignoranci czytają na świecie ”. Kluczem do dostępu do Pisma są więc cztery zmysły Pisma .
Alegoryczny literatura z średniowiecza odwołał się do kilku z tych zmysłów interpretacji tekstów. Alain de Lille ( 1114 - 1203 ) napisał m.in. dwa wiersze ( Anticlaudianus i De planctu Naturae ), których głównym bohaterem jest "Natura", będąca emblematyczną postacią praw świata stworzonego przez Boga . Precyzuje, że te wiersze należy czytać na trzech poziomach: w sensie dosłownym (dla dziecięcego zrozumienia), w sensie moralnym lub w sensie alegorycznym .
Inną ilustrację tych przedstawień natury można znaleźć w serii gobelinów Dama z jednorożcem , która jest dość przeładowana alegoriami .
Podstawowym założeniem jest to, że natura nie robi niczego przypadkowo, ale podlega boskim nakazom .
Transcendentalizm , urodzony w XIX -tego wieku, zgodnie z zasadą, że natura jest boska istota, nauka ludzkiego rozumu i urody. Osoby transcendentalne znajdują w przyrodzie źródło przeżyć i przygód niezbędnych do intelektualnego i duchowego rozwoju człowieka.
Idea ta dominowała aż do pojawienia się nowoczesnej koncepcji nauki ( Galileo ).
Nowe reprezentacje
Z Galileo i Kartezjusza , nowa reprezentacja na świecie pojawia się z nową hierarchię. Kartezjusz odrzuca filozofię scholastyczną :
„[…] zamiast tej spekulatywnej filozofii, której naucza się w szkołach, można znaleźć jej praktykę, dzięki której znając moc i działanie ognia, wody, powietrza, gwiazd, niebios i wszystkich innych ciał które nas otaczają, tak wyraźnie, jak znamy różne zawody naszych rzemieślników, moglibyśmy wykorzystać je w ten sam sposób do wszystkich celów, do których są właściwe, a tym samym uczynić nas mistrzami i właścicielami przyrody ”.W swojej filozofii Kartezjusz wprowadził radykalnie nowe relacje między człowiekiem a naturą, dzieląc świat między „ res extensa ” (rzeczy, a więc natura, pasywne) i „ res cogitans ” (duch, a więc Człowiek i Bóg, aktywne i intencjonalne).
Z klasycznym wiek do XVII -tego wieku i narodziny nowoczesnej nauki, jesteśmy świadkami wynalezienie nowej reprezentacji natury. Ta reprezentacja jest wynikiem przekonania wielu filozofów XVII th i XVIII -tego wieku, w którym natura została rządzonym przez prawa powszechnego ciążenia . Dostrzegamy rozszerzenie granic znanego świata na inne planety. Świat następnie rozszerza się do układu słonecznego z którego znamy „prawa” ewolucji, które mogą być opisane w postaci matematycznej.
Metoda eksperymentalna umożliwiła poszerzenie wiedzy z historii „przyrodniczej” (tj. nauk przyrodniczych ). Co skłoniło Maurice'a Merleau-Ponty'ego do powiedzenia: „To nie odkrycia naukowe spowodowały zmianę idei Natury. To zmiana idei Natury umożliwiła te odkrycia” .
Emancypacja myśli
Nowoczesna era wymyślił również wolność od myśli ( cogito ergo sum , mówi Kartezjusz ), możliwe staje się mówić publicznie o ateizmie .
Boska interwencja staje się wówczas bardziej abstrakcyjna, ograniczona do tajemnicy wiary . Tak więc pewne formy empiryzmu nie odrzucają pojęcia wiary i religii , wręcz przeciwnie: eksperymentalna metoda irlandzkiego fizyka i chemika Roberta Boyle'a , na przykład, opiera się na wierze przeżywanej w eksperymentach naukowych.
Kartezjusz odrzuca Arystotelesowską koncepcję natury, postrzegającą istnienie Boga na poziomie czysto metafizycznym . Nowa koncepcja człowieka pojawił się w XVIII th century , człowieka, który opiera się na więcej rozumu i doświadczenia , aby zrozumieć świat . W XIX -tego wieku , pojęcie metafizyczne zanika niemal całkowicie zanurzony przez ideologie .
Spinoza powróci do słów Kartezjusza, które odrzuca w szczególności poprzez wyrażenie Deus sive Natura („Bóg, czyli Natura”). Spinoza w Traktacie teologiczno-politycznym i etyce utożsamia Boga z „konieczną” Naturą, boskością nieskończoną i immanentną, która jest jednością z naturą. Uniwersalna substancja składa się zatem zarówno z ciała, jak i umysłu.
Koncepcja człowieka, wypracowana przez Kartezjusza, jest na Zachodzie późna, ale też bezprecedensowa w dziejach świata . Nauki humanistyczne nie dziedziczą wolnej dziedziny, ponieważ „człowiek nie istniał”.
Ale ta częściowa emancypacja ludzkości nie stłumiła jednak wszystkich form wiary. W okresie Oświecenia , kiedy praktyki religijne były często postrzegane przez filozofów jako przesądy , popularna koncepcja sakralizacji przyrody nabrała szczególnego nacisku. Tak więc wiara w boga stwórcę jest bardzo obecna w deizmie : czy Voltaire nie wierzył w boga stwórcę, który porzuciłby ludzkość na rzecz jej smutnego przeznaczenia? Ta wiara doprowadzona do skrajności zrodziła kult Rozumu i Istoty Najwyższej . Warto zauważyć, że w tym kontekście dechrystianizacji wśród festiwali obywatelskich to właśnie festiwal przyrody odniesie prawdziwy sukces.
Rozwój semantyczny i estetyczny
Ta zmiana reprezentacji nastąpiła dzięki dużej zmianie językowej : pojawieniu się klasycznego francuskiego .
W ten sposób słowo fizyczne , które etymologicznie po grecku oznacza przyrodę jako całość ( phusika ), zmieniło swoje znaczenie na znaczenie prawie wyłącznie naukowe.
Kolejnym następstwem była ewolucja wrażliwości estetycznej . Na przykład hierarchia gatunków w malarstwie klasycznym nie przywiązywała wagi do pejzażu. To jeden zajęty z XIX th Century znacznie ważniejsze miejsce.
Kartezjańska koncepcja natury nie zatuszowała jednak znaczenia, jakie przyrodnicy nadali temu słowu. Historia nauk przyrodniczych pokazuje , że wzajemne oddziaływanie istot żywych ze sobą iz ich środowiskiem było nieustanną troską wielu naukowców , która nabierała coraz większego znaczenia aż do pojawienia się bardziej holistycznej ekologii , w tym narodziny mogą okłamywać XVIII th wieku . Ilustruje różnorodność tematów studiowanych w ekologii i ogólniej w naukach przyrodniczych .
Badanie z 2020 roku sugeruje, że obecnie istnieją cztery główne znaczenia terminu „natura” , nieredukowalne do siebie:
Pojęcie natury niesie zatem ze sobą filozoficzne pytania, poprzez relacje, które człowiek utrzymuje ze środowiska naturalnego i środowiska , jego koncepcji życia społecznego, a wiele znaczeń, które mogą być przypisane do środowiska. Słowo natury w reprezentacji społecznych .
Słowo natura zachowało więc wiele znaczeń ( polisemia ). Aktualne problemy środowiskowe pokazują, jak ważne jest zidentyfikowanie tych znaczeń i ich celów w każdym konkretnym kontekście: w zależności od użytej definicji, stosunek Ludzkości do „natury” nie jest taki sam, a idea „ochrony przyrody” zmienia obiekt, cele i metody.
Natura obejmuje następujące rzeczywistości:
Ziemia jest jedyną planetą znaną z życia, a jej naturalne cechy są przedmiotem wielu badań naukowych. W Układzie Słonecznym jest trzecim najbliższym Słońcu ; jest to największa ziemska planeta i piąta co do wielkości ze wszystkich. Jego główne cechy klimatyczne to obecność dwóch dużych regionów polarnych, dwóch stosunkowo wąskich stref umiarkowanych i rozległego regionu równikowego od tropikalnego do subtropikalnego . Opadów różnią się znacznie w zależności od lokalizacji, od kilku metrów wody rocznie do mniej niż milimetr . 71% powierzchni Ziemi pokrywają oceany ze słoną wodą. Reszta składa się z kontynentów i wysp , większość zamieszkanej ziemi znajduje się na półkuli północnej .
Ziemia ewoluowała poprzez procesy geologiczne i biologiczne, które pozostawiły ślady pierwotnych warunków. Powierzchnia zewnętrzna podzielona jest na kilka płyt tektonicznych, które stopniowo migrują. Wnętrze pozostaje aktywny, z grubą powłoką przez konwekcję i wypełnione rdzeniem z żelaza, które wytwarza pole magnetyczne . Ten żelazny rdzeń składa się ze stałej fazy wewnętrznej i płynnej fazy zewnętrznej. Ruch konwekcyjny w jądrze generuje prądy elektryczne przez dynamo, które z kolei wytwarza pole geomagnetyczne .
Warunki atmosferyczne zostały znacząco zmienione w stosunku do warunków pierwotnych przez obecność form życia, tworząc równowagę ekologiczną, która stabilizuje warunki powierzchniowe. Pomimo dużych regionalnych różnic w klimacie, zależnych od szerokości geograficznej i innych czynników geograficznych, długoterminowy średni globalny klimat jest dość stabilny w okresach interglacjalnych, a wahania o jeden lub dwa stopnie średniej temperatury globalnej historycznie miały znaczący wpływ na środowisko. równowagi i geografii Ziemi.
Zobaczyć :
Nieprecyzyjny charakter samej definicji „natury” podtrzymuje dwuznaczność w relacji między człowiekiem a naturą.
Naziemnej biosfera jest coraz bardziej naznaczony nadrukiem człowieka, staje się coraz trudniejsze, aby znaleźć tam czysto „naturalne” obowiązuje w sensie „pozbawiony wpływu człowieka” . Przyroda w ścisłym tego słowa znaczeniu jest z jednej strony zepchnięta w dół, w odległe podglebie i głębokie głębiny oceaniczne, az drugiej strony w górę, w przestrzeń kosmiczną. Same zjawiska klimatyczne nie są już uważane za niezależne od działalności człowieka.
Z drugiej strony, pojęcie to jest często używane w sensie pochodnym do określenia przestrzeni wytworzonych przez człowieka, ale w których duża część jest zarezerwowana dla populacji roślin i zwierząt; tak można mówić o przyrodzie w odniesieniu do lasu, nawet jeśli był on uprawiany i eksploatowany od wieków, a nawet zaliczamy do parków przyrody tereny, na których prowadzona jest intensywna działalność rolnicza wyposażona w nowoczesne środki mechaniczne i chemiczne. W tym przypadku kwalifikator naturalny oznacza pewne cechy krajobrazu (zmienne w zależności od miejsca i bez uniwersalnej definicji) i nie oznacza braku sztuczności człowieka. Odnosi się do sposobu zarządzania przestrzenią przez człowieka, a nie braku ludzkiej ingerencji.
Słowo naturalne było również używane w czasach kolonialnych w znaczeniu równoważnym angielskiemu słowu native , czyli w sensie etymologicznym, na określenie rdzennych mieszkańców skolonizowanych krajów. Ta nazwa, która nie miała być obraźliwa, miała jednak konotację rasistowską, ponieważ sugerowała, że ci mężczyźni żyli w warunkach bardziej „bliskich naturze” niż inni. W tym samym porządku idei, ludowa wyobraźnia często przedstawia ludzi prehistorii jako bardziej naturalnych niż ludzie dzisiejsi, sugerując, że natura odpowiada prymitywnemu stanowi, z którego postęp nieuchronnie prowadzi do odejścia.
Idea natury została przerobiona przez kulturę miejską poprzez mityczne pojęcie dzikości, określające ogólnie to, co zewnętrzne w stosunku do cywilizacji. Fakt, że to samo słowo „ dziki” jest używane z jednej strony jako synonim naturalności, a z drugiej do zakwalifikowania czynów szczególnie brutalnych lub okrutnych (nawet jeśli są one popełniane w społeczeństwach miejskich za pomocą wyrafinowanych środków technicznych) świadczy o pewnej tradycji ideologicznej która mniej lub bardziej świadomie stawia po stronie natury to, co obce kulturze dominującej i/lub złe . Paradoksalnie zdarza się również, że w innych kontekstach słowo naturalny jest używane w języku potocznym jako synonim normalnego , prawomocnego lub logicznego ; Przyroda, miejsce dzikości, jest więc również miejscem podstawowego zdrowego rozsądku, a zatem jest źródłem najbardziej słusznych zasad cywilizowanego człowieka.
Z kolei rozwojowi nauki i techniki w ciągu ostatnich dwóch stuleci towarzyszyła w dużej mierze ideologia opozycji między człowiekiem a naturą, przy czym wiedza jest ogólnie postrzegana jako narzędzie dominacji nad Naturą, a nie sposób na życie w harmonii. z tym. W tym okresie rozwijała się także filozofia prawa naturalnego , z której wywodzą się w szczególności prawa człowieka i zgodnie z którą człowiek miałby otrzymać od natury niezmienne prerogatywy; ale tutaj paradoks jest tylko pozorny, ponieważ w tym kontekście pojęcie natury jest używane w sensie natury ludzkiej i nie implikuje żadnego rodzaju „pojednania” z Naturą (promowanie praw człowieka jest zresztą do tej pory niezależnie od jakichkolwiek problemów środowiskowych).
W rzeczywistości rozróżnienie między człowiekiem a tym, co naturalne, opiera się zasadniczo na pojęciach historycznych i subiektywnych, nawet sprzecznych. Pytanie o jego uniwersalność pozostaje otwarte. Rozróżnienie (pojmowane czasem jako przeciwieństwo) zostało zainspirowane i uzasadnione potrzebą, o pochodzeniu religijnym lub wywodzącym się z pewnych form humanizmu , reprezentowania człowieka jako istoty poza lub ponad samą Naturą. jego naturalne środowisko, z którym jest w stałym kontakcie i od którego nie może się uwolnić bardziej niż jakikolwiek inny żyjący gatunek.
Zobacz następujące tematy:
Las , strategicznie ważne dla dostaw drewna, była przedmiotem szczególnej ochrony gruntów, wzmocniony we Francji od Colbert z XVII th wieku. Ostatnio genom dzikich lub rodzimych gatunków nabrał szczególnej wartości prawnej, a prywatyzacja umożliwiła „znaki towarowe” własności mieszańców i odmian roślin „ stworzonych ” (lub izolowanych) przez firmy nasienne, a następnie pierwsze zezwolenia na opatentowanie żywe organizmy . Ale fauna, flora, grzyby i żywe organizmy są nadal we Francji iw wielu krajach uznawane przez ustawodawcę za res nullius (rzecz bez właściciela).
Jednak w ostatnim czasie i na poziomie międzynarodowym są one identyfikowane jako część dobra wspólnego , jakim jest bioróżnorodność, źródło usług ekosystemowych ; który nadaje przyrodzie nową „wartość”, szczególnie naznaczoną w Europie dyrektywą siedliskową lub ptasią.
„Natura” uzyskała ostatnio w kilku krajach, m.in. we Francji, prawo ochrony , a następnie reprezentacji, porównywalne w pewnym stopniu iw niektórych przypadkach z prawami „ofiar”. Dlatego planiści muszą prospektywnie stosować zasadę „ unikaj> zmniejszaj> rekompensuj ” wpływy na środowisko podczas dużych projektów. A w przypadku zanieczyszczenia lub katastrofy zanieczyszczający musi teraz zająć się odszkodowaniami i/lub naprawami. Teoretycznie odbywa się to zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” , która jednak pozostaje trudna do zastosowania, gdy zanieczyszczenie jest stare lub rozproszone.
Zasada „ szkody ekologicznej ” została potwierdzona we Francji w 2012 r. przez Sąd Kasacyjny podczas procesu Eriki .
Pojęcie natury odnosi się a priori do idei domeny posiadającej własne zasady rozwoju, co byłoby poza działaniem człowieka . Jednak teraz zdajemy sobie sprawę, że zmiany klimatyczne mają antropogeniczne pochodzenie . Idea natury nie jest więc wystarczająca. Istnieje komplementarność i interakcja między naturą a społecznościami ludzkimi. Zarys tej wzajemnej komplementarności można wyjaśnić pojęciem kultury ekologicznej.
To na przykład, że pojęcia dziedzictwa przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego są ściśle ze sobą powiązane, obserwując Światowego Dziedzictwa z UNESCO , która wymienia szereg terenów naturalnych i kulturowych.
Konwencja UNESCO z 2007 r. kładzie nacisk na interakcję społeczności ludzkich z przyrodą w definicji niematerialnego dziedzictwa kulturowego:
„To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest nieustannie odtwarzane przez społeczności i grupy zgodnie z ich środowiskiem, ich interakcją z naturą i historią , i daje im poczucie tożsamości i ciągłości, pomagając w ten sposób promować szacunek dla różnorodności kulturowej i ludzkiej kreatywności ”.Zobacz też: Kultura i przyroda
Pojęcie kultury obejmuje dwa zmysły:
Pierwszy odpowiada idei cywilizacji . Ta idea jest tak stara jak historia ludzkości, ale znalazła nowe znaczenie w filozofii oświecenia . W tym sensie kultura jest cechą charakterystyczną gatunku ludzkiego, związaną z jego wiedzą i umiejętnościami. Ta francuska koncepcja kultury jest dość indywidualistyczna.
Drugi to znaczenie niemieckie, wyłaniające się pod wpływem romantyzmu . Kultura to szczególna konfiguracja zwyczajowych wierzeń, cech materialnych, organizacji społecznych… jest to pojedyncza całość, sfera autonomiczna, niewspółmierna do innych całości. Ta bardziej kolektywna koncepcja stoi w opozycji do koncepcji francuskiej.
W Les Mots et les wybiera , Michel Foucault określa antropologię jako badanie zależności pomiędzy charakterem i kultury . Ogólnie rzecz biorąc, możemy zrozumieć to pytanie, rozróżniając antropologie materialistyczne i antropologie symbolistyczne .
Antropologie materialistyczne interesują się strukturalizacją funkcji życia materialnego. Ideą leżącą u podstaw jest to, że natura jest podstawowym wyznacznikiem: jest tam definiowana w kategoriach etnocentrycznych jako motor życia społecznego. Znajdujemy tam marksistowską antropologię lat 70. we Francji, dla której przyroda to surowe dane, które można zawłaszczyć lub przetworzyć, a środowisko naturalne jest warunkiem wstępnym środowiska gospodarczego. Jest też socjobiologia i ekologia kulturowa, między którymi podkreślamy pewną paralelę, gdyż dla obu ostateczna przyczyna zachowania sprowadza się do natury. W każdym razie dla antropologii materialistycznych kultura jest szczególną formą adaptacji do natury, która jest wszędzie elementem determinującym i warunkującym.
Antropologia symbolistą zainteresowany znaków symbolicznych życia społecznego. Podkreślają zdolności ludzi do tworzenia świata znaczeń i intencjonalności zależnego od prymitywnych determinacji natury.
W Antropologii strukturalnej 2 Lévi-Strauss mówi, że antropologia jest dyscypliną, która myśli o relacji między naturą a kulturą . Podniesiona dychotomia natura/kultura, opozycja natura/kultura sugeruje dwie możliwości. Albo kultura nadaje znaczenie naturze (kultura narzuca swoje znaczenie naturze). Albo natura determinuje stosunki społeczne (natura nadaje formę kulturze).
Dychotomia natura/ kultura stosowana jako narzędzie analityczne częściowo pochodzi od Claude'a Lévi-Straussa . Używał go w szczególności jako centralnego operatora do dekodowania mitologii. Zostało to uznane za istotne przez etnologów tych społeczności indiańskich. Mitologia śledzi budowę natury na początkowym różnicowaniu tło kulturowe (jak w indiańskich mitów, wczesne zwierzęta i ludzie mieli ten sam wygląd). U Lévi-Straussa opozycja tam, gdzie jest istotna, to znaczy w mitach, jest tylko sposobem na etykietowanie kontrastów.
Ekologia kulturowa daje naturze nieograniczony kredyt. Antropologia strukturalna pod tym względem nie sprzeciwia się idealizmowi, ale także naturalizmowi, lecz naturalizmowi pryncypialnemu. Lévi-Strauss nigdy nie zmieniał poglądu, że natura warunkuje operacje intelektualne, a zatem natura staje się konstrukcją empiryczną. Studium przyrodnicze powinno umożliwiać zrozumienie struktury grup kulturowych. Tym, co interesuje Lévi-Straussa, jest wyjaśnienie sposobu, w jaki umysł działa w odmiennych kontekstach kulturowych i geograficznych (np. Mythologiques). Mitologia odsłania w oczyszczonej formie działania umysłu, który nie jest już skazany na porządkowanie, ale który potrafi „bawić się” zasadami funkcjonowania myśli.
Dychotomia natura/ kultura to zachodnia specyfika kulturowa rozwijana w Europie od Renesansu, a następnie na współczesnym Zachodzie od Kartezjusza do Darwina , która rozprzestrzeniła się na cały świat, w tym samym czasie, w którym wzrastały wpływy polityczne i kulturowe oraz komercjalizacja Zachodu ( Wielkie odkrycia , kolonizacja , nauka zachodnia), ale która nie jest powszechnie podzielana. Ten paradygmat to nie tylko jedno z wielu narzędzi analitycznych, to także zwornik współczesnej epistemologii. Tak więc Philippe Descola w Beyond nature and culture (2005) wyróżnia cztery „tryby identyfikacji”, którymi są totemizm , animizm , analogizm i naturalizm . Według niego tylko naturalistyczne (zachodnie) społeczeństwo wytwarza tę granicę między sobą a innymi poprzez ideę „natury” w sensie „tego, co nie odnosi się do kultury” , co nie odnosi się do cech dystynktywnych gatunek ludzki oraz ludzka wiedza i know-how (jedna z czterech definicji wymienionych powyżej).
Jego wykorzystanie jako narzędzia analitycznego w etnologii bywało czasami owocne. Jednak, jak pokazał Descola w Beyond Nature and Culture , idea natury jest obca wielu społeczeństwom.