Henry Morton Stanley

Henry Morton Stanley Obraz w Infoboksie. Henry Morton Stanley w 1884 roku . Funkcjonować
Poseł do 26. Parlamentu Zjednoczonego Królestwa ( d )
Lambeth North ( en )
15 lipca 1895 r -17 września 1900
Biografia
Narodziny 28 stycznia 1841
Dinbych , Walia
Śmierć 10 maja 1904
Londyn , Anglia
Pogrzeb Surrey
Imię i nazwisko John Rowlands
Narodowość brytyjski
Zajęcia Dziennikarz , odkrywca , polityk , pisarz
Wspólny Dorota Najemca
Dziecko Denzil Stanley ( d )
Inne informacje
Partia polityczna Partia Konserwatywna
Uzbrojony Marynarka Wojenna Unii
Konflikt Wojna domowa
Nagrody
Archiwum prowadzone przez Biblioteka Narodowa Walii
podpis Henry Morton Stanley podpis St Michael and All Angels Church, Church Lane, Pirbright (maj 2014) (Henry Morton Stanley Grave) .JPG Widok na grób.

Henry Morton Stanley , urodzony John Rowlands28 stycznia 1841w Dinbych ( Walia ) i zmarł dnia10 maja 1904w Londynie jest brytyjskim dziennikarzem i odkrywcą . Znany jest z eksploracji Afryki i badań Davida Livingstone'a .

Młodzież (1841-1856)

Stan cywilny Denbigh odnotowuje datę urodzenia28 stycznia 1841naturalnego dziecka: „John Rowlands, drań  ”. Henry Morton Stanley miał przez całe życie cierpieć z powodu nieślubnych narodzin. Jej matka, Elizabeth (Betsy) Parry, która pracowała jako pokojówka, w następnych latach urodziła jeszcze czworo nieślubnych dzieci. Nigdy nie powiedziała mu, kim jest jej ojciec; mógł to być John Rowlands, dobrze znany w Denbigh z tego, że pozwalał sobie na picie, albo żonaty prawnik nazwiskiem James Vaughan Home.

Matka zostawiła dziecko pod opieką dziadka. Po jego śmierci, pięcioletni wówczas John Rowlands został oddany pod opiekę rodziny przez swojego wuja, a gdy nie był już w stanie płacić emerytury, umieścił go w „domu pracy”, równoważnym z zakładami poprawczymi w Francja, przytułek związkowy św. Asafa.

W 1847 roku, w którym wszedł, ankieta wykazała, że ​​dorośli mieszkańcy Związkowego Domu Pracy św. Asafa „popełniali wszelkiego rodzaju przestępstwa”. Reżyser, alkoholik, „wziął z okupantami wszelkiego rodzaju swobody”. Dzieci dzieliły łóżka dla dwojga, a gdy nie były maltretowane przez dorosłych, padały ofiarą dzieci starszych od siebie. John Rowlands przez całe życie bał się fizycznej bliskości i seksualności.

Jednak lata spędzone w tej instytucji pozwoliły mu osiągnąć dobry poziom wykształcenia. Dobry uczeń, szczególnie interesował się geografią . W nagrodę za wyniki w nauce otrzymał od biskupa Biblię z dedykacją .

W tym czasie John Rowlands widział swoją matkę tylko raz, w wieku 9 lat, kiedy przywiozła dwoje kolejnych dzieci do St. Asaph.

Ameryka (1856-1861)

W wieku 15 lat dobrowolnie opuścił „dom pracy” - inny od wersji, którą podał. Pracował jako robotnik w kilku miejscach iw końcu w wieku 17 lat zaokrętował się na Windermere , łodzi płynącej do Nowego Orleanu .

Tam szuka pracy i przedstawia się handlarzowi bawełny , na którym robi wrażenie dzięki otrzymanej w nagrodę biblii. Ten kupiec nazywa się Henry Hope Stanley.

Opisy Rowlandsa dotyczące tej epoki – i nie tylko – odbiegają od rzeczywistości. Pisze, że został u Stanleyów, że został adoptowany przez parę i towarzyszył im w podróży. Ale najpierw kobieta, a potem jej mąż, zmarliby nagle w 1861 r. Według ksiąg metrykalnych Nowego Orleanu stary Stanley zmarł dopiero w 1878 r. , siedemnaście lat później. On i jego żona adoptowali dwoje dzieci, jednak oboje byli dziewczynkami. Jego młody pracownik Rowlands również nie został z nim, a ponadto Henry Hope Stanley i Rowlands pokłócili się do tego stopnia, że ​​zerwali wszelkie kontakty.

Żołnierz i pisarz (1861-1867)

W 1861 młody człowiek, który teraz nazywa się Henry Stanley – doda później Morton – wstąpił do Armii Konfederacji, by walczyć w wojnie secesyjnej . wKwiecień 1862został wzięty do niewoli podczas bitwy pod Shiloh w Tennessee i został przewieziony do obozu jenieckiego niedaleko Chicago . Kto poszedł do oddziałów Związku, mógł opuścić obóz. Panujący tyfus , Stanley postanawia działać w ten sposób. Zachorował w armii stanów północnych i został odpowiednio zreformowany.

W ten sposób z niechęcią brał udział w tej wojnie z kolei jako żołnierz z południa, potem z północy, zanim został nawigatorem i został dziennikarzem. Po raz pierwszy zaciągnął się do różnych statków marynarki handlowej, aw 1864 r. ponownie do marynarki wojennej Unii. Biorąc pod uwagę jego piękne pismo, zostaje pisarzem-reporterem statku (wątpliwe tłumaczenie) Minnesota . Tuż przed końcem wojny w 1865 roku zdezerterował i wyjechał do Saint-Louis , gdzie został zatrudniony jako niezależny korespondent lokalnej gazety. Wysyła wiadomości z Zachodu  : Denver , Salt Lake City , San Francisco . Za generałem majorem Winfieldem Scottem Hancockiem brał udział w wojnach indyjskich . Chociaż jego rok jako „dziennikarza” naznaczony był negocjacjami pokojowymi, pisał artykuły opisujące zaciekłe bitwy, których spodziewała się jego gazeta. W ten sposób zwraca uwagę Jamesa Gordona Bennetta juniora , szefa New York Herald , tabloidowej gazety. W 1867 został korespondentem tego dziennika i zajmował się w szczególności sprawą w Abisynii ( Etiopia ).

Herold Nowego Jorku (1867-1878)

Bennet uświadamia sobie talenty dziennikarskie Stanleya i wysyła go jako korespondenta wojennego do Abisynii , aby zrelacjonować tamtejsze kłopoty. Podczas swojej podróży do Egiptu Stanley przekupuje głównego operatora telegrafu i w ten sposób zapewnia, że ​​jego relacje z frontu są telegrafowane przed innymi artykułami, które zostały wcześniej przesłane. Na szczęście w dniu, w którym toczy się jedna z niewielu ważnych bitew, kabel zapewniający połączenie z Maltą zostaje zerwany, a jego artykuł, jedyny relacjonujący to wydarzenie, właśnie nadszedł.

Herald uczynił go wyznaczony specjalny korespondent, a następnie wysłał go do Hiszpanii , aby sprawozdanie na temat wojny domowej, która miała tam miejsce - podczas którego królowa Izabela II straciła tron . To właśnie w Madrycie – przynajmniej tak mówi Stanley – otrzymał nagrodę16 października 1869telegram od Bennetta oddzwaniający do niego. To wtedy zlecił mu misję: „Znajdź Livingstone'a!” "

„Wyciągnij teraz tysiąc funtów, a kiedy już to zrobisz, dobierz kolejny tysiąc, a kiedy to zostanie wydane, pobierz kolejny tysiąc. . . i tak dalej; ale znajdź Livingstone'a!  "

Jak znalazłem Livingstone'a (1870-1871)

Jego reputacja rosła i w 1869 redaktor New York Herald wysłał go do Afryki równikowej z misją odnalezienia Davida Livingstone'a , który wyruszył w poszukiwaniu źródła Nilu i zaginął od 1866 roku . Odkrycie słynnego odkrywcy zajmie mu wiele miesięcy. Od jego wyjazdu w 1866 roku nie było śladu życia dr Davida Livingstone'a , szkockiego misjonarza, który prowadził badania w Afryce. Choć później Stanley opowiedział tę historię w bardzo teatralny sposób, dopiero po roku wyruszył na jej poszukiwania: w międzyczasie pisał artykuły poświęcone otwarciu kanału Suez , wykopaliska w Jerozolimie i Stambule . Dopiero w 1870 opuścił Bombaj, aby udać się na poszukiwanie Livingstone'a.

Biorąc pod uwagę to, czego nauczyła go wojna w Abisynii, bardzo dba o sprzęt, przygotowując tę ​​wyprawę, którą prowadzi na czele grupy 190 ludzi – afrykańskich tragarzy i tylko dwóch innych Brytyjczyków. Opuszczając Zanzibar w styczniu 1871 r. , dotarł do brzegów jeziora Tanganika w Tanzanii , ostatniego znanego celu Livingstone'a. Tam na Ujiji na10 listopada 1871 r., stwierdza, że ​​Livingstone jest chory i brakuje mu jedzenia.

Później Stanley opublikuje historię tej przygody, którą nazwie: Jak znalazłem Livingstone'a  ; to będzie sukces księgarni. Często zachowujemy anegdotę, że zostałby wysłany do Livingstone'a tymi słowami przesiąkniętymi bardzo uprzejmym „brytyjskim” przedstawieniem: „  D Doktor Livingstone, jak sądzę? „ („ Doktor Livingstone, jak przypuszczam?”), Na co Livingstone odpowiedziałby: „Tak, to jest moje imię” (Tak, to jest moje imię). Dialog można zrekonstruować; Sam Livingstone o tym nie wspomina, a odpowiednie strony z notatnika Stanleya zniknęły.

Ci dwaj mężczyźni bardzo się różnili: misjonarz Livingstone kochał Afrykę i Afrykanów, mówił ich językiem i nie czerpał korzyści z podróży; Stanley nie wahał się powiedzieć, że z całego serca nienawidził tego kontynentu (archiwa Stanleya, Muzeum Afryki Środkowej, Tervueren, Belgia, zaczerpnięte z Ontdekkingsreiziger w Afryce , James L. Newman, red. Lannoo, s.  73 ).

Królewskie Towarzystwo Geograficzne powitał ją z zimna, bo ona też rozpoczęła wyprawę, aby znaleźć Livingstone, ale zbyt późno. Autentyczność listów z Livingstone została zakwestionowana, a królowa Wiktoria , która je otrzymała, oświadczyła później, że był „strasznym małym człowiekiem”.

Przez tajemniczy kontynent (1878)

Po tej udanej wyprawie i śmierci Livingstone'a w 1873 r. Stanley kontynuował eksplorację Afryki równikowej, którą przemierzył ze wschodu na zachód, zaczynając od Zanzibaru w 1874 r . Wyprawa, finansowana przez Daily Telegraph i New York Herald , mobilizuje ponad 230 osób, tragarzy i żołnierzy, a nawet częściowo trzynastometrową łódź Lady Alice . Stanley wyrusza z Zanzibaru w dniu17 listopada 1874 r.. Po drodze musi rekrutować innych towarzyszy. Dotarł do Jeziora Wiktorii drogą Johna Hanninga Speke i opłynął jezioro. Odwiedza Buganda , przechodzi przez jezioro Albert odkryte w 1864 roku przez Samuela White Bakera i od 11 czerwca do 31 lipca bada całe brzegi jeziora Tanganika .

Stanley spotyka Tippo Tipa w Kasongo . Razem organizują 400-osobową ekspedycję, aby zbadać Zachód. Wyszli Nyangwe na 5 listopada i wszedł do równikowego lasu . Po pięćdziesięciu dniach Tippo Tip poddaje się, ale Stanley kontynuuje podróż na zachód. Aby przekroczyć te regiony, takie jak Basen Kongo , gdzie handel jest zorganizowany zgodnie ze ścisłymi zasadami handlu sztafetowego, Stanley musi kilkakrotnie wymusić przejście. 20 grudnia 150 osób rozłożonych na 23 łodziach zaczęło schodzić z rzeki. ten6 stycznia 1877, są zablokowane przez Wodospad Boyoma , którego unikanie zajmuje im dwadzieścia dni. 1 st  lutego , u zbiegu z Aruwimi , walczą przeciwko Basoko . 14 lutego zmierzą się z Bangalą . W dniu 9 marca dotarli do zbiegu z Kasai i Ntamo na 12 marca , ustanowienie przyszłą Leopoldville ( Kinszasa ).

W Wodospady Livingstone'a stanowią najgroźniejszą przeszkód: potrzebne będą Pięć miesięcy na pokrycie kilkaset kilometrów, które oddzielają je od Boma , Alexandre Delcommune wreszcie zbierając zdziesiątkowana wyprawę. Stanley był ostatnim z czterech żyjących jeszcze Europejczyków, a z 356 afrykańskich towarzyszy tylko 115 dotarło na wybrzeże Atlantyku w sierpniu 1877 roku .

Mimo trudności wyczyn ma charakter historyczny. Stanley opisuje tę niezwykłą podróż w książce opublikowanej w 1878 r. Przez tajemniczy kontynent ( Przez ciemny kontynent ).

Jego praca dla Leopolda II

Jego artykuły czytał także król Belgii Leopold II . W trosce o bezpieczeństwo i prestiż swego małego kraju, wciśniętego między dwa wielkie mocarstwa wroga, Republikę Francuską i Cesarstwo Niemieckie, młody monarcha starał się o zdobycie kolonii . Kilka prób jego uzyskania zostało już podjętych na próżno. Afryka była wówczas domeną Francji i Wielkiej Brytanii. Leopold rozpoczął od założenia Towarzystwa Filantropijnego Badań Konga. wwrzesień 1876zorganizował dużą konferencję geograficzną w Brukseli , na której omawiano ten temat.

Kiedy Stanley wraca do Europy wStyczeń 1878, dwaj delegaci króla Leopolda II , baron Greindl i generał Sanford, witają go w Marsylii i informują o planach króla stworzenia państwa w basenie Konga. Mając trudności z uzyskaniem wsparcia od Brytyjczyków, akceptuje. ten10 czerwca 1878, Leopold II spotyka Stanleya i obaj mężczyźni zawierają umowę. Stanley przejmie Kongo dla króla, Leopold II zadba o to, by było w porządku na formalnym planie. Zawierają umowę na pięć lat. Stanley otrzymuje fundusze od króla, ale mimo to musi znaleźć dodatkowe środki na sfinansowanie swoich wypraw. Dlatego organizuje konferencje i pozyskuje fundusze od stowarzyszeń misyjnych.

To właśnie podczas jednego ze swoich pobytów w Londynie w 1878 r. pozował dla francuskiej rzeźbiarki Charlotte Besnard, która wykonała słynne popiersie.

W międzyczasie Stanley mnoży kontrakty na zakup ziemi wokół rzeki. Przywódcy plemienni, których zmuszono do podpisywania dokumentów w nieznanym im języku, nie wiedzieli, do czego się podpisują. Zawarta w kontraktach klauzula głosiła, że ​​nie tylko ziemia, ale także siła robocza mieszkańców znalazła się we władaniu Leopolda II.

Stanley przez pięć lat był oficjalnym przedstawicielem Leopolda II w Kongo. Rozpoczął budowę toru przy ujściu rzeki Kongo, wzdłuż wodospadu, przez dwieście kilometrów, do basenu Stanley (obecnie Pool Malebo), z którego można żeglować po Kongo. Podczas realizacji tego projektu zginęło wielu zwerbowanych siłą tubylców. Często brutalne zachowanie Stanleya było ostro krytykowane w Anglii i przyniosło mu afrykański przydomek Bula Matari („ten, który rozbija skały”)

Małe parowce są wysyłane i budowane w basenie Stanley. W 1884 r. zmienił nazwę wioski Kintambo na Pool Malebo , zmieniając jej nazwę na Léopoldville, która stała się stolicą Leopoldyjskiego Konga (dziś Kinszasa ). W latach 1879 i 1884 , Stanley skonfigurować szereg stanowisk handlowych wzdłuż Kongo w imieniu Leopold II. Wszystko to czyni się – w każdym razie tak się przedstawia – w służbie nauki i walki z niewolnictwem . Używa siły, aby osiągnąć swój cel. Jego misje dla Leopolda II zostały opisane w jego książce Kongo i założenie swojego wolnego państwa . Pomimo całej tej przemocy Stanley i Leopold II początkowo zachowali dobrą reputację.

W interesie narodów europejskich w Afryce, konferencja berlińska odbywa się w dniu15 listopada 1884 rokreślenie oficjalnych zasad kolonizacji .

Stanley uczestniczył w tej konferencji zorganizowanej przez Bismarcka . Kongo przypisuje się Leopoldowi II jako własność osobistą w celu zapewnienia jego rozwoju. Po pięciu latach drogi Stanleya i Leopolda II oficjalnie się rozdzieliły, jednak Stanley potajemnie pozostał na pensjach króla.

W 1889 roku w Brukseli odbyła się wielka konferencja przeciwko niewolnictwu. Tradycyjnie handlarze niewolnikami byli handlarzami arabskimi , dlatego konferencja ta nie sprawiała żadnych problemów uczestnikom z Europy. Leopold II zaprosił tam Stanleya, aby umocnić swoją pozycję, a jednocześnie uzyskać pożyczkę w wysokości 25 mln franków od parlamentu belgijskiego. Akcja Stanleya pozwala osobie prywatnej – Leopoldowi II – stać się właścicielem 2,5 miliona kilometrów kwadratowych i siły roboczej jej mieszkańców.

Kontrowersyjny status

Według książki Adama Hochschilda , Duchy króla Leopolda , Stanley był nie tylko zwolennikiem białej supremacji, który chciał, aby Afryka została całkowicie skolonizowana, jak Ameryka Północna, przez ludzi typu anglosaskiego, ale także masa przestępcza dokonująca egzekucji rdzennych cywilów Dorzecze Konga:

„Dla nieszczęśników, którzy znaleźli się na jej drodze, wyprawa wyglądała jak armia najeźdźców, czasami przetrzymująca kobiety i dzieci jako zakładników, dopóki miejscowi wodzowie nie dostarczyli jej żywności (…) [Jeden z oficerów Stanleya pisze w swoim dzienniku]: „Stanley dał rozkaz spalenia wszystkich okolicznych wiosek”. Jeszcze inny opisał masakrę tak od niechcenia, jakby to było polowanie: „Bardzo ciekawie było pozostać przykucniętym w buszu, obserwując, jak tubylcy spokojnie wykonują swoją codzienną pracę. Niektóre kobiety […] robiły mąkę bananową przez ubijanie suszonych bananów. Widzieliśmy mężczyzn budujących chaty i wykonujących inne prace, chłopców i dziewczęta biegających i śpiewających. […] Rozpocząłem polowanie celując facetowi w klatkę piersiową. Upadł jak kamień. […] Zaraz przez wieś przetoczyła się salwa. "

- Adam Hochschild, Duchy króla Leopolda , ( ISBN  978-2-84734-431-8 ) , s. 170

W Kongo. Epicka historia ludu historyk David Van Reybrouck przedstawia zupełnie inną wizję Stanleya, opartą w szczególności na zeznaniach Disasi Makulo, który został wzięty w niewolę w 1883 roku przez arabskiego kupca Tippo Tipa, gdy miał 12 lat. lat. wStyczeń 1884Stanley odkupił go od swoich panów wraz z osiemnastoma towarzyszami w niewoli i zabrał do Kinszasy, gdzie powierzył go swojemu przyjacielowi Anthony'emu Swinburne'owi. Dla historyka Stanley był daleki od rasizmu, ale jego reputacja ucierpiała z powodu związku z królem Leopoldem II . W rzeczywistości odkrywca zaprzyjaźnił się z wieloma Afrykanami i szczerze troszczył się o dobro dzieci, które wyprowadził z niewoli, a oni ciepło go wspominali.

Kontynuacja wypraw

Od 1886 do 1889 roku pożegnał Wolnym Państwie Kongo poprowadzić wyprawę do ulgi Emin Pasza , ostatniej dużej prywatnej wyprawy do serca Afryki. Ostatnią wyprawę podejmie w 1890 roku .

Powrót do Wielkiej Brytanii

Po powrocie do Wielkiej Brytanii poślubił Dorothy Tennant, adoptował dziecko i nagrywał swoje podróże. Został wybrany członkiem Unionist Partii Liberalnej w Izbie Gmin w Lambeth , stanowisko piastował od 1895 do 1900 roku odpowiedzialny za kolonialnych i spraw międzynarodowych było.

Znany w 1899 roku, został Sir Henrym Morganem Stanleyem i zmarł w dniu 10 maja 1904 w swoim domu w Pirbrigth, wiosce, w której zostanie pochowany.

Jego kompletne archiwa, dokumenty o dużej wartości historycznej, są przechowywane w Muzeum Królewskiego w Afryce Środkowej w Tervuren , Belgia .

Publikacje

Zobacz również

Bibliografia

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne

Uwagi i referencje

  1. Anne Hugon, L'Afrique des explorateurs , s.  94
  2. "  Henry Stanley (1841 - 1904)  " , Historic Figures , na bbc.co.uk , BBC (dostęp 17 lipca 2009 )
  3. (w) Robert T. Edgerton , The Troubled Heart of Africa: A History of the Congo , Nowy Jork, St. Martin's Press,2002, 1 st  ed. , 288  s. ( ISBN  978-0-312-30486-7 , LCCN  2002069933 ) , s.  35
  4. Stanley, Ontdekkingsreiziger in Afrika, James L. Newman, Lannoo, 2006, s.  41
  5. Oliver Carlson, Człowiek, który zrobił wiadomości: James Gordon Bennett (1942)
  6. Tim Jeal, Stanley: Niemożliwe życie największego odkrywcy Afryki , Faber i Faber 2007, ( ISBN  0-571-22102-5 )
  7. Ta prezentacja pojawia się również w artykule niemieckiej Wikipedii, bez cytowania źródła).
  8. Wyprzedaż Sotheby's, Londyn, 02.06.2010
  9. Van Reybrouck , s.  98-99.
  10. Van Reybrouck , s.  41-49.
  11. Enrique Vaquerizo, historyk i dziennikarz, „  Henry Morton Stanley, In the heart of Africa  ”, History & Civilizations ,maj 2021, s.  62
  12. „  Baobab Stanleya  ” z Le Livre de Poche (dostęp 28 lutego 2017 )