Dług publiczny Francji

Zobowiązania Francji w ramach mechanizmów wsparcia są odnotowywane w długu publicznym od lipca 2011 r. Wyniosły one w lipcu 2011 r. 15 mld euro. Są to gwarancje udzielone w szczególności EFSF, aby mógł udzielać pożyczek krajom w kryzysie. Stałyby się one płatne tylko wtedy, gdyby wspomniane kraje nie były w stanie spłacić swoich kredytów.

Porównanie zadłużenia z innymi krajami rozwiniętymi

Kraje rozwinięte, takie jak Japonia, Włochy i Stany Zjednoczone, mają wyższy poziom długu publicznego niż francuski. W dług brutto sektora publicznego w Japonii osiągnął 232,1% PKB 3 -go kwartału 2017 roku, wobec 112,9% we Francji, zgodnie z kryteriami z Międzynarodowego Funduszu Walutowego  ; Dług Włoch wynosi 134,1% PKB, a Stanów Zjednoczonych 124,3%; przypadek Japonii jest jednak szczególny, ze względu na wysokie publiczne oszczędności finansowe (85% PKB) i wysoką stopę oszczędności prywatnych. Dług publiczny Japonii osiągnął według OECD 9,266 mld euro w marcu 2017 r., czyli 246,6% produktu krajowego brutto (PKB), jest najwyższy na świecie. Jednak japoński dług jest nadal uważany za bezpieczną przystań; pomimo swojego poziomu nie naraża kraju na ryzyko niewypłacalności, ponieważ jest w większości własnością samych Japończyków, a kraj jako całość jest wierzycielem świata. We wrześniu 2016 r. według Ministerstwa Finansów 36,7% przypadało na Bank Japonii, 24,7% na instytucje finansowe kraju i 21,8% na lokalnych ubezpieczycieli. Tylko 6,7% znalazło się w rękach obcokrajowców, wobec 60% francuskiego długu.

Według OECD Francja miała w 2006 r. dług publiczny netto na poziomie 42,5%, czyli niższy niż szacowany na 50,3% dług strefy euro i Stanów Zjednoczonych (43,4%).

Zrównoważenie zadłużenia

Pomiar i ewolucja zrównoważonego rozwoju

Wzrost zadłużenia głównych krajów rozwiniętych, począwszy od lat 80. , skłonił niektórych ekonomistów do zdefiniowania i oceny trwałości długu publicznego danego kraju.

Komisja Europejska opublikowała raport z 2018 r. na temat stabilności długu publicznego w krajach Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o stabilność krótkoterminową, Komisja bada ryzyko wystąpienia „kryzysu finansów publicznych” w ciągu roku. „Kryzys” charakteryzuje się brakiem spłaty, restrukturyzacją długów lub pojawieniem się premii za ryzyko (różnica między oprocentowaniem przedmiotowych pożyczek państwowych a oprocentowaniem pożyczki wolnej od ryzyka, zazwyczaj niemieckiej obligacji federalnej) powyżej jego średnia historyczna plus dwukrotność odchylenia standardowego. Ryzyko kryzysu ocenia się na podstawie szeregu 25 zmiennych zarówno budżetowych (saldo strukturalne itp.), jak i makroekonomicznych (saldo rachunku bieżącego itp.) oraz określonych progów dla każdej z tych zmiennych, których przekroczenie było sygnałem prekursor kryzysu w przeszłości. Pozycję kraju w stosunku do każdego z tych progów, poniżej lub powyżej, podsumowuje globalny wskaźnik zwany S0, dla którego można również określić próg, powyżej którego prawdopodobny jest kryzys. Francja nie stwarzała ryzyka krótkoterminowej stabilności.

W odniesieniu do średniookresowej stabilności Komisja Europejska przyjęła wskaźnik S1, który mierzy różnicę między strukturalnym deficytem pierwotnym prognozowanym na 2020 r. a tym, który pozwoli na obniżenie długu do 60% PKB w horyzoncie 2033 gdyby był obserwowany corocznie od 2025 r. po spadku od 2020 r. do 2025 r. W przypadku Francji wysiłek strukturalny wymagany do doprowadzenia długu publicznego do 60% PKB stanowi 4,2 punktu PKB lub 1,0 punktu do ustabilizowania długu , następnie 2,8 punktu, aby obniżyć go do 60% PKB i 0,4 punktu, aby zrównoważyć wpływ starzenia się społeczeństwa na wydatki publiczne. Wysiłek ten jest większy niż średni wysiłek wymagany w strefie euro (2,1 punktu) i Unii Europejskiej (1,4 punktu).

Jeśli chodzi o długoterminową stabilność, od pewnego momentu dług musi być nieskończenie stabilny jako procent PKB, niezależnie od tego procentu. Tzw. wskaźnik S2 mierzy różnicę między pierwotnym saldem strukturalnym na 2020 r. a tym, które pozwoliłoby na tę stabilizację, gdyby było obserwowane corocznie od 2021 r. przez nieskończony czas. Dla Francji jest to -0,1% PKB, podczas gdy dla strefy euro (+1,8% PKB) i Unii Europejskiej (+2,0%) jest to wyraźnie pozytywne. Rzeczywiście, jeśli stabilizacja długu wymaga większego wysiłku we Francji, wpływ starzenia się jest znacznie korzystniejszy.

Utrzymywanie się wysokiego deficytu budżetowego stawia tę stabilność pod znakiem zapytania. Wyniki nowych podejść do stabilności finansów publicznych w sensie makroekonomicznym przedstawiono również w rozdziale prognozy gospodarczej OECD na jesień 2016 r. OECD uważa, że ​​w większości z nich prawdopodobieństwo niewypłacalności jest prawie zerowe. godnym uwagi wyjątkiem Japonii, Włoch i, w mniejszym stopniu, Francji. OECD przedstawia zatem wykres (strona 10 rozdziału 2), na którym Francja znajduje się w pobliżu strefy zagrożenia, w której prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania gwałtownie rośnie. Niemniej w programie stabilności na lata 2017-2020 opublikowanym w kwietniu 2017 r. przez Ministerstwo Finansów ( Michel Sapin ) stwierdzono, że wskaźnik stabilności pozwoli na stwierdzenie, że stabilizacja zadłużenia długoterminowego zostanie zapewniona nawet przy pierwotnym saldzie strukturalnym został utrzymany na poziomie z 2016 r. w okresie 2017–2020.

Przewodnik po zalecanych praktykach IPSASB nr 1 dotyczy długoterminowej stabilności podmiotów finansowych w odniesieniu do długu publicznego. Chodzi o to, czy podmiot publiczny ma zdolność do wywiązywania się ze swoich zobowiązań finansowych, gdy staje się wymagalny, lub do refinansowania lub zwiększania zadłużenia w razie potrzeby. Skupia również uwagę na tym, czy jednostka jest podatna na zaufanie rynku i kredytodawców oraz ryzyko stopy procentowej.

Równowaga stabilizująca

Bilans stabilizujący to bilans publiczny, który wyrażony jako udział w PKB ustabilizowałby relację długu publicznego do PKB, z wyłączeniem efektów związanych np. z zakupem lub sprzedażą aktywów. Ten stabilizujący się deficyt szacowany jest na 2,1 pkt proc. PKB w 2016 r. W zależności od wzrostu i poziomu zadłużenia jest on tylko identyczny z maksymalnym deficytem budżetowym określonym w Traktacie z Maastricht na poziomie 3% w określonych sytuacjach, np. dla 3% wolumenu wzrost, 2% inflacja i 60% stosunek długu do PKB.

W każdym razie od 2005 r., z wyjątkiem 2006 i 2007 r., Francja nie odnotowuje stabilizującej równowagi, ponieważ poziom długu publicznego stale rośnie. Bilans publiczny był wyższy od salda stabilizującego w 2006 i 2007 roku, a dług publiczny spadł z 67,2 do 64,4% PKB. Następnie spadła poniżej salda stabilizującego, z bardzo dużą luką w latach 2009 i 2010, która gwałtownie się zacieśniła w 2011 r., stopniowo w latach 2012-2015. W 2016 r. saldo stabilizujące się zwiększyło, ponieważ tempo wzrostu PKB w ujęciu wartościowym uległo spowolnieniu. W 2017 r. saldo publiczne (2,6% PKB) było prawie równe saldzie stabilizującemu (2,7%).

Problem kontroli zadłużenia

W lutym 2019 r. roczny raport Trybunału Obrachunkowego krytykuje „niewystarczalność i wielką kruchość dotychczasowego ożywienia” , co stawia Francję „w coraz większym dystansie do innych krajów europejskich” z deficytem strukturalnym, który powinien się zbliżyć w 2019 r. dwóm najgorszym wynikom w Europie, Włochom i Hiszpanii, i podsumowuje: „Wysoki poziom zadłużenia i wysoki poziom deficytu pozostawiają zatem niewielkie pole manewru, zwłaszcza w przypadku odwrócenia koniunktury lub sytuacji kryzysowej ” .

Już w 2011 r. w swoim sprawozdaniu rocznym Trybunał Obrachunkowy obawiał się, że dług publiczny może osiągnąć od 2012 r. próg 90% PKB, powyżej którego, według niektórych opracowań, można by obniżyć wzrost PKB, do 100% PKB w 2016 r. i przekroczy 110% PKB w 2020 roku.

Przyczyny wzrostu zadłużenia w ciągu ostatnich trzydziestu lat

Dług nigdy nie rośnie z jednego powodu: wydatków, które są trwale większe niż dochód, oraz finansowania różnicy poprzez pożyczki.

Rozwijają się dwa rodzaje analiz:

• te dotyczące wyboru pożyczania zamiast wyrównywania wydatków i dochodów;
• te, które potępiają wydatki uznane za nadmierne (na przykład socjalne lub wojskowe) oraz dochody uznane za „brakujące”.

„Brakujące” przepisy są różnego rodzaju, często cytujemy:

• spadające dochody ze względu na spowolnienie aktywności gospodarczej i rosnące bezrobocie;
• uchylanie się od opodatkowania, które według organizacji pozarządowej Oxfam stanowi 60–80 mld euro rocznie w podatkach niepobieranych we Francji;
• „prezenty” podatkowe: to znaczy podatki i cła początkowo pobierane i które państwo postanawia znieść (takie jak zniesienie podatku rezydencjalnego lub ISF);
• oszustwa socjalne: fałszywe deklaracje pracodawców (tj. 25 miliardów euro rocznie ) i oszustwa socjalne (tj. 350 milionów euro rocznie). Oszustwa socjalne, określone w prawie francuskim w artykule L. 114-16-2 kodeksu zabezpieczenia społecznego , w 98,6% można zatem przypisać spółkom .
• sprzedaż rentownych aktywów (patrz prywatyzacje we Francji , autostrad, gier francuskich, lotnisk w Paryżu).

Traktat z Maastricht ogranicza wpływ państwa na jego pożyczki oraz związanych stóp.

Wydatki długoterminowe wyższe niż przychody

W 2016 roku wydatki publiczne we Francji do PKB są umieszczane w 1 st  światowym rankingu krajów przez OECD. Nie ma jednak pewności, że wysoki poziom wydatków publicznych gwarantuje ich efektywność.

Dochody i wydatki publiczne we Francji, 1980-2017
Źródło: Eurostat

Jak pokazano w powyższej tabeli, Francja jest krajem o najwyższych obowiązkowych odliczeniach. Jednak dochody administracji publicznych pozostają stale znacznie poniżej ich wydatków:

Rząd przychody monitorowane przez Eurostat (tabela powyżej) zawiera, oprócz obowiązkowych opłat, wszystkie dochody niepodatkowe sektora general government.

Wybór długu: czy to taki absurd?

O ile na początku 2019 r. państwo pożycza na ujemne stopy na okres 5 lat i mniej, a nawet w przypadku dłuższych terminów zapadalności oprocentowanie jest niższe od oczekiwań inflacji (tj. stopa procentowa jest realnie ujemna), tym więcej pożycza im jest bogatszy. Inne podmioty gospodarcze kraju nie mają takiej możliwości i dlatego dla całej społeczności korzystne jest pożyczanie, a nie opodatkowanie.

Problemem jest nie tyle sam dług, co z jednej strony wykorzystanie uzyskanych środków, a z drugiej ryzyko, że dzień, w którym dług znów stanie się kosztowny, że nie będzie wiedział, jak się bez niego obejść. (tj. możliwość zmniejszenia wydatków lub zwiększenia podatków): 1% wzrost stóp procentowych zwiększyłby spłaty rządowe o ponad 2 miliardy lw następnym roku i prawie 20 miliardów po dziesięciu latach.

Nawet jeśli pożyczka jest raczej szkodliwa dla społeczności, może być racjonalne, by osoba odpowiedzialna z niej korzystała: pożyczka umożliwia wyborcy skorzystanie z natychmiastowych dóbr publicznych, po cenie odłożonej na później i zapłaconej przez innych.

Jak działają rządy

We Francji rządy zwykle rozumieją redukcję wydatków nie jako ich spadek, ale jako wzrost, który jest mniejszy niż inflacja. Stąd w przypadku niskiej inflacji problemy, które we wrześniu 2014 roku skłoniły ministra finansów Michela Sapina do rozważenia bardziej ograniczonej niż oczekiwano redukcji wydatków. W art. 5 ustawa o programowaniu finansów publicznych na lata 2018-2022 przewiduje zmniejszenie wydatków publicznych w tym okresie: w punktach produktu krajowego brutto wydatki publiczne spadłyby z 53,9 w 2018 r. do 50,9 w 2022 r. Spadek ten nie powinien być wprowadzany w błąd . Rzeczywiście, art. 8 tej ustawy programowej określa stopę wzrostu wydatków publicznych pod względem wielkości, z wyłączeniem ulg i transferów podatkowych, skorygowanych o zmiany w zakresie. Precyzja wskazuje na spowolnienie wzrostu wydatków, a nie ich spadek: wszystkie administracje publiczne łącznie, tempo wzrostu wydatków publicznych waha się od + 0,9% w 2018 r. do + 0,1% w 2022 r.

Artykuł opublikowany w 2014 roku przez „  Les Arvernes  ”, kolektyw złożony z wyższych urzędników, liderów biznesu i profesorów uniwersyteckich, odpowiedzialnych za tę porażkę byłoby pięciu:

1. politycy lewicy i prawicy, którzy niewiele zrobili;
2. wyższa służba cywilna, która oczywiście sporządziła liczne raporty, ale „o której nie sposób nie zastanowić się, do czego te organy administracyjne są wykorzystywane, do czego tak mało słuchano”  ;
3. Europa, która wykazała „straszną słabość” w stosowaniu przepisów;
4. ekonomiści i komentatorzy, którzy wierzyli, że mają wpływ na decyzje i którzy w rzeczywistości nie zostali wysłuchani;
5. pokolenie wyżu demograficznego .

Według nich byłyby trzy sytuacje awaryjne:

1. zbadać „zakres działań publicznych”  ;
2. zapewnić, aby prognoza wzrostu, na której opiera się budżet, nie była już wykonywana przez Ministerstwo Finansów;
3. prowadzić działalność edukacyjną dotyczącą wydatków publicznych.

Niższe podatki bez mniejszych wydatków na początku 2000 roku

Dla niektórych ekonomistów zadłużenie jest w dużej mierze związane ze spadkiem obciążeń podatkowych, jaki od początku XXI wieku prowadził kolejne rządy. Jean-Philippe Cotis i Paul Champsaur oszacowali w 2010 r., że gdyby opodatkowanie nie zmieniło się od 1999 r., „dług publiczny byłby dziś o około 20 punktów PKB niższy niż w rzeczywistości”  ; ich zdaniem „  byłoby lepiej, gdyby (obniżenie opłat obowiązkowych) było całkowicie gwarantowane przez równoważne nakłady na wydatki  ” . Autorzy doszli do wniosku, że „w związku z tym konieczna jest znacząca korekta naszych finansów publicznych”  ; aby ograniczyć dług publiczny na poziomie 90 punktów PKB w 2020 r., „wysiłek, jaki należy podjąć w związku ze spontanicznymi tendencjami w wydatkach i dochodach, można oszacować na około 0,7 punktu PKB dodatkowego wysiłku rocznie przez dziesięć lat” .

Kolektyw Na rzecz Obywatela Audyt Długu Publicznego skupia się głównie na „upominkach podatkowych przyznawanych od kilkunastu lat najbogatszym” . Zastanawia się też nad możliwością zaciągania pożyczek bezpośrednio w bankach centralnych, a nie na rynkach. W rzeczywistości, według niego, umożliwiłoby to pożyczanie po niższych stawkach. Wreszcie rozważa powołanie trybunału ds . zadłużenia .

Magazyn L'Économie politique wyszczególnił w 2009 r. kwoty niezapłaconych podatków, według niego, z powodu rajów podatkowych dla niektórych krajów: we Francji państwo traciłoby co najmniej 40 do 50 miliardów euro rocznie, czyli około 3% PKB .

Polityka kryzysowa i naprawa z 2008 roku

Pod koniec 2008 r. kryzys finansowy lat 2007-2010 skłonił rząd najpierw do wsparcia sektora bankowego, a następnie do uruchomienia planu naprawczego w celu wsparcia gospodarki podczas kryzysu gospodarczego 2008-2009 . To, w połączeniu z niższymi dochodami podatkowymi związanymi z kryzysem (pojęcie automatycznego stabilizatora) i regularnymi obniżkami podatków, pcha dług w górę, tak jak ma to miejsce w większości krajów. Zadłużenie wzrosło z 63,8% PKB w 2007 roku do 77,4% PKB w 2009 roku i według prognoz do 83,2% w 2010 roku.

W 2009 r. komisja Juppé - Rocard, której zadaniem było zaproponowanie osi i kwoty Wielkiej Pożyczki, której żądał Prezydent Republiki, wybrała kwotę niższą o 35 miliardów od pierwotnie zaproponowanej. Niniejszy raport zatytułowany Inwestowanie w przyszłość; Strategiczne priorytety inwestycyjne i pożyczki krajowe kładą szczególny nacisk na inwestycje promujące innowacyjność (w szczególności zrównoważony rozwój, uczelnie i badania), które powinny generować dodatkowy wzrost o 0,3% rocznie.

Jeśli chodzi o politykę bodźców, Paul Fabra nazywa jeden ze swoich felietonów „bodźcem keynesowskim, który nigdy nie istniał!”. ” . Wyjaśnia: „Choć może się to wydawać niewiarygodne, żaden instytut badawczy nigdy nie podjął się, poprzez wnikliwe badanie historii gospodarczej, sprawdzenia skuteczności tak zwanego „keynesowskiego” bodźca: obniżenia stóp procentowych i wydatków publicznych (w zasada: inwestycja) przejęcie od upadającego sektora prywatnego”.

Jeśli chodzi o bodźce fiskalne, najnowsze badania ekonomiczne wydają się sprzeczne:

• w odpowiedzi na roczne sprawozdanie publiczne Trybunału Obrachunkowego za 2013 r. Minister Gospodarki i Finansów powołał się na badanie Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) opublikowane pod kierownictwem Oliviera Blancharda, aby potwierdzić: „Skupienie się na większość wysiłków zmierzających do odzyskania dochodów w dolnej części cyklu: krótkoterminowe mnożniki fiskalne są rzeczywiście znacznie wyższe w odniesieniu do wydatków, a konsolidacja zbyt skoncentrowana na wydatkach krótkoterminowych groziłaby zmniejszeniem „przyniesie odwrotny skutek, zwłaszcza w przypadku zatrudnienia”;
• jednak badanie przeprowadzone przez Mc Kinseya na podstawie modelu ekonometrycznego stosowanego przez MFW pokazuje, że bodziec w postaci wydatków publicznych wywołuje w ciągu 5 lat efekt recesywny;
• Z kolei Carmen Reinhart i Kenneth Rogoff, pomimo przyznanych przez nich błędnych obliczeń, szacują, że wysoki dług publiczny, odpowiednio ponad 60% i 90%, amputuje część wzrostu gospodarczego w obu rozwiniętych gospodarkach niż w tych, które są w trakcie rozwój.

Kryzys 2020

W 2020 r. środki powstrzymujące podjęte przez rząd w odpowiedzi na pandemię Covid-19 i zamknięcie granic zatrzymały działalność kilku sektorów gospodarki na prawie dwa miesiące, powodując wzrost wydatków publicznych i zmniejszenie wpływów podatkowych , a więc prognozowany wzrost deficytu publicznego do 11% PKB na 2020 r. Trybunał Obrachunkowy przewiduje, że dług publiczny powinien przekroczyć 120% PKB.

W styczniu 2021 r. szef misji MFW we Francji, Jeffrey Franks, zadeklarował, że „zadłużenie we Francji jest wysokie i uważamy, że nadszedł czas na opracowanie i zatwierdzenie wiarygodnego do średniej wielkości planu konsolidacji fiskalnej.

Analizy ekonomiczne: konsekwencje francuskiego długu

Ekonomiści nie opowiadają się za zerowym zadłużeniem, ostrzegają przed negatywnymi skutkami sięgania po dług. Patrick Artus pokazuje, że „optymalnie jest zmniejszać dług, jeśli jest wysoki”, ponieważ „dalszy wzrost zadłużenia obniża dobrobyt, a dominującym efektem jest zmniejszenie kapitału produkcyjnego i wzrost podatków, podczas gdy dochody są już niskie”. Ponadto „zerowy poziom długu publicznego może nie być optymalny”. To jest efekt wypierania. Wiąże się to z wykorzystaniem pożyczonych kwot: zamiast inwestować w spekulacje generujące bogactwo, są one wykorzystywane przez sferę publiczną do jej funkcjonowania.

„Dobry” czy „zły” dług?

Antonio Fatas ( INSEAD ), Rex Ghosh ( MFW ), Ugo Panizza (Genewa), Andrea Presbitero (MFW) określają przyczyny zadłużenia. Według nich niektóre kojarzą się z „dobrym” długiem:

• mniejsze uciekanie się do podatków, zwłaszcza w celu finansowania wysiłku wojennego lub, w czasie pokoju, wahań cykli koniunkturalnych;
• keynesowska stymulacja popytu;
• zarządzanie majątkiem publicznym;
• upadek sektora prywatnego.

Inne powody byłyby związane ze „złym” długiem, zwłaszcza w przypadku nadmiernego zadłużenia.

Według Dominique'a Hoorensa, każdy deficyt publiczny, innymi słowy każdy wzrost długu publicznego, „powinien być strukturalnie zarezerwowany na finansowanie inwestycji, które zwiększą zbiorowe dziedzictwo narodu” („dobry dług”), podczas gdy „dług zły” »jest wykorzystywane wyłącznie do ciągłego finansowania bieżących wydatków publicznych. Zadłużenie władz lokalnych jest a priori jedynie zadłużeniem związanym z inwestycjami, ponieważ CGCT wymaga, aby władze lokalne przegłosowały swoje budżety operacyjne w równowadze. Państwo nakłada tę zasadę na władze lokalne, ale nie na administrację zabezpieczenia społecznego, i samo jej nie respektuje: wpływy z pożyczek są wpłacane do jednego funduszu, który zapewnia wszelkiego rodzaju wydatki (inwestycyjne i operacyjne), tak że nie możliwe ani nawet dopuszczalne bezpośrednie powiązanie pożyczki z wydatkami, których sfinansowanie pożyczką byłoby „dobre” lub „złe”. Możliwe jest jednak porównanie kwot pożyczonych z inwestycji. Dzięki załącznikom do projektów ustaw rozliczeniowych, które od 2006 r. przedstawiają sekcję operacyjną i sekcję inwestycji państwowych, można twierdzić, że dług finansował głównie wydatki operacyjne.

„Dobry dług” może być powiązany z finansowaniem aktywów publicznych generujących przepływy pieniężne i potencjalnych przyszłych usług, zgodnie z ich międzynarodową definicją. Tylko ocena polityk publicznych jest w stanie kontrolować wykorzystanie majątku publicznego.

Spłaty kapitału są równoważone subskrypcją nowych pożyczek, jak wynika z artykułu 57 ustawy o bilansie z 2018 r. lub artykułu 2 ustawy budżetowej z 2016 r. To przykład kawalerii budżetowej: nowe pożyczki spłacają stare pożyczki. Od co najmniej 2006 roku podatnik nie spłacał kapitału.

Źródło: rachunek sektora instytucji rządowych i samorządowych - rachunek przepływów pieniężnych. Od 2018 roku rachunek przepływów pieniężnych zostanie usunięty. W związku z tym odpowiednich informacji będzie trzeba szukać w przepisach dotyczących płatności.

Według Patricka Artusa francuski dług publiczny jest zasadniczo „złym długiem”, który przenosi na przyszłe pokolenia koszty bieżących kosztów administracji publicznej i nadmiernych wydatków konsumpcyjnych ; podobnie Raport Pébereau na temat długu publicznego pisze: „Przez 25 lat, przez większość czasu (19 lat z 25), deficyt publiczny (a zatem odpowiadający mu dług) nie był wykorzystywany do finansowania nowych elementów długu. ale inne wydatki: odnowienie istniejącego sprzętu i bieżące wydatki operacyjne ”. Zadłużenie władz lokalnych jest a priori jedynie zadłużeniem związanym z inwestycjami, ponieważ CGCT zobowiązuje władze lokalne do równoważenia budżetów operacyjnych (co nie dotyczy administracji państwowej i samorządowej. Ubezpieczenia społeczne).

Podczas francuskiej kampanii prezydenckiej w 2007 roku kandydaci Nicolas Sarkozy i François Bayrou zaproponowali, aby korzystanie z pożyczek w celu zbilansowania budżetu stało się niekonstytucyjne, z wyjątkiem kwot pożyczonych przeznaczonych na zwiększenie majątku publicznego ( inwestycja ). Zastosowano wówczas pojęcia „dobrego długu” (umożliwiającego zwiększenie majątku publicznego i obiektów publicznych) oraz „złego długu”, odpowiadającego kosztom operacyjnym niefinansowanym z przychodów.

Politycy wzywają nawet do uznania za inwestycje wydatków operacyjnych, takich jak finansowanie edukacji czy badań .

W 2020 roku, w kontekście nowego długu publicznego po pandemii Covid-19, powraca debata na temat „dobrego” lub „złego” długu.

Ze swojej strony, podobnie jak Smith i Ricardo, Paul Fabra kojarzy, w stosownych przypadkach, wykorzystanie pożyczek z wydatkami produktywnymi, w następujący sposób: „Z ekonomicznego punktu widzenia dług publiczny nie stanowi problemu, który finansuje nieproduktywne wydatki w ścisłym tego słowa znaczeniu… Aby uniknąć nieporozumień, nieproduktywny nie oznacza bezużyteczny, a często zdarza się, że wydatek, który można zakwalifikować jako nieproduktywny (bo nie jest opłacalny finansowo) jest niezbędny i bardziej użyteczny niż inwestycja ekonomiczna. Rozróżnienie dotyczy tylko sposobu finansowania. Czy należy pamiętać, że jedynym sposobem finansowania nieproduktywnych wydatków, jaki możemy polecić, jest podatek? ” .

Co więcej, nawet w celu sfinansowania nadzwyczajnych wydatków, David Ricardo w 1817 r. ostrzegał przed uciekaniem się do zaciągania pożyczek, mówiąc w ten sposób: bardziej nadaje się na pokrycie nadzwyczajnych wydatków państwa. Jest to system, który czyni nas mniej ekonomicznymi, zaślepia nas na rzeczywistą sytuację ”.

Zubożenie francuskiego sektora publicznego

W 2016 r. zamożność administracji publicznej nadal spadała. Zadłużenie rośnie, ale nie służy do powiększania dziedzictwa publicznego, wręcz przeciwnie, to dziedzictwo służy do wspierania bieżących operacji. Tym samym majątek netto sektora instytucji rządowych i samorządowych nadal spadał i wynosił 190 mld euro na koniec 2016 r., wobec 255 mld euro w 2015 r. Jednocześnie bogactwo narodowe netto wyniosło 14 023 mld euro, tj. 7,7 razy produkt krajowy netto za rok.

Efekt wykluczenia

W kwietniu 1987 r. Jacques de Larosière, ówczesny gubernator Banque de France, oświadczył: „Nie możemy wystarczająco podkreślić, jak duże deficyty publiczne drenują zasoby narodowe, zmniejszają oszczędności dostępne dla produktywnych inwestycji i zwiększają dług i jego opłaty”. . To jest ilustracja efektu wykluczenia. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) zaproponowała następującą definicję: „Ogólnie rzecz biorąc, termin eksmisja jest używany do określenia zjawiska, które powoduje, że działalność gospodarcza w sektorze publicznym wypiera działalność w sektorze prywatnym, analiza zwykle koncentruje się na wpływ wzrostu wydatków publicznych sfinansowanych emisją zwiększonego wolumenu papierów wartościowych”.

W swoim podręczniku Paul Krugman bez demonstracji zaprzecza efektowi wyparcia w postaci żebraków. Z drugiej strony Francuska Federacja Bankowa pokazuje, że ewolucja zaległych kredytów dla gospodarki od kilku lat postępuje i jest zbliżona do wielkości PKB, czyli 2200 mld euro. Wiedząc, że zmienność w stosunku do niespłaconego długu publicznego wynosi blisko 200 mld euro, można założyć, że udział finansowania publicznego w tym okresie jest rzędu 10%. Dlatego właśnie w tej proporcji efekt wypychania może przyczynić się do utrzymania masowego bezrobocia, jak próbował wykazać Paul Fabra: „Kluczowe czynniki będą niewątpliwie zasadniczo następujące: »dekapitalizacja« gospodarki od dawna sprzyjała rozwojowi konsumpcja we wszystkich jej formach (w tym programy ochrony socjalnej); euforia trwała, dopóki akumulacja długów nie podniosła stóp procentowych do poziomu wyższego niż normalny zwrot z inwestycji produkcyjnych. Stąd ogromna dywersyfikacja oszczędności na rzecz inwestycji czysto finansowych. Są one przeznaczone przede wszystkim na finansowanie deficytów publicznych ”.

Negatywny wkład w pozycję zewnętrzną Francji

Utrzymujące się deficyty budżetowe poszerzają pozycję zewnętrzną Francji, przy czym prawie 60% francuskiego długu publicznego jest w posiadaniu nierezydentów. Z drugiej strony, inni aktorzy ekonomiczni są, poza bankami, pożyczkodawcami netto dla reszty świata. Tak więc w 2016 r., według Banque de France, pozycja zewnętrzna była ujemna i wyniosła 351 mld euro, przy wkładzie administracji publicznej – 1,165 mld euro.

Deflacja długiem publicznym

Według Paula Fabry „japońskie laboratorium wyraźnie pokazało czynniki decydujące o deflacji: stopy procentowe bliskie zeru doprowadzają bańkę obligacji do punktu kulminacyjnego. Ameryka i Europa wpadają w pułapkę ”. Jean-Marc Vittori zaktualizował swoje ustalenia dotyczące Japonii w 2014 r. w następujący sposób: „Podatki, płace, kursy walutowe: rząd Abe uruchomił wszystkie dźwignie inflacji bez powodzenia mechanizmu wzrostu cen”. Przypominamy, że ogromne inwestycje dokonane w 1990 roku spowodowały eksplozję japońskiego długu publicznego brutto, który w 2016 roku osiągnął 250%.

W kwartalnej prognozie światowej gospodarki w październiku 2016 r. Międzynarodowy Fundusz Walutowy przeanalizował zjawisko dezinflacji, powiązując je z restrykcyjną polityką pieniężną. Przyczyny niedawnej dezinflacji obwiniano za stagnację gospodarki i spadek relatywnych cen surowców. Szczególną uwagę zwrócono na przypadek japoński.

Według Irvinga Fischera spadek cen zwiększa obciążenie zadłużeniem i odwrotnie. Z tego błędnego koła Fischer chciał wyjaśnić wszystkie kryzysy gospodarcze, w tym kryzys z 1930 roku.

Pytania techniczne dotyczące rozliczania zadłużenia

Czy wyrażanie długu jako procent PKB ma sens?

Odniesienie do rzeczywistych dochodów lepiej odzwierciedla zarówno wielkość podstawy opodatkowania (która nie ogranicza się do produkcji), jak i zdolność organu publicznego do skutecznego jej opodatkowania. Dlatego Rada ds. Międzynarodowej Standaryzacji Rachunków Publicznych proponuje odniesienie od długu netto do dochodów publicznych w przewodniku nr 1 zalecanych praktyk zatytułowanym „Sprawozdawczość dotycząca długoterminowej stabilności finansowej podmiotów publicznych”.

Podobnie, w samej Francji, Artykuł R. 2313-1 ogólnego kodeksu samorządu zachowuje 11 th finansowy wskaźnik, który nosi tytuł „Outstanding dług / realne przychody operacyjne”.

Czy dług zawsze jest dobrze rozliczony?

Zasady dotyczące rozliczania długu różnią się w zależności od tego, czy mówimy o państwie (i ODAC), lokalnej administracji publicznej, czy o ZUS:

• państwo: uważa odsetki od swoich pożyczek za operacje budżetowe, ale nie za subskrypcje i spłaty kapitału pożyczek, które są uważane za operacje skarbowe i są określone w ustawie o finansach w artykule o bilansie. W związku z tym art. 50 II pierwotnej ustawy o finansach na 2017 r. przewidywał nowe zapisy na pożyczki na kwotę 185 mld EUR oraz spłaty pożyczek na 115,3 mld EUR. Operacje te przyczyniają się do równowagi finansowej, a nie do równowagi budżetowej.
• Lokalna administracja publiczna: wszystkie operacje związane z długiem są traktowane jako operacje budżetowe i uczestniczą w rzeczywistym bilansie budżetów lokalnych zgodnie z art. L. 1612-4 CGCT.
• Ubezpieczenia społeczne: transakcje kapitałowe opisujące zapisy i spłaty kapitału są przetwarzane na poziomie Funduszu Umarzania Długów Społecznych (CADES).

W kwietniu 2008 r. w sprawozdaniu tematycznym Trybunału Obrachunkowego („Sieć kolejowa: niedokończona reforma, niepewna strategia”) krytykowano „sztuczki księgowe i statystyczne” stosowane przez państwo w celu zmniejszenia zadłużenia SNCF poprzez stworzenie nowej struktury, francuskiej sieci kolejowej , aby łatwiej spełnić kryteria z Maastricht. Raport ten zobowiązuje państwo do przywrócenia około 12 miliardów euro długu RFF.

Do partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) mogą być finansowane przez prywatny w zamian za wynajem, budowę i zarządzanie budynkami i infrastrukturą. Według Krajowej Rady Orderu Architektów nadużywane są PPP. Przyczyniają się do wzrostu zadłużenia, choć jako takie nie pojawiają się na rachunkach publicznych.

Czasami stosowane są inne środki tych operacji, takie jak wypłata „  sald  ” przez duże przedsiębiorstwa publiczne (które są rejestrowane jako dochód, a zatem zmniejszają zadłużenie, w zamian państwo płaci emerytury pracowników tych przedsiębiorstw. nie jest liczony jako dług „w rozumieniu Maastricht”). W szczególności zadłużenie ODAC gwałtownie wzrosło w latach 1994–2006. Operacje te są czasami odrzucane przez Komisję Europejską lub Eurostat  ; w związku z tym w 2007 r. państwo było zobowiązane do przeliczenia w długu publicznym kwoty 8 miliardów euro, wynikającej z SNCF i przeniesionej do organu ad hoc .

Europejska definicja potrzeb finansowych Eurostatu nie odpowiada ani definicji w tabeli finansowania państwa, ani deficytu sekcji inwestycyjnej dla władz lokalnych. Eliminując transakcje finansowe, europejska definicja narusza zasadę niekompensowania aktywów i pasywów. Stosowana metoda księgowa ma tę wadę, że ukrywa wykorzystanie wieczystego kredytu na sfinansowanie swoich potrzeb finansowych. Pojawia się jedynie potrzeba rocznego finansowania. Od początku brak jest informacji na temat skumulowanych potrzeb finansowych. Pominięcie to uniemożliwia powiązanie długu brutto od początku z jego odpowiednikami (inwestycją zwiększającą majątek neutralnego międzypokoleniowo podmiotu publicznego lub eksploatacją, czyli usługą świadczoną obecnym pokoleniom opłacaną przez przyszłe pokolenia).

Rozwiązania

Celem nie jest zredukowanie długu brutto do zera, ani nawet długu netto. Najczęściej przewidywany jest prosty powrót do równowagi, a następnie wzrost lub inflacja przejmują na siebie zmniejszenie obciążenia długiem w relacji do PKB i dochodów w bardzo długim okresie.

Lokalny sektor publiczny

Władze lokalne podlegają, pod rygorem przejścia pod nadzór budżetowy państwa, podwójnemu zakazowi: zaciągania pożyczek na sfinansowanie części eksploatacyjnej, zastrzegając tym samym pożyczkę na samo sfinansowanie wydatków inwestycyjnych oraz „pożyczki na spłatę kapitału zapadających kredytów.

Te stare zasady zostały narzucone przez podejrzliwe państwo obawiające się poślizgów finansowych związanych z decentralizacją . Z perspektywy czasu wydaje się to ironiczne, ponieważ sektor ten jest jedynym sektorem, który kontroluje swój dług brutto, swój dług netto i skupia prawie wszystkie aktywa francuskiej administracji publicznej (odpowiednio 186 miliardów euro, 80 miliardów euro i prawie 1340 miliardów euro).

Zasady te zatem działają, ale wydaje się, że nie przewiduje się ich stosowania do innych elementów sektora publicznego.

Proponowana złota zasada konstytucyjna

Po pracach grupy roboczej pod przewodnictwem Michela Camdessusa, która w czerwcu 2010 r. stwierdziła, że ​​niezbędne jest wiążące prawodawstwo, 13 lipca 2011 r. przyjęto projekt ustawy konstytucyjnej dotyczącej równowagi finansów publicznych, który nie został jeszcze przedstawiony Kongresowi. Parlamentu .

Główny artykuł ustawy brzmiał:

„  Ustawy ramowe dotyczące bilansowania finansów publicznych określają, na co najmniej trzy lata, kierunki wieloletnie, standardy rozwoju oraz zasady zarządzania finansami publicznymi, mając na względzie zapewnienie równowagi rachunków administracji publicznej. Określają one na każdy rok pułap wydatków i minimum nowych środków dotyczących dochodów, które są zazwyczaj nakładane przez przepisy dotyczące finansów i ubezpieczeń społecznych. Mogą być zmieniane tylko w trakcie egzekucji na warunkach przewidzianych w ustawie organicznej.  "

Większość dyskusji koncentrowała się na „monopolu fiskalnym”, zgodnie z którym środki podatkowe mogą pochodzić wyłącznie z ustaw o finansach i ustaw o finansowaniu ubezpieczeń społecznych , zakazujących posłom składania poprawek mających wpływ na równowagę finansów publicznych w systemie ubezpieczeń społecznych .

Kilku posłów i senatorów zakwalifikowało się jako „złotą regułę”, którą rząd planuje włączyć do konstytucji zasady przewidujące stopniowy powrót do zrównoważonego budżetu, w odniesieniu do różnych złotych zasad budżetowych przyjętych przez kilka krajów dotyczących równowagi między dochodami publicznymi a wydatki (bieżące i/lub inwestycyjne) i/lub między nimi a zmianami długu publicznego . Termin ten nie pojawia się w tekście i jest różnie używany przez analityków i dziennikarzy, niektórzy nawet interpretują go – błędnie – jako „zakaz” deficytów publicznych. Ze swojej strony Komisja Europejska wyraziła zaniepokojenie w czerwcu 2011 r., analizując krajowy plan reform i redukcji deficytu i długu publicznego, niejasnością przewidywanych środków.

Pakt fiskalny Unii Europejskiej

Pakt fiskalny wzmacnia regułę salda strukturalnego, czyli złotą regułę Paktu Stabilności i Wzrostu (PSW), ponieważ celem średniookresowym (MTO) musi być saldo strukturalne większe niż -0,5% PKB (-1% w SGP). ). Jeśli dług publiczny jest „wyraźnie mniejszy” niż 60% PKB i nie stanowi problemu ze stabilnością, OMT można jednak ustalić na poziomie -1% PKB. W latach 1997-2017 Francja nigdy nie przestrzegała deficytu strukturalnego na poziomie 0,5%: nigdy nie był on niższy niż 1,9% PKB. Artykuł wprowadzający do ustawy o finansach na 2019 r. przewiduje deficyt strukturalny na poziomie 2,3%. W opinii z 19 września 2018 r. organu związanego z Trybunałem Obrachunkowym Naczelna Rada Finansów Publicznych oceniła, że ​​„deficyt strukturalny Francji utrzymuje się na wysokim poziomie. Zmniejszyłby się on tylko powoli w odniesieniu do przepisów europejskich, a Francja nie rozpoczęłaby jeszcze, do 2019 r., Ruchu mającego na celu zmniejszenie swojego stosunku długu publicznego do PKB, w przeciwieństwie do prawie wszystkich krajów europejskich ”. Art. 2 ustawy o programowaniu finansów publicznych na lata 2018-2022 stanowi, że saldo strukturalne nigdy nie zostanie osiągnięte w tym okresie; w 2022 r. deficyt strukturalny wyniósłby 0,8% PKB. Od 2012 r. Niemcy w dużej mierze przestrzegają salda strukturalnego wyznaczonego przez pakt fiskalny.

Inne rozwiązania

Z długów można wyjść tylko na dwa sposoby: spłacić zgodnie z planem lub nie. Ale ten drugi środek obejmuje nieograniczoną liczbę trybów, w zależności od stopnia zgody wierzycieli, możliwych cedowanych kontrahentów niefinansowych, przedstawionych uzasadnień, oficjalnego charakteru lub nie, zakresu odchyleń od warunków ... na przykład:

• Umorzenie długów ze strony pożyczkodawców. Podpisana w dniu 27 lutego 1953 roku Umowa Londyn pozwoliło Republika Federalna Niemiec, aby wyczyścić połowę swojego długu, rzadki przypadek w Europie w XX th  wieku. Uruchomiono niemiecki cud gospodarczy ;
• Odrzucenie długów, jak podczas bankructwa w 1797 r. Niektóre kraje, takie jak Ekwador i Islandia, odrzuciły w 2000 roku część swoich długów, które uważały za bezpodstawne;
• Stworzenie funduszu amortyzacyjnego przewidzianego przez Davida Ricardo z nadwyżki wpływów nad wydatkami w ramach wykonania budżetu. Od 2014 roku w Niemczech nadwyżki budżetowe pozwoliły na redukcję zaległego długu publicznego. W przypadku Francji Jean-Marc Daniel sugeruje tę samą ścieżkę, zmniejszając saldo strukturalne do 0. Aby to osiągnąć, chodzi o ograniczenie wydatków publicznych. François Ecalle dał wskazówki, aby zmniejszyć wydatki o 8 punktów PKB, aby zbliżyć wagę wydatków do poziomu europejskiego: poprzez podniesienie minimalnego wieku emerytalnego o trzy lata i podwyższenie emerytur o 1 punkt mniej niż inflacja przez 5 lat ( zmniejszenie o 1,5 pkt proc. PKB), zmniejszenie refundacji opieki zdrowotnej o 1,5 pkt proc. PKB, zmniejszenie wydatków na ochronę środowiska poniżej średniej europejskiej (zysk 0,5 pkt proc. PKB), zmniejszenie wydatków mieszkaniowych o 0,7 pkt proc. PKB, poprawa ukierunkowanie wydatków na rzecz rodzin i bezrobotnych (zysk 0,8 pkt. proc.), zmniejszenie dopłat dla firm o 1 pkt PKB. Nowsze badanie MFW pokazuje, że niższe wydatki są mniej szkodliwe dla wzrostu niż wyższe podatki;
• Porozumienie między krajami wierzycielami, takie jak porozumienia zawarte w związku z greckim kryzysem latem 2011 r.;
• Monetyzacja długu: Europejski Bank Centralny utrzymałby 12% francuskiego długu publicznego w 2016 r.; monetyzacja sprowadza się do uruchomienia „prasy drukarskiej”; debata na temat monetyzacji długu została wznowiona od października 2011 r.; w rzeczywistości rozpiętość między oprocentowaniem obligacji francuskich i niemieckich wzrosła o prawie 0,5% od tej daty; wzrost ten jest częściowo wynikiem spekulacji o oprocentowaniu obligacji europejskich. Lord Adair Turner, były przewodniczący Brytyjskiego Urzędu Rynków Finansowych, zaleca, aby „zamiast tymczasowo zmniejszać deficyty, banki centralne powinny finansować je na stałe poprzez monetyzację długu publicznego. Oczywiście, dzięki temu, że prasa drukarska działa ”. Pożądane jest, że autor wyjaśnia, jak zarabiać na globalny dług 54,000 mld USD w 1 st kwartale 2014, natomiast wykup długu publicznego dotrzeć do mniej niż 6000 miliardów od 2011 Worldwide. W książce „Public debts adrift”, rozdział 7 autorstwa Vivien Levy-Garboua i Gérarda Maarka zatytułowany „Poluzowanie ilościowe i finansowanie gospodarki” przypomina, że ​​Fed posiadał 2500 mld USD w bonach skarbowych. suma bilansowa 4500 mld USD; w tym samym dniu EBC posiadał 1 609 mld € w rządowych papierach wartościowych i 223 mld € w listach zastawnych o łącznym bilansie 4 300 mld €; Bank of Japan 396 000 miliardów jenów JGB z sumarycznym bilansem 503 000 miliardów jenów; na dzień 26 lipca 2017 r. Bank Anglii posiadał 435 mld GBP państwowych papierów wartościowych z łącznym bilansem 548 mld GBP;
• Inflacja działającego w charakterze tajnego zbierania i dewaluacji włączyć oficjalnie i facially spłacić należność, ale ze zmniejszoną wartość rzeczywistą, zmniejszenie długu proporcji. Thomas Piketty pisze: „Nagroda za amnezję trafia do Niemiec, z Francją wiernie na drugim miejscu. W 1945 r. te dwa kraje miały dług publiczny przekraczający 200% PKB. Do 1950 roku spadła do mniej niż 30%. Co się stało, czy nagle uwolnilibyśmy nadwyżki budżetowe na spłatę takiego długu? Oczywiście nie: to przez inflację i całkowite odrzucenie, Niemcy i Francja pozbyły się długu w ubiegłym stuleciu. Gdyby cierpliwie starali się osiągnąć nadwyżki rzędu 1% lub 2% PKB rocznie, to nadal by nas tam było, a powojennym rządom byłoby znacznie trudniej inwestować we wzrost ” .

Uwagi i referencje

1. przed 1991 r. dane dla RFA; po 1991 r. dane dla zjednoczonych Niemiec
2. średnia nieważona

1. INSEE, „  Na koniec drugiego kwartału 2020 r. dług publiczny wyniósł 2 638,3 mld euro  ” , na stronie insee.fr ,25 września 2020 r.(dostęp 26 września 2020 r. )
2. IPSASB, „  Słowniczek pojęć zdefiniowanych  ” , na stronie ifac.org ,2015(dostęp 7 maja 2020 r. )
3. długu w rozumieniu Maastricht (rachunki narodowe) / Jednostka dług publiczny , INSEE 13 października 2016.
4. INSEE, „  Dług państwowy  ” , na https://www.insee.fr/fr/metadonnees/definition/c1553 ,13 maja 2020 r.(dostęp 27 lipca 2020 )
5. Agence France du Trésor, „  Definicja długu państwowego  ” , na aft.gouv.fr (dostęp 29 lipca 2020 r. )
6. Agence France Trésor, „  Dług państwowy – definicja i zakres  ” , na aft.fr ,1 st czerwiec 2020(dostęp na 1 st czerwiec 2020 )
7. (in) „  Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe  ” , o IPSASB ,2017(dostęp 15 listopada 2017 )
8. (w) „  Zobowiązania warunkowe  ” , Eurostat (dostęp 15 listopada 2017 r. )
9. Jest to prawdopodobne, a nawet pewne statystycznie dla dużych ilościach, że wypływ środków reprezentatywnych będą niezbędne do wypełnienia obowiązku; a kwotę zobowiązania można wycenić z wystarczającą wiarygodnością.
10. (w) "  IPSAS 25 - KORZYŚCI PRACOWNICZE  " na IFAC.org / Międzynarodowa Federacja Księgowych ,2019(dostęp 7 marca 2019 )
11. [1]
12. Dekret z dnia 17 kwietnia 2007 r. zmieniający zasady odnoszące się do ogólnej rachunkowości państwa, standard nr 13, sekcja I.2 – Przypadek zobowiązań emerytalnych urzędników [2]
13. Yuri Biondi, Marion Boisseau: Accounting for Pension Obligations in the European Union: studium przypadku EPSAS i transnarodowego nadzoru budżetowego [3]
14. oceny zobowiązań francuskiego systemu emerytalnego, plenum 11 lipca 2018 roku o rady praktyczne emerytalny , sprawozdanie [4] , a jego prezentacja [5] . Dane INSEE [6] . Kwota zależy od konwencji zastosowanej do stopy dyskontowej - która reprezentuje różnicę wartości między euro otrzymanym teraz a euro otrzymanym rok później
15. Trybunał Obrachunkowy 2019 , s.  22-23.
16. Trybunał Obrachunkowy 2019 , s.  23-24.
17. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych brutto w rozumieniu MFW – Pasywa ogółem , INSEE, 10 stycznia 2018 r.
18. (w) "  Biuletyn statystyczny Bis wrzesień 2017  "
19. Insee Kwartalne zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych w rozumieniu Maastricht – Ensemble , INSEE, 22 grudnia 2017 r.
20. Le Monde i AFP , „  dług publiczny Francji przekroczył 100% PKB pod koniec września, według INSEE  ” , na lemonde.fr ,20 grudnia 2019 r.(dostęp 31 grudnia 2019 r . ) .
21. Laurent Saint - Martin, „  Sprawozdanie komisji finansów w sprawie nowelizacji ustawy o finansach na 2020 r. (nr 2820). (Pan Laurent Saint-Martin)  ” , na stronie Assembly-nationale.fr ,16 kwietnia 2020 r.(dostęp 24 maja 2020 r. )
22. Deficyt publiczny obejmuje spłatę odsetek od długu, ale nie obejmuje dokonanych spłat kapitału.
23. Jeśli pominiemy czynniki zmienności długu inne niż deficyt publiczny. Patrz „3.105 – Od deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych (S13) do zmiany zadłużenia w rozumieniu Maastricht (w miliardach euro)” , Insee, 13 maja 2011 r. ( dane ).
24. Kwartalny dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w rozumieniu Maastricht – Razem – W punktach procentowych PKB , INSEE, 29 czerwca 2018 r., konsultowane 11 lipca 2018 r.
25. Raport Cour des Comptes na temat sytuacji i perspektyw finansów publicznych , czerwiec 2017, s. 25 i 35.
26. Według Samolot Mathieu Public Finances 2009. Do wielkiego zła wielkie środki , list z OFCE n ö  306, 29 stycznia 2009, 8 str., Dług finansowy netto APU we Francji szacuje się na 34% PKB ( s.  6 ).
27. INSEE: Rachunki narodowe w 2017 r. – Roczne rachunki narodowe – baza 2014 r. https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/3547469/t_8200_2017.xls
28. Ocena zobowiązań francuskiego systemu emerytalnego, plenum 11 lipca 2018 roku o rady praktyczne emerytalny , raport [7] i jej prezentacji [8] . Dane INSEE [9] . Kwota zależy od konwencji zastosowanej do stopy dyskontowej, która reprezentuje różnicę wartości między euro otrzymanym teraz a euro otrzymanym rok później.
29. Patrz , rachunki narodowe, tabela 3.346
30. Indykatywny program finansowania przez państwo na rok 2019 [10]
31. "  Efekt kuli śnieżnej i bilans stabilizujący dług  " , Fipeco ,15 maja 2018 r..
32. (w) Robert J. Barro, „  majątek netto Czy obligacje rządowe?  ” , Journal of Political Economy, t. 82 ,1974, s.  1095 - 1117
33. Pod redakcją Michela Luftalla, Historia długu publicznego Francji , Paryż, Classiques Garnier,2017, 306  s. ( ISBN  978-2-406-06432-9 ) , Strona 10
34. por. Sprawozdanie w sprawie nowelizacji ustawy o finansach z 2007 r. , s.  10 i następne
35. Zobacz na przykład wyjaśnienia dotyczące deficytu strukturalnego, „  Deficyt publiczny i saldo strukturalne  ”, Uniwersytet Genewski, marzec 2000.
36. „Równowaga strukturalna i wysiłek strukturalny”: próba oceny „uznaniowego” komponentu polityki fiskalnej [PDF] , Dyrekcja Generalna Skarbu Państwa , listopad 2003 r.
37. [xls] Bilans sektorów instytucjonalnych za rok 2016, baza 2010 , INSEE, 22.12.2017.
38. [xls] PKB i jego składniki w cenach bieżących , INSEE, 26 września 2017 r.
39. tabela 4.50, 4.507 itd. Rachunki majątku narodowego, podstawa 2000, za rok 2009 , dane za:9 lipca 2010.
40. wartość identyczna, ale kwota, która może być inna: zapłacenie 1 euro za 30 lat, zapłacenie 30 euro w tym roku lub zapłacenie 30 euro za 30 lat to trzy operacje, których obsługa jest warta 30 euro, ale których wartość nie jest identyczna, w proporcje, które będą zależeć od stopy dyskontowej
41. "  Szczegółowe OAT wybitne  " ,marzec 2019(dostęp 21 marca 2019 )
42. „  Projekt ustawy o finansach na rok 2018  ” , o wykonaniu publicznym ,grudzień 2017(dostęp 11 grudnia 2017 )
43. Paul Fabra, „  Czy chcemy położyć kres kawalerii budżetowej, tak czy nie?  ", Les Echos ,23 lutego 2001( przeczytaj online )
44. Ministerstwo Gospodarki i Finansów, „  General State Account 2019  ” , na stronie budget.gouv.fr ,czerwiec 2020(dostęp 17 sierpnia 2020 )
45. zerwania z łatwością długu publicznego , La Documentation Française, grudzień 2005 (strona 11).
46. Ten ukryty dług, o którym nikt nie mówi , Les Échos , 19 czerwca 2015 r.
47. Certyfikacja rachunków państwowych – rok podatkowy 2016 , Cour des comptes , maj 2017 (zob. strony 61 do 65).
48. Jean-Yves Archer, „  Maksymalny alert dotyczący pozabilansowego długu publicznego  ” , na stronie www.lesechos.fr ,19 lipca 2019 r.(dostęp 13 sierpnia 2019 r . ) .
49. Luke Lenoir, „  Alarm parlamentarny w sprawie” innych „długów rządowych  ” na www.lefigaro.fr ,13 sie 2019(dostęp 13 sierpnia 2019 r . ) .
50. "  General State Account 2017  " , o występach publicznych ,czerwiec 2018(dostęp 16 grudnia 2018 r. )
51. Jean-Yves Archer, 4000 miliardów: jak dług pozabilansowy służy jako dyskretna szafka finansowa na zobowiązania państwa , atlantico.fr, 14 września 2017 r.
52. ostatnie szacunki dostępne w lutym 2019 r.
53. Ocena zobowiązań francuskiego systemu emerytalnego, plenum 11 lipca 2018 roku o rady praktyczne emerytalny , raport [11] i jego prezentacja [12] . Dane INSEE [13] .
54. Maksymalny alert dotyczący pozabilansowego długu publicznego
55. Ministerstwo Gospodarki i Finansów, „  Broszura 4 strony – CGE 2019  ” , na budget.gouv.fr ,czerwiec 2020(dostęp 17 sierpnia 2020 )
56. Dług zagraniczny BRUTTO Francji - BdF , 2006 [PDF]
    Jeśli chodzi o PKB, INSEE wskazuje PKB w wysokości 1,792 mld € w 2006 r., patrz tutaj
57. Przepływy odsetkowe netto są nieznacznie dodatnie i bliskie równowagi, zob. biuletyn 109 - Banque de France [PDF]
58. Zobacz także wyjaśnienie o Bernard Salanié . Jednak stopa procentowa płacone przez dług posiadany przez resztę świata ( bony skarbowe , BIZ itp.) jest niewątpliwie odmienna od stopy płaconej przez aktywa posiadane przez naród francuski ( FDI, itp.).
59. Prawdziwe niebezpieczeństwa długu na poziomie 100% PKB dla francuskiej gospodarki , Les Échos , 27 września 2018 r.
60. Bernard Marois, „Jeden dług może ukryć inny”, La Tribune, 3 lutego 2010 r.
61. "  Mc Kinsey Institute - Dług i (niewielkie) wypłata, luty 2015 r.  "
62. Trybunał Obrachunkowy 2019 , s.  57.
63. Szczegółowa niespłacona kwota zadłużenia do negocjacji , Agence France Trésor. Dostęp 8 marca 2008 r.
64. [14] Pozostałe zasoby nie są zerowe, ale mają znacznie mniejsze znaczenie
65. „  Ryzyka objęte długiem państwowym  ” , dotyczące AFT ,październik 2018(dostęp 24 października 2018 )
66. (w) „  Sovereign Debt: A Guide for Practitioners and Economists, 13-14 września 2018 r. Sesja 7: Sovereign Default  ” na temat MIF ,wrzesień 2018(dostęp 24 października 2018 )
67. The OATi Na stronie aft.gouv.fr Dostęp 4 marca 2008 r.
68. Agence France Trésor: Umowa swapu stóp procentowych ('SWAP') , na stronie aft.gouv.fr - Aktualizacja 5 kwietnia 2006 r.
69. Renne, Jean-Paul „Jakie są wyzwania, pod względem kosztów i ryzyka, aktywnego zarządzania średnią zapadalnością długu? ” . Dokumenty robocze DGTPE [Dyrekcja Generalna Skarbu i Polityki Gospodarczej, Ministerstwo Gospodarki, Finansów i Zatrudnienia], n o  2007/10, listopad 2007, str. 40
70. Agence France Trésor „Średnia zapadalność długu”  ; „Sprawozdanie z działalności 2010” , 22 lipca 2011, ii + 84 s. i poprzednie sprawozdania z działalności.
71. „  Średnia zapadalność długu  ” , na Agence France Trésor ,7 marca 2018 r.(dostęp 7 marca 2018 )
72. Patrz „Cel n O  3: pilot średni okres długi po zamiany”, s.  33-34 w „Zobowiązania finansowe państwa” . Misja ministerialna, Roczne projekty wykonawcze, Załącznik do projektu ustawy finansowej 2011, październik 2010, 127 s.
73. Emmanuel Macron, „  Urocze przesłuchanie Trybunału Obrachunkowego  ” , na stronie ccomptes.fr ,20 stycznia 2018(dostęp 27 grudnia 2020 r. )
74. Agence France Trésor, „  Główne postacie  ” , na aft.gouv.fr ,27 grudnia 2020 r.(dostęp 27 grudnia 2020 r. )
75. "  Jak długo trwa pokolenie?  » , Na ancestry.force.com (dostęp 27 grudnia 2020 r. )
76. Jean - Marie Monnier, Porozmawiajmy o długu w 30 pytaniach , Paryż, La document française,wrzesień 2017, 100  pkt. ( ISBN  978-2-11-145327-2 , czytaj online ) , Czy francuskie dziecko jest już winne 25 000 euro po urodzeniu? (strona 34)
77. Kwartalne zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych w Maastricht , INSEE, 22 grudnia 2020 r.
78. Jean - Marc Daniel, „  Dług publiczny  ” , na universalis.fr (dostęp 28 grudnia 2020 r. )
79. (w) Robert Barro, Ekonomia , Nowy Jork, John Wiley and Sons,1987
80. Paul Fabra, „  Rynek, jak się go uczy  ”, Le Monde ,12 czerwca 1990
81. Banki centralne, główni posiadacze francuskiego długu , Le Monde , 23 czerwca 2020 r.
82. Kto jest właścicielem długu Francji? , bourse-investissements.fr, 23 kwietnia 2020 r.
83. Mattret, „  Polityka budżetowa i monetarna  ” , na stronie cairn.info.fr ,marzec 2020(dostęp 30 grudnia 2020 r. )
84. stopy skok: rachunek może szybko dostać cięższe dla Francji , Les Echos , 1 st lutego 2018 r.
85. STAWKA NA 10 LAT OD 1980 ROKU DLA FRANCJI, na stronie Francja-Inflacja
86. Rentowności obligacji rządowych biją wszelkie rekordy spadków , Les Échos , 9 sierpnia 2010 r.
87. "  Pożyczki o ujemnej stopie: jak to możliwe?  "
88. Carmen M. Reinhart, „  Powrót represji finansowych  ”, Banque de France – Przegląd stabilności finansowej, nr 16. ,kwiecień 2012, s.  39 ( przeczytaj online )
89. Guillaume Benoît, „  Francuska 10-letnia stopa po raz pierwszy w swojej historii spada poniżej 0%  ”, Les Échos ,29 czerwca 2019 r.
90. Jacques de Larosière, 10 uprzedzeń, które prowadzą nas do ekonomicznej i finansowej katastrofy , Paryż, Odile Jacob,listopad 2018, 216  s. ( ISBN  978-2-7381-4552-9 ) , s.  Rozdział III Czy ujemne lub zerowe stopy procentowe mogą ułatwić finansowanie gospodarki?
91. Jacques de Larosière, „  Wychodzenie z impasu w polityce pieniężnej  ” , na Les Échos ,12 września 2019 r.(dostęp 19 października 2019 )
92. Stopy referencyjne dla bonów skarbowych i OAT, strona internetowa Banque de France [15]
93. strona INSEE
94. (w) „  tabela notyfikacji długu publicznego (październik 2018 r.)  ” , Eurostat ,październik 2018(dostęp 3 listopada 2018 )
95. Insee – Roczne rachunki narodowe – podstawa 2014 (S13) (wersja z maja 2019 r.). O zmianie bazy zobacz biuletyn INSEE
96. Por. raport Pébereau , s. 17.
97. Insee, obciążenie długiem
98. „Ustawa finansowa na rok 2012: zobowiązania finansowe państwa” na stronie senat.fr.
99. [16]
100. „  Ustawa finansowa 2019  ” , o Zgromadzeniu Narodowym ,październik 2018(dostęp 3 listopada 2018 )
101. [17]
102. [18] .
103. rachunek ogólny sprawozdania z 2007 r. - załącznik do projektu ustawy o rozliczeniach i sprawozdania z działalności - str. 15 i 11
104. Francja powinna pozyskać niemal rekordowe zadłużenie w 2015 roku , Les Échos , 19 grudnia 2014
105. Artykuł w Le Monde, 31.07.2007 r.
106. Marc Vignaud "Za mało rygorystyczny? » , Le Point , 24 sierpnia 2010.
107. Jean-Marc Daniel, „  Dług publiczny  ”, Encyklopedia Universalis ,2017( przeczytaj online )
108. "  Agence France Trésor  " , na aft.gouv.fr ,26 lutego 2019(dostęp 26 lutego 2019 )
109. „  Dług podmiotów publicznych: zakres i ryzyko  ” , na stronie ccomptes.fr ,20 lutego 2019(dostęp 26 lutego 2019 )
110. "  Dług podmiotów publicznych - Przesłuchanie w celu kontynuacji dochodzenia Trybunału Obrachunkowego.  » , na videos.senat.fr ,20 lutego 2019(dostęp 26 lutego 2019 )
111. odpowiednikiem „obrotu” jest poziom wydatków publicznych
112. Dług, francuski twardy narkotyk , sekcja Wskaźniki finansowe – A gdyby państwo było firmą… , Le Nouvel Économiste , marzec 2007
113. (w) Carmen M. Reinhart i Kenneth S. Rogoff, This Time Is Different: Eighturies of Financial Folly , Princeton and Oxford, Princeton University Press,grudzień 2009, 463  s. ( ISBN  978-0-691-14216-6 ) , Strona 88
114. „30 września 1797 Bankructwo dwóch trzecich” autorstwa Fabienne Manière , w herodote.net , 4 maja 2012.
115. Trybunał Obrachunkowy 2019 , s.  59-69.
116. Jean-Marc Vittori, „  A gdyby dług publiczny był fałszywym problemem?  ", Les Echos ,19 lutego 2019( przeczytaj online ). Zobacz także (w) Olivier Blanchard, „  Dług publiczny i niskie stopy procentowe (wersja 1)  ” [PDF] ,wrzesień 2018.
117. INSEE , „  Maastricht debt of APUs, podział według podsektorów i instrumentów  ” na stronie insee.fr (dostęp 13 marca 2017 r . ) . Wykorzystywane dane dotyczą pierwszych kwartałów każdego roku.
118. "  Kwartalne zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych w Maastricht (APU) - trzeci kwartał 2018  " , na stronie insee.fr ,21 grudnia 2018 r.(dostęp 3 stycznia 2019 )
119. INSEE, „  Na koniec drugiego kwartału 2020 r. dług publiczny wyniósł 2 638,3 mld euro  ” , na stronie insee.fr ,25 września 2020 r.(dostęp 26 września 2020 r. )
120. W przypadku wydatków, zob. „Mechanizm konsolidacji wydatków między administracjami publicznymi” w Champsaur & Cotis (04-2010) s.  17 .
121. Champsaur i Cotis (04-2010).
122. Dlaczego państwo nie wie, kto jest właścicielem jego długu , Les Échos , 14 lipca 2016 r.
123. Fondapol, Guy Leroy: Ale kto jest właścicielem długów publicznych, s.  18
124. Banque de France posiada blisko 20% długu państwa , Les Échos , 16 kwietnia 2018 r.
125. SemiColonWeb , „  Co jeszcze może zrobić Europejski Bank Centralny?  » , na www.cae-eco.fr (dostęp 21 lipca 2021 )
126. "  Posiadanie zbywalnych dłużnych papierów wartościowych według rodzaju na okaziciela  " ,30 marca 2018 r.(dostęp 22 kwietnia 2018 )
127. Cécile Prudhomme, „  Gdy obligacje rządowe są w posiadaniu rządów (ramka na stronie 16)  ” , na scribd.com ,23 czerwca 2011(dostęp 2 listopada 2011 )
128. „Rozwiązania polityczne: Długi publiczne, w serii nie mówimy Ci wszystkiego” , na stronie solutions-politiques.over-blog.com.
129. „Procedury płatności i dostawy na rynku wtórnym” , na stronie internetowej Agence France Trésor
130. 50 największych posiadaczy francuskiego długu , na stronie fr.reuters.com, PARYŻ, 28 grudnia 2011 ( Thomson Reuters eMAXX)
131. Ustawa nr 2018-32 z dnia 22 stycznia 2018 r. o programowaniu finansów publicznych na lata 2018-2022 , Legifrance , 23 stycznia 2018 r.
132. „  Ustawa nr 2018-1317 z dnia 28 grudnia 2018 r. o finansach na rok 2019  ” , o Legifrance ,30 grudnia 2018(dostęp 30 grudnia 2018 )
133. Renaud Honoré, „  Deficyt: rząd rewiduje swoje ambicje w dół  ”, Les Echos ,1 st lipca 2019
134. Zgromadzenie Narodowe, „  Ustawa o zmianie ustawy budżetowej nr 3074 na rok 2020  ” , o Zgromadzeniu Narodowym ,10 czerwca 2020 r.(dostęp 28 czerwca 2020 )
135. Parlament, „  Ustawa nr 2019-1479 z 28 grudnia 2019 r. o finansach na rok 2020  ” , na legifrance.gouv.fr , jorf nr 0302 z 29 grudnia 2019 r. (dostęp 16 sierpnia 2020 r. )
136. Parlament, „  Ustawa nr 2019-1446 z 24 grudnia 2019 r. o finansowaniu ubezpieczeń społecznych do 2020 r.  ” , na legifrance.gouv.fr , jorf nr 0300 z 27 grudnia 2019 r. (dostęp 16 sierpnia 2020 r. )
137. Jean-René Cazeneuve, „  Wpływ kryzysu Covid 19 na lokalne finanse i zalecenia  ” , na lefigaro.fr ,29 lipca 2020 r.(dostęp 16 sierpnia 2020 r. )
138. [PDF] Wykres ewolucji długu publicznego w krajach europejskich - kurs Sciences Po, strona 7 [PDF]
139. Traktat z Maastricht a pakt stabilności i wzrostu Traktat z Maastricht a pakt stabilności i wzrostu , FIPECO, 2 stycznia 2017 r.
140. Ten 3% limit odpowiadał sytuacji Francji w momencie podpisywania traktatu i został zaakceptowany przez Niemcy w zamian za zgodę na zjednoczenie Niemiec.
141. „ Deficyt rządowy na  poziomie 1,0% PKB zarówno w strefie euro, jak i UE28  ” , na ec.europa.eu ,październik 2018(dostęp 3 marca 2019 )
142. „  Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu oraz złotej zasadzie  ” w sprawie FIPECO ,8 kwietnia 2016(dostęp 9 marca 2018 )
143. Z wyjątkiem „wyjątkowych lub tymczasowych” okoliczności.
144. Unia Europejska kończy procedurę nadmiernego deficytu przeciwko Grecji , Le Monde , 25 września 2017 r.
145. „  Komisja zaleca uchylenie procedury nadmiernego deficytu wszczętej wobec Francji  ”, opinia prasowa Komisji z listopada 2006 r.
146. Oficjalne szacunki kolejnych deficytów fiskalnych znajdują się w ustawie o finansach (PLF).
147. [PDF] Dla Villepina „Francja wydaje za dużo i za źle” , Le Monde , 14 grudnia 2005.
148. Sytuacja ekonomiczna Nicolasa Sarkozy'ego, czy jest aż tak źle? , Stolica, 30 marca 2012 r.
149. strony 2 i 5, „  Europejskie finanse publiczne: EBC na rzecz dyscypliny rynkowej  ”, raport ekonomiczny BNP Paribas , maj 2006
150. Standard and Poor's potwierdza rating AA i podnosi perspektywę Francji , Le Figaro , 21 października 2016 r.
151. [PDF] Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej , Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej , 30 marca 2010.
152. Sophie Baziadoly, „  Jaka reforma dla europejskiego zarządzania gospodarczego?  », francuski przegląd finansów publicznych ,luty 2012, s.  207 ( ISSN  0294-0833 )
153. Trybunał Obrachunkowy, „  Sytuacja i perspektywy finansów publicznych  ” , na stronie counts.fr ,30 czerwca 2020 r.(dostęp 8 sierpnia 2020 r. )
154. [PDF] Dług publiczny spadł do 86,3% PKB w strefie euro , Eurostat, komunikat prasowy z 23 października 2018 r.
155. Komunikat prasowy Eurostatu, 23 września 2004 r.
156. Rachunki , Insee
157. „  Tabele notyfikacji (procedura nadmiernego deficytu)  ” , w Eurostacie ,październik 2017(dostęp 13 marca 2018 r. )
158. „Porozumienie w sprawie Grecji zwiększa francuski dług”, Les Échos , 24 i 25 lipca 2011
159. Międzynarodowy Fundusz Walutowy  : Zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych brutto (jako % PKB)
160. OECD Economic Surveys, Japonia, lipiec 2006, s. 26
161. 250% długu, niewielka troska Japonii , Le Monde , 11 marca 2017 r.
162. [PDF] Raport ekonomiczno-społeczno-finansowy 2008 , załącznik statystyczny, s.  99 , MINERA [PDF]
163. "  Zrównoważenie finansów publicznych  " , na FIPECO ,14 lutego 2019 r.(dostęp 3 marca 2019 )
164. (w) „  Zrównoważenie fiskalne – sprawozdanie 2018  ” , na stronie ec.europa.eu ,styczeń 2019(dostęp 3 marca 2019 )
165. "  Zrównoważenie długu publicznego  " , na fipeco.fr ,30 stycznia 2019(dostęp 3 marca 2019 )
166. "  Zrównoważenie finansów publicznych  " , Fipeco ,4 lutego 2019(dostęp 3 marca 2019 )
167. „  Program stabilności, kwiecień 2017  ” , s.  62-63 Wskaźnik ten można rozbić jako sumę dwóch terminów: = - wpływ początkowej sytuacji budżetowej, co zasadniczo odpowiada różnicy między pierwotnym saldem strukturalnym a saldem stabilizującym zadłużenie długoterminowe; - wpływ starzenia się społeczeństwa na niezmienione zmiany polityki wydatków na emerytury, zdrowie, opiekę długoterminową, edukację i bezrobocie od 2020 roku.
168. (w) "  Raportowanie RPG-1 na temat długoterminowej stabilności finansów jednostki  " na ifac.org ,22 marca 2019 r.(dostęp 22 marca 2019 )
169. Trybunał Obrachunkowy, Roczne sprawozdanie publiczne za 2017 r. , t.  1 ( czytaj online ) , s.  30
170. "  Efekt kuli śnieżnej i bilans stabilizujący dług  " , na FIPECO ,17 maja 2016(dostęp 8 marca 2018 r. )
171. Trybunał Obrachunkowy krytykuje „niewystarczalność” bilansu budżetowego Macrona , Les Échos , 6 lutego 2019 r.
172. „  Dług publiczny Francji: ciężar przeszłości, wyzwanie na przyszłość  ” , na www.senat.fr (dostęp 25.02.2020 )
173. „  Uchylanie się od płacenia podatków: zatrzymanie naszych usług publicznych  ” , w sprawie Oxfam France ,31 października 2017 r.(dostęp 23 sierpnia 2019 )
174. „  Podatek mieszkaniowy 2020: usuwanie, obliczanie i zwolnienie  ” , na www.journaldunet.com (dostęp 24 stycznia 2020 r. )
175. „  Dlaczego skutki usunięcia ISF są tak trudne do oceny?”  ", Le Monde ,4 grudnia 2018( czytaj online , konsultacja 23 sierpnia 2019 r. )
176. „  Portal usług publicznych Ubezpieczeń Społecznych / Oszustwa społeczne  ” ( Archiwum • Wikiwix • Archive.is • Google • Que faire? ) , Na www.securite-sociale.fr (dostęp 23 sierpnia 2019 )
177. „  Portal służby publicznej Ubezpieczeń Społecznych / Oszustwa społeczne  ” , pod adresem www.securite-sociale.fr (dostęp 23 sierpnia 2019 r. )
178. „  Autostrady: Trybunał Obrachunkowy wskazuje na „słabość „państwa  ” , w Senacie Publicznym ,19 kwietnia 2019 r.(dostęp 23 sierpnia 2019 )
179. „  FDJ publikuje solidne wyniki finansowe i pozafinansowe za 2018 r.  ” , na stronie www.groupefdj.com (dostęp 23 sierpnia 2019 r. )
180. „  Wyniki finansowe 2014  ” , na static.aeroportsdeparis.fr (dostęp 23 sierpnia 2019 )
181. "  ADP rozsadza swoje zyski przed (prawdopodobną) prywatyzacją  " , na La Tribune (dostęp 23 sierpnia 2019 )
182. "  Wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych  " , OECD ,2018(dostęp 26 grudnia 2018 )
183. “  1.151 miliardów w wydatkach publicznych: jakie są wyniki?  » , w Instytucie Montaigne ,2014(dostęp 26 grudnia 2018 )
184. OECD , Revenue Statistics 2018 - Całkowite dochody podatkowe jako% PKB , 2018.
185. Główne agregaty sektora instytucji rządowych i samorządowych, w tym dochody i wydatki , Eurostat , 26 października 2018 r.
186. Francja: pożyczki o coraz bardziej ujemnych stopach procentowych , Lefigaro.fr z AFP, 11.07.2016.
187. Krzywa stopy suwerennej Francji
188. Ten dzień, w którym rosną stopy procentowe… , 4 kwietnia 2018 r.
189. Binet, M. i Pentecôte, J. (2006). Struktura podatków miejskich i cykl wyborczy. Ekonomia i prognozowanie, 174 (3), 113-127. https://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2006-3-page-113.htm .
190. [19] .
191. „  Ustawa o planowaniu finansów publicznych 2018-2022  ” ,27 września 2017 r.(dostęp 8 listopada 2017 )
192. Arvernes ( https://www.lesechos.fr/03/10/2014/LesEchos/21785-053-ECH_2-000-milliards-de-dette---echec-d-un-pays--echec -d-une-generation.htm Dług 2000 miliardów: upadek kraju, upadek pokolenia], Les Échos , 3 października 2014 r.
193. Przy niezmienionych stopach procentowych i kosztach. Zobacz s.  13 w Champsaur, Paul i Cotis, Jean-Philippe „Raport o sytuacji finansów publicznych” , kwiecień 2010, v + 59 + 22 s. : Jean-Marc Vittori „Dług: mleko w ogniu” Les Échos z 23 czerwca 2011
194. Idem, s.  13 .
195. Idem, s.  57 .
196. Manuel Domergue, "dług publiczny pod mikroskopem" Alternatywy economique n o  308, grudzień 2011, s.  92
197. Ronen Palan Richard Murphy , Christian Chavagneux i Marc Mousli "  Raje podatkowe: od uchylania się od opodatkowania, obejście przepisów i globalnych nierówności  ," Ekonomia polityczna , n o  42,9 czerwca 2009, s.  22-40 ( ISSN  1293-6146 , czytane online , dostęp 18 września 2017 )
198. Étienne Lefevre „Szacunki rządowe, że duża pożyczka zostanie samofinansowania 2020” Les Echos 21 stycznia 2010.
199. Uratuj Uniwersytet! : Strategiczne priorytety inwestycyjne i zadłużenie krajowe (raport) - listopad 2009
200. Paul Fabra, Kapitalizm bez kapitału , Paryż, Les Echos Editions, Eyrolles.,listopad 2009, 379  s. ( ISBN  978-2-212-54512-8 , czytaj online ) , Strona 284
201. Trybunał Obrachunkowy, Roczne sprawozdanie publiczne 2013 – Ogólna sytuacja finansów publicznych na koniec stycznia 2013 r. (Tekst uzupełnienia i odpowiedzi Ministerstwa Gospodarki i Finansów można znaleźć pod adresem: http:// www.ccomptes.fr/Publications/Publications/R Rapport-public-annuel-2013 .)
202. (w) Nicoletta Batini, Giovanni Callegari i Giovanni Melina, „  Pomyślna polityka oszczędnościowa w Stanach Zjednoczonych w Europie i Japonii  ” , dokument roboczy MFW ,Lipiec 2012
203. (w) Susan Lund , Toos Daruvala , Richard Dobbs , Philipp Härle , Ju-Hon Kwek i Ricardo Falcón , „  Globalizacja finansowa: wycofanie się lub reset  ” , McKinsey & Company ,marzec 2012, s.  65 do 68 ( czytaj online )
204. (w) Karl Meyer, „  Reinhart i Rogoff korygują swoje błędne obliczenia dotyczące długu.  " , Les Echos ,10 maja 2013 r.( ISSN  0153-4831 , [ https://www.lesechos.fr/10/05/2013/lesechos.fr/0202755899558_rogoff-et-reinhart-publient-un-erratum-a-leur-etude-sur-la-dette htm . http://lexpansion.lexpress.fr/actualite-economique/reinhart-et-rogoff-corrigent-leurs-erreurs-de-calcul-sur-l-austerite_1332629.html czytać online])
205. Trybunał Obrachunkowy maluje apokaliptyczny obraz finansów publicznych po kryzysie , Le Figaro , 30 czerwca 2020 r.
206. MFW wzywa Francję do przygotowania planu redukcji zadłużenia , reuters.com, 19 stycznia 2021
207. „  A co z propozycjami zrównoważonego budżetu?”  », Patrick Artus , 2001, wstęp i strona 1261
208. (w) „  Sovereign Debt: A Guide For Economists and Pracctioners  ” na temat MFW , 13-14 września 2018 (dostęp 30 grudnia 2018 )
209. „  Jak poprawić reguły dotyczące długu publicznego w strefie euro  ”, artykuł w Les Échos , 9 września 2006
210. Będziemy uważać, aby nie zakwalifikować samych wydatków jako „dobre” lub „złe”, a jedynie sposób ich finansowania. Może istnieć dobre finansowanie złego wydatku i złe finansowanie dobrego wydatku.
211. Jean-Bernard Mattret, „  Prezentacja budżetu władz państwowych i lokalnych  ”, French Revue de finances publique ,luty 2012, s.  213-218 ( ISSN  0294-0833 )
212. IPSASB, „  Słowniczek zdefiniowanych terminów  ”, na ifac.org ,31 grudnia 2003 r.(dostęp 28 czerwca 2020 )
213. "  Prawo finansowe na 2018 rok  "
214. „  Ustawa o ugodzie 2016  ”
215. "  Rachunki państwowe  " , o występach publicznych ,30 stycznia 2018(dostęp 30 stycznia 2018 )
216. „  Dekret z dnia 24 lipca 2018 r. zmieniający zasady dotyczące ogólnej rachunkowości państwowej  ” , o Legifrance ,lipiec 2018(dostęp 22 października 2018 )
217. Jak zrujnowaliśmy nasze dzieci , Patrick Artus , wyd. Odkrycie, 2006
218. wersja dokumentu roboczego , s. 39, sekcja II-A-2-a)
219. Propozycja Nicolasa Sarkozy'ego: Debt , strona UMP
220. Dług i deficyty , propozycje Ruchu Demokratycznego
221. por. stanowisko Jacquesa Chiraca i Gerharda Schrödera w 2005 r., kiedy ich kraje były przedmiotem procedury nadmiernego zadłużenia ze strony Komisji , „  Pacta sunt mutanda  ” ( (the) The pactes are kruche ), artykuł w magazynie Newropeans , 18 marca 2005 r.
222. "  Alain Minc:" Rozróżnianie dobrego i złego długu powinno być w centrum naszej refleksji  " , na Le Figaro (dostęp 3 marca 2021 )
223. Paul Fabra, „  Podatek, pożyczka, deficyt.  ", Le Monde ,18 września 1990
224. David Ricardo, Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania ,1817
225. „  Narodowe dziedzictwo gospodarcze w 2016 roku  ” , na stronie Insee ,22 grudnia 2017 r.(dostęp 22 grudnia 2017 )
226. OECD, Rola sektora publicznego: przyczyny i konsekwencje ekspansji sektora publicznego. , Paryż, OECD Economic Studies No.4,wiosna 1985, s.  Rozdział 6 „Deficyt budżetowy i wykluczenie”, s. 203 do 217.
227. (w) Paul Krugman i Robin Wells, Makroekonomia , Macmillanlearning, wydanie 5, 2018,17 listopada 2017 r., 1168  s. ( ISBN  978-1-319-09875-9 , czytaj online ) , s. 386 i 387
228. “  Przedsiębiorstwa i MŚP – ich finansowanie: pierwszy strategiczny priorytet francuskich banków.  " ,październik 2017(dostęp 5 listopada 2017 )
229. Paul Fabra, Diabeł i bezrobocie , Paryż, Economicza,Marzec 1998, 452  s. ( ISBN  978-2-7178-3599-1 ) , strony 230 i 231
230. „  Relacje między finansami publicznymi a handlem zagranicznym  ” , o FIPECO ,31 października 2017 r.(dostęp 8 marca 2018 r. )
231. "  Sprawozdanie roczne -- Bilans płatniczy i pozycja zewnętrzna Francji  " , Banque de France ,2016
232. Paul Fabra, Le capitalisme sans capital , Paryż, Les Echos éditions - éditions Eyrolles,listopad 2009, 379  s. ( ISBN  978-2-212-54512-8 , czytaj online ) , s.  265
233. "  Deflacja i dług publiczny, dziwne lekcje Japonii  " , o Les Echos ,25 marca 2014(dostęp 14 listopada 2017 )
234. (w) "  IMF World Economic Outlook (WEO), październik 2016: Słabe zapotrzebowanie: symptomy i środki zaradcze  " na imf.org ,4 października 2016(dostęp 14 listopada 2017 )
235. „  Fisher and Debt Deflation  ” , o alternatywach gospodarczych ,1 st kwiecień 2015(dostęp 14 listopada 2017 )
236. (w) IPSASB 2017 Handbook of International Public Sector Accounting Pronouncements , Nowy Jork ( czytaj online ) , strona 2313
237. „  USTAWA nr 2016-1917 z dnia 29 grudnia 2016 r. o finansach na rok 2017  ” , o Legifrance ,30 grudnia 2016(dostęp 17 listopada 2017 )
238. „  Sprawozdania finansowe  ” , na temat CADES (dostęp 17.11.2017 )
239. [PDF] Sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego dotyczące sieci kolejowej
240. Leparisien.fr, Państwo powinno przejąć 12 miliardów długu RFF
241. [xls] Tabela: Dług publiczny w rozumieniu Maastricht , na stronie lemonde.fr
242. Tabela długu publicznego , Insee
243. „  Francja: SNCF zwiększa dług publiczny o 8 miliardów euro w 2006 roku  ”, Les Échos , 19 września 2007.
244. Jean-Bernard Mattret, Rachunkowość publiczna: ręczna , Bruksela, Bruylant,maj 2016, Strona 351  s. ( ISBN  978-2-8027-5323-0 ) , Strona 351
245. "  Dług podmiotów publicznych  " , na Comptes.fr ,20 lutego 2019(dostęp 20.02.2019 )
246. Artykuły L1612-4 i następne ogólnego kodeksu władz lokalnych [20]
247. Camdessus, Michel i in. „Osiągnąć konstytucyjny cel zrównoważonych finansów publicznych”. Raport dla Prezesa Rady Ministrów Grupy Roboczej pod przewodnictwem Michela Camdessusa, Honorowego Gubernatora Banque de France” , 21 czerwca 2010, i + 58 s. [lub ii + 55 s. .
248. Warsmann, Jean-Luc „Raport o imieniu Komisji ustaw konstytucyjnych, ustawodawstwa i administracji ogólnej republiki nad projektem ustawy konstytucyjnej ( n o  3641), zmienionej przez Senat w drugim czytaniu na równowagę finansów publicznych” , Zgromadzenie Narodowe, 12 lipca 2011, 21 s.
249. Zgromadzenie Narodowe „Projekt ustawy konstytucyjnej dotyczącej równowagi finansów publicznych (Tekst przegłosowany przez dwa zgromadzenia Parlamentu w identycznych warunkach)” , 13 lipca 2011 r., 8 s.
250. Dussapt, Chloé „Co oznacza budżetowa 'złota reguła'” , Wyzwania, 27 lipca 2011 r.
251. Komisja Europejska „Zalecenie Rady w sprawie krajowego programu reform Francji na rok 2011 oraz przedstawienie opinii Rady na temat zaktualizowanego programu stabilności Francji obejmującego lata 2011-2014” . SEC (2011) 806 final, 7 czerwca 2011, godz. ; Komisja Europejska „Ocena francuskiego krajowego programu reform i programu stabilności z 2011 r . ” . Dokument roboczy służb Komisji SEC (2011) 719 wersja ostateczna Dokument towarzyszący SEC (2011) 806 wersja ostateczna. 7 czerwca 2011, 32 s. ; Frank Paul Weber, „Komisja Europejska jest filarem polityki gospodarczej prowadzonej przez Paryż”, La Tribune, 8 czerwca 2011
252. "  Bilans strukturalny  " , Fipeco ,30 maja 2018 r.(dostęp 2 stycznia 2019 )
253. „  Prawo finansowe na rok 2019  ” , o Legifrance ,30 grudnia 2018(dostęp 30 grudnia 2018 )
254. „  Opinia nr HCFP-2018-3 w sprawie projektów ustaw o finansowaniu i finansowaniu ubezpieczeń społecznych na rok 2019  ” , na stronie hcfp.fr ,wrzesień 2018(dostęp 2 stycznia 2019 )
255. „  Prawo programowania finansów publicznych  ” , o Legifrance ,styczeń 2018(dostęp 2 stycznia 2019 )
256. "  Bilans strukturalny  " , na Fipeco.fr ,30 maja 2018 r.(dostęp 2 stycznia 2019 )
257. „  1953, Niemcy zmniejszają o połowę swój dług  ”, Le Monde ,Sierpień 2012
258. "  Thomas Piketty i dług publiczny  "
259. (in) „  Zgłaszanie deficytów rządowych i poziomów zadłużenia  ” w Eurostacie ,21 listopada 2017 r.(dostęp 21 listopada 2017 )
260. „  Dług publiczny: zmierz go, zmniejsz  ” , na Fondapol.org ,kwiecień 2017(dostęp 10 grudnia 2017 )
261. François Ecalle, „  Jak zmniejszyć nasze wydatki publiczne na poziomie europejskim?  », Wyzwania ,9 marca 2017
262. "  Wyjście z otchłani zadłużenia  " , MFW ,marzec 2018(dostęp 29 marca 2018 )
263. (w) „  Dług (i nieduży) delewarowanie  ” ,luty 2015(dostęp 8 listopada 2017 )
264. G.Be and I.Co, „ Jak EBC stał się jednym z największych  nabywców długów na świecie.  ", Les Echos ,7 września 2016( przeczytaj online )
265. „Oprocentowanie obligacji europejskich, Geocodia”
266. „Za kulisami brukselskiego Jeana Quatremera, 21 listopada 2011 r . ” .
267. „Przemówienie Nicolasa Sarkozy'ego, Tulon, grudzień 2011” .
268. "  Aby zakończyć nasze uzależnienie od długu  " , na Le point ,9 sierpnia 2017 r.(dostęp 23 sierpnia 2017 )
269. Dług publiczny dryfujący , Eyrolles , 22 marca 2018 r.
270. Paul Fabra, „  Podatek, pożyczka i deficyt  ”, Le Monde ,18 września 1990
271. Odwrotny przypadek jest teoretycznie możliwy, rzadko.
272. "  Thomas Piketty i dług publiczny  " , na cadtm.org ,21 kwietnia 2017 r.(dostęp 22 grudnia 2017 )

Powiązane artykuły

• Lex monetae

Bibliografia

• Andréau, J.; Béaur, G. i Grenier, J.-Y., Dług publiczny w historii , wyd. CHEFF, 2006. Wprowadzenie online .
• Béaur G i Quennouëlle-Corre L., Kryzysy długu publicznego, wyd. IGPDE, grudzień 2019 r., Wprowadzenie online http://books.openedition.org/igpde/6061 .
• Brun, Richard, historii francuskiego długu 13 th - 20 th century - utrwalania Fatality? , wsparcie konferencji z 17 maja 2006 r. , Agence France Trésor . [PDF] [ czytaj online ]
• André-Jacques Holbecq i Philippe Derudder, we współpracy z grupą Economic Research Group for a Societal System (GRESSO), Dług publiczny, zyskowna sprawa: Kto czerpie korzyści z systemu , Editions Yves Michel , coll. „Gospodarka”, Gap, 157 s.  2008 ( ISBN  978-2-913492-56-1 )
• Peillon, Antoine Te 600 miliardów, których brakuje Francji , Éditions du Seuil 2012.
• Champsaur, Paul i Cotis, Jean-Philippe, „Raport o sytuacji finansów publicznych” , kwiecień 2010, v + 59 + 22 s.
• Cour des Comptes (06-2008) Raport na temat sytuacji i perspektyw finansów publicznych , Cour des Comptes, czerwiec 2008. [PDF] [ czytaj online ]
• Trybunał Obrachunkowy, Zadłużenie podmiotów publicznych: zakres i ryzyko ,2019( przeczytaj online ).
• Pébereau, Michel „Zerwij z łatwością długu publicznego. O finanse publiczne w służbie naszego wzrostu gospodarczego i naszej spójności społecznej” . Komisja pod przewodnictwem Michela Pébereau , La Documentation Française, grudzień 2005, s. 189. Wersja 136 s. ( raport Pébereau na temat francuskiego długu publicznego )
• Cercle Turgot, Zadłużenie publiczne , Paryż, Eyrolles, marzec 2018, 240 s.   ( ISBN  9782212569421 )

Linki zewnętrzne

• Monitorowanie długu publicznego Francji przez INSEE
• Gdzie znaleźć informacje na temat długu publicznego CEDEF na https://www.economie.gouv.fr/cedef/dette-publique
• Sovereign Debt: A Guide for Economists and Practitioners, Konferencja MFW 13-14 września 2018 r. pod adresem : https://www.imf.org/en/News/Seminars/Conferences/2018/05/24 / suweren-debt-a- przewodnik-dla-ekonomistów-i-praktyków
• „  Licznik długu Francji 2020  ”