Kanclerz (z łac. Cancellarius : apparitor umieszczony przy przegrodzie oddzielającej sąd od publiczności) to oficjalny tytuł nadawany w wielu społeczeństwach wywodzących się z Cesarstwa Rzymskiego . Funkcja kanclerza może się znacznie różnić.
Pod dynastią Han , w okresie zachodniego Han (西漢) lub wcześniejszego Han (前 漢) (206 pne J.-C.- 9), kanclerz jest jedną z Trzech Ekscelencji , trzech najważniejszych ministrów rządu cesarskiego. Jest najpotężniejszym z tych ministrów, co czyni go swego rodzaju „premierem” Chin i najpotężniejszą postacią w imperium, zaraz po cesarzu .
Stanowisko zostało zniesione przez Wang Manga , kiedy obalił Han, aby założyć dynastię Xin w roku 9. Kiedy Han powrócił do władzy w 25 roku, stanowisko nie zostało odtworzone, a kanclerz w ramach Trzech Ekscelencji został zastąpiony nowym posługa trochę mniej potężna: doskonałość ponad Msze. Urząd kanclerza pojawił się ponownie dopiero w 208 roku, kiedy Cao Cao (155-220), wkrótce po mianowaniu go Najwyższym Nadzwyczajnym ponad Mszami, ponownie ustanowił stanowisko kanclerza, pełniąc de facto funkcję władcy Dworu Cesarskiego. Han Xiandi .
Na niższym szczeblu stanowisko kanclerza istnieje w całej dynastii Han, na dworach różnych królów-wasali, którzy są winni posłuszeństwo cesarzowi. Jednak ci kanclerze są w rzeczywistości wysokimi urzędnikami zależnymi od władzy centralnej, której podwójną rolą jest współzarządzanie tymi królestwami i nadzorowanie tych królów.
W Rzymie nadano to imię sekretarzom cesarza : kiedy ten wymierzał sprawiedliwość, kanclerze umieszczali się za kratami ( cancelli ), które oddzielały go od publiczności.
W Bretanii kanclerz pełnił funkcje podobne do funkcji premiera, z mniejszymi uprawnieniami. Pomagał księciu w podejmowaniu decyzji. Najsłynniejszym kanclerzem bretońskim był Guillaume Chauvin : pełnił tę funkcję za księcia Franciszka II , zanim został uwięziony za swoje poglądy polityczne przez Pierre'a Landais , skarbnika dworu, któremu się sprzeciwiał.
Za Karolingów kanclerz kierował duchownymi i sekretarzami pałacu odpowiedzialnymi za sporządzanie aktów urzędowych ( dyplomy , kapituły ). Biuro to zostało stworzone przez Pépin le Bref , który wybrał Badilon w 757 roku. Następcy Badilon były prawie wyłącznie duchowni franków , w tym draniem i grand-syn Karola Wielkiego , a od X th century urząd systematycznie spadła do arcybiskupa Reims .
Zadania kancelarii polegają na nadaniu decyzji królewskiej formie projektu ustawy. Udzielają ich skrybowie ( notarii lub cancellarii ). W erze Merowingów był to personel świecki podlegający referendarzom, z których jeden nadał pieczęć uwierzytelniającą akty. Pod rządami Karolingów personel stał się kościelny, ponieważ tylko duchowni religijni znali nowy język prawny, łacinę . Werbowano ich z kaplicy królewskiej, a ich przełożony, kapelan , stał się de facto kanclerzem, który sam był odpowiedzialny za nadanie pieczęci.
Arcykanclerz Świętego Cesarstwa Rzymskiego jest następcą kanclerza dworów Karolingów : wraz z nadejściem dynastii ottońskiej w 962 r. Królowie wschodniej Francji zamierzają zjednoczyć pod tym samym zwierzchnictwem trzy królestwa Germania , Włochy i Burgundia . W rzeczywistości funkcja arcykanclerza jest tak naprawdę sformalizowana tylko z biskupem Willigisem z Moguncji : odtąd funkcja ta będzie prawie systematycznie spoczywać na arcybiskupach Moguncji, którzy przewodniczą kolegium elektorów na wybór nowego króla we Frankfurcie. -On -The-Main . Arcykanclerz jest, pod względem protokolarnym, pierwszym doradcą Sejmu Imperium . Sprawuje kontrolę nad archiwami tego zgromadzenia i zajmuje specjalne stanowisko w Radzie Aulickiej i Cesarskiej Izbie Sprawiedliwości .
Kanclerz lub Wicekanclerz jest sekretarzem Wielkiego Mistrza Zakonu św. Jana Jerozolimskiego . Najsłynniejszy z nich, Guillaume Caoursin (1430-1501) nie był nawet bratem Zakonu.
Według Ibn Khaldouna kanclerz (po arabsku hajeb) był odpowiedzialny za koordynację działań ministrów (wazir po arabsku), z których każdy odpowiadał za określony wyspecjalizowany wydział. W swojej książce: El Moukaddima (francuskie tłumaczenie: Les Prolégomènes) wymienia ministerialne departamenty istniejące za dynastii Umajjadów z Andaluzji: Minister ds. Rachunków Publicznych, Minister Stosunków Zewnętrznych, Minister Sprawiedliwości, Minister Obrony, każdy z osobnym budynkiem.
We Francji tytuł kanclerza był zawsze wspólny dla kilku urzędów; ale najwybitniejszy był kanclerz Francji , przewodniczący Rady Stanu i tłumacz królewskich życzeń w parlamencie. Od Karolingów kanclerz miał Strażnika Pieczęci i był odpowiedzialny za sporządzenie i kontrasygnowanie aktów wydanych przez króla. Ten zarzut został zniesiony w dniu1 st lipca 1790. Napoleon I po raz pierwszy stworzył go jako kanclerza na rzecz Cambaceres , któremu nadał administrację stanu cywilnego swojego domu. Przywrócenie przywrócona kanclerzem Francji, ale usunięto z niego strażnik pieczęci, której powierzono Ministrowi Sprawiedliwości i przypisana mu przewodnictwo w Izbie parów .
Na uniwersytetach Ancien Régime rektor był stróżem pieczęci uniwersytetu. Na Uniwersytecie Paryskim było dwóch rektorów, rektor Notre-Dame i kanclerz Sainte-Geneviève.
Za panowania Stanisława Leszczyńskiego na czele księstw w 1737 r., Jeszcze przed ostateczną aneksją w 1766 r., Pan de La Galaizière, ówczesny bratanek hrabia Lucé, pełnił identyczne funkcje jak zarządca i często się tak nazywa. ., ale mają tytuł kanclerza Lotaryngii , aby oszczędzić podatności Lorrainers, których kraj jest nadal de iure niezależny.
W okresie Cesarstwa Niemieckiego (1871 - 1919) cesarski kanclerz ( Reichskanzler ) był wyznaczonym przez cesarza szefem rządu i odpowiadał tylko przed nim. Najbardziej znanym był Otto von Bismarck od 1871 do 1890 roku.
1) La Moukkadima, tekst arabski, str. 422. Wydania „Dar Yaarab” Damaszek, Syria, 2004