Artykuł 11 Konstytucji V Republiki Francuskiej jest częścią tytułu II , który dotyczy prezydenta Republiki Francuskiej . Określa procedurę referendum ustawodawczego.
Poniższy tekst wynika z ustawy konstytucyjnej z 23 lipca 2008 r . ; część dotycząca referendum z inicjatywy wspólnej obowiązuje od czasu wejścia w życie cytowanej ustawy organicznej, czyli od lutego 2015 r.
„Prezydent Republiki, na wniosek Rządu na czas trwania posiedzeń lub na wspólną propozycję obu zgromadzeń, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym, może poddać pod referendum każdą ustawę dotyczącą organizacji władzy publicznej, reform związanych. z polityką gospodarczą, społeczną lub środowiskową narodu oraz ze służbami publicznymi, które się do niej przyczyniają lub zmierzającymi do upoważnienia do ratyfikacji traktatu, który wbrew Konstytucji miałby wpływ na funkcjonowanie instytucje.
Gdy referendum jest organizowane na wniosek rządu , ten ostatni składa oświadczenie przed każdym zgromadzeniem, po którym następuje debata.
Referendum w sprawie, o której mowa w ust. 1, może zostać zorganizowane z inicjatywy jednej piątej posłów, popartej przez jedną dziesiątą wyborców wpisanych na listy wyborcze. Inicjatywa ta ma formę projektu ustawy i nie może mieć na celu uchylenia przepisu ustawowego ogłoszonego krócej niż rok.
Warunki jego przedstawienia oraz warunki, na jakich Rada Konstytucyjna kontroluje zgodność z postanowieniami ustępu poprzedzającego, określa ustawa organiczna.
Jeżeli ustawa nie została rozpatrzona przez oba zgromadzenia w terminie określonym w ustawie organicznej, Prezydent Rzeczypospolitej poddaje ją pod referendum.
Jeżeli projekt ustawy nie zostanie przyjęty przez naród francuski, żadna nowa propozycja referendum na ten sam temat nie może zostać przedstawiona przed upływem dwóch lat od daty wyborów.
Po zakończeniu referendum uchwaleniem ustawy lub projektu ustawy Prezydent Rzeczypospolitej ogłasza ustawę w ciągu piętnastu dni od ogłoszenia wyników konsultacji. "
- Artykuł 11 Konstytucji (obowiązująca wersja)
„Prezydent Republiki, na wniosek Rządu na czas trwania posiedzeń lub na wspólną propozycję obu zgromadzeń, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym, może poddać pod referendum każdą ustawę dotyczącą organizacji władzy publicznej, w tym zatwierdzenie „porozumienia Wspólnoty lub zmierzającego do upoważnienia do ratyfikacji traktatu , który wbrew Konstytucji miałby wpływ na funkcjonowanie instytucji.
Po zakończeniu referendum uchwaleniem ustawy Prezydent Rzeczypospolitej ogłasza ją w terminie przewidzianym w artykule poprzedzającym. "
- Artykuł 11 Konstytucji (wersja oryginalna)
„Prezydent Republiki, na wniosek Rządu na czas trwania posiedzeń lub na wspólną propozycję obu zgromadzeń, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym, może poddać pod referendum każdą ustawę dotyczącą organizacji władzy publicznej, reform związanych z polityką gospodarczą lub społeczną Narodu oraz służącymi do tego celu służbami publicznymi lub zmierzającymi do upoważnienia do ratyfikacji traktatu , który wbrew Konstytucji miałby wpływ na funkcjonowanie instytucji .
Gdy referendum jest organizowane na wniosek rządu , ten ostatni składa oświadczenie przed każdym zgromadzeniem, po którym następuje debata.
Po zakończeniu referendum uchwaleniem ustawy Prezydent Rzeczypospolitej ogłasza ustawę w ciągu piętnastu dni od ogłoszenia wyników konsultacji. "
- Art. 11 Konstytucji (wersja zmieniona ustawą konstytucyjną z 4 sierpnia 1995 r.)
Referendum ustawodawcze mogłoby początkowo dotyczyć kwestii związanych z organizacją władzy publicznej lub ratyfikacją ważnych traktatów.
Ustawa konstytucyjna z 4 sierpnia 1995 r. Dodała możliwość odwołania się do referendum w sprawie reform dotyczących „polityki gospodarczej lub społecznej Narodu i usług publicznych, które się do niej przyczyniają” , a także obowiązek organizowania referendum na wniosek rządu , złożyć oświadczenie, po którym nastąpi debata w każdym zgromadzeniu.
2008 poprawka konstytucyjna rozszerzyła zakres referendum do kwestii ochrony środowiska.
Dwie procedury umożliwiają doprowadzenie do referendum ustawodawczego:
Od jego decyzji n o 62-20 DC 6 listopada 1962 Rada Konstytucyjna , na podstawie art 61 Konstytucji V Republiki Francuskiej , jest zadeklarowana niekompetentny do orzekania o konstytucyjności referendum, ponieważ "to jest „bezpośrednie wyraz suwerenności narodowej ” .
Z drugiej strony jest nie tylko kompetentna w zakresie projektów ustaw „popularnych parlamentarnych” (jedna piąta posłów popiera jedną dziesiątą wyborców), ale jej skierowanie jest wręcz obligatoryjne, tak samo jak w przypadku ustaw organicznych. lub ustaw i regulaminów zgromadzeń, na podstawie art. 61 Konstytucji . Jeśli jednak kontrola jest obowiązkowa, nigdy nie jest automatyczna, ponieważ konieczne jest skierowanie; Rada Konstytucyjna może zająć się tylko w przypadku, gdy stosowanie artykułu 16 Konstytucji będzie trwał więcej niż sześćdziesiąt dni.
Zatrudnienie przez generała de Gaulle'a do procedury z art. 11 w celu dokonania rewizji konstytucji w drodze referendum w 1962 r. Zapoczątkowało gorącą debatę na temat konstytucyjności tego wyboru. W istocie jedynym artykułem wyraźnie przewidującym rewizję Konstytucji był artykuł 89 . Aby uzasadnić zastosowanie art. 11, przedstawiono kilka argumentów.
Przeciwnicy tego użycia również przedstawili kilka argumentów.
Debata nad możliwością wykorzystania art. 11 do zmiany Konstytucji nadal nie jest zamknięta wśród prawników.
Zastosowanie art. 11 miało na celu ominięcie Parlamentu w procedurze, który nie znalazł swojego interesu w żadnej z dwóch rewizji, poza podziałami politycznymi: rewizja z 1962 r. Wybrała Prezydenta Republiki w wyborach bezpośrednich, co dało mu znaczną legitymację wobec Parlamentu, a ta z 1969 r. znacznie ograniczyła uprawnienia Senatu.