Rzeka Amazonka)

Amazonka
(Marañón, Apurímac, Ene, Tambo, Ucayali, Amazonas, Solimões)
Rysunek
Widok satelitarny ujścia Amazonki.

Mapa dorzecza Amazonki z zaznaczoną rzeką.
Charakterystyka
Długość między 6259 km a 6992  km
Basen 6 112 000  km 2
Basen zbiorczy dorzecze Amazonki
Średni przepływ 209 000  m 3 / s (usta)
Numer Strahlera 12
Dieta tropikalny deszcz
Klasy
Źródło Klif Apachety
Lokalizacja Nevado Mismi ( Arequipa , Peru )
· Wysokość 5170  m²
· Informacje kontaktowe 15 ° 31 ′ 05 ″ S, 71 ° 45 ′ 55 ″ W
Usta Ocean Atlantycki
Lokalizacja Brazylia
· Wysokość 0  mln
· Informacje kontaktowe 0° 42 ′ 28 ″ N, 50° 05 ′ 22 ″ W
Geografia
Główne dopływy
· Lewy brzeg Marañón , Napo , Putumayo , Caquetá , Negro
· Prawo bankowe Ucayali , Juruá , Purus , Madera , Tapajós , Xingu
Przekraczane kraje Peru , Kolumbia , Brazylia
Główne miejscowości Iquitos , Leticia , Tabatinga , Coari , Manaus , Santarém , Macapá

Amazon (w hiszpańskim Río Amazonas , w portugalskim Rio Amazonas ) to rzeka w Ameryce Południowej . Jej średni przepływ w ujściu rzeki wynoszący 209 000 m 3 / s jest zdecydowanie najwyższym ze wszystkich rzek na planecie i odpowiada łącznej objętości sześciu rzek znajdujących się bezpośrednio za nią w kolejności przepływu. Ze swoimi 7025  km jest najdłuższą rzeką na Ziemi z Nilem . Amazonka jest również największą rzeką ze względu na ogrom jej dorzecza. Wysysa powierzchnię 6,112,000  km 2 (bez Rio Tocantins ) lub 40% w Ameryce Południowej i równowartość jednej i pół raza powierzchni Unii Europejskiej (w Kongo , drugiej co do wielkości rzeki do Unii Europejskiej) . Powierzchnia jej dorzecza, osiąga zaledwie 3,8  milionów km 2 ). Dorzecze Amazonki rozciąga się od 5° szerokości geograficznej północnej do 20° południowej. Rzeka ma swoje źródło w Andach , przecina Peru , Kolumbię i Brazylię i uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na poziomie równika. Jej sieć hydrograficzna liczy ponad 1000 cieków wodnych. Sama Amazonka odpowiada za 18% całkowitej ilości słodkiej wody odprowadzanej do oceanów na świecie. Jej dwa główne dopływy, Rio Madeira i Rio Negro , pod względem przepływu należą do 10 najważniejszych rzek na świecie (32 000 i 29 300  m 3 / s ), a trzecia Rio Caquetá (18 600  m 3 / s ) rywalizuje z Missisipi .

Excessiveness z Amazonii może być również docenione przez zauważając, że ma mostu lub zapory Przecina tysięcy kilometrów (przejście odbywa się promem lub promem), i że konieczne jest, aby wspiąć się bardzo wysoko na jego dwóch trenerów. Rio Marañon i río Ucayali, aby znaleźć takie zakwaterowanie. Wszystko jest przeciwne: szerokość rzeki, jej głębokość, jej moc, mnogość wysp i ramion rzeki, brzegi zalewane przez kilka miesięcy w roku i przekształcane z każdą powodzią. Dzisiejsza technika nie pozwala przezwyciężyć takich trudności. Dlatego obecne projekty zapory dotyczą tylko dopływów (rio Madeira, rio Xingu ). Jeśli się zmaterializują, to mimo wszystko zajmą miejsce wśród największych osiągnięć hydraulicznych na świecie, przewyższając Trzech Przełomów i Zapory Itaipu .

Z drugiej strony rzeka jest żeglowna dla parowców aż do Iquitos , 3700  km od morza, a dla mniejszych jednostek, kolejne 780  km do Achual Tipishca. Dalej małe łodzie często przepływają przez paradę Pongo de Manseriche na Rio Marañón.

Hydronim

Przed podbój Ameryki Południowej The Rio de las Amazonas nie posiada ogólną nazwę; zamiast tego różne rdzenne plemiona miały nazwy oznaczające każdą z zajmowanych przez nie sekcji, takie jak Paranaguaza , Guyerma , Solimões i inne.

Vicente Yáñez Pinzón , który był pierwszym odkrywcą rzeki, nazwał ją rzeką Río Santa Maria de la Mar Dulce , ze względu na brak zasolenia w morzu u jej ujścia . Zostało to szybko skrócone jako Mar Dulce , a następnie przez kilka lat, po 1502 roku, było znane jako Río Grande .

Towarzysze Pinzóna nazywali rzekę El Río Marañón . Dla niektórych słowo Marañón ma rdzenne pochodzenie. Pomysł ten został po raz pierwszy rozwinięty w liście Pierre'a Martyra d'Anghiera do Lope Hurtado de Mendoza w 1513 roku. Jednak to słowo może również pochodzić od hiszpańskiego maraña - co oznacza splątanie, a pagaïe - oznaczałoby to zatem napotkane trudności przez pierwszych odkrywców podczas nawigacji nie tylko u ujścia rzeki, ale także wielu kanałów i postrzępionych brzegów, które tworzą obecny brazylijski stan Maranhão .

Zgodnie z tradycyjnym, ale być może legendarnym wyjaśnieniem, to Francisco de Orellana nadał mu nazwę Amazon z tego prostego powodu, że podczas swojej podróży po rzece został zaatakowany na24 czerwca 1541przez plemię wojowniczych kobiet, czerpiąc analogię z Amazonek . Ta hydronimia jest jednak kontrowersyjna. Możliwe, że Francisco de Orellana naśladował termin tubylczy ze względu na jego brzmienie , ponieważ jedna z etymologii Amazonii wywodzi ten termin od amassona, co oznacza w językach Tupi „niszczyciel łodzi”, w odniesieniu do przypływów, które tworzą niszczycielskie fale w górę rzeki podczas wiosennych przypływów.

Nazwa Rio Marañón została jednak zachowana w Peru, aby oznaczyć część rzeki położoną powyżej ujścia Rio Ucayali .

Rdzenni Amerykanie

W Indianie nie zostawili wiele śladów swoich poprzednich wcieleń do kolonizacji. W rezultacie dają możliwość wielu badań i publikacji. W szczególności w dziedzinach archeologii , etnohistorii , antropologii , ekologii , botaniki czy pedologii .

Eksploracja Europy

W 1500 roku Vicente Yáñez Pinzón , dowódca hiszpańskiej ekspedycji , został pierwszym Europejczykiem, który zbadał rzekę, przekraczając jej ujście, które odkrył, gdy zauważył świeżą wodę na otwartym morzu.

To od jej źródła Amazonka została naprawdę zbadana. Pierwszy kompletny zejście z Amazonii przez Europejczyków z Andów do morza jest spowodowany Francisco de Orellana w 1541 - 1542 . Zejście to nastąpiło przypadkowo, ponieważ Orellana, która została wysłana na rekonesans przez Gonzalo Pizarro w poszukiwaniu żywności, musiała płynąć przez dziewięć dni, zanim ją znalazła i nie mogąc zawrócić z powodu prądu, postanowiła kontynuować zejście. Atlantycki. Nazwa Amazon pochodzi od bitwy, która miała miejsce przeciwko plemieniu Tapuya , podczas której kobiety z plemienia walczyły u boku mężczyzn, zgodnie ze zwyczajem Tapuyów. Według szczegółowego rachunku danej wyprawy przez mnicha Gaspar de Carvajal , te kobiety miały swoje własne królestwo i żył z dala od ludzi w sposób, z Amazonek z Azji i Afryki w mitologii, opisanych w szczególności przez Herodota i Diodora .

Pierwsze pełne wejście na rzekę Europejczyków dokonał Portugalczyk Pedro Teixeira , który w 1638 r. wybrał odwrotną drogę do Orellany i dotarł do Quito przez Río Napo . Zszedł z rzeki w 1639 r. w towarzystwie jezuitów Acuna i Artiedy, delegowanych przez wicekrólestwo Peru.

W 1997 roku południowoafrykański poszukiwacz przygód Mike Horn zszedł z Amazonki na hydrospeed , bez pomocy.

W 2007 roku słoweński pływak Martin Strel przepłynął rzekę na dystansie 5265 kilometrów w 66 dni.

Z 2 kwietnia 2008 w 9 sierpnia 2010, Edward Stafford wszedł na całej długości Amazonki od jej źródła, 6500  km .

Źródło i wyżyny

Najdalsze źródło Amazonii w peruwiańskich Andach zostało dopiero niedawno ugruntowane. Jest to potok położony w regionie Arequipa na szczycie o wysokości 5507 m n.p.m. Nevado Mismi , około 160  km na zachód od jeziora Titicaca i około 650  km na południowy wschód od Limy . Ta góra została po raz pierwszy zasugerowana jako prawdziwe źródło w 1971 roku, ale nie została potwierdzona aż do 2001 roku .

Strumień płynie od Nevado Mismi do rzeki Apurímac . Apurímac kolejno przyjmuje nazwę Ene, a następnie Tambo i tworzy Ukajali po wpłynięciu do rzeki Urubamba, która pochodzi z Cuzco . L'Ucayali dołącza do Marañón po długiej podróży na północ. Rzeka następnie przyjmuje nazwę Amazonas w Peru i Kolumbii, następnie Rio Solimões, gdy wpływa do Brazylii w Tabatinga , i ponownie Amazona w Manaus , po tym, jak dołączyła do niej Rio Negro . Całkowita długość rzeki od źródła do ujścia wynosi 6437  km , co czyni ją drugą co do długości rzeką po Nilu (6690  km ). Ale jest zdecydowanie pierwszy pod względem przepływu i powierzchni dorzecza.

Jaka jest prawdziwa macierzysta odnoga rzeki? Ukajali czy Marañón  ? System Ucayali-Tambo-Ene-Apurímac jest znacznie dłuższy niż Marañón (2670  km przeciwko 1570), ale Marañón ma większy basen niż Ucayali (380 000 przeciwko 360 000  km 2 ); jej prędkość przepływu jest większa (16,400 na 13.300 m 3 / s), określa się ogólnym kierunku wschód-zachód rzeki. Z hydrologicznego punktu widzenia Marañón pozostaje zatem główną odnogą Amazonki, ale uwzględnienie Ukajali w celu ustalenia maksymalnej długości sieci rzecznej i porównania z innymi systemami nie jest absurdem. Zastosujemy to samo rozumowanie dla wielu rzek, i to nie najmniej, takich jak Mississippi (największa długość = Mississippi + Missouri + Jefferson, największy przepływ = Mississippi + Ohio + Allegheny), Sekwana (długość = Sekwana + Marna, przepływ = Sekwana + Yonne), a nawet wielki Nil (długość = Nil + Nil Biały, przepływ = Nil + Nil Błękitny).

W międzyczasie Rio Marañón ma swoje źródło 200  km na północ od Limy i tylko 120  km od Oceanu Spokojnego . Biegnie wzdłuż północno-wschodniego kursu równolegle do wybrzeża Pacyfiku przez 700  km , po czym rozpoczyna 200- kilometrowy zakręt w  kierunku Atlantyku. W tym celu przecina fałdy Kordyliery przez szereg wąwozów lub pongo i otrzymuje swój pierwszy większy dopływ Rio Santiago (1700 m 3 / s), który pochodzi z Ekwadoru i zwiększa swój przepływ o ponad jedną trzecią. Zaraz po tym zbiegu przekracza ostatnie i najbardziej imponujące pongo , Pongo de Manseriche i wkracza na ogromną równinę, której nie opuści aż do Oceanu Atlantyckiego. Na lewym brzegu dociera do niego trzy duże dopływy ( Morona , Pastaza , Tigre ), które również pochodzą z Ekwadoru, oraz czwarty ważniejszy jeszcze na prawym brzegu: Huallaga (3800 m 3 / s). Te nowe dopływy zwielokrotniają jego przepływ przez cztery. Opuszcza obszar Andów i wchodzi na zalane równiny. Od tego miejsca do Ukajali i daleko dalej, przez około 2400  km , brzegi lasu znajdują się tuż nad wodą i pozostają zalewane przez długi czas, zanim rzeka osiągnie swój maksymalny poziom. Niskie brzegi przerywa tylko kilka wzgórz, po czym rzeka wpada do ogromnego lasu deszczowego Amazonii . W Tabatinga , na granicy z Brazylią, nosi nazwę Rio Solimões , jej przepływ sięga już 38 000 m 3 / s, prawie w Kongu .

Według ostatnich badań długość Amazonki Ukajali wynosi 6800 km , a długość  Nilu wynosi 6695  km, co czyni Amazonkę najdłuższą rzeką na świecie. Inne badania donoszą o długości ponad 7000  km , ale obejmują Rio Pará jako należące do Amazonii, podczas gdy jest to głównie ujście innego systemu rzecznego, Rio Tocantins .

Reżim hydrologiczny

Przepływ rzeki był obserwowany przez 69 lat (1928-1996) w Óbidos , mieście w brazylijskim stanie Pará, położonym 537  km od ujścia do Oceanu Atlantyckiego .

W Óbidos średni roczny przepływ lub moduł zaobserwowany w tym okresie wyniósł 176 177 m 3 / s dla obszaru odwodnionego 4 640 300  km 2 , czyli 79,27% całkowitej powierzchni zlewni, która ma około 5 853 804  km 2 . W rzeczywistości badana powierzchnia nie obejmuje w szczególności ani dużych „prawych” basenów Rio Tapajós (13 400 m 3 / s) i Rio Xingu (9 900 m 3 / s), ani mniejszych „lewych” basenów, takich jak: że z rio Jari (1,300 m 3 / s), od zbiegu tych rzek jest dalszy od miasta Óbidos.

Warstwa wody przepływającej przez cały badanej powierzchni osiągnęła 1,197 mm rocznie. To ponad trzy razy więcej niż w przypadku dorzecza Kongo , drugiej rzeki na świecie pod względem przepływu, której przepływ wody mierzony w Kinszasie – to znaczy dla prawie całego dorzecza – wynosi tylko 359 milimetrów rocznie.

Średni miesięczny przepływ (wm 3 / s)
Stacja hydrologiczna: Óbidos
(dane obliczone za 69 lat) Średni miesięczny
przepływ (wm 3 / s) Stacja hydrologiczna: (oszacowanie średnich miesięcznych przepływów Amazonki
u ujścia z uwzględnieniem jej ostatnich 4 dopływów)
(dane obliczone za 69 lat)

Ogrom przepływów nie został od razu rozpoznany i od dawna uczono, że przepływ Amazonki wynosi 100 000 m 3 / s, co jest liczbą znaczną, ale bardziej „rozsądną” niż rzeczywiste liczby. Ale dobra ocena, wiarygodne mierniki były trudne do skalibrowania, biorąc pod uwagę specyfikę przepływu: nachylenie jest bardzo niskie od Andów Kordyliera do ujścia, a koryto rzeki jest bardzo głębokie (ponad 80  m ), co sprawia, że ​​znajduje się ono poniżej morza Przepływ, jakkolwiek szybki, nie pochodzi lub tylko nieznacznie ze stoku, ale z górnych mas wody, które „spychają” dolne masy wody w kierunku morza. Mechanizm ten musiał zostać szczegółowo przeanalizowany, aby dostosować narzędzia wodowskazowe rzeki i uzyskać prawidłowe liczby.

Las amazoński

Amazon Rainforest zaczyna się na wschód od Andów . Ma ogromne znaczenie ekologiczne, ponieważ jest w stanie wchłonąć gigantyczne ilości dwutlenku węgla . Ochrona lasów deszczowych Amazonii to jeden z największych problemów ekologicznych ostatnich lat.

Las tropikalny wywodzi się z niezwykle wilgotnego klimatu dorzecza Amazonki. Amazonka i jej tysiące dopływów płyną powoli przez krajobraz na tak łagodnym zboczu, że w rzeczywistości jest to pchnięcie wody w górę rzeki, która popycha strumień w kierunku morza.Miasto Manaus , w odległości 1000  km od Atlantyku, znajduje się tylko 44  m n.p.m.

Bioróżnorodność od Amazonia jest bardzo ważne: region jest domem dla ponad 2,5 miliona gatunków owadów , dziesiątki tysięcy roślin i około 2000 gatunków ptaków i ssaków . Jeden na pięć gatunków ptaków jest reprezentowany w amazońskiej dżungli.

Różnorodność flory w dorzeczu Amazonki jest najwyższa na świecie. Niektórzy eksperci szacują, że kilometr kwadratowy może zawierać do 90 000 ton żywej materii roślinnej.

Powódź (przepełnienie)

Deszcze sezonowe powodują powodzie , zalewając duże obszary graniczące z Amazonką i jej dopływami. Średnia głębokość rzeki przez większość pory deszczowej wynosi 40  m, a szerokość może dochodzić do 40  km . Poziom wody zaczyna się podnosić w listopadzie, następnie poziom podnosi się do czerwca, po czym spada do końca października. Powódź jej dopływu Rio Negro nie jest zsynchronizowana; pora deszczowa zaczyna się w jej dolinie dopiero w lutym lub marcu, w czerwcu jej poziom jest najwyższy i zaczyna opadać wraz z Amazonką. Tymczasem Madera jest dokładnie dwa miesiące przed Amazonką pod względem wzlotów i upadków.

W porze deszczowej Amazonka wylewa z jednego końca swojego biegu na drugi na obszarze kilkuset kilometrów kwadratowych, pokrywając w ten sposób zalane równiny. Poziom rzeki jest miejscami o 12 do 15  m wyższy niż w porze suchej. W czasie powodzi poziom w Iquitos wynosi 6  m  ; przy Tefe 15  m  ; koło Óbidos , 11  m  ; aw Pará 4  m powyżej najniższego poziomu w porze suchej.

W stronę morza

Szerokość Amazonki wynosi w niektórych miejscach od 6 do 10  km od jednego brzegu do drugiego; szerokość może osiągnąć 40  km . Co więcej, na długich dystansach rzeka dzieli się na dwa główne cieki, między którymi i na ich brzegach znajduje się wiele odnóg, które są połączone ze sobą skomplikowaną siecią naturalnych kanałów przecinających niskie równiny igapo (nigdy nie więcej niż 5).  m nad poziomem rzeki) na niezliczonych wyspach.

Na przełęczy Óbidos (600  km przed morzem) Amazonka zwęża się, spływając tylko w jednym korycie o szerokości nieco ponad kilometra i głębokości ponad 60  m , przez które woda pędzi w stronę morza z prędkością 6 do 8  km/h .

Od wsi Canaria (przy wielkim zakolu rzeki) do Negro 1000  km w dół rzeki znajdują się tylko bardzo niskie równiny, przypominające ujścia Amazonki. Ogromne obszary równin tego regionu są zanurzone przez podnoszące się wody, na powierzchni wciąż pojawiają się tylko wysokie gałęzie ciemnych lasów. W pobliżu zbiegu Rio Negro , prawie na poziomie Rio Madeira , brzegi Amazonki są niskie, ale zbliżając się do Manaus wznoszą się i tworzą faliste wzgórza. W Óbidos wzgórza tworzą klif z widokiem na rzekę o wysokości 17  m . Wydaje się, że Dolna Amazonka była zatoką Oceanu Atlantyckiego, której wody obmyły klify w pobliżu Óbidos.

Woda odprowadzana w dół rzeki Óbidos stanowi tylko około 10% całkowitej wody odprowadzanej przez Amazonkę; bardzo mała część z tych 10% pochodzi z północnego zbocza doliny. Obszar zlewni dorzecza Amazonki powyżej Óbidos wynosi około 5 milionów km 2 , a poniżej miliona km 2 lub 20% (bez dorzecza Rio Tocantins ).

Na mniejszych prostych odcinkach rzeki północny brzeg składa się z szeregu stromych, płaskich wzgórz, ciągnących się od Rio Xingu do Monte Alegre . Te wyrównane i gwałtownie wycięte wzgórza kontrastują z rzeką.

Monte Alegre osiąga wysokość kilkudziesięciu metrów. Na południowym brzegu, nad Rio Xingu, prawie nieprzerwany ciąg niskich klifów rozciąga się do Santarém , tworząc lekkie krzywizny, po czym skręca na południowy zachód i łączy się z klifami tworzącymi tarasy doliny Rio Tapajós .

Usta rzeki

Szerokość ujścia rzeki jest często mierzona od Cabo do Norte do Punto Patijoca, co daje odległość 330  km  ; ale obejmuje to ujście Rio Pará ( szerokość 60  km ), które należy wywnioskować, ponieważ jest to ujście Tocantins . Obejmuje to również atlantyckie wybrzeże Marajó , wyspę o wielkości mniej więcej Szwajcarii, która leży między ujściem Amazonki a Pará - Tocantins . Ta wyspa jest oddzielona od lądu na zachodzie „  furos  ”, kanałami łączącymi dwa systemy rzeczne, ale czasami nie wyczuwa się żadnego prądu. To dlatego Tocantins jest najczęściej uważana za niezależną od systemu amazońskiego, zwłaszcza dla Brazylijczyków , ponieważ jest to największa rzeka, która płynie w całości na terytorium kraju.

Ta analiza jest czasami dyskutowana. Niektóre badania wskazują, że wkład Amazonki do Rio Pará przez „  furos  ” nie byłby bez znaczenia i stanowiłby jedną trzecią słodkiej wody, która przepływa na południe od wyspy Marajó . Nie oznacza to, że Rio Tocantins jest dopływem Amazonki, ale że jest to tylko inna rzeka, która dzieli to samo ujście.

Ilość słodkiej wody odprowadzanej do Oceanu Atlantyckiego przez Amazonkę (i Tocantins) jest tak duża, że ​​zasolenie i kolor zmienia się do 300  km od wybrzeża.

Przełamująca fala

Wzdłuż wybrzeża, nieco na północ od Cabo do Norte, i przez 160  km wzdłuż granicy Gujany Francuskiej , rozciąga się pas prawie zatopionych wysp oraz nizin i ławic. Występuje tu zjawisko pływowe zwane pływowym odwiertem (przełamującą się falą) lub Pororoca , którego głębokość nie przekracza 7 metrów. Rozbijająca się fala zaczyna się od prostego toczenia, stale narastając i rozwijając się z prędkością ponad 60  km/h i wysokością od 1,5 do 4 metrów. Przypływy są powodem, dla którego Amazon nie ma prawdziwej delty  : ocean szybko odprowadza ogromne ilości mułu odsączonego przez Amazonkę, uniemożliwiając utworzenie delty.

Fauna Amazonii

Wody Amazonki skrywają bogatą i zróżnicowaną faunę . Wraz z Orinoko , rzeka jest jednym z głównych siedlisk bota , znanego również jako delfin amazoński. Jest to największy gatunek delfina słodkowodnego osiągający do 2,6  m wysokości .

Licznie występują także słynne piranie , mięsożerne ryby, które gromadzą się w dużych ławicach i mogą atakować zwierzęta, a nawet ludzi. Chociaż wielu ekspertów uważa, że ​​ich reputacja okrucieństwa jest nieuzasadniona, prawdopodobnie za śmierć 300 osób, które wywróciły się w pobliżu Óbidos w 1981 roku, odpowiedzialna jest szkoła piranii.

Gigant anakonda mieszka także w mętnej wody z dorzecza Amazonki. Jest to jeden z największych gatunków węży. Anakonda spędza większość czasu w wodzie, a tylko jej nozdrza wystają ponad powierzchnię. Zgłoszono kilka ataków anakond na rybaków.

Rzeka jest także domem dla tysięcy gatunków ryb , płazów , krabów i żółwi .

Dorzecze Amazonki zawiera około jednej czwartej wszystkich zarejestrowanych gatunków zwierząt na planecie i wiele innych, które pozostają do zidentyfikowania.

Amazonia obejmuje różne rodzaje biotopów o kilku właściwościach wody, które wpływają na biotopy. Zazwyczaj istnieją trzy rodzaje cieków wodnych, woda czarna ( agua preta ), woda biała ( agua blanca ), woda czysta ( agua clara ).

Czarna Woda

Jest to ciemnobrązowa woda, dobrze skoncentrowany herbaciany kolor , który zawdzięcza ogromnej ilości rozkładającej się materii roślinnej ładującej ją materią humusową .

Mimo tego koloru woda nie jest mętna, ale przejrzysta, a widoczność jest ważna. Jej pH jest niskie, od 3,5 do 5. Wody te są wolne od węglanów, a ich całkowita twardość prawie nie istnieje. Rośliny są tam bardzo rzadkie, przenikanie światła do wody jest silnie osłabione przez zabarwienie tej rośliny, a jej kwasowość jest również niekompatybilna z ich rozwojem. Dno rios jest piaszczyste, z czystym i drobnym piaskiem, usiane liśćmi i gałęziami, które wpadły do ​​wody.

Głównymi rzekami czarnowodnymi są: Rio Negro , Rio Abacaxis , Górna Rio Trombetas i Górna Rio Nhamundá .

Biała Woda

Wbrew nazwie, którą nosi, woda w tych rzekach jest ochrowo- żółta. Jego mętny wygląd i kolor nadaje mu duża ilość zawieszonej gliny, którą zawiera. Jego pH wynosi od 6,2 do 7,2, a całkowita twardość poniżej 1°.

W tego typu biotopie widoczność w wodzie jest prawie zerowa, a przenikanie do niej światła jest jeszcze słabsze niż w czarnej wodzie. Z drugiej strony dno rios, wykonane z gliny, usiane jest tymi samymi materiałami, co w czarnej wodzie, a mianowicie liśćmi i gałęziami.

Głównymi rzekami górskimi są: Rio Solimões , Rio Amazonas, Rio Madeira i Rio Branco .

Czysta woda

Jasne i półprzezroczyste strumienie nazywane są strumieniami przezroczystymi. Sporadycznie przybierają zielonkawy kolor, gdy są obciążone fitoplanktonem . Widoczność jest tam wyjątkowa. Jego pH wynosi od 4,5 do 7,5. Bardzo niska jest również zawartość węglanów oraz całkowita twardość.

Niezwykła przejrzystość wody pozwala na wnikanie światła na znaczną głębokość, co umożliwia działanie chlorofilu , niezbędnego warunku rozwoju roślin czy glonów. Dno rios składa się z jasnego i drobnego piasku i jest usiane liśćmi i gałęziami.

Główne rio z czystą wodą to: Rio Tapajós , Rio Xingu , Rio Guaporé (oraz Rio Tocantins ).

Spotkanie Wód

Ujścia Rio Solimões (z błotnistych wodach) i Rio Negro (z czarnej wody) jest godne uwagi do punktu, w którym rzeka zdecydowanie bierze nazwę Amazon w tym właśnie miejscu. Godne uwagi nie tylko porównywalna szerokość obu dopływów (prawie 3  km każdy, a nawet 10  km w górę rzeki dla Rio Negro), ale bardzo kontrastowe kolory i fakt, że te wody płyną bez mieszania przez dziesiątki kilometrów, jak dwie rzeki płynące obok siebie w tym samym korycie. Mieszanka i tak się kończy, ponieważ Rio Solimões jest znacznie głębsze i szybsze niż Rio Negro. W rzeczywistości jest trzykrotnie silniejszy (103 000  m 3 / s w porównaniu z 29 300), jego wody przepływają pod czarnymi wodami Rio Negro i ostatecznie je pochłaniają. Przybycie Rio Madeira , jeszcze bardziej błotnistego niż Rio Solimes, kończy ten proces 150  km w dół rzeki.

To samo zjawisko jest odtworzone w Santarém , u zbiegu rio Tapajós z czystą wodą, ale w znacznie mniejszych proporcjach.

Adaptacja fauny do Amazonii

Dorzecze Amazonki sprzyja dzikiej faunie, ale jest szczególnie wymagające. Nigdzie na świecie mieszanka wody i ziemi nie jest tak intymna. Każdego roku 65 000  km 2 ziemi jest zalewanych przez ponad sześć miesięcy. Rzeka sama w sobie dość uboga w składniki odżywcze, wypływa daleko poza brzegi, gdzie rośnie bogata roślinność. Zwierzęta lądowe lub wodne z biegiem czasu bardzo dobrze się przystosowały i czerpią maksymalne korzyści z tej wyjątkowej sytuacji.

Tak więc u niektórych ssaków lądowych morfologia ewoluowała w celu zmniejszenia wad tych powodzi: chwytne ogony u mrówkojada , oposa , kinkajou i jeżozwierza  ; transformacja w zwierzę ziemnowodne w cabiai .

W wyniku wymogu, aby zwierzęta wodne żywiły się głównie pokarmem lądowym, niektóre ryby nabyły zęby trzonowe, które umożliwiają im spożywanie owoców. Inne przeszły transformację żołądka zwiększającą zdolność magazynowania tłuszczu.

Inne zwierzęta stopniowo wyposażały się w narządy zmysłów, pozwalające im postrzegać świat bez potrzeby wzroku. W rzeczywistości widoczność w wodzie jest bardzo ograniczona ze względu na znaczną obecność osadów.

Te różne adaptacje umożliwiły tym gatunkom nie tylko przetrwanie, ale także, dzięki bogactwu aluwialnych równin Amazonii, osiągnięcie imponujących ciężarów i rozmiarów. Znajdziemy tu m.in. żółwie rzeczne, wydry, gryzonie, węże i największe orły świata.

Operacja

W ciągu 350 lat, które nastąpiły po pierwszej europejskiej eksploracji Amazonii przez Vicente Yáñez Pinzón i Francisco de Orellana , indiańska populacja Amazonki doznała szoku epidemii. Szacuje się, że od 50 do 95% populacji zniknęło z powodu połączonych skutków ospy, kokluszu, grypy itp. Do tego należy dodać „rasy” handlarzy niewolnikami, zamiatające całe wioski, wojny międzyplemienne, zachęcane przez rywalizację między wielkimi narodami europejskimi (głównie Hiszpanami i Portugalczykami), a także przymusowe przegrupowania spokrewnionych populacji. żądania ewangelizacji (to zwielokrotniło niszczycielską moc epidemii). Dziś wiemy, że wielkie kultury brzegów Amazonki, zwięźle opisane przez pierwszych odkrywców (w szczególności mnicha Gaspara de Carvajala ), z ich małymi miasteczkami, ich wyrafinowaną kulturą materialną, ich świątyniami, ich wodzami (podobnymi w niektórych przypadkach aspekty prawdziwych królów), zostały zmiecione w ciągu kilku dekad. Niedostatek tekstów z tamtych czasów rzucił w niepamięć te prekolumbijskie kultury Amazonii, które teraz na nowo odkrywamy. Trudno więc oszacować demografię Amazonii przed kontaktem z Europejczykami, ale jest bardzo prawdopodobne, że była ona znacznie ważniejsza niż to, co sugerowano do niedawna .

Kilka placówek handlowych zostało założonych przez Portugalię na brzegach Amazonki i jej dopływów w celu handlu z rdzennymi Amerykanami i ich ewangelizacji. W 1850 r. całkowita populacja brazylijskiego dorzecza Amazonki wynosiła około 350 000 osób, z czego dwie trzecie stanowili Europejczycy lub niewolnicy, a następnie było 25 000  niewolników .

Główne miasto handlowe, Pará, obecnie Belém (lub Belém du Pará), miało od 10 000 do 12 000 mieszkańców, w tym niewolników. Miasto Manáos, obecnie Manaus , położone u ujścia Rio Negro, liczyło od 1000 do 1500. Pozostałe wsie, aż do Tabatinga / Leticia na granicy Brazylii , Kolumbii i Peru , były stosunkowo skromne.

6 września 1850Cesarz Brazylii Piotr II zezwolił na żeglugę parowców po Amazonii, a zadanie jej realizacji zlecił Irineu Evangelista de Sousa , zwanemu też Barão de Mauá . Założył „  Compania de Navigacao e Commerico zrobić Amazonas  ” w Rio de Janeiro w 1852 roku  ; w następnych latach rozpoczął działalność z trzema małymi parowcami: „  Monarch  ”, „  Marajo  ” i „  Rio Negro  ”.

Początkowo żegluga ograniczała się do głównej rzeki. W 1857 r. rząd zmusił firmę do wykonywania comiesięcznych usług między Pará i Manáos parowcami o pojemności 200 ton, drugiej linii, wykonującej sześć połączeń rocznie między Manáos i Tabatinga , oraz trzeciej łączącej dwa razy w miesiącu Pará i Cameta . Był to pierwszy krok w kierunku otwarcia ogromnej przestrzeni wewnętrznej.

Sukces tego biznesu zwrócił uwagę na możliwości ekonomicznej eksploatacji Amazonii, wkrótce powstała druga firma i rozpoczęła handel na Rio Madeira , rzece Purus i Rio Negro  ; trzeci ustanawia związek między Pará i Manáos; wreszcie czwarty uznał za korzystne poruszanie się najmniejszymi parowcami. W tym samym okresie Kompania Amazonii powiększyła swoją flotę, a mali prywatni promotorzy wyruszyli ze swoim parowcem na Amazonkę i jej dopływy.

31 lipca 1867 r., rząd brazylijski, pod nieustanną presją potęgi morskiej i krajów otaczających górną część dorzecza Amazonki, zadekretował otwarcie Amazonii na wszystkie pawilony, jednocześnie ograniczając ją określonymi punktami: Tabatinga na Amazonce, Cameta na Tocantins, Santarém na rio Tapajos , Borba na Maderze i Manaos na Rio Negro. Dekret wszedł w życie7 września 1867 r..

Manáos (Manaus), Pará i Iquitos są obecnie dobrze prosperującymi miastami handlowymi, nękanymi nierównościami społecznymi, przestępczością i handlem narkotykami. Pierwsza wymiana handlowa między zagranicą a Manáos rozpoczęła się w 1874 roku . Handel lokalny był wówczas prowadzony przez brytyjskiego następcę Kompanii Amazonki: „  Amazońskiej Kompanii Nawigacyjnej  ” ( Kompanii Żeglugi Parowej Amazonki) oraz przez wiele małych kompanii parowców zajmujących się handlem. gumowy. Głównym towarem eksportowym doliny był kauczuk , kakao , orzechy brazylijskie i kilka innych produktów o mniejszym znaczeniu.

Obawy o XX th  wieku

W przeszłości całkowita powierzchnia upraw w dorzeczu Amazonki wynosiła prawdopodobnie mniej niż 65  km 2 , wliczając z grubsza uprawiane obszary gór otaczających górne partie Amazonki. Ta sytuacja zmieniła się dramatycznie podczas XX -go  wieku .

Wylesiania lasów deszczowych Amazonii jest niewątpliwie na pochodzenie ciężkiej suszy w 2005 roku , który spowodował spektakularny spadek poziomu Amazon, z amplitudą nigdy nie widział.

Główne dopływy

Amazonka ma ponad 1000 dopływów. Najbardziej godne uwagi są:

  • Anajas (300  km , 950  m 3 / s )
  • Badajós (450  km , 1300  m 3 / s )
  • Caquetá lub Japurá (2420  km , 18600  m 3 / s )
  • Coari (450  km , 1300  m 3 / s )
  • Curuá lub Cuminapanema (480  km , 550  m 3 / s )
  • Curuá Una (280  km , 680  m 3 / s )
  • Huallaga (1060  km , 3800  m 3 / s )
  • Jandiatuba (520  km , 980  m 3 / s )
  • Jari (790  km , 1300  m 3 / s )
  • Javari (1090  km , 4500  m 3 / s )
  • Juruá (3100  km , 8400  m 3 / s )
  • Jutai (980  km , 3400  m 3 / s )
  • Madera (4207  km , 32 000  m 3 / s )
  • Manacapuru (300  km , 550  m 3 / s )
  • Marañón (1570  km , 16400  m 3 / s zachodni oddział macierzysty)
  • Morona (530  km , 1000  m 3 / s )
  • Nanay (410  km , 930  m 3 / s )
  
  • Napo (1110  km , 6200  m 3 / s )
  • Murzyn (2400  km , 29 300  m 3 / s )
  • Nhamunda (590  km , 900  m 3 / s )
  • Rio Paru de Oeste (790  km , 970  m 3 / s )
  • Pastaza (740  km , 2700  m 3 / s )
  • Purus (3090  km , 10 970  m 3 / s )
  • Putumayo (lub Içá) (1930  km , 8670  m 3 / s )
  • Samiria (350  km , 640  m 3 / s )
  • Santiago (500  km , 1700  m 3 / s )
  • Tapajós (2280  km , 13400  m 3 / s )
  • Tefé (480  km , 810  m 3 / s )
  • Tygrys (940  km , 2700  m 3 / s )
  • Trombety (760  km , 2560  m 3 / s )
  • Uatumã (710  km , 2200  m 3 / s )
  • Ucayali (2 570  km , 13 300  m 3 / s południowa gałąź macierzysta)
  • Sęp (450  km , 450  m 3 / s )
  • Xingu (2270  km , 9900  m 3 / s )

Ta lista zawiera tylko dopływy głównego nurtu (te, które wpływają do Marañón , Rio Solimões lub Amazonii), nie wspomina o dopływach podrzędnych, z których wiele jest znaczących według standardów europejskich.

Spotkanie dopływów z głównym nurtem jest złożone i stanowi kolejną osobliwość tej rzeki. Siła „rzeki-morze” tworzy tamę, która udaremnia dopływy, z których wiele jest same w sobie ogromnymi rzekami. A tym bardziej, że nachylenie wynosi zero lub prawie. Zjawisko to powoduje powstanie dwóch rodzajów dobrze zróżnicowanych konfluencji, co jest bardzo widoczne na zdjęciach lotniczych:

We wszystkich przypadkach ten efekt zapory (lub nawet cofania podczas powodzi) znacznie zakłóca przepływ wody i nie pozwala na niezawodne bezpośrednie pomiary w dolnych partiach dopływów. Z tego powodu mierniki te są szeroko stosowane w górę rzeki i ekstrapolowane w celu ustalenia przepływów w ujściu, a nawet są obliczane pośrednio przez bilans wodny, z pewnym marginesem błędu. Zatem pomiar przepływu Murzyna w Manaus nie jest wiarygodny, ponieważ jest zbyt blisko Amazonki. Przepływy wskazane dla tego dopływu (od 28 000 do 31 000  m 3 / s ) są więc ustalane pośrednio.

Mosty

Rzeki nie przecina żaden most. Jest szeroka, niemniej jednak budowa takiego dzieła sztuki byłaby możliwa, ale rzeka przecina regiony o nielicznych drogach, przeważnie promy są wystarczające.

Zobacz również

Bibliografia

Powiązane artykuły

Uwagi i referencje

Uwagi

Bibliografia

  1. François Anctil , Woda i jej problemy , Bruksela, Presses de l'Université Laval - De Boeck ,2008, 229  s. ( ISBN  978-2-8041-5694-7 i 2-8041-5694-X ) , s.  51.
  2. Inne nazwy: Apurímac, Ene, Tambo, Ucayali, Amazonas, Solimões.
  3. [PDF] Molinier i in. , http://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/pleins_textes_6/colloques2/42687.pdf .
  4. Pomiędzy Amazonką a Nilem najdłużej jest przedmiotem debaty od ponad wieku. Obecny konsensus jest taki, aby uważać Nil za najdłuższy. Jednak pomiary wahają się od 6259  km do 6800  km dla Amazonki oraz 6499  km i 6700  km dla Nilu:
    • Słownik Hachette: Nil = 6 671  km  ; Amazonka = 6280  km
    • Słownik Larousse: zero = 6700  km  ; Amazonka = 7000  km od źródeł Rio Apurímac
    • Encyklopedia Le Roberta: Nil = 6671  km  ; Amazonka = 6762  km
    Różnice wynikające z metod pomiarowych, z mniej lub bardziej szczegółowego monitoringu meandrów oraz z różnych definicji źródła i ujścia rzeki. W 2007 roku brazylijski zespół twierdził, że odkrył nowe źródło dla Amazonii, które udowadniałoby, że Amazonia jest dłuższa (zobacz online na nationalgeographic.com i earthobservatory.nasa.gov ).
  5. „  Geografia L'AMAZONE  ” (dostęp 10 września 2019 )
  6. Encyklopedia Britannica I, 717.
  7. (w) James R. Penn, Encyklopedia cech geograficznych w historii świata , ABC-CLIO ,1997, s.  11.
  8. Vincent Charpentier przesłuchuje Stephena Rostaina – dyrektora ds. badań w CNRS, „  Amazonia: kiedy las ukrywa człowieka  ” , Carbone 14, magazyn archeologiczny , o kulturze Francji ,15 kwietnia 2017 r.(dostęp 17 kwietnia 2017 ) . Publikacje: Stephen Rostain, Amazonia: 12 dzieł cywilizacji prekolumbijskich , Paryż, Belin , coll.  „Nauka pióropusze”,2017, 352  s. ( ISBN  978-2-7011-9797-5 i 2-7011-9797-X )(prezentacja w Pour La Science n o  463 - maj 2016: Więcej informacji na temat [1] ). Stephen Rostain, Amazonia: dziki ogród czy udomowiony las: esej o ekologii historycznej , Arles (Actes Sud) i Paryż (Errance), Actes Sud / Errance,2016, 262  s. ( ISBN  978-2-87772-602-3 ). Na decouvertes-archeologiques.blogspot.fr: Kiedy wylesianie ujawnia geoglify w Amazonii... .
  9. Gaspar de Carvajal, Descubrimiento del río de las Amazonas , Sewilla,1894( przeczytaj online ); Jean-Marie Warêgne, Francisco de Orellana: odkrywca Amazonii , Paryż, Harmattan, coll.  "Powieści historyczne. seria z XVI wieku ”,2014, 281  pkt. ( ISBN  978-2-343-02742-5 , OCLC  882903265 , czytaj online ).
  10. Warêgne, Jean-Marie. , Francisco de Orellana: odkrywca Amazonki , Paryż, Harmattan,2014, 281  pkt. ( ISBN  978-2-343-02742-5 i 2-343-02742-0 , OCLC  882903265 , czytaj online )
  11. Słoweniec kończy pływanie w Amazonii
  12. (w) „  Pierwsza osoba, która spacerowała wzdłuż Amazonki  ” , na guinnessworldrecords.com , Jim Pattison Group (dostęp 28 czerwca 2018 r . ) .
  13. (pl) Jacek Palkiewicz, „  Jacek Palkiewicz i odkrycie zródla Amazonki, królowej rzek  ” , na stronie palkiewicz.com , Palkiewicz,1996(dostęp 29 czerwca 2018 r . ) .
  14. Kolektyw, Peru: Arequipa i region kanionów , Lonely Planet ,2016, 138  s. ( przeczytaj online ).
  15. Dominique Auzias i Jean-Paul Labourdette, Peru 2018/2019 , Petit Futé ,2018, 552  s. ( przeczytaj online ).
  16. (w) John Roach, Amazonka dłuższa niż Nil, Scientists Say , National Geographic News , 18 lipca 2007.
  17. GRDC - Amazon Basin - Stacja: Obidos
  18. GRDC - Basen Kongo - Stacja: Kinszasa
  19. Dostawy wody z Amazonii do Oceanu Atlantyckiego
  20. Susza w Amazonii: pożar w Boliwii i mała żeglowna Amazonka w Peru