We Francji publiczny zakład jest osobą prawną według prawa publicznego finansowanego ze środków publicznych , a które muszą spełnić misję użyteczności publicznej. Instytucje publiczne różnią się od przedsiębiorstw publicznych, które są osobami prawnymi prawa prywatnego z kapitałem publicznym i które niekoniecznie spełniają misję interesu ogólnego.
Prawo francuskie przyznaje instytucjom publicznym pewną autonomię administracyjną i finansową (w przeciwieństwie na przykład do centralnej administracji państwa) w celu wypełnienia precyzyjnie określonej misji interesu ogólnego.
Obszary interwencji instytucji publicznych są zróżnicowane, ale większość spełnia misję gospodarczą lub społeczną. Może to dotyczyć zdrowia (np. Francuska agencja bezpieczeństwa zdrowotnego ), edukacji (uniwersytety, szkoły średnie), kultury (muzea), gospodarki ( placówki publiczne o charakterze przemysłowym i handlowym ).
Niektóre instytucje mają wyjątkowy charakter, podczas gdy inne należą do kategorii instytucji o tym samym statusie, podlegających wspólnemu ustawodawstwu: w związku z tym, pomimo różnic, francuskie uniwersytety należą do kategorii określonej przez zbiór tekstów prawnych, dekretów lub dyrektyw ; podczas gdy muzea Luwr i Orsay są definiowane przez podobne teksty jako mające szczególny charakter.
Oprócz mnogości nazw można zidentyfikować ogólne cechy wszystkich instytucji publicznych. Podczas gdy standardy, którym podlegają instytucje publiczne, różnią się znacznie w zależności od siebie, orzecznictwo i doktryna określają dwa główne typy instytucji publicznych: instytucje publiczne o charakterze administracyjnym (EPA) i zakłady publiczne o charakterze przemysłowym. I komercyjne (EPIC). .
Jednak niektóre instytucje publiczne wspólnie wykonują zadania w zakresie świadczenia usług publicznych o charakterze administracyjnym oraz zadania w zakresie świadczenia usług publicznych o charakterze przemysłowym i handlowym.
Instytucje publiczne, nawet te o charakterze przemysłowym i handlowym, są osobami prawnymi podlegającymi prawu publicznemu. Mogą zatem korzystać z pewnych praw i korzystać z pewnych przywilejów zastrzeżonych dla władz publicznych , takich jak:
Każda instytucja publiczna jest z zasady powiązana z administracją, która ją kontroluje. Istnieją zatem krajowe instytucje publiczne powiązane z państwem i lokalne instytucje publiczne powiązane z gminą , grupą gmin , departamentem , metropolią Lyonu , regionem lub zbiorowością zamorską . Jednak tożsamość administracji krajowej nie wyznacza geograficznego obszaru działania instytucji publicznej. W ten sposób lokalna instytucja publiczna może mieć pole działania na poziomie krajowym, a nawet międzynarodowym, przynajmniej pośrednio.
Ta zasada przywiązania jest jednak osłabiona, o ile pewne instytucje publiczne pełnią rolę współpracy między kilkoma społecznościami: jest to zwykle w przypadku publicznych instytucji współpracy międzygminnej lub Krajowego Centrum i centrów zarządzania terytorialną służbą publiczną.
W przeciwieństwie do państwa lub społeczności lokalnych, które mają ogólny obszar kompetencji bez wyraźnych ograniczeń, instytucje publiczne mają uprawnienia do przypisywania, które są ustalane przez restrykcyjne wyliczenie. W związku z tym ENA nie może ingerować w rozwój kariery byłego ucznia w drodze odwołania prawnego, a jej funkcja ogranicza się do szkolenia urzędników służby cywilnej.
Ponadto orzecznictwo często zapewnia elastyczną interpretację zasady specjalności. Na przykład wyłączenie7 lipca 1994dopuszcza „pewien prawny margines dywersyfikacji” dla EDF i GDF .
Zgodnie z artykułem 34 w konstytucji , ustawa przewiduje utworzenie kategorii instytucji publicznych. Same placówki publiczne są generalnie tworzone na mocy dekretu dla placówek krajowych oraz na podstawie obrad społeczności, do której należą, w przypadku placówek lokalnych, ale czasami prawa przewidują inne zasady.
Zakłady publiczne są tworzone:
Każda instytucja publiczna ma statut, który określa jej uprawnienia i zasady jej funkcjonowania. Ustala się to w przypadku pojedynczych krajowych instytucji publicznych w drodze dekretu , natomiast w przypadku instytucji publicznych wchodzących w skład serii jest ona przygotowywana przez samą placówkę zgodnie z ogólnymi przepisami ustawowymi lub wykonawczymi, a następnie zatwierdzana przez organ. Status lokalnych instytucji publicznych jest określany na podstawie obrad władz lokalnych.
Zakłady publiczne mogą zostać rozwiązane, jeśli cel, dla którego zostały utworzone, nie ma już zastosowania lub jeśli usługa zostanie bezpośrednio przejęta lub powierzona sektorowi prywatnemu. Prawa rozdzielenia kościołów od państwa w 1905 roku doprowadziły do rozpadu setek zakładów publicznych kultu. Instytucje publiczne również mogą się łączyć. Prawo może również ogłosić prywatyzację przedsiębiorstwa publicznego i przekształcenie go w spółkę akcyjną (np. Electricité de France ).
Zarządzanie placówką publiczną jest zasadniczo powierzone wspólnie dwóm organom:
Jednak niektóre instytucje publiczne mają zarząd i radę nadzorczą , takie jak fundusz rezerwowy emerytur lub główne porty morskie .
Wszystkie instytucje publiczne podlegają kontroli innych podmiotów publicznych. Prawo i statuty określają zasady. Możliwe są trzy przypadki:
W ostatnich latach gwałtownie wzrosła liczba placówek publicznych. Raport Generalnego Inspektoratu Finansów w 2010 r. Wskazał blisko 1244 agencje publiczne we Francji, prawie 700 różnych organizacji administracji centralnej (ODAC pod nadzorem ministerstwa), 42 niezależne organy administracyjne , interes publiczny ugrupowań oraz 101 służb o zasięgu krajowym. kompetencje dla siły roboczej1 st styczeń 2012 442 830 urzędników publicznych i roczny budżet przekraczający 50 miliardów euro.
Poza wieloma nazwami określonymi przez ustawodawcę, orzecznictwo i doktryna rozróżniają jednak tylko dwie kategorie instytucji publicznych:
Chociaż to rozróżnienie ma na celu połączenie między administracyjną służbą publiczną (SPA) a przemysłową i handlową służbą publiczną (SPIC), Rada Stanu od dawna zauważyła, że takie rozróżnienie słabo oddaje rzeczywistość instytucji publicznych. Będziemy mówić w szczególności o placówkach publicznych z „podwójną twarzą” do wyznaczenia niektórych organizacji prowadzących jednocześnie działalność SPA i SPIC.
Na całym świecie EPA podlegają prawie wyłącznie prawu publicznemu , podczas gdy EPIC w dużej mierze podlegają prawu prywatnemu . To rozróżnienie ma następujące konsekwencje:
Publiczne instytucje administracyjne | Instytucje publiczne o charakterze przemysłowym i handlowym | |
---|---|---|
Plan kadrowy | Urzędnicy , przedstawiciele statutowi lub pracownicy kontraktowi prawa publicznego | Personel prawa prywatnego podlegający kodeksowi pracy , oddelegowani lub oddelegowani urzędnicy służby cywilnej . |
Zasady rachunkowości | Przekazanie do rachunków publicznych , przygotowanie budżetu i rachunku administracyjnego | Stosowanie zasad rachunkowości prywatnej , sporządzanie prognoz przychodów i wydatków oraz rachunku zysków i strat |
Rynki | Stosowanie kodeksu zamówień publicznych | Zasadniczo wolny wybór dostawców i usługodawców |
Jednak w praktyce to rozróżnienie nie jest absolutne i ma wiele wyjątków. Kadra zarządzająca EPIC to na ogół urzędnicy służby cywilnej, niektórym EPIC przyznano na mocy prawa prawo do rekrutacji urzędników służby cywilnej, a niektóre EPA zatrudniają również wykonawców prawa prywatnego.
Umowy o partnerstwie gospodarczym mogą mieć konta prowadzone zgodnie z planem kont mającym zastosowanie do przedsiębiorstw, ale niektóre EPIC z księgowym publicznym mogą częściowo podlegać ogólnym przepisom dotyczącym rachunków publicznych . Niektóre umowy o partnerstwie gospodarczym zawierają prognozy dotyczące dochodów i wydatków zamiast budżetu .
Jeśli chodzi o rynki, niektóre EPIC stosują kod zamówienia publicznego .
Chociaż instytucje publiczne o charakterze przemysłowym i handlowym są pod wieloma względami bliskie osobom prawnym podlegającym prawu prywatnemu, jako osoba prawna prawa publicznego korzystają z pewnych przywilejów prawa publicznego.
Ustawodawca zdefiniował wiele typów placówek publicznych: