Równość wobec prawa lub prawa równości jest zasada, że każdy człowiek powinien być traktowany na równi z prawem (zasada isonomy ). Dlatego żadna osoba ani grupa osób nie powinna mieć przywilejów gwarantowanych przez prawo.
Zasada równości wobec prawa jest zakorzenione w zasadzie isonomy zdefiniowanej przez Klejstenes VI th wieku przed naszą erą. AD , który był jednym z fundamentów demokracji ateńskiej . Dzięki tej zasadzie Kleistenes wprowadził reformy w 508 i 507 pne. J. - C., który polegał głównie na tworzeniu nowych dzielnic ludowych i zgromadzeniu boulè , wyposażonym w uprawnienia, które początkowo zrównoważyły, a następnie pokonały i zastąpiły uprawnienia arystokratów .
Zasada ta po raz pierwszy rozwinęła się w zachodniej filozofii politycznej wraz z Arystotelesem : w swojej pracy o polityce , ale także w etyce w Nicomaque , grecki filozof za podstawę demokracji przyjmuje „wolność opartą na równości” ; Następnie XVIII th century , możemy wyobrazić naturalny stan ludzkiego i praw naturalnych związanych z tą chorobą.
Równość była przedmiotem długiej refleksji ze strony francuskiego filozofa Jean-Jacquesa Rousseau , od 1755 r. W Przemówieniu o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, w którym wyraża on swoje preferencje w sprawach rządowych , aw 1762 r. w Du Contrat Social . Filozofia Rousseau miała następnie długie potomstwo w wielu krajach świata .
Powszechna deklaracja praw człowieka potwierdza dotyczących równości wobec prawa w artykule 7, że „Wszyscy są równi wobec prawa i są uprawnieni, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy mają prawo do jednakowej ochrony przed jakąkolwiek dyskryminacją będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji oraz przed jakimkolwiek podżeganiem do takiej dyskryminacji ”. Następnie Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych zapewnia równość wobec prawa i ochronę prawa w artykule 26, że „Wszyscy ludzie są równi wobec prawa i mają prawo, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej”.
W prawie kanadyjskim równość wobec prawa jest chroniona przez sekcję 15 Kanadyjskiej Karty Praw i Wolności .
Prowincje mają również prawa quasi-konstytucyjne, które chronią równość wobec prawa. W Quebecu sekcje 10 i 11 do 20.1 Karty praw i wolności człowieka chronią prawo do równości w korzystaniu z praw i wolności. W Ontario sekcje od 1 do 9 Kodeksu Praw Człowieka chronią równe prawa.
Zasada ta została zaimplementowana w liberalnych demokratycznych systemów w tym Stanów Zjednoczonych po rewolucji amerykańskiej i przyjęcia konstytucji w 1787 r .
Czternasta Poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych gwarantuje równą ochronę praw do nikogo urodzonych w Stanach Zjednoczonych lub naturalizowanych jako obywatela Stanów Zjednoczonych.
Zasada została wprowadzona w Europie po proklamacji w Francji z Deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789 r .
Po ogłoszeniu zniesienia przywilejów w nocy 4 sierpnia 1789 r. We Francji, między 20 a 26 sierpnia szybko odbyło się głosowanie nad Deklaracją Praw Człowieka i Obywatela , która potwierdza zasadę równości:
W Szwajcarii , Konstytucja Federalna zapewnia równego traktowania: „Wszyscy ludzie są równi wobec prawa. Nikt nie powinien być dyskryminowany ze względu na pochodzenie, rasę, płeć, wiek, język, sytuację społeczną, styl życia, przekonania religijne, filozoficzne lub polityczne, ani ze względu na upośledzenie fizyczne, psychiczne lub psychiczne. ”(Art. 8).
Pojęcie równości w prawie jest sprzeczne z pojęciem równości materialnej. Pierwsza to równość środków, druga to hipotetyczna równość rezultatów niesiona przez egalitaryzm .
Egalitaryzm o materialnym znaczeniu wchodzi w konflikt z równością wobec prawa: faktycznie implikuje możliwość nierówności prawnych, których celem jest walka z nierównościami społecznymi. Możemy wtedy mówić o słuszności , to znaczy o zróżnicowanym i równym traktowaniu. Te nierówności prawne mogą znaleźć wyraz poprzez tak zwaną politykę pozytywnej dyskryminacji .
Dla austriackiego ekonomisty i filozofa Friedricha Hayeka równość materialna i równość prawna są nie do pogodzenia, ponieważ nierówność warunków materialnych jest bezpośrednią konsekwencją równości wobec prawa, wynikającej z różnych predyspozycji jednostek. Pisze: „Na świecie są wszystkie różnice między równym traktowaniem ludzi a próbami wyrównywania ich. Pierwsza to warunek wolnego społeczeństwa, druga to tylko nowa forma niewoli ”.
Pascal Salin powraca do tego rozróżnienia w Libéralisme i pisze, że „rzeczywiście istnieją dwa różne pojęcia równości, równości praw i równości wyników. Pierwsza zainspirowała Deklarację Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r. [...], ale to druga koncepcja stała się dominująca [...]. Pierwsza koncepcja jest wyraźnie liberalna i indywidualistyczna , ponieważ polega na uznaniu równej godności każdej osoby, ale na pozostawieniu jej swobody w rozwijaniu własnego przeznaczenia od momentu określenia i poszanowania jej praw. Druga jest czystym wytworem konstruktywizmu , ponieważ polega na myśleniu, że można ingerować w skutki ludzkiego działania i narzucić podział bogactwa zgodnie z modelem ustalonym przez posiadaczy władzy, dając a priori każdemu z prawa nad działaniami innych ”.